Cjrom ZwartsJexeh in het
Begroting 1967tekort van meer
dan een half miljoen
Financiële toestand van gemeente zeer ernstig
Texel offerde f7.017,03 voor
Tibetaanse vJuchtelingen
Doopsgezinde gemeente Texel
heft 2e predikantsplaats op
VOORAL IN SOCIALE SECTOR
ENORME KOSTENSTIJGINGEN
Exploitatietekort
sociale werktuin:
f67.000,--
Geen dienst ineer
in Den Hoorn
en De Koog
Bollen kwijt
Nylon tapijt!
RIJDAG 28 OKTOBER 1966
80e JAARGANG No. 8112
Uitgave N.V. v/h Lange veld De Rooij
Postbus 11 - Den Burg, Texel Tel. 2058
daktie: Harry de Graaf, Dorpsstraat 19, De
>og. Tel. (02220) 2058, 's avonds (02228) 410
De financiële positie van de gemeente Texel is sinds vorig jaar aanzienlijk
verslechterd, zo blijkt uit de begroting voor 1967 die een tekort vertoont van
maar liefst ƒ537,791,Het tekort van voor 1966 bedroeg slechts ƒ44.000,
Burgemeester en wethouders wijzen voor deze teruggang diverse oorzaken
aan. De gevolgen van de per 1 januari 1965 in werking getreden Algemene
Bijstandswet zijn nu te overzien en zijn een der oorzaken van de enorme
stijging van de kosten van sociale zorg. Een zeer belangrijk deel van de
stijging komt overigens voor rekening van de voortdurend stijgende verpleeg-
prijzen van psychiatrische en andere verpleeginrichtingen. Verder zijn de
netto-kosten van arbeidsvoorziening aanmerkelijk gestegen. Hierin is een be
drag begrepen van ruim ƒ67.000,zijnde het nadelig saldo op de exploitatie
van de sociale werktuin. Dit nadelig saldo is ruim ƒ38.000,— hoger dan dat
voor 1966. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door een met ƒ49.500,ver
laagde opbrengst van gekweekte produkten. In een uitvoerig rapport zullen
de raadsleden binnenkort worden voorgelicht over dit verschil en nog diverse
andere zaken, de werktuin betreffende. Op de explortatie van het algemeen
rusthuis „Irene" wordt een nadelig saldo geraamd van ƒ49.852,In verband
daarmee wil de sociale dienst de verpleegprijzen verhogen, waardoor dit te
kort kan worden opgeheven. Het totale begrotingstekort zal alsdan een
dienovereenkomstige vermindering ondergaan. De gehele sociale dienst heeft
in 1967 een gemeentelijke subsidie nodig van ƒ934.793,— tegen een bedrag
van ƒ567.912,in 1966. Een vermeerdering dus van ƒ366.881,
nancicle toestand van de gemeente
Texel zeer ernstig is.
Evenals vorig jaar is het dan ook
noodzakelijk de Ministers van Binnen
landse zaken en Financiën te verzoeken
een aanvullende bijdrage te verstrekken
tot een zodanig bedrag als nodig is om
•het feitelijke begrotingstekort, daarbij
inbegrepen de kapitaalslasten van de
nog niet goedgekeurde werken, op te
heffen. De raad wordt voorgesteld aldus
te besluiten
„Gezien de plaatselijke en landelijke
belastingdruk hebben wij gemeend van
verhoging der plaatselijke belastingen
voorlopig te moeten afzien", schrijven
B. en W. in hun toelichting bij de be
groting.
Wat de nieuwe investeringen betreft,
heeft het gemeentebestuur zich zoda
nige beperkingen opgelegd, dat slechts
een zestal nieuwe projecten ter beoor
deling worden voorgelegd.
Aangezien in de begrotingen bij de
raming der kapitaalslasten van de di
verse investeringen uitsluitend met
door GS goedgekeurde objecten wordt
rekening gehouden, moet het begro
tingstekort nog verder worden vergroot
met een bedrag van ƒ306.090,Dit zijn
de kapitaalslasten van de oorspronke
lijke 50 nog niet goedgekeurde uitgaven,
die behoren tot de diensten 1957 tot en
met 1966. Deze posten vragen een totale
investering van ƒ5.905.050,Intussen
zijn daarvan echter 9 stuks met een in
vestering van ƒ147.105,en ƒ9.490,
kapitaalslasten goedgekeurd. In feite
komt het erop neer, dat als alle voor
genomen kapitaalsuitgaven zouden zijn
goedgekeurd, de begroting een tekort
zou aangeven van 537.791,
ƒ15.484,— ƒ306.090,— 859.365,—.
Een en ander samenvattend kan niet
anders worden gezegd, dan dat de fi-
Lichtpunten
Toch kunnen B. en W. in hun toe
lichting enkele lidhtpunten noemen. Zo
als hierboven opgemerkt zal het tekort
van huize Irene waarschijnlijk komen te
vervallen.
Verder is voor de algemene uitkering
uit het gemeentefonds het uitkerings
percentage voor 1967 voorlopig bepaald
op 176. Dit is 20% hoger dan dat voor
1966 en geeft een hogere ontvangst te
zien van ƒ290.389,Deze verhoging
dient om het nol-male accres in de ge
meentelijke uitgaven op te vangen.
Aangezien nu het oorspronkelijke voor
lopige uitkeringspercentage voor 1966
ad 156 inmiddels werd verhoogd tot 170
hebben B. en W. de verwachting, dat
het uitkeringspercentage voor 1967 te
zijner tijd ook nog wel een belangrijke
verhoging zal ondergaan Hierbij dient
echter niet uit het oog te worden ver
loren, dat bedoelde verhogingen vaak
mede worden gegeven ter gehele of ge
deeltelijke compensatie van bepaalde
kostenstijgingen. Zo werd bij de verho
ging van het uitkeringspercentage voor
1966 uitdrukkelijk gesteld, dat daarin
tevens een tegemoetkoming was begre
pen vooi het verhoogd algemeen prijs
peil en de gevolgen van de ongunstige
ontwikkeling op de kapitaalmarkt.
Nabetaling
Verder stellen de ministers jaarlijks
een voorlopige vermenigvuldigingsfac
tor vast voor het uitkeringsonderdeel
kosten van sociale zorg Die factor is
voor 1967 bepaald op 1,34 en afgeleid
van de door de ministers voor alle ge
meenten tezamen geraamde kosten van
sociale zorg voor 1967 in vergelijking
met het gemiddelde van die kosten over
de dienstjaren 1964, 1965 en 1966
Aan de hand van de begrotingscijfers
zou deze factor voor Texel 1.75 moeten
bedragen. Als de landelijke stijging van
de kosten van sociale zorg inhaerent is
aan die van Texel zou de factor later
ongeveer op dit cijfer uitkomen. Voor
de gemeente Texel zou het een betaling
uit het gemeentefonds betekenen van
ruim ƒ170.000,De kostenstijgingen
op dit onderdeel worden uiteraard nim
mer geheel goedgemaakt, omdat volgens
de regeling 80% van de kosten voor
vergoeding in aanmerking komt en dus
steeds 20% ten laste van de gemeente
blijft.
Het kan de gemeente tot schrale
troost zijn, dat veel gemeenten voor
1967 een aanmerkelijk ongunstiger be
grotingsresultaat dan voor 1966 ver
wachten.
R.H.B.S. bestaat 10 jaar
OPVOERING „REMBRANDT"
IN CULTUREEL CENTRUM
Ter gelegenheid van het 10-jarig be
staan van de RijksHBS Texel zullen le
raren, oud-leerlingen en leerlingen van
de school op vrijdag en zaterdag 11 en
12 november het toneelstuk „Rem
brandt" van mr. Planten opvoeren. Dit
zal gebeuren in het nieuwe culturele
centrum, aanvang 20.00 uur.
De opvoering belooft iets bijzonders
te worden. Al weken is men doende met
de voorbereidingen; vooral van de dé
cors wordt veel werk gemaakt. Alle
leerlingen en oud-leerlingen zijn wel
kom. Beide avonden is er bal na. Kaar
ten zijn verkrijgbaar bij: A. Laan, Ko-
gerstraat 21, Den Burg, tel. 2126; U.
Craanen, Schilderend 93, Den Burg, tel.
2328, A. Albers, Sommeltjesweg 1, De
Waal, tel. 2577, en N. Alderlieste, Pij-
persdijk K 28a, De Koog, tel (02228)
412. Het stuik „Rembrandt" zal ook
worden opgevoerd bij de opening van
het cultureel centrum, op zaterdag 19
november.
REIZENDE BIBLIOTHEEK
DEN HOORN Met ingang van he
den is de Reizende Bibliotheek te Den
Hoorn weer iedere vrijdagmiddag van
56 uur geopend Lezers kunnen te
recht in het dorpshuis De Waldhoorn.
Verschijnt dinsdags en vrijdags
Bank: Nederl. Middenstandsbank; Coöp. Boe
renleenbank. Postgiro 652. Abonn.pr. ƒ2,95 p.
kw. 30 ct. incasso. Advert.: familieberichten
14 ct. p. mm.; andere advert. 12 ct. p. mm.
Bescheiden investeringsprogramma
RIOLERING TE OOST;
MOTORVLETTEN BIJ PAAL 9 EN 28
Zoals men uit het hoofdartikel op
deze pagina kan vernemen zijn B. en W.
voornemens zich in 1967 zoveel mogelijk
te matigen bij het doen van nieuwe in
vesteringen. Het gelijktijdig met de be
groting verschenen investeringspro
gramma voor volgend jaar is dan ook
geen lijvig boekwerk geworden.
Gemeentewerken zal een nieuwe
vrachtauto met hydraulische hefinrich-
ting aanschaffen; kosten ƒ32.000,
Voorts zal de in 1957 aangeschafte trac
tor en triplo gazonmaaier worden ver
vangen. De tractor kost 7500,— en de
gazonmaaier ƒ6600,
Te Oost zal riolering worden aange
legd. De totale kosten worden geraamd
op ƒ93.500,Er zal 1000 meter riool
worden verwerkt, waarin 3 Emco put
ten zullen worden opgenomen.
Ook voor de steeds groter wordende
concentraties strandbezoekers bij
Hoornderslag en De Krim dienen ten
behoeve van een meer effectieve strand-
'bewakmg wederom enige investeringen
te worden gedaan. Aangeschaft zulien
worden 2 reddingvletten met motor
ƒ6000,en 2 geluidsinstallaties
ƒ6000,totaal derhalve ƒ12.000,
Nodig is ook een nieuwe slijtlaag op
het rijwielpad Den Hoorn-De Koog.
Deze zal in het voorjaar van 1967 wor
den aangebracht ten koste van ƒ13.000.
De actie ten bate van de vluchtelingen uit Tibet heeft op Texel veel weer
klank gevonden. De 77 collectrices, die maandagavond de straat opgingen, haal
den ƒ7.017,03 op. Dit is voor de elfduizend inwoners, die ons eiland telt, een
resultaat, dat gunstig afsteekt bij veel andere plaatsen in Nederland. (Den
Helder, dat vijf maal zoveel inwoners heeft, bracht ƒ20.000,bijeen). In Den
Burg werd 2782,20 opgehaald; in Oosterend ƒ1148,83; in Den Hoorn ƒ685,35;
in Oudeschild ƒ469,24; in de P.H. Polder ƒ272,12; in De Waal ƒ133,49; in De
Koog ƒ741,77; in Zuid-Eierland ƒ73,60 en in De Cocksdorp en Midden-Eierland
ƒ710,43.
Elke collectebus bevatte gemiddeld
91,13. Bij de totale opbrengst werden
6 briefjes van ./TOO,— geteld. Daarvan
werden er drie gevonden in één collec
tebus, afkomstig uit de wijk Vuurtoren-
weg-Duinweg te De Cocksdorp. De to
tale inhoud van deze bus bedroeg
334,15. Een uitschieter was ook het re
sultaat van Noord- en Zuidhaffel en een
Woensdag 2 november
JAARLIJKSE
INSTRUMENTENPARADE
IN „DE ORANJEBOOM"
Woensdag 2 november zal in „De
Oranjeboom" te Den Burg de jaarlijkse
instrumentenparade van de Texelse Mu
ziekschool worden gehouden. Er wordt
aan meegewerkt door de leerlingen ak-
kordeon, piano, orgel, gitaar, viool en
koper, alsmede door de orkestklas en
de akkordeonklas. Aanvang half acht
's avonds.
De volgende avond zal op dezelfde
tijd en plaats de jaarlijkse gebruikelijke
vokale demonstratieavond van de mu
ziekschool worden gehouden, waaraan
wordt meegewerkt door de leerlingen
van de derde en vierde klassen, de
blokfluitleerlingen en wederom door de
orkestklas en akkordeonklas.
TENTOONSTELLING
„SCHEEPSBOUW"
IN TECHNISCHE SCHOOL
Vanmiddag om half vijf zal burge
meester C. De Koning in de LTS te Den
Burg de tentoonstelling „Scheepsbouw"
openen. De tentoonstelling wordt ge
houden onder auspiciën van de stichting
Onderwijstentoonstellingen te Den Haag
en is geschikt voor leerlingen vanaf de
vijfde klasse van de lagere school. In
verband met de herfstvakantie zal
„Scheepsbouw" eerst in de week van 7
t/m 14 november voor bezoek geopend
zijn. De scholieren zullen door hun on
derwijzers worden rondgeleid en de
Laatsten zullen hiervoor hedenmiddag
worden geïnstrueerd door een deskun
dige van de Stichting Onderwijsten
toonstellingen. De expositie geeft over
het onderwerp scheepsbouw informatie
met behulp van platen, modellen en ge
reedschappen.
Na uitvoerige bespreking, eerst in de
kerkeraad en naderhand in een viertal
ledenvergaderingen in de verschillende
wijken, is besloten op korte termijn
over te gaan tot een vrij ingrijpende
reorganisatie van de doopsgezinde ge
meente Texel.
De te nemen maatregelen, die op zo
kort mogelijke termijn gerealiseerd zul
len worden, komen kort geformuleerd
hierop neer
a. binnen een jaar zal de tweede predi
kantsplaats worden opgeheven, wat
er dus op neer komt, dat de gemeente
(weer!) een „éénmans-gemeente" zal
worden;
b. organisatorisch zal de gemeente ge
groepeerd worden rondom twee cen
tra, nl. Den Burg en Oosterend; mede
met het oog hierop werd in het afge
lopen jaar al overgegaan tot een
grondige verbouwing en modernise
ring van de „bijgebouwen" bij de
kerk in Den Burg;
c. in Den Burg en Oostcrend zal voort
aan wekelijks dienst worden gehou
den, terwijl de diensten in Den Hoorn
en De Koog (waar het wat de leden
betreft om zeer kleine groepjes gaat)
zullen worden stopgezet. De leden en
belangstellenden uit de twee laatst
genoemde wijken zullen óf gezamen
lijk met de Ned. Hervormden ter
plaatse dienst gaan houden, öf de
kerkeraad zal zo deze leden hier
aan de voorkeur blijken te geven
vervoersfaciliteiten scheppen om ge
regelde kerkgang naar Den Burg mo
gelijk te maken;
Starks woninginrichting
Oosterend
d. wat de kerkgebouwen in Den Hoorn
en De Koog betreft, hiervoor zal
na overleg o.a. met de in de kortge
leden opgerichte Raad van Kerken
samenwerkende kerken een nadere
en passende bestemming worden ge
zocht.
De voorgeschiedenis, de achtergron
den en beweegredenen, die tot genoem
de reorganisatie hebben geleid worden
hieronder beknopt weergegeven
Sinds heel lang voor de tweede we
reldoorlog waren er op Texel twee
doopsgezinde gemeenten, waarvan de
grootste n.l. die van Den Burg-De Waal
-Oosterend in de eerste helft van de
19de eeuw was gevormd door samen
gaan van nog meerdere gemeenten op
het eiland. De andere gemeente was
die van Den Hoorn. In alle vier ge
noemde plaatsen stond een „Verma
ning", zoals de doopsgezinde kerken in
die tijd nog veelal werden genoemd.
Tweede predikant
Eerstgenoemde gemeente besloot in
1941 voor het eerst over te gaan tot het
aantrekken van een tweede predikant.
Deze gemeente telde toen ongeveer 670
gedoopte leden en gebleken was, dat
eén predikant het werk niet alleen aan
kon. Naast ds. K. T. Gorter (tegenwoor
dig predikant te Hengelo) werd toen ds.
J. Knot (sinds kort wethouder in Heer
len) beroepen, die sedert het vertrek
van ds. Gorter in 1942 samenwerkte met
diens opvolger ds. Th. van der Veer
i(thans predikant in Arnhem).
De gemeente Den Hoorn, die in die
tijd 43 leden telde en oorspronkelijk een
geheel zelfstandige gemeente was met
een eigen predikant, was toen sinds lang
gecombineerd met de doopsgezinde ge
meente in Den Helder, en werd sedert
1927 vanuit laatstgenoemde plaats be
diend door de daar woonachtige predi
kant ds. P. J Smidts (nu emeritus-pre
dikant in De Rijp). Vooral in de oorlog
(slechte verbindingen!) traden de be
zwaren tegen een dergelijke, nu niet be
paald voor de hand liggende combinatie
aan het licht, en toen dan ook in 1948
de opvolgster van ds. Smidts, mej. da.
T. Rothfusz, haar werkzaamheden in de
combinatie wegens huwelijk beëindigde,
werd na vele besprekingen tussen de
gemeente Den Burg-De Waal-Oosterend
(toen nog 600 leden) enerzijds en die
van Den Hoorn (nog 36 leden) ander
zijds, nadat intern hiertoe in de ge
meente Den Hoorn met algemene stem
men was besloten, het besluit genomen
om tot een fusie van de twee gemeenten
over te gaan. Deze kreeg in juli 1949
haar beslag, zodat er sinds die tijd nog
slechts één gemeente bestaat onder de
naam „doopsgezinde gemeente Texel"
Inmiddels hadden zowel ds. Knot (we
gens vertrek naar Zaandam) als as. Van
der Veer (wegens vertrek naar Arnhem)
in 1946 hun dienstverband met de ge
meente beëindigd en was in 1947 ds Th.
van Veen (thans predikant in Utrecht)
door Den Burg c.a. beroepen.
Bij diens vertrek in 1953 (wegens ver
trek naar Leeuwarden) telde de ge
meente nog steeds 635 leden. Had hij
hier gedurende 6 jaar zonder hulp van
een tweede predikant gewerkt, in 1955
werd opnieuw besloten een tweede
kracht te beroepen naast zijn opvolger
ds. J. J. J. van Sluijs (thans Barsinger-
horn) In dat jaar betrok mej. da T.
van der Zwaag het als pastorie aange
kochte perceel in de Peperstraat in
Oosterend en werd het werkterrein van
de gemeente weer opnieuw gesplitst in
Noord-Texel en Zuid-Texel. Deze situa
tie bleef gehandhaafd, toen in 1958 ds.
H. van Bilderbeek in de plaats van ds.
Van Sluijs werd beroepen en ook toen
in 1963 mevr. da. I. Reinhold-Scheuer-
mann de plaats in ging nemen van de
inmiddels wegens huwelijk vertrokken
da. (Blanksma-) van der Zwaag.
Centralisatie
Wel was inmiddels het groepje mee
levende leden in De Waal e.o. zo klein
geworden, dat nadat hier al ruim
twintig jaar over wat gepraat zonder
dat het tot een beslissing kwam uit
eindelijk in 1962 het besluit viel voort
aan hier geen diensten meer te houden
en de oude vermaning te verkopen.
Reeds in die tijd gingen er stemmen
op om te komen tot een nog grotere
centralisatie. Anderzijds leken er tege
lijk nieuwe mogelijkheden te liggen in
De Koog en werd op grond van die
overweging daar een nieuw kerkje ge
bouwd en in 1956 geopend, bestemd niet
alleen voor de daar woonachtige kleine
groep leden van de gemeente, maar
vooral om de toen verwachte toeloop
van gasten in de seizoenmaanden te
kunnen opvangen.
Toen in 1963 da. Reinhold werd ver
vangen door mej. G. van Zetten als
godsdienst-onderwijzeres met bijzonde
re opdracht (met name voor het zon
dagsschool- en jeugd- en jongerenwerk,
het godsdienstonderwijs en het werk
van de vrouwengroepen) en in 1964 de
plaats van de naar Leiden vertrokken
ds. Van Bilderbeek werd ingenomen
klein gedeelte van de Hoornderweg, nl.
241,10. De bewoners van de Vliestraat
en de Oesterstraat offerden eveneens
gul: ƒ233,16. De Oranjestraat-Koete-
buurt gaf 254,87. Ook 'het dunbevolkte
De Westen maakte een goede indruk:
204,Het resultaat van ƒ741,van
De Koog kan opvallend goed worden
genoemd en de opbrengst van P.H. Pol
der en 'l Horntje, ƒ272,12, is ook niet
mis.
Texelaars, die niet in de gelegenheid
zijn geweest aan de actie bij te dragen,
kunnen dit alsnog doen en wel door
storting van een bedrag op de rekening
van het mevrouw De Koning Hulp
comité, Boerenleenbank. Vermelding:
Vluchtelingenactie.
door de huidige predikant, ds. L. Koop-
mans, was het van het begin af aan
eigenlijk al een open vraag of en hoe
lang het werk nog op deze wijze zou
kunnen worden voortgezet, reden waar
om mej. Van Zetten ook een kontrak!
werd overeengekomen voor een tijdperk
van drie jaar, welke periode thans is
afgelopen.
Tekorten
Op de begroting gingen het onder
houd van de vier kerkgebouwen (Den
Burg, Oosterend, Den Hoorn en De
Koog) de drie kosterwoningen (Den
Burg, Oosterend en Den Hoorn) en de
twee pastorieën (Den Burg en Ooster
end) en de salaris-kosten van twee ge
heel vrijgestelde krachten (predikant en
godsdienst-onderwijzeres), vier kosters
en twee organisten mede door de toe
nemende geldontwaarding een steeds
groter plaats innemen. Daartegenover
gaven de inkomsten uit de leden welis
waar de laatste tien jaren eveneens een
flinke stijging te zien, maar deze was bij
lange na niet voldoende om tot een slui
tende exploitatie te komen. Een indirekt
gevolg van de verhoging van de bijdra
gen van de leden (hoofdelijke omslag in
de vorm van een bepaald percentage
van het inkomen) was bovendien, dat
heel wat leden met een minimale be
langstelling zich op eigen verzoek lieten
schrappen. Mede hierdoor én door het
teruglopen van het jaarlijks door belij
denis en doop toetredende aantal jonge
leden (door het praktisch geheel ver
dwijnend verschijnsel, dat kinderen van
doopsgezinde ouders op grond van een
soort familie-traditie min of meer auto
matisch toetraden tot de gemeente), als
zij de 18-jarige leeftijd hadden bereikt
liep het totaal aantal gedoopte leden te
rug tot ruim 500. Met het oog op boven
staande ontwikkeling en gezien het feit,
dat afstanden op het eiland in deze tijd
van motoiisering praktisch van geen
betekenis meer zijn werd nu een aantal
maatregelen genomen, die alle gezien
moeten worden in het kader van het
streven naar een organisatorische aan
passing aan de gewijzigde tijdsomstan
digheden, zonder daarbij aan het wezen
van de gemeente als zodanig te kort te
doen, gecorrtbineerd met de noodzaak
om tot een sluitende begroting te komen
voor de nabije toekomst.
