Cjroen ZwartsJexeh in het harL,
Tuinbouwcommissie ziet geen heil
in groente- en fruitteelt op Texel
Recreatierapport achterhaald door
expansie van T.E.S.O.
Uitbreiding oppervlakte bollen wèl mogelijk
Drs. S. Schreur in tijdschriftartikel
ZANDGRONDEN ECHTER OOK
NODIG VOOR RECREATIE
Moeten plannen
worden herzien
Uitgave N.V. v/h Langeveld de Roofl
Postbus 11 - Den Burg, Texel - Tel. 2058
hedaktie: Harry de Graaf, Wilbelmlnalaan 33,
Den Burg, tel. 2058, 's avonds 2382.
VRIJDAG 29 JULI 1966
TEXELSE
79e JAARGANG No. 8086
COURANT
De Tuinbouwcommissie, die na een suggestie in de raadsvergadering van
29 oktober 1963 in het leven werd geroepen om een onderzoek in te stellen
naar de mogelijkheden tot uitbreiding van de tuinbouw en de fruitteelt op
Texel, is een dezer dagen met haar rapport gekomen. Indertijd werd op het
onderzoek aangedrongen omdat tuinbouw en fruitteelt zeer arbeidsintensief
zijn. Verwacht werd dat Texel na afloop van de ruilverkavelingswerkzaam
heden te maken zou krijgen met enige werkloosheid, waardoor uitbreiding
van deze arbeidsintensieve factoren van groot belang zou zijn. In de commis
sie hadden zitting: de heren C. H. RoeperC. P. Laan, ir. PJ. Stadhouders
(Rijkstuinbouwconsulent te Hoorn), L. N. Onderwater (specialist voor bloem
bollenteelt van de Rijkstuinbouwvoorlichtingsdienst), H. J. Keijser (fruitteler
te Molenbuurt, Texel), F. L. de Grave (bloembollenkweker te Den Burg). On
der voorzitterschap van de heer C. H. Roeper ging de commissie uit op on
derzoek en won daarbij deskundig advies in van o.m. de heren S. H. Nooy,
specialist voor de fruitteelt van de Rijkstuinbouwvoorlichtingsdienst, M. Bak
ker, hoeve ,,Astrid", (vertegenwoordiger van de werkgroep voor de bollen
teelt van de Streekontwikkelingscommissie en voorzitter van „Bloembollen
cultuur Texel", A. v.d. Zwet, bedrijfsvoorlichter voor de bloembollenteelt
van de Rijkstuinbouwvoorlichtingsdienst en H. Strietman, specialist voor
bodem en bemesting van de Rijkstuinbouwvoorlichtingsdienst. De commis
sie kwam vier maal in vergadering bijeen en maakte enkele excursies, o.a.
naar n champignonkwekerij bij Alkmaar. Daarna werden de bevindingen
neergelegd in vier rapporten, nl. over de bloembollenteelt, de fruitteelt, de
groenteteelt en over de mogelijkheid tot vestiging van een champignonkwe
kerij op Texel.
De commissie komt daarin tot de
conclusie, dat op Texel voor de bollen
teelt nog grond beschikbaar is, zij het
dat een belangrijk deel daarvan voor de
recreatie nodig zal zijn. In ieder geval
biedt deze vorm van tuinbouw nog
ruime mogelijkheden. De fruitteelt
biedt op Texel echter weinig perspec
tieven omdat de rentabiliteit bij verge
lijkbare gebieden elders in het land zal
achterblijven, vooral tengevolge van
klimatologische factoren en de hogere
vrachtkosten naar de veiling. Ook voor
de groenteteelt acht de commissie de
mogelijkheden beperkt, met uitzonde
ring van de teelt van waspeen, want dit
product stelt aan de grond ongeveer
dezelfde eisen als bloembollen. Voor de
teelt van champignons is de excen
trische ligging van Texel een ongun
stige factor omdat de afzetcentra op
grote afstand liggen en omdat mest en
dekgrond van grote afstanden moeten
worden aangevoerd.
In haar rapport betreffende de
bloembollenteelt merkt de commissie
op dat het totaaloppervlak in dertien
jaar verdubbeld is, van 82 ha. in 1950
tot 161 ha. in 1963. De oppervlakte tul
pen neemt de laatste jaren vrij snel toe.
De bloembollentelers op Texel kan men
indelen in twee groepen: telers die uit
he* bollenvak vrijwel hun gehele inko
men halen en telers die naast de bloem
bollenteelt een ander beroep uitoefe
nen. Er zijn ongeveer 20 a 25 full time
bloembollentelers en deze gebruiken
ongeveer 45 ha. In totaal zijn er 200
telers met een totale oppervlakte van
200 ha. De full time bollentelers telen
veelal tulpen en narcissen. Enkelen zijn
in 1964/'65 ook met hyacinten begon
nen. Degenen, die het vak als bijver
dienste uitoefenen telen veelal Sions,
gele krokussen of lelies.
De bollen worden voornamelijk ge
teeld op de gronden achter de
duinen, waar men een zandlaag vindt
van 80 cm. en dieper. Tevens worden
bollen gekweekt op zandige stukken in
de PH Polder en 't Noorden. In de
gronden van de genoemde polders wor
den wel storende kleilagen aangetrof
fen (spierlagen), die soms zo ondiep zit-
Vrjjdag 29 juli
Oudeschild, 't Sikiltje, klaverjasdrive om
20.00 uur.
Dinsdag 2 augustus
Den Burg, Hotel De Lindcboom-Tcxel. bridge
drive, 20.00 uur.
De Koog, Strandfeest, 's Morgens op het
strand en 's middags op de speelweide: 's
avonds lampionoptocht.
Woensdag 3 augustus
Den Hoorn, Strandfeest bij paal 9. aanvang
14.00 uur; kinderspelen en schatgraven
Den Burg, Folklore-program ma op de Grocnc-
plaats.
Vrijdag 5 augustus
Oudeschild, ,'t Skiltje, klaverjasdrive om
20.00 uur.
Zaterdag 6 augustus
De Cocksdorp, Zuidcma-race, aanvang 19 uur.
Zondag 7 augustus
De Koog, Viswedstrijd op het strand bij De
Koog voor gasten en Texelaars, aanvang 9 uur
v.m.
ten dat de waterhuishouding in het ge
drang komt. Op de gronden achter de
duinen heeft men meestal weinig last
van verdrogen door het vele drangwa-
ter uit de duinen. Dit drangwater wordt
in het groeiseizoen vastgehouden door
stuwen in de sloten. Er zijn echter ook
gronden met een minder goede water
huishouding. Zowel een tekort in het
groeiseizoen als een teveel in de herfst
maken rendabele teelt moeilijk. Door de
storende lagen in de polders wordt het
opstijgen van bodemwater belemmerd.
Dit veroorzaakt droogte, die niet be
streden kan worden door beregenen,
omdat het slootwater te zout is. In
april, mei en juni valt op Texel sleohts
40 mm regen per maand, zodat in de
genoemde polders droogteschade moet
worden verwacht.
Vervoer
Alle leverbare bollen moeten met de
boot naar de vaste wal worden ver
voerd. Men zou verwachten, dat dit
grote transportkosten met zich mee zou
brengen. Dit is echter niet het geval.
De vracht wordt berekend per meter
wagenlengte en komt op ca. 1,25 a
ƒ1,50 per l/i hl. Van Breezand naar de
veilingen in Lisse ligt de gemiddelde
vrachtprijs op ƒ1,30.
Vakkundig personeel is op Texel vrij
wel niet aanwezig. De leiding, het toe
zicht en de selectie der gewassen rust
geheel op de schouders van de teler. De
arbeidspiek tijdens het rooien en ver
werken van de bollen wordt opgevan
gen met behulp van studenten en va
kantiegangers.
Concurrentie
De commissie schat dat 1100 ha.
grond op Texel potentiëel geschikt is
voor bloembollenteelt en wel ca. 550 ha.
in Eierland, 250 ha. in Kogerveld, Ever-
stekoog en Gerritsland, 180 ha. in de
gemeenschappelijke Polders (met inbe
grip van De Naai bij Den Hoorn), 80 ha.
in de P H Polder en 40 ha. in Waalen
burg, Het Noorden en de Eendracht.
Als voorbeeld in Eierland noemt de
commissie de boerderijen Madura en
Rio Grande, waar alleen al meer dan
100 ha. voor bollenteelt geschikte grond
ligt. Het is echter uiterst moeilijk deze
gronden voor bollenteelt te verwerven.
Er bestaat bij de telers vraag naar
goede gronden, maar de vraag naar re-
creaticgrond is vele malen groter. De
recreatie en de mogelijke uitbreiding
hiervan maakt het nu al bijna onmoge
lijk goede gronden in handen te krij
gen. Wil men daarom beslag leggen op
enkele boerderijen, dan is snel handelen
gewenst. Ook vallen nog grote stukken
grond onder natuurbescherming, waar
door deze onbereikbaar zijn voor bol
lentelers. Er blijft van de nu aanwezige
oppervlakte daarom maar een klein
deel voor de telers over.
Een recent onderzoek van een opper
vlakte van 130 ha. langs de Kogerweg
heeft bewezen dat er toch nog goede
mogelijkheden zijn. Van deze 130 ha.
kan een oppervlakte van 60 80 ha. ge
schikt gemaakt worden voor de teelt
van bloembollen. Het geschikt maken
van deze gronden is goed mogelijk door
diepspitten met een dragline.
Diepploegen is minder aantrekkelijk
met het oog op vermenging, waardoor
de slempgevoeligheid van deze gronden
zou blijven bestaan. De eerste twee jaar
na deze bewerking is een goede begrep-
peling en/of een tijdelijke drainage no
dig.
Fruitteelt
De fruitteelt is op Texel altijd van
geringe betekenis geweest. Er zijn nu
nog slechts 3 beroepsfruittelers. Fruit
bomen stellen hog eisen aan de grond
met name aan de doorlatendheid en de
waterhuishouding. Een constant wa
terpeil op een diepte van ten minste 1
meter onder het maaiveld is voor het
huidige rassen- en onderstammensorti-
ment een vereiste. De meest geschikte
gronden liggen op het oude Texelse
land.
Klimatologisch heeft Texel voor de
fruitteelt enkele voor- maar ook enkele
grote nadelen. Een voordeel is de ge
ringe kans op nachtvorstschade. Ook
het aantal uren zonneschijn is vrij
groot en het fruit is doorgaans goed op
kleur. Het grootste nadeel is de wind.
Het landschap is onvoldoende beplant.
Om jonge aanplant te doen slagen,
moeten eerst rijen bomen worden ge
plant die als windscherm dienen. Hier
door gaat al ca. 15% van de beschik
bare oppervlakte verloren. Een ander
probleem vormt de late ontwikkeling
van het gewas. Het verschil met West-
Friesland bedraagt 7 a 10 dagen. Vooral
in koude zomers is dat een nadeel. De
appel Golden Delicious, Jonathan en de
peer Conference groeit dan onvoldoen
de uit. In vergelijking met de tuinen
rond het fruitcentrum Hoorn komt men
op Texel aan ongeveer 75% van de pro-
duktie toe. De rentabiliteit zal lager
zijn, want ook de vrachtkosten naar de
veiling zijn hoger. Daarbij komt de
vraag of het gemiddelde landbouwbe
drijf voldoende grond en vermogen be
schikbaar heeft. Een economisch ver
antwoord bedrijf moet een oppervlakte
hebben van minstens 7 ha. De aanleg
en investeringskosten bedragen tot het
jaar dat de boomgaard in produktie is,
voor de appel momenteel ƒ15.000,per
ha. Bovendien moet men ongeveer
ƒ25.000,aan machines en werktuigen
investeren. Voor bedrijfsgebouwen is
ƒ10.000nodig. Als fruitteler kan men
dan beter zijn geld en kennis in de be
staande centra voor fruit aanwenden.
Groenteteelt
Bij de groenteteelt kan een onder
scheid worden gemaakt tussen:
a. De teelt onder al dan niet verwarmd
glas;
b. De vollegrondsteelt.
Voor wat betreft de teelt onder glas
heeft het klimaat op Texel aantrekke
lijke kanten. De hoeveelheid licht is
gunstig als gevolg van het relatief grote
aantal uren zonneschijn. Ook de tempe-
ratuurverdeling over de seizoenen is
gunstig. De toppen in zomer en winter
zijn gemiddeld minder extreem dan in
de rest van Nederland. Een ernstig be-
zwaar vormt echter de excentrische lig
ging van Texel. Glasteelten zijn z.g.
dagprodukten, d.w.z. de tijdsduur tus
sen oogst en consumptie moet zo klein
mogelijk zijn. De veiling te Den Helder
(een z.g. consumptieveiling) mist de
mogelijkheid, grote aanvoeren van een
bepaald produkt te verwerken. Vooral
de export heeft zich geconcentreerd op
een beperkt aantal veilingen, gelegen
op grote afstanden van Texel.
Ook de hoge vervoerkosten zowel bij
de aanvoer van grond- en hulpstoffen
als bij de afvoer van de geoogste pro-
dukten maken de teelt van groente on
der glas op Texel niet aantrekkelijk.
Bij de teelt van groente in de volle
grond gelden voor wat betreft de „dag
produkten" dezelfde bezwaren als bij
de glasteelt. Als aan groenteteelt in de
volle grond wordt gedacht, dan zouden
alleen z.g. stapelprodukten mogelijk
heden bieden. Dit zijn produkten waar
bij tussen oogst en consumptie een lan
gere periode kan liggen, in welke pe
riode de produkten op de voor het be
treffende produkt geschikte manier
moeten worden bewaard. Voor de
meeste stapelprodukten als bijv. kool,
rode bieten en uien is de grond over
het algemeen niet geschikt. Tot nu toe
kan alleen worden gedacht aan de teelt
van waspeen. Deze teelt wordt reeds,
zij het in bescheiden mate, op Texel
uitgeoefend. De teelt heeft mede aan
trekkelijke kanten, daar ze in het
vruchtwisselingsschema met bloembol
len kan worden ingepast. Met betrek
king tot de grond stelt waspeen gelijke
eisen als bloembollen.
De hoeveelheid geschikte grond is
ook voor dit produkt beperkt. Omtrent
de afzetmogelijkheden van waspeen zijn
de vooruitzichten hoopgevend, daar ook
landelijk gezien de voor deze teelt ge
schikte gronden beperkt zijn.
Champignons
Ook 't stichten van champignonkwe
kerijen op Texel is geen aantrekkelijke
zaak, zo stelt de commissie vast. Een
bezoek werd gebracht aan een cham
pignonkwekerij bij Alkmaar, waar een
inzicht werd verkregen in de proble
men, waarmee champignontelers te ma
ken hebben en waar ook de bedrijfs
resultaten werden bestudeerd. Op de
betreffende kwekerij werd gewerkt met
5 Rweekcellen, bouwkosten in 1962
ƒ20.000,per cel. De kweker werkte
met zijn zoon en drie minderjarige
krachten, in de drukke plukperioden
aangevuld met losse krachten. De jaar
lijkse winst incl. het ondernemersloon
bedroeg ƒ22.134.Hier was echter
sprake van een zeer goed bedrijf, met
weinig kosten aan personeel (minder
jarigen). Op Texel ontstaat het bezwaar
dat mest en dekgrond, voor een kwe
kerij als werd bezocht 23 vrachtwagens
per jaar, van grote afstand moeten
worden aangevoerd. Ook het afzetge
bied is vergelegen. Een bedrijf van de
zelfde grootte zou op Texel ten hoogste
een winst van ƒ14.994,kunnen ma
ken, wat niet bepaald bemoedigend is.
De commissie raad vestiging op Texel
dan ook af.
GESLAAGD
De heer D. Nagy te Den Burg deed
te Barneveld met goed gevolg examen
voor het patroonsdiploma landbouw
mechanisatie. Hij slaagde tevens te
Voorschoten voor het Garagebedrijf-
diploma.
Verschijnt dinsdags en vrijdags.
Bank: Nederl. Middenstandsbank; Coöp. Boe
renleenbank. Postgiro 652. Aboniupr. 2,95 p.
kw. 30 ct incasso. Advert.: familieberichten
14 ct. p. mm.; andere advert. 12 ct. p. mm.
BrU.#» Iik'i buil» •wanl'OcrMAMd »»i> dt r.d.Vll. JSC'
FANC Y-PRIJZEN
Het is dit jaar niet voor het eerst,
dat ik mijn vakantie op Texel door
breng en het eiland heeft intussen voor
mij iets vertrouwds gekregen. Daarom
ook vind ik het prettig tijdens mijn
verblijf de Texelse Courant te lezen.
Dinsdag echter werd ik bij het lezen
van een artikel in de krant minder
prettig getroffen.
Dat de winkeliersvereniging Den
Burg boos is op de A.V.R.O. kan ik me
voorstellen en een protest bij deze om
roep lijkt me alleszins begrijpelijk. Het
pijnlijke in dit artikel zit 'm voor mij
daar, waar het bestuur van de winke
liersvereniging neemt het artikel te
moeten gebruiken om een aanval te
doen op de niet-leden van deze vereni
ging, door het zo te stellen, dat als het
berekenen van „fancy-prijzen" ooit
eens gebeurd is, dit gebeurde door niet-
leden Het bestuur wil zelfs ten gerieve
van de toerist zo vriendelijk zijn deze
niet-leden zo goed mogelijk te preci
sieren en zegt dan ook, dat tot hen o.a.
de kappers en slagers behoren. M.a.w..
toerist, bewaar uw haar voor de soms
wat koel uitvallende dagen, bijt veer
tien dagen op een houtje en u zult mer
ken, dat u een uiterst voordelige va
kantie op Texel hebt doorgebracht.
Maar het moet me toch van het hart,
dat mijn eigen ervaringen in Den Burg
anders zijn. Tegen een tarief, waarvoor
menige kapper niet aan mijn boven-
begroeiing zou willen knoeien, werd ik
bij een Burger kapper hevig ingekort.
De tarievenlijst was overigens op een
duidelijk zichtbare plaats opgehangen
en voor geen enkele klant week de man
hiervan af. Een kijkje in de afdeling
parfumerieën leverde me de verras
sende ontdekking, dat verschillende ar
tikelen lager, soms zelfs aanmerkelijk
lager geprijsd waren dan in andere
plaatsen.
Bij een bezoek aan de slager deed ik
dezelfde ervaring op.
Iets anders verging het me, toen ik
bij een bezoek aan een boekwinkel in
het centrum voor een 10 cents postzegel
15 ct. moest betalen. Misschien een
niet-lid?
Winkeliersvereniging Den Burg. mag
ik u de raad geven in het vervolg ten
gerieve van het toerisme en ten ple-
ziere van de toerist de vuile was binnen
de deur te houden?
Ik kom een volgend jaar met min
stens evenveel genoegen graag terug op
Texel.
J. H. Wind, Hilversum
Voor parkeerterrein en bosaanplant
GEMEENTE KOOPT GROND
VAN DE HEER C. C. BARHORST
Het gemeentebestuur heeft met de
heer C. C. Barhorst te Den Burg over
eenstemming bereikt omtrent aankoop
van een 0.3755 ha. groot stuk grond, ge
legen aan de Hollewal, ongeveer t.o. de
R.K. begraafplaats. In het uitbreidings
plan is het stuk aangewezen voor de
aanleg van een parkeerterrein en bos
aanplant. Een strook grond gelegen
langs de Hollewal, groot 1424 m2, wordt
gekocht voor 3,75 per m2 en het res
terende binnenterrein van 2331 m2
wordt gekocht voor ƒ2,per m2. To
taal derhalve voor ƒ10.000,
In het voorlaatste nummer van het
tijdschrift Noord-Holland verscheen
van de hand van drs. S. Schreur een
beschouwing over het recreatieplan
voor Texel. Deze beschouwing omtrent
de inhoud van het plan, zullen wij onze
lezers onthouden daar wij aannemen,
dat deze inmiddels voldoende bekend
zal zijn.
Wel willen wij de aandacht vestigen
op de passages, waarin de heer Schreur
stelt dat het uitgangspunt van de
Werkgroep door de expansie van TESO
geheel is achterhaald.
Op grond van de huidige situatie zou
een geheel nieuw plan gemaakt moeten
worden. Zo kras wordt het weliswaar
niet geformuleerd, maar daar komt het
toch wel op neer als hij opmerkt, dat
TESO nu reeds een vervoerscapaciteit
heeft, die afgestemd is op een logies-
capaciteit, die de Werkgroep eerst over
10 jaar mogelijk en wenselijk acht. De
desbetreffende passages luiden als
volgt
„Sedert de afsluiting van het rapport
van de Werkgroep in de herfst van
1964, heeft zich echter een ontwikke
ling voorgedaan, die ten aanzien van
het tijdstip, waarop het plan gereali
seerd zou moeten zijn, nog wel enige
vragen doet opkomen.
In de zomer van 1964 heeft TESO de
toe toen in gebruik zijnde veerboten
met zij lading vervangen door een mo
derne boot met het „rij op rij af" sys
teem. In de zomer van 1965 heeft deze
éne pont het met 30% toegeno
men autovervoer, zonder extra diensten
ruimschoots kunnen verwerken. M.a.w.
in 1965 is de vervoerscapaciteit onge
veer in overeenstemming met de hui
dige logiescapaciteit op Texel ter groot
te van 15 a 20.000 slaapplaatsen.
Op 30 maart 1965 besloot TESO een
tweede koppont te bestellen. Deze
tweede boot kwam omstreeks Pinkste
ren van dit jaar in de vaart. Deze zo
mer beschikt TESO dus al over een
vervoerscapaciteit, behorende bij een
logiescapaciteit van 34.000, die door de
werkgroep eerst over 10 jaar aan
vaardbaar en mogelijk werd geacht, op
grond van planologische en landschap
pelijke mogelijkheden.
Gegeven de huidige conjunctuur en
de nog toenemende motorisatie van de
vakantiegangermag er op gerekend
worden, dat door de vergrote vervoers
capaciteit een enorme druk op de
Texelse logiescapaciteit uitgeoefend
zal worden. Ongetwijfeld zal die druk
ook van invloed zijn op de uitbreiding
per afzonderlijke verblijfsvorm. Zo
lijkt het niet waarschijnlijk, dat vol
staan kan worden met slechts een be
perkte uitbreiding van de kampeer-
capaciteit, zoals de werkgroep graag
zou zien.
Tot dusverre vormde het Marsdiep
een barrière. Door de wachttijden die
de laatste jaren gedurende de topdagen
in het seizoen optraden, werd de om
vang van het bezoek aan Texel mede
bepaald door de capaciteit van TESO.
In een betrekkelijk isolement ontwik
kelde zich op Texel dan ook het toeris
me. En juist door dat isolement oefent
Texel zo'n grote aantrekkingskracht
uit. De grote vlucht van de laatste ja
ren noopte tot het instellen van de pla
nologische werkgroep, die tot taak
kreeg de aantrekkelijkheid van Texel
veilig te stellen. De snelle uitbreiding
van de vervoerscapaciteit van het laat
ste jaar, waardoor Texel in korte tijd
met vakantiegangers overspoeld kan
worden, onderstreept nog eens de nood
zaak tot het tijdig nemen van groten
deels conserverende maatregelen. Het
Marsdiep vormt nu eigenlijk geen bar
rière meer. Anderzijds moet men con
cluderen, dat eerder dan de werkgroep
2 jaar geleden kon verwachten, uitbrei
ding van de capaciteit tot 34.000 gerea
liseerd zal dienen te worden.
De vraag omtrent hetgeen daarna zal
moeten gebeuren lijkt thans reeds op
zijn plaats".
