Cjroen '/warL-Jexels in het harL,
Diverse Texelse archeologische
monumenten worden beschermd
É*waï m tmmm wou
Jeugd gedroeg zich keurig
bij viering jaarwisseling
indplaatsen van
jewoningsporen
Vogelswel en wee (IX)
HELP DE VOGELS; BEGIN BIJ
JEZELF IN DE TUIN
Verleende
bouwvergunningen
Politie: Sfeer van goedwillendheid
G 3 JANUARI 1969
82e JAARGANG No. 8331
re N.V. T/h Lange veld De Roojj
lU 11 Den Burg, Texel - Tel. 2741
larry de Graaf, Keesomlaan 43, Den
I. (02220) 2741, 's avonds (02220) 2403
len twintigtal Texelse eigenaars of
elijke gerechtigden van grond heb-
li onlangs van de minister van Cul-
(ir, Recreatie en Maatschappelijk
rk een kennisgeving ontvangen,
arin hen wordt meegedeeld dat het
örnemen bestaat bepaalde percelen
►nd op de lijst van beschermde mo
menten te plaatsen. Het betreftf hier
archeologische monumenten waarop
zelfde monumentenwet van toepas-
ïg is die wordt gehanteerd bij het be-
aermen van historisch waardevolle
bouwen. De kennisgeving betekent
or de eigenaars dat zij met het be-
>kken stuk grond niet meer mogen
•en wat zjj willen. Vergravingen, be-
►uwing e.d. zijn in gevolge de monu-
entenwet verboden. Artikel 14 van
rze wet luidt: Het is verboden een be-
hermd monument te beschadigen of
vernielen; het is verboden zonder
irgunning van de minister een be-
hermd monument af te breken, te
'rplaatsen of in enig opzicht te wijzi-
?n;een beschermd monument te her
zien, te gebruiken of te laten gebrui-
ïn op een wijze waardoor het wordt
itsierd of in gevaar gebracht.
Een vergunning om te mogen bou-
en, afbreken e.d. moet schriftelijk bij
minister worden ingediend. De mi
ster dient hierop direkt te reageren
oor de ontvangst van het verzoek te
•^vestigen. Hij zendt daarop een af-
bhrift van het verzoekschrift aan Ge-
eputeerde Staten en B. en W. die bin-
bn twee maanden een oordeel over de
ergunning moeten geven. De minister
;eslist dan binnen 6 maanden na ont-
angst van het verzoek. Laat hij bin-
!en die tijd niets van zich horen, dan
Irordt de vergunning geacht (te zijn
erleend, als de bewindsman tenmin-
te niet laat weten dat hij de termijn
an zes maanden heeft verlengd. Als
Jle betrokken grondeigenaar zijn zin
tiet, of gedeeltelijk niet krijgt, kan de
ninister hem een schadevergoeding
bekennen. Als de grondeigenaars zich
liet houden aan de bepalingen van de
pomimentenwet en toch het monument
eschadigen of veranderen, kan met de
terke arm worden ingegrepen.
Bewoningssporen
In de toelichting bij de ontwerp-lijst
an archeologische monumenten wordt
'ets verteld over het landschappelijke
carakter van Texel, dat er de oorzaak
an is dat zich al in zeer vroege tijden
nensen op het eiland hebben gevestigd
De oude diluviale kern van Texel
vaarop de meeste van de te bescher-
nen monumenten zijn gelegen is een
anggerekt, ongeveer noordoost - zuid-
vest verlopend gebied met een land
schap van zachtglooiende dekzandrug-
gen. Vooral aan de noordwestzijde rijst
deze kern vrij stijl op uit het laag ge
degen polderland, waar enige eeuwen
geleden nog water was. Vanaf het be
gin van de ijzertijd, mogelijk al sinds
de late bronstijd heeft zich op dit be
trekkelijk hoge, dicht aan het water
gelegen gebied, een vrij dichte bewo
ning ontwikkeld, zoals blijkt uit de op
vele plaatsen ontdekte nederzettings
sporen en aardewerkvondsten. Enige
losgevonden bijlen doen vermoeden dat
Texel ook al in de steentijd door men
sen werd bezocht, al zijn uit deze pe
riode nog geen bewoningsrestanten
aangetroffen. Het grote wetenschappe
lijke belang van de Texelse monumen
ten wordt onder meer door de volgen
de factoren bepaald.
Hoog en droog
Daar de hoger gelegen delen van de
diluviale kern zelfs bij zeer hoge wa
terstanden van overstromingen gevrij
waard zijn, kon de bewoning zich
handhaven in een periode waarin de
rest van westelijk Nederland door wa
teroverlast niet of slechts zeer moeilijk
bewoonbaar was.
Ten tweede; hoewel schijnbaar een
geïsoleerd gebied heeft Texel, dank zij
zijn ligging aan de belangrijke handels
weg via .Flevomeer en Vlie contact ge
had met de veel zuidelijker Romeinse
later Frankische gebied zoals blijkt uit
vondsten van Romeinse en Merovin-
gische-Karolingisch importmateriaal.
Deze feiten werpen licht op de econo
mische geschiedenis van Nederland ter
wijl bovendien de goed dateerbare im
portvondsten vaste aanknopingspunten
bieden bij de bestudering van het over
vloedige inheemse materiaal.
Enkele monumenten, met name de
terreinen van de vooralige vroeg-mid-
deleeuwse ronde burcht te Den Burg,
van de dorpskerk van de Westen en
van het laat-middeleeuwse dorp Den
Hoorn zijn vooral van belang voor de
kennis van Texel ten tijde van de Mid
deleeuwen. Veel vindplaatsen zijn bij
grondwerkzaamheden reeds totaal ver
nield. Het is daarom des te noodzake
lijker, zo vermeldt de toelichting, eni
ge van de nog resterende geheel of
grotendeels ongeschonden monumenten
ten behoeve van het wetenschappelijk
onderzoek te behouden.
De ontwenplijst vermeldt de volgende
gronden: in De Waal een terrein van
de „Nederduits Hervormde Gemeente"
waarin overblijfselen van nederzettin
gen uit de Romeinse keizertijd, vroege
of late middeleeuwen zijn aangetroffen.
Ook een terrein bij het pompstation
aan de Pontweg, eigendom van de heer
A. Kievit. Hier werden overblijfselen
van nederzettingen uit Romeinse kei
zertijd en vroege middeleeuwen gevon
den. Aan de Westerweg nabij Den Burg
„Immetjeshoeve", werd een Middel
eeuws grafveld aangetroffen, daterend
uit de 7e eeuw zodat ook deze grond
van wetenschappelijk belang wordt ge
acht. Verder staat het Torenhuis met
omgeving op de lijst, eigendom van de
heer F. de Jong. In het terrein zitten
nog funderingen van de voormalige
dorpskerk van De Westen, 16e eeuw.
Een terp in Den Hoorn, eigendom van
de heer KI. Lap, herbergt overblijfse
len van nederzettingen uit de ijzertijd.
Een ander terrein ook te Den Hoorn
bevat overblijfselen van het vroegere
dorp Den Hoorn.
Uiteraard staat ook de Wezentuin
met omgeving, eigendom van Gemeen
schappelijke Polders, Gemeente, Kon.
Texels Fanfare en N.H. Gemeente op
de ontwenplijst. Naast de resten van de
ronde burcht met omringende gracht
zijn hier overblijfselen gevonden van
een nederzetting uit de late bronstijd
en vroege ijzertijd.
Zoals gezegd kunnen de betrokken
eigenaars tegen de plaatsing op de lijst
in beroep gaan. Het beroepsschrift zal
in behandeling worden genomen, nadat
de lijst door de minister is vastgesteld.
Ook de gemeenteraad zal in de gele
genheid worden gesteld wijzigingen van
de> lijst voor te stellen.
door A. J. Binsbergen
In 1969 zal de Nederlandse Vereni
ging tot Bescherming van Vogels haar
70-}arig bestaan vieren. De viering zal
o.a. bestaan uit het in gebruik stellen
van een .ooievaarstarm"van waaruit
ons land geleidelijk aan weer met
ooievaars bevolkt kan worden. Deze
vanouds toch typisch in ons kikker
landje thuis horende vogel is sinds
vele jaren zo sterk achteruitgegaan,
dat voor zijn algehele verdwijnen uit
Nederland moet worden gevreesd. In
enkele provincies, waaronder ook de
onze, is hij zelfs al geheel verdwenen.
Het totaal aantal broedparen is reeds
onder de 20 gedaald.
De aktiviteiten van Vogelbescher
ming zijn velerlei. De vereniging be
heert slechts weinig reservaten (o.a.
het Stoar gelegen bij de Petten), maar
werkt meer op het gebied van de be
vordering van de bescherming van vo
gels in het algemeen. Hoewel de wet
geving nergens zo goed is als in Neder
land, laat de praktijk van de vogelbe
scherming nog veel te wensen over. Op
Texel wordt ook wel eens gezondigd
tegen de Vogelwet, maar dat is niets
vergeleken bij wat in het zuiden en
oosten van ons land aan de orde van
de dag is: vogelvangerij, schieten en
klemmen van roofvogels en wat niet al
Er zijn echter meer bedreigingen voor
de vogelstand. Veel vogels sneuvelen
langs de wegen en door hoogspannings
draden, duizenden zeevogels sneuvelen
door stookolie, ontelbare vogels vallen
ten offer aan insektenbestrijdingsmid-
delen. In dit verband herinner ik aan
de massale sterfte in Drente enkele ja
ren geleden, die veroorzaakt werd door
met dieldrin, aldrin en heptachloor
ontsmet zaaigraan. Sinds dit jaar is het
gebruik van deze middelen in het voor
jaar niet meer toegestaan. Op interna
tionaal terrein is jarenlang gevochten
tegen de oliepest. Misschien hebt u het
gelezen, enige tijd geleden heeft een
aantal tankerrederijen een maatschap
pij opgericht die zich met de proble
men van de olieverontreiniging moet
gaan bezighouden. 'De Torrey Canyon
heeft een ware slachting aangericht
onder de Britse zeevogels en het is
dringend noodzakelijk maatregelen ter
voorkoming van dergelijke rampen te
nemen.
Zeekoetcn in Museum
Ook in het Texels Museum heeft men
te maken met de olierampen. Tiental
len vogels die met olie besmeurd langs
het strand gevonden werden zijn in het
„vogelsanatorium" achter het museum
terecht gekomen. De hoop op algeheel
herstel is doorgaans nihil, want het ve-
renpak raakt nooit meer volkomen wa
terdicht in de meeste gevallen. In En
geland, waar een enorm aantal vogels
met olie van de Torrey Canyon is
schoongemaakt, heeft men ervaren dat
van de ogenschijnlijk weer volledig op
geknapte vogels uiteindelijk een groot
aantal stierf kort nadat ze weer waren
losgelaten. De resultaten van het
schoonmaken waren al met al zo te
leurstellend, dat de vogelbeschemers
gingen praten over de beste manier
om de vogels uit hun lijden te verlos
sen. Bij de Engelse Vogelwet is zelfs
toegestaan: „het doden van een vogel
als men kan bewijzen dat de vogel zo
ernstig gekwetst is, ander dan door
zijn toedoen, dat herstel onmogelijk is",
iets wat de huidige Nederlandse Vogel
wet niet toestaat. Overigens hebben de
met olie verontreinigde vogels wel
goede kans in gevangenschap in leven
te blijven, getuige de zeekoeten van het
museum. Het is mogelijk gebleken deze
vogels redelijk schoon te maken en in
goede conditie te brengen; de ervaring
was dat ze in de eerste tijd vooral
droog gehouden moeten worden.
Naast de zeekoe ten zijn er nog ver
schillende andere soorten in het „vogel-
sanatorium" te zien: meeuwen die een
vleugel missen, een ransuil met een ge
broken en verkeerd geheelde vleugel,
een paar Jan van Genten en enkele
scholeksters. Dit zijn voor een groot ge
deelte blijvende gasten. Vele andere
vogels herstellen zo ver dat ze na ver
loop van tijd weer los gelaten kunnen
worden.
Vogelasylen als het vogelsanatorium
van het museum zijn er in vele plaat
sen in ons land en doen goed werk. Als
u ooit een gewonde of zieke vogel
mocht vinden, brengt u hem dan naar
het museum Afgezien van hel feit dat
het onder zich hebben van de meeste
soorten vogels niet is toegestaan bij de
wet, is het verzorgen van vele soorten
vogels bepaald niet makkelijk, zodat
het ^et raadzaam is dit zelf te doen.
Vocrtafel
Een prachtige manier om de vogel
bescherming in praktijk te brengen is
het voeren in de winter. Dat kan zeer
eenvoudig gebeuren door het uitklop
pen van het tafellaken ten gerieve van
de mussen en misschien een roodborst
je of merel die in de tuin domicilie
heeft gekozen. U kunt ook een prachti
ge voertafel met dak maken of kopen
en die vol leggen en hangen met aller
lei voer. Bij veel mensen beperkt zich
het voeren tot het vetmesten van mus-
Verschgat dinsdags cn vrijdags.
Bank: Neder!. Middenstands bunk; Coöp. Raif-
fcisenbank. Postgiro 652. Abonn.pr. ƒ3,55 p.
kw. 4- 40 ct. incasso. Advert: 18 ct. per muu
ni I.»,. - b.H.o d. r.d.Hl. ~C'.
MIS MET DE JEUGD?
Zo vaak lezen we over relletjes, die
de jongeren in de grote steden veroor
zaken. We krijgen dan de indruk dat
het totaal mis is met de jeugd. Als u
de zaak eens van de andere kant wil
bekijken, gaat u dan voor de aardig
heid op een zaterdagmiddag naar de
lunchroom van V D in Den Helder.
Het zit daar vol met jongens en meisjes
tussen 17 en 20 jaar maar er zitten ook
anderen tussen. De jeugd zit gezellig
wat te drinken en een ieder gedraagt
zich correct. Een jongen zei mij: „Wij
willen niemand last bezorgen, maar de
ouderen zijn ook wel eens de schuld
van de moeilijkheden. Toen er eens een
jongen met lang haar hiér binnen
kwam zei een vette dame; daar heb je
weer zo'n viezerik. Toen zijn er een
paar harde woorden over en weer ge
vallen en dat is begrijpelijk".
A.F.N.
DAMCLUB TEXEL
H. Bruining verloor jammerlijk door
tijdsoverschrijding, nadat hij het tot 'n
gewonnen stand had gebracht. Ook J.
Hooijberg ontbrak de tijd om de af
wikkeling volledig te bekijken, waar
door een niet meer te winnen eindspel
ontstond.
De uitslagen
J. v. Heerwaarde-C. Meedendorp 11
C. Dijker-J. Vinke 20
H. Bruining-P. Bakelaar 02
P. Kooiman-J. Hooijberg 11
G. Dros-C. Vinke 11
P. W. Kooi^D. v.d. Werf 11
C. v.d. Werf-J. Bosch 0—2
Jb. Koorn-C. Groenhof 20
De eerstvolgende clubavond is op
vrijdag 10 januari. Daarnaweer nor
maal dinsdags.
NOODSLACHTINGEN
Voor noodslachtingen in de periode
van 4 januari t/m 10 januari, telefoon
2182, b.g.g. tel. 2069.
sen en spreeuwen, waarvan vooral de
laatsten zo brutaal als wat zijn en geen
andere vogels in hun buurt dulden. Het
is daarom goed niet alles op één grote
hoop te gooien, maar ook iets (bijv. een
paar rotte appels) apart te leggen voor
de altijd wat bedeesde merels, die zich
overigens op de begane grond beter op
hun gemak voelen dan op de voertafel.
Voor de mezen kunt u een sliert pin
da's ophangen of een (ongezouten)
spekzwoerd. Ook vetbollen, die u kunt
kopen of zelf kunt maken, of met ge
smolten vet en zaden gevulde kokos
noten, of zonnebloempitten zijn uitste
kend voedsel. Brood (liefst bruin) is
uitstekend; ook gekookte aardappelen
of droge havermout wordt met graagte
gegeten. Denkt u er vooral om, dat de
vogels een vrij uitzicht hebben met het
oog op het altijd en overal aanwezige
kattengevaar? Als er sneeuw ligt, is 't
geven van water niet nodig. Voor veel
vogels is voeren niet noodzakelijk als
het niet vriest; de mezen scharrelen in
hoeken en gaten en in het struikgewas
ook 's winters nog allerlei gedierte op,
zolang de grond zacht is komen de me
rels aan hun (worden) trekken en als
er geen sneeuw ligt hebben de zaad
eters, als kneu, keep, vink en groenling
nog voldoende zaad voor 't oppikken.
10.000 gepasseerd
Nog even terug naar de Nederlandse
(zie vervolg pagina 2)
In de afgelopen maand verleenden
B.en W. aan de navolgende personen,
stichtingen en bedrijven de daarbij om
schreven bouwvergunning.
Mevrouw C. Marinus-Reijne te De
Cocksdorp voor de uitbreiding van
haar pension aan de Molenlaan; de
heer G. de Boer te Den Burg B 21 voor
de bouw van een woonhuis aan de
Veense Langweg; de heer B. Beumkes
te Den Burg voor de verbouw tot zo
merwoning van een schuur achter
B 184; de heer J. Nauta te Den Burg
voor de verandering van een woonhuis
aan de Pontweg; de heer J. Smit te
Den Burg voor de bouw van een ga
rage-houtopslagruimte aan de Keesom
laan; de heer J. Huisman te De Koog
voor de bouw van een schuur bij K 90
de Rekreatiestichting te Den Burg voor
de verandering van het kantoor en de
beheerderswoning aan de Badweg te
De Koog; de heer P. Uitgeest te De
Koog voor de bouw van een douche en
w.c. in zijn woning K 86; de heer B.
Hoogenbosch te Den Burg voor de
bouw van een garage en koelcel in zijn
pand Duinweg B142; de Rekreatie
stichting te Den Burg voor de bouw
van een fietsenstalling op de camping
„Loodsmansduin"; de heer F. J. Witte
te Den Burg voor de bouw van een bol
lenschuur bij B 14; de Stichting Vakan
tie Verblijven te Amsterdam voor de
uitbreiding van haar hotel aan de Ka
merstraat te De Koog; de heer T. Wuis
't Noorden O 176 voor de verbouw van
een kippenhok tot zomerwoning; de
heer M. Broekman, Eierland C 7 voor
de bouw van een dubbel woonhuis aan
de Hoofdweg; de Gebr. Veeger te Den
Burg voor de bouw van een schuur aan
de Kogerstraat; de heer J. H. v. d. Berg
„Dennenoord" voor tie verbouw ;van
een woonhuis aan de Rozendijk H97;
de heer H. P. Hooijschuur, Eierland,
voor de uitbreiding van een schuur aan
de Slufterweg; de heer H. P. Rijk te
Den Burg voor de verbouw van twee
kamphuisjes in Everstekoog-Gerrits-
land; de Coop. Raiffeisenbank te Den
Burg voor de verbouw van een woon
huis aan de Naai te Den Hoorn tot
bankgebouw; de Woningbouwvereni
ging Texel te Den Burg voor de bouw
van 12 woningwetwoningen aan de
Trompstraat te Oudeschild; het bestuur
van de Marg. Sinclairband voor de ver
bouw van de voormalige kleuterschool
aan de Molenstraat te Den Burg; de
Verenigde Schilderscooperatie voor de
verandering van het woonhuis Klif -
te Den Hoorn; de heer S. van Splunter
te De Koog voor de verandering van 't
pension Dorpsstraat 39; C. Zegel te
Den Burg voor de bouw van een gara
ge-rijwielstalling aan de Warmoes-
straat te Den Burg; de heer C. J. G.
van Empel te Den Burg voor de bouw
van een garage aan de Houtweg; de
heer N. Dros te Oosterend voor de ver
andering van een boerderij O 19; de
Woningbouwvereniging te Den Burg
voor de bouw van 12 ww-woningen aan
de Ploosterstraat te De Cocksdorp; de
heer A. C. Plaatsman te De Koog voor
de verbouw van een boerderij aan het
Hogereind te De Waal; de fa. ArKé te
Den Burg voor de uitbreiding van een
werkplaats aan de Wilhelminalaan, de
heer F. Standaart te Den Burg voor de
bouw van woonhuis aan de 'Epe-
laan te De Koog en de Gebr. Schoorl
te Den Burg voor de verandering van
een winkelpand aan de' Waalderstraat.
BRANDMELDING
Bij brand altijd bellen (02220) 2066.
Dit geldt voor alle dorpen, zowel over
dag als 's nachts.
De viering van de jaarwisseling is zonder wanklanken verlopen. De jeugd
heeft zich bijzonder keurig gedragen. De jongelui kwamen naar de Stenen
plaats in Den Burg om hun rotjes af te steken, maar het stoken van grote vu
ren en vernielingen bleven achterwege. Het was niet bijzonder druk; velen
hadden er de voorkeur aan gegeven de jaarwisseling thuis te vieren. Opper
wachtmeester J. de Boer: „Wc zijn buitengewoon tevreden. Vrijwel niemand
was uit op sensatie en vernielingen; er was een goedwillende sfeer.
Opper De Boer, vergezeld van wachtmeester eerste klas J. Ottens stond
op de Stenenplaats temidden van knallende voetzoekers en gillende keuken
meiden om e'en oogje in het zeil te houden. Hoewel de politiemannen wat
schroeivlekken aan hun kleding opliepen, was het gunstige effekt van hun
aanwezigheid goed merkbaar. Van de politielandrover, die in vorige jaren een
sterk provocerend effekt bleek te hebben, werd geen gebruik gemaakt. Eén
keer moest worden opgetreden toen een tiental jongelui een wagen waarach
ter een omvangrijk landbouwwerktuig was gekoppeld door de straten wilden
slepen, waarschijnlijk om er een baricade van te maken. De wagen was bela
den met allerlei rommel en het was de bedoeling er ook nog een autowrak
op te zetten. De stoet werd reeds in de Weststraat door de politie opgevangen
die sommeerde het zaakje te parkeren en door te lopen, aan welk verzoek
zonder morren gehoor werd gegeven. Ook in de andere dorpen deden zich geen
wanordelijkheden voor.
