Cjroen ffvartsffexels in het
Distributie-pionierJan Visman
betreurt opheffing draadomroep
AGENDA
Bouw van nieuwe drukkerij
begint zeer binnenkort
Volgend jaar prettiger werken
in moderne omgeving
Het begon in een
kerstnacht
Netten Oudeschild en Oosterend worden 1 februari opgeruimd
mm
stoelen
Moerbeeks
DINSDAG 25 JANUARI 1966
TEXELSE
79e JAARGANG No. 8031
COURANT
Uitgave N.V. v/h Langeveld de Roofo
Postbus 11 - Den Burg, Texel - Tel. 2058
Redaktie: Harry de Graaf, Wilhelrainalaan 33,
Den Burg, tel. 2058, 's avonds 2382.
OUDESCHILD Aan de eerste
kerstaaq van 1929 denkt Jan Visman
(b4) uit Ouaeschüd nog vaak met wee
moed terug, 'loen zat hij 's morgens
vroeg achter zijn technische installatie
en araaiae vol spanning aan de knop
pen. Zou-ie het aoen ot was er op het
laatste moment letterlijk een kink in
de kabel gekoment Het was klokslag
vijt toen zijn twijlel plaatsmaakte voor
voldoening: uit de luidspreker aan de
kamerwand klonk na enig geruis de
steem van een dominee aie de luiste
raars de diepere zin van het kerstfeest
duidelijk maakte. De dominee was niet
alleen m het huis van Visman te ho
ren, maar ook in 5'/ andere kamers.
Het was gelukt; de radio-distributie in
Oudeschild was na maandenlange
voorbereiding een teit geworden
Gisteren hebben we met Jan Visman
en zijn vrouw een paar uur gezellig
zitten praten over die romantiscne be
gintijd, toen de radio nog een wonder
was, een kostbaar wonder, dat lang met
ieder zich kon permitteren. Visman had
van kindsbeen af belangstelling gehad
voor radiotechniek en had zich in het
vak bekwaamd. Hij begreep dat de ge
wone man, met de domcere crisisdagen
in hei vooruitzicht, voorlopig met de
bezitter van een echte radio zou zijn.
Radio-distributie moest er komen: Ken
centraal radiotoestel in het dorp, waar
op luidsprekers in de huizen konden
worden aangesloten. Om de zaak ren
dabel te laten draaien, moesten zoveel
mogelijk mensen bereid zijn abonne te
worden voor 50 cent per week en er een
luidspreker (vanaf J 27,50) bijkopen.
Eerste stappen
Vol goede moed ging Jan Visman de
kant langs en zette aan alle bewoners
van Oudeschild, die naar hem luisteren
wilden deze financiële voordelen uit
een. „Ik heb gepraat als Brugman en
tenslotte had ik 57 abonnees genoteerd.
De rest wilde de kat voorlopig uit de
boom kijken. Later is het aantal aan
sluitingen dan ook veel groter gewor
den".
Toen brak een drukke tijd aan. Vis
man moest het radionet door het dorp
aanleggen en de luidsprekers plaatsen
en aansluiten. Een goede hulp bij dit
technische werk had hij aan Jan Huis
man, waardoor het project juist op tijd
gereed kwam. In de Kerstnacht werd
de laatste hand gelegd aan het centrale
schakelbord. Buiten vroor het dat het
kraakte en de ïjzel zette zich af op de
bovengrondse leidingen. Door het ge
wicht knapte even voordat het systeem
in werking kwam, een der palen. Met
een klap viel een bundel draden op het
'huis van Jan Burger. De bewoner
schrok en gluurde tussen de gordijnen
door naar buiten om te zien waar het
kabaal vandaan kwam. Maar ook hij
hoorde tot de aangeslotenen en juist
op dat moment klonk de stem van de
domine hard en duidelijk door het ver
trek. Mevrouw Burger hoorde het ook.
„Zeg Jan, wie is daar!?" vroeg ze vanuit
de slaapkamer.
Twee programma's
„We hadden de eerste tijd twee pro
gramma's", vertelt Visman. „Hilversum
en Huizen. Daar waren vier draden
voor nodig. Later konden we met het
zelfde aantal draden ook het derde pro
gramma, een buitenlandse zender naar
keuze, bij de mensen brengen. We pas
ten daarvoor een duplex-schakeling
omsdag 25 januari
Den Hoorn, De Waldhoorn, Streekontwikke-
ling, demonstratieavond kip- en eigcrechten.
Woensdag 26 januari
Eierland, Vliegveldhotel, Plattelandsvrouwen
De Cocksdorp-Eierland, jaarvergadering.
Den Burg, Dc Zwaan, Kleindiersportvereni-
ging Kotex. Dia-avond „Van eicel tot dier"
door de heer S. J. Houtenbos uit Alkmaar
(Natuurkenner), voor leden en genodigden
Donderdag 27 januari
Den Burg, De Lindeboom-Texel, algemene
vergadering Ver. voor bedrijfsvoorlichting.
Spreker de heer P. C. Muntjewerf over „er
varingen op Cyprus en Formosa". Van 's mor
gens 10 uur tot 's middags plm. 4 uur.
Den Burg, De Lindeboom-Texel, Stichting
Texels Folklore. Jaarvergadering, aanvang 8
uur. Ook voor belangstellenden.
Vrijdag 28 januari
De Waal, Dorpshuis, filmavond Kankerbestrij
ding, aanvang 8 uur. Vrije toegang voor
iedereen.
Zaterdag 29 januari
Den Burg, De Oranjeboom, Ver. Oudleerlin
gen van de Landbouwschool, met het stuk
„Een huis vol herrie".
toe. Voor drie programma's had je na
tuurlijk ook drie radio's nodig, elk voor
zien van een versterker van vijf of zes
watt. Dat was niet veel, maar toch ge
noeg voor de magnetische luidsprekers
van die tijd. De geluidskwaliteit héaide
niet bij het peil van tegenwoordig,
maar daar had niemand erg in. Het
werkte en de abonnees waren enthou
siast!"
Platen draaien
De radio-distributie in Oudeschild
was louter een particuliere onderne
ming, waar de PTT nog niets mee te
maken had. Jan Visman was voor alles
verantwoordelijk en moest daarom
daarom voortdurend bij de centrale in
huis blijven. Vooral het derde program
ma baarde veel zorg. Om de abonnees
te gerieven moest uit de verschillende
zenders het aardigste op de lijn worden
gezet, zodat er heel wat geschakeld
werd. Mevrouw Visman: „We konden
eigenlijk nooit weg maar als we het een
enkele keer toch deden, kwam J. van
Swinderen van de centrale in Den
Burg. Als we met vakantie gingen
hielp ome Jacob en soms sprong een
kennis bij, die we dan wèl een briefje
met handleiding gaven.
Jan Visman was technicus en omroe
per tegelijk. Aan de installatie zat een
microfoon, waarmee programma's wer
den aangekondigd. Dat gebeurde vooral
's avonds tussen zeven en acht uur,
want dan werden er platen gedraaid.
Vooral dat uurtje viel erg in de smaak.
Alleen daarom lieten ook radio-bezit
ters zich op het net aansluiten. De pla
tencollectie was groot door samenwer
king met de centralehouders in Ooster
end, Den Burg en plaatsen op de
vaste wal, die een platenkoffer lieten
rouleren.
De eerste
De Oudeschilder radiocentrale was de
eerste op Texel. Korte tijd later kwam
de distributie ook in Den Burg, aanvan
kelijk onder de elektricien Mittelhau-
ser, die zijn bedrijfje later overdroeg
aan de heer J. J. van Swinderen. In
Oosterend had Jan Oomis een centrale,
die door Rentenaar werd voortgezet.
De radiotechniek maakte snelle vor
deringen en Visman haastte zich al het
nieuwe in zijn centrale toe te passen.
De geluidskwaliteit werd belangrijk
beter.
Duitsers
Heel wat kopzorg bracht de bezet
tingstijd. Visman was niet zo erg inge
nomen met het toenmalige gezag en gaf
daar naar de smaak van de Duitsers
wat teveel blijk van. O.a. toen de sol
daten te kennen gaven graag abonné te
willen worden, teneinde de Deutsch-
landsender te kunnen beluisteren. Ze
werden niet op hun wenken bediend,
want het duurde maanden. Een conflict
ontstond toen Hitier na de val van
Frankrijk dit feit 's nachts om twee
uur voor de radio ging toelichten. De
soldaten wilde luisteren, maar het ging
niet door, want Visman kondigde aan
zijn apparaat om twaalf uur 's nachts
uit te zullen schakelen en deed het ook.
Aan nog een ander incident denkt
Visman met genoegen terug. „Ik luis
terde op de centrale radio wel eens
naar de Engelse zender. Op een keer
zette ik die per ongeluk op de lijn. Het
was een uitzending in het Duits, daar
om had ik er zelf niet direct erg in.
Maar een ogenblik later stormde een
dikke Duitser het huis binnen. Uit
zetten, uitzetten!!, brulde hij, razend.
Voor mij liep het toch goed af. Die ster
ke Engelse zender is wel eens meer in
half Oudeschild te horen geweest. Als
's avonds de andere zender uitviel,
kwam de Engelse er vanzelf voor in de
plaats. Eén keer zelfs het Wilhelmus en
een rede van de Koningin. De mensen
bedankten me er later voor, maar ik
wist van niks!"
Halverwege de oorlog werd de cen
trale overgenomen door de PTT. In de
•praktijk veranderde er weinig; alleen
kwam ei nu een wekelijkse financiële
tegemoetkoming. Pas jaren na de be
vrijding maakte de distributie plaats
voor de draadomroep. Dat betekende,
dat de ontvangers in de drie Texelse
dorpen verdwenen; het geluid kwam nu
door een kabel van het vasteland. Het
werd storingvnje perfecte geluidsover
dracht vanuit de studio, tot op de dag
van vandaag hoog gewaardeerd door
mensen die het allerbeste willen horen
en dus niet tevreden zijn met een
„echte radio". Niet meer om de goed
koopte, maar de kwaliteit is men nu
aangesloten op de draadomroep.
Treurig
Kennelijk zijn maar weinig mensen
van die kwaliteit overtuigd, want het
aantal aansluiting is zo sterk afgeno
men, dat de inkomsten niet meer tegen
de kosten opwegen. De draadomroep
moet daarom verdwijnen, ook op Texel.
Het net van Den Burg kan nog enkele
jaren worden gehandhaafd, maar de
netten van Oudeschild en Oosterend
worden per 1 februari a.s. opgeruimd.
Jan Visman. de distributie^pionier,
vindt dat maar treurig. „Het is de
schuld van de mensen zelf", vindt hij.
„Zelfs het duurste radiotoestel haalt
niet eens de 7000 herz en draadomroep
is haast even best als FM!" Zijn over
tuiging wordt niet door voldoende an
deren gedeeld, ook niet in Oudeschild,
waar de abonné's op de vingers van
twee handen zijn te tellen.
Op 1 februari zullen de grote 40-
wattsversterkers uit de huiskamer van
de voormalige radio-centrale worden
weggesloopt. Ruim 36 jaar na die span
nende kerstnacht wordt het reeds lang
verwachte vonnis voltrokken. „Héél erg
jammer!" zegt Jan Visman.
VREEMDELINGENVERKEER NAM IN
1965 TOE MET 19°/o
In het afgelopen jaar nam het toe
ristenverkeer met 19°/o toe, zo blijkt uit
de voorlopige uitkomsten van de ge
meentelijke gastenstatistiek. Het aantal
overnachtingen bedroeg in 1965
1.293.113 tegen 1.087.107 in 1964. Het
aantal personen dat op Texel vakantie
doorbracht bedroeg in het afgelopen
jaar 104.727. Het aantal Nederlanders
bedroeg 70.376; het aantal buitenlan
ders, vrijwel allen Duitsers, bedroeg
34.351. Er kwamen dus twee maal zo
veel Nederlanders als Duitsers naar
Texel. Omdat de Duitsers over het alge
meen langer bleven vertonen de over-
nachtingscijfers minder grote verschil
len: Er werden 753.918 Nederlandse en
539.195 buitenlandse overnachtingen
geboekt. Het aantal Nederlandse over
nachtingen nam met 22u/u toe, het aan
tal buitenlandse met 15%.
De grootste toename werd geregis
treerd in de sector kamperen: van
352.848 tot 473.872 oftewel 34°/o! Aan
zienlijk was ook de toename van het
aantal overnachtingen in de sector
logies-met-ontbijt: 23°/o. Een toename
van 19% registreerden de huisjcsterrci-
nen. In de vakantieoorden werden 18%
meer overnachtingen geboekt. Ook in
de andere sectoren was de toename van
het aantal overnachtingen vrij sterk:
hotels met 7pensions met 6%, ge
meubileerde huizen en bungalowbedrij-
ven met 8%.
CONSULTATIEBUREAU VOOR
ZUIGELINGEN
Woensdag 26 januari worden de moeders
van de buitendorpen verwacht op de volgende
uren
Den Hoorn 13.0013.30 uur. Oosterend en
De Waal: 13.3014.00 uur; De Cocksdorp
en Eierland 14.0014.30 uur; De Koog
14.30—15.15 uur.
Verschijnt dinsdags en rrtyëags.
Bank: Nederl. Middenrtandsbank; Coop. Ih-
renleenbank. Postgiro 652. Aboun.pr. ƒ2,94 p.
kw. 30 ct. incasso. Advert.: famiUebarlcbteB
14 ct. p. mm.; andere advert. 12 ct. p. «Oh
BAKKERIJ SCHULTE VERKOCHT
De heer C. Schulte te Den Burg heeft
met ingang van gisteren zijn banket
bakkerij in de Weverstraat overgedaan
aan de heer J. C. Timmer te Den Burg.
De heer Timmer is voornemens het be
drijf voorlopig op dezelfde voet voort te
zetten, als filiaal van zijn grote bakkerij
in de Hogerstraat. Het woonhuis komt
per 1 maart vrij en zal dan als woning
dienen voor zijn zoon. Desgevraagd
verklaarde de heer C. Schulte nog niet
zeker te weten of hij Texel zal ver
laten. „Er is nog geen beslissing geno
men. Als we op Texel passend werk
kunnen vinden, zullen we graag blijven,
maar het is ook mogelijk, dat we naai
de overkant verhuizen", zo zei hij. De
heer Schulte is afkomstig uit Amster
dam en heeft zijn bedrijf 15 jaar lang
m Den Burg uitgeoefend. De laatste 2
jaar was hij voorzitter van de R.K.
Middenstandsbond afd. Texel, een func
tie die hij nv waarschijnlijk zal neer
leggen.
JAARLIJKSE UITVOERING D.E.K.
DEN HOORN De Hoornder mu
ziekvereniging Door Eigen Kracht"
houdt op 4 en 5 februari de jaarlijkse
uitvoeringen in „De „Waldhoorn". Het
eerste deel van de avond wordt gemu
siceerd door het muziekkorps en de
drumband, het tweede door de toneel
vereniging .,De Vriendenkring" met het
-blijspel „Moeders wil is wet" De
laatste avond wordt besloten met bal,
met muziek van „The Typhoons".
HOOG WATER
Hoog water ter rede van Oudeschild:
25 jan. 10 32 en 22.56; 26 jan. 11.01 en 23.24;
27 jan. 11.27 en 23.52; 28 jan. 11.52 en
29 jan. 0.17 en 12.21.
Aan het strand ongeveer een uur eerd«r
hoog water.
MEUBELHANDEL
Den Burg Tel.2572
Het is algemeen bekend, dat het gebouw aan de Parkstraat, v/aarin de
Texelse Courant sedert generaties wordt geschreven en gedrukt, al lang niet
meer aan de eisen voldoet. Dat laatste is zwak uitgedrukt, want langzamer
hand kan van een noodtoestand worden gesproken, waardoor zelfs het op
tijd verschijnen van de krant wordt bedreigd. Om maar niet te spreken van
de zenuwslopende inspanning van het personeel, dat dit onheil tweemaal
per week moet trachten at te wenden, maar daar langzamerhand genoeg
van krijgt. De omstandigheden waaronder de redacteur zijn werk moet
doen, zijn ook met ideaal. Het is om maar iets te noemen heel gewoon
als hij 's morgens zijn schrijfmachine niet kan gebruiken omdat deze vol
water staat. Het benauwde redactiekantoortje is nl. onder de kap van het
dak gebouwd en dat dak is zo lek als een mandje.
Als het regent bij westenwind
stroomt het binnengedrongen hemelwa
ter langs het hardboard, loopt over
foto's, camera's, archiefmappen en het
telefoontoestel. Soms druipt het water
ook in de stopcontacten en de elektri
sche leidingen, waardoor de redacteur
een geweldige schok krijgt als hij een
penhouder opneemt of de telefoon wil
gebruiken.
Geen ruimte
Waarom al die kostbare spullen dan
niet elders opgeslagen? Antwoord: geen
ruimte, nergens. In het redactiekantoor
tje staat nu het complete archief van de
Texelse Courant sinds 1887; de 77 jaar
gangen vertegenwoordigen een waarde,
die niet in geld is uit te drukken. Niet
temin zijn we gedwongen ze te laten
staan, in de hoop dat kortsluitingen
geen brand zullen veroorzaken op die
vijf meter hoge zolderOok vele
honderden zinken cliché's worden in
het kantoortje bewaard, op planken die
bij elk plaatje dat erbij gezet wordt,
meer beginnen door te buigen. Het bij
houden van een behoorlijk foto-archief
is alweer door ruimtegebrek met
mogelijk. De foto's liggen op stapeltjes,
zodat er een kwartier of meer gebla
derd moet worden als er een nodig is.
Maar het redactiedomein is nog heel
aanvaardbaar in vergelijking met de
drukkerij beneden, waar een oeroude
versleten drukpers tweemaal per week
zwoegend en onder voortdurend tech
nisch toezicht de 4000 kranten „draait".
Soms brandt de motor door of breekt
er iets. Leiden is dan in last. Spannin-
Zo zal onze nieuwe drukkcrü er van opzjj
uitzien. Opvallend zijn de dakramen die in het
gebouw veel diffuu> licht toelaten.
1 f M
r.. --n-. r1*-}
Aan de Warmoesstraat zal bet gebouw er zo
uitzien. De bovenverdieping wordt ingenomen
door dc woning.
gen ontstaan ook door de bouwvallige
toestand van het gebouw, waaraan men
voortdurend wordt herinnerd, niet al
leen door de lekkage maar b.v. ook als
een der drukkers door de versleten en
verrotte vloer zakt. De rumoerige druk
persen, de zetterij, de machinezetterij,
de expeditie, de papieropslag, alles is in
dezelfde ruimte ondergebracht. Oók de
loodoven staat ergens in een hoekje wat
betekent dat de zetters van tijd tot tijd
de hoogstgiftige looddampen opsnuiven,
reden waarom dit smelten 's nachts
moet gebeuren.
Spoedig beter
De laatste maanden wordt de be
schreven toestand evenwel aanvaard,
want na jaren geduldig wachten is
Rijksgoedkeuring verstrekt voor de
bouw van een grote nieuwe drukkerij
aan de Warmoesstraat, aansluitend bij
het winkelpand van Langeveld De
Rooij. Onlangs werd de bouw van het
project aanbesteed en gegund aan de
laagste inschrijver: de fa. Drijver.
De „kale" bouwkosten bedragen on
geveer een ton, voor de realisering van
het projekt denkt Drijver 300 dagen no
dig te hebben. Over enkele weken
wordt de bouw aangevangen, nadat da
resterende opstallen op het terrein
zijn gesloopt. Op de plaats staan drie
huizen, waarvan er één reeds is ver
dwenen. Het tweede staat leeg en het
derde wordt binnenkort ontruimd.
Aldus wordt een bijna dertig meter
lang en gemiddeld tien meter breed
terrein \erkregen, dat geheel door de
nieuwe drukkerij zal worden ingeno
men.
Gescheiden
Het ontwerp voor het complex werd
vervaardigd door het architectenbureau
Joh. A. Peters en Ir. B. Roelofs te Den
Helder. In het gebouw zijn zetterij,
redactie, drukkerij, papiermagazijn en
expeditieruimte in gescheiden vertrek
ken ondergebracht. De handzetterij
krijgt een ruimte van 6x7 meter ter
beschikking juist achter het bestaande
gebouw. Daarnaast is het redactiekan
toor van 4x7 meter geprojecteerd. Het
grootste vertrek is de hal, waarin de
zetmachine staat, alsmede een grote
snelpers, twee kleinere degelpersen, in-
sluitsteen, vouwmachine en snijma
chine. Tussen het redactiekantoor en
deze 12x8 meter grote ruimte is nauw
contact mogelijk. Een vertrek van 2x2
meter, voorzien van ventilatie-inrich-
ting is bestemd voor de loodsmeltoven.
Aan de Warmoesstraat bevindt zich
het papiermagazijn van 4x7 meter en
een expeditieruimte van ongeveer de
zelfde grootte. In een aparte uitbouw
aan de straatzijde komt de ketel van da
centrale verwarming en een toilet
ruimte met twee urinoirs en een wc.
Boven de expeditieruimte en het pa-
(zie vervolg pagina 4)
