Varen op Waddenzq
verrukkelijk avontuu
Toeristen kunnen
er dagelijks
een kijkje nemen
„Rommeltjesmarkt" in Oosterend
Na bloedige vervolgingen
Kermis in eer herstel,;
TEXELtoerist Ie jaargang nummer 1 14 juni tot 5 juli 1969 Paj^j
««pil
Vette melk
sjes
ii ivees wijs-kader j
v
VVV kantoren op Texel f
Zaterdag 21 juni
lEve
M
Radiouitzending vanuil|
Taverne Riche
- ~"X
iMi&.jiM
ROBBEK UEIUC
III RESERVAAT
IN het begm van deze eeuw leefden in het Nederlandse Waddengebied
ongeveer 2500 zeehonden. Omdat men meende dat de dieren schade
lijk waren voor de visstand werd in 1900 een premiestelsel voor het
afschieten ingevoerd, waardoor de gelederen van de robben sterk wer
den gedimd. In 1928 waren er nog maar 1500. Toch duurde het tot 1947 voor
dat Phoca Vitulina (de zondagse naam voor de gewone zeehond) tot „jacht
wild" werd verklaard wat wil zeggen dat er een vergunning nodig was
voor het robbenjagen. Ook werden toen twee reservaten aangewezen
waarbinnen helemaal niet gejaagd mocht worden: een bij Schiermonnikoog
en een tussen Texel en Vlieland; het Eierlandse gat. Maar de zeehonden
stand bleef achteruitgaan, waarschijnlijk als gevolg van toenemende veront
rusting door de sport- en beroepsvisserij en het watertoerisme. In 1954 wer
den in het Eierlandse gat nog maar 300 exemplaren geteld, in 1958 150, in
1960 100 en in 1961 zelfs belangrijk minder dan 100. In het hele Waddenge
bied werden dat jaar nog ongeveer 1000 robben gesignaleerd. Het uitster
ven van Phoca Vitulina leek nabij.
De aantallen zijn zo predes bekend
omdat sinds 1959 tijdens de paartijd
(midden augustus) als zich op de zand
banken zowel vrouwtjes, mannetjes als
jongen ophouden, foto's worden ge
maakt vanuit boten en zelfs vliegtui
gen.
De verontrustende cijfers leidden er
toe dat de zeehond in 1962 totaal werd
beschermd. Het 12.000 hectare grote
zee- en waddengebied van het Eierland
se gat werd tot natuurreservaat verhe
ven, in beheer bij Staasbosbeheer.
Sinds 1964 wordt het reservaat perma
nent bewaakt door robbenwachter Koos
Boon uit De Cocksdorp die er dage
lijks met zijn motorvlet „Phoca" op
uittrekt. Het ziet er naar uit dat de
maatregelen al succes hebben afgewor
pen. In 1964 werden alweer 1400 zee
honden in de Waddenzee geteld en in
1967 dag het aantal tussen 1400 en 1500,
een „bevolkingscijfer" dat de laatste
jaren constant is gebleven.
Door de zeehonden van een merkte
ken te voorzien heeft men kunnen aan
tonen dat een uitwisseling bestaat tus
sen dieren uit het Nederlandse, Duitse
en Deense Waddengebied. Wanneer ook
de Duitse en Deense robben beschermd
worden, zal ongetwijfeld het aantal
robben in de Nederlandse Waddenzee
verder stijgen.
In de Nederlanse, Duitse en Deense
Waddenzee leven momenteel 4500 zee
honden waarmee deze groep de groot
ste aaneengesloten populatie van deze
soort in Europa vormt.
Waterdier
De zeehond brijgt verreweg 't groot
ste deel van zijn leven in 'het water
door, waaraan hij danook volledig is
aangepast. Alleen wanneer bij eb de
zandbanken enkele uren droog vallen,
•komt hij daarop wat zonnen en luieren.
■Zo zult u ze ook zien tijdens de tocht
door het reservaat. Bij het voortbewe
gen over land gebruikt de zehond zijn
achterpoten in het geheel niet (in te
genstelling tot zeeleeuwen), waardoor
hij een erg onbeholpen indruk maakt.
De jonge zeehondjes worden ook tij
dens de eb-periode op de zandbanken
geboren. Dat betekent dat ze al na en
kele uren, als de vloed de banken weer
overstroomt het zilte nat in moeten. Bij
alle andere soorten zeehonden blijven
de pasgeboren jongen de eerste weken
aan land). Daarom hebben ook de jon
gen een stevige speklaag.
Ook de moedermelk is daaraan aan
gepast. Het vetgehalte daarvan is maar
liefst 45% (bij de mens 3,5°/o), terwijl
het 9°/o eiwitten (bij de mens l°/o) be
vat. Een andere bijzonderheid is dat
gedurende de eerste 5 a 6 weken, wan
neer de jongen nog gezoogd worden, de
moeder achter het jong aanzwemt. Dus
juist anderom als bij andere dieren
Het jong is natuurlijk reddeloos verlo
ren wanneer 't zijn moeder kwijtraakt.
Dat komt nogal eens voor door o.a.
slecht weer (stormen) maar ook door
toedoen van de mens. Dat zijn dan sto
ringen veroorzaakt door visserij, recre
atie en de laatste jaren door exploratie
van oliemaatschappijen die daarvoor
zelfs de luidruchtige Hovercrafts ge
bruiken. De jongen komen in de perio
de half mei tot eind juni ter wereld en
wegen dan ongeveer 12 Va kg. De vol
wassen mannetjs kunnen maar liefst
maximaal 250 kilo en bijna 2 meter
lang worden. De vrouwtjes zijn aan
vankelijk kleiner. Zeehonden zijn na 4
jaar volwassen en kunnen tot 20 jaar
oud worden. De gemiddelde leeftijd is
echter veel lager.
Viseter
Na de zoogtijd leven de jonge zee
honden ongeveer een maand van gar-
len, grondeltjes en allerlei andere klei
ne vis en gaan langzamerhand over op
grotere vissoorten. De volwassen zee
honden in de Waddenzee leven voor het
grootste gedeelte van platvis, maar ze
kunnen er zelfs toe overgaan mossels
en krabben te consumeren. Om de vis
te vangen blijven ze vaak lang onder
water. Een duik van 7 tot 10 minuten is
normaal. Maximaal kunnen ze echter tot
een half uur onder blijven! Weten
schappelijk onderzoek leerde dat ze
daarbij tot 100 meter diepte komen.
Een volwassen zeehond eet dagelijks
tussen 5 en 7 kg. vis. Dat betekent dat
onze gehele Waddenzee populatie per
jaar 1,6 miljoen kg. naar binnen werkt.
Dat lijkt veel, maar het is slechts een
fractie van de totale hoeveelheid die
in de rijke Waddenzee leeft.
ZeelioQden kruip*» op een droogvallende
zandbank in liet reservaat Het Eierlandse Gat
om er enkele uren te luieren en te zonnen.
|llilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllljjl
jf Dagelijks worden in het kader
1 van de actie „Wees wijs met de 1
§j Waddenzee" boottochten door 1
het zeehondenreservaat Het 1
1 Eierlandse Gat" gemaakt. Toeris- ff
1 ten worden zo in de gelegenheid
gesteld de zeehonden in hun na- 1
1 tuurlijke omgeving waar te ne- 1
1 men. Omdat een tocht alleen bij
§j laag water zin heeft (de zeehon- M
1 den liggen dan op de droogge- 1
vallen zandbanken) zijn de al- p
1 vaarttijden elke dag verschil- ff
H lend. Aan het slot van het hoofd- 1
H artikel op deze pagina vindt men §j
H een opsomming van af vaarttij- g
den voor de komende drie we- g
p ken. Het excursieschip is de M
1 TX 54 van schipper Piet Slik uit
H Oudeschild. Het is een kleine vis- g
g kotter met geringe diepgang g
p waardoor de robbenbanken tot g
f§ op betrekkelijk korte afstand be- g
p naderd kunnen worden. Toch p
p kan een verrekijker goede dien- p
p sten bewijzen.
p Per tocht van anderhalf uur p
p kunnen 30 personen mee. De g
prijs bedraagt f5,00; kinderen
H beneden 12 jaar betalen 2,50. p
p De TX 54 vertrekt op de in het '1
1 schema genoemde tijden vanaf 1
g de steiger bij de reddingboot- i
schuur, die men kan vinden nabij p
de Eierlandse vuurtoren.
flllllllllllllllllllllllillllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllll^
VERTREKTIJDEN ROBBENBOOT
JUNI
zaterdag 14
11.00
12.30
14.00
zondag 15
12.00
13.30
15.00
maandag 16
12.30
14.00
15.30
dinsdag 17
13.00
14.30
16.00
woesdag 18
13.30
15.00
16.30
donderdog 19
14.00
15.30
17.00
vrijdag 20
15.00
16.30
zaterdag 21
15.00
16.30
zondag 22
1600
17.30
maandag 23
16.00
17.30
dinsdag 24
17.30
woensdag 25
10.00
donderdag 26
10.00
11.30
vrijdag 27
10.00
11.30
zaterdag 28
10.00
11.30
13^00
zondag 29
11.00
12.30
14.00
maandag 30
11.30
13.00
14.30
JULI
dinsdag 1
12.30
14.00
15.30
woensdag 2
13.30
15.00
16.30
donderdag 3
14.00
15.30
17.00
vrijdag 4
15.00
16.30
zaterdag 5
15.30
17.00
Ir.
Hoofdkantoor Groeneplaats 9, Den
Burg, telefoon (02220) 2844;
De Koog, Dorpsstraat t/o Brink, tel.
(02228) 218;
De Cocksdorp, Kikkertstraat 2a, tel.
(02222) 233;
Den Hoorn, Klif 4, telefoon (02226) 273;
Oosterend p/a cafetaria „Jatry", Ach
tertune 9, telefoon (02223) 483.
We kunnen het niet genoeg zeggen,
beste toeristen, dat u van uw vakan
tie op Texel een avontuur moet ma
ken. Het geeft echt geen voldoening
om twee of drie weken achter elkaar
niets anders te doen dan op het strand
in de zon liggen. Texel biedt mogelijk
heden genoeg om elke dag iets anders
te ondernemen maar wat u beslist niet
moet vergeten is het maken van een
boottocht op de Waddenzee. Niets is
ontspannender en genoegelijker dan
een paar uurtjes recreatie op een der
schepen die daarvoor dagelijks de ha
ven van Oudeschild verlaten. Geen
der schepen die voor dit werk worden
gebruikt, zijn van huisuit voor passa-
giervervoer bestemd.
Het zijn dus geen rondvaartboten met
glazen koepels en geriefelijke zitjes. De
passagiers zitten meestal in de open
lucht en wie er ook bij warm weer voor
zorgt een jack of vest achter de hand
te hebben, vindt dat wèl zo fijn. Snuif
die zilte prikkelende zeelucht maar eens
diep in Uw longen en denk even niet
aan Uw woning in randstad of Roerge
bied, waar die lucht een héél andere
samenstelling heeft.... Knoop een ge
sprek aan met de schipper en laat U iets
vertellen over dat i nteressante water
dat Waddenzee heet. En trek niet Uw
neus op voor het wriemelende gedierte
dat uit het visnet tevoorschijn komt,
maar tracht te ontdekken (er zijn altijd
wel kenners aan boord) hoe dat spul
daar onder water leeft en groeit.
Onvervangbaar
Misschien krijgt U een maaltje vis of
garnalen mee naar huis en komt U tot
de conclusie dat die Waddenzee toch
eigenlijk een schitterend, onvervang
baar recreatiegebied is waar U, Uw
kinderen en liefst ook Uw kleinkinde
ren af en toe van moeten genieten om
de spanningen van deze boze betonnen
wereld weer aan te kunnen. Bedenk er
dan gelijk bij dat efficient en bekrom
pen denkende mannetjes plannen be
ramen om die wonderlijk mooie Wad
denzee af te sluiten, waardoor die hele
unieke wereld om zeep wordt gebracht,
compleet met vogels en zeehonden.
Reageer Uw woede over deze plan
plannenmakerij af door U snel op te ge
ven als lid van de Landelijke Vereni
ging tot Behoud van de Waddenzee
(secretariaat: Van Lenneplaan 289 te
Groningen, telefoon (050) 53376).
Keus genoeg
Ter zake. Hieronder volgt een opsom
ming van de schepen waarmee U een
Waddenzeereisje kunt maken
De „VVorraer 8" van schipper A. C.
Slooten is een tot hekkotter verbouwde
sleepboot, die in verband met het feit
dat de vaarten worden gehouden in het
kader van de actie „Wees wijs met de
Waddenzee" is herdoopt in „Wees Wijs
Line". Twee maal daags vertrekt de
Wees Wijs Line uit de Oudeschilder
haven: om 10.00 uur en 14.00 uur. Ge
durende de enkele uren durende tocht
wordt met een kor gevist en krijgt het
publiek gelegenheid uitgebreid kennis
te nemen van hetgeen in het plankton-
rijke Waddenwater leeft. Prijs: volwas
senen ƒ5,kinderen half geld. Ook in
het weekend kunnen tochten worden
gemaakt, echter alleen na afspraak.
De oude botter TX 44 van schipper D.
Hutjes is vervangen door een moderne
kotter, die overigens hetzelfde nummer
draagt.
Dagelijks, ook op zaterdag en zondag,
wordt gevaren van 10.30 tot 13.30 uur
en van 14.00 tot 17.00 uur. Er kunnen
maximaal 46 personen mee. Tijdens de
tocht worden garnalen gevangen en wel
op de ouderwetse manier: met sleepnet
en borden. De garnalen worden aan
boord gekookt en onder de passagiers
verdeeld. Gevangen vis wordt verloot,
met uitzondering van tong en paling.
Kosten ƒ4,per persoon; groepen re-
Schipper Piet Slik van de TX 54 die enkele
malen per dag met toeristen het zeehondenre
servaat doorkruist.
De oudste kerk van Texel
staat in Oosterend. Een
deel van deze Nederlands
Hervormde kerk is opge
trokken uit tufsteen en
dateert uit de twaalfde
eeuw. Het gebouw heeft
danig van de tand des
tijds geleden, maar on
langs is begonnen met het
restauratiewerk. Voor 'n
groot deel wordt dit kost
bare karwei betaald door
rijk, provincie en ge
meente, maar ook de
Hervormde gemeente zelf
moet een flink bedrag op
tafel brengen. Daartoe
zijn tal van akties op
touw gezet, waaronder
een loterij met een per
sonenauto als hoofdprijs.
Ten bate van het zelfde
goed doel wordt zater
dagmiddag 21 juni vanaf
twee uur een „rommel
tjesmarkt" gehouden. Het
belooft een gezellige toe
stand te worden. De naam
is wat verwarrend, want
het zijn bepaald geen
rommeltjes die er te koop
worden aangeboden.
Liefhebbers van antiek
en andere waardevolle
curiosa moeten er beslist
een bezoekje brengen,
want tot de koopwaar ho
ren tegeltjes, huisraad,
spinnewielen, oud net
werk, scheepslampen en
andere artikelen, die door
de Oosterenders beschik
baar zijn gesteld. Zelfs
resten van uitgestorven
pré-historische dieren
zullen te koop worden
aangeboden. Er zijn onder
andere mammoetkiezen
bij. Ze zijn uit de Wad
denzee nabij Texel opge
vist.
De markt wordt gehou
den in de Blazerstraat,
vlakbij het oude kerkge
bouw. En als U toch in
Oosterend bent, verzuim
dan niet even op Uw ge
mak door de oude straat
jes te wandelen. U maakt
dan kennis met een sfeer
vol oud vissersdorp, dat
niet voor niets voor een
belangrijk deel tot „be
schermd dorpsgezicht" is
verklaard.
ductie. Op aanvraag en bij volj
belangstelling kunnen ook
tochten voor sportvissers wordtj
maakt of tochten naar Wiering^
De TX 27 „Aleida Everdina"
schipper A. Blom, is een mooi gan
kottertje dat vanaf 16 juni ook
passagiers gaat varen. Aan l
het dan net zo toe als bij de n".
garnalenvisserij in de winterperici
dat wil zeggen dat wordt gevist me
zg. bokkentuig, twee netten
weerszijden van het schip over d'
bodem worden gesleept. Schipper
neemt niet meer dan 29 pa&
mee, zodat men alle ruimte he^
vangst wordt onder de opvarende
deeld. Er wordt dagelijks gevares
10.00-13.00 uur en van 14.00-17.oo|
ook op zaterdag en zondag, R
ƒ6,50; kinderen tot 12 jaar ƒ3,50.
Speciaal en uitsluitend voor
laars vaart het ms. „Rival", een*,
malig vrachtschip, van schipper kj
Star. Er kunnen 20 hengelaars rneel
er van verzekerd kunnen zijn, dl
naar de visrijkste plekjes van de?
denzee worden gebracht. Tot 1
wordt alleen 's middags gevaren t
13.00 tot 18.00 uur. Met ingang va«|
datum ook 's morgens van 9.00 toll
uur en 's avonds van 17.00 tot 23 0ö|
Kosten ƒ10,per persoon.
[S M
M
's A'
Op de late avond van zaterdag
juni staat de KRO-microfoon in
bar-dancing „Taverne Riche" aan
Dorpsstraat te De Koog. Om kwart
elf begint hier een rechtstreekse i
uitzending van het amusement
gramma „Op slag van zondag" dat
uur duurt. Er wordt aan meegev
door Hetty Berger, Theo Stokking,
Bouber, George Tor en het kwartet
Ted Powder. De muzikale bijdr^
worden onderbroken met korte ist
views, waarschijnlijk met Texels kj
meester Mr. Sprenger, directeur M
de Gorter van de N.V. TESO, V
directeur J. W. Dekker en een scha;
fokker. Bij de uitzending zijn ca.
genodigden aanwezig, maar er zijn
nog plaatsen beschikbaar voor anöj
belangstellenden. Wie de uitzending
meemaken, dient tevoren een gratis
gangsbewijs af te halen bij Tav<
Riche. Vanaf acht uur 's avonds, dus
ruime tijd voor het begin van dei
zending, musiceren in Taverne Rij
Harry Mooten, Henny Kok en
Powder.
De Texelse g|
meenschap
jarenlang vcul
kermis versa
ken geweest 1
1950 beslool f
gemeenteraad I
dit jaarlijks e
nement at
schaffen om
men vond dat
niet meer in i»
veranderde
venspatroon paste. Er waren zinvoüi
re manieren van vermaak! De atsd
fing was destijds een omstreden
de gemeenteraad was dan ook
eenstemmig.
De kermis was tooh minder misbs|
voor de Texelaars dan zijzelf dachta
Een belangrijk deel hunner bleef ófl
afschaffing betreuren en dat bleef r|
ondanks de ruime keus aan ander
sement. Dat bleek toen verschillenil
verenigingen op Texel om hun kas if
6pekken fancy fairs gingen orgamseia|
die werden opgeluisterd met enkör
kermisattracties zoals een zweefmolal
schiettent e.d. Het publiek stroomde te®
en de verenigingen deden goede zake:f
Verkapte kermis$e|
De fancy fairs groeiden tenslotte u
tot complete kermissen, zodat de merll
waardige situatie ontstond dat de #1
meente Texel ondanks de afschafte!
nu meerdere kermissen per jaar beleei-i
de. B. en W. en de vroede vaderen 2*1
gen zich tenslotte genoodzaakt orde o;l
zaken te stellen. De „clandestiene" ke'l
missen werden verboden en er kwali
weer één grote Texelse kermis, waar-I
mee deze oeroude vorm van volksver-I
maak op het eiland in ere was hersteld!
In verband met de bouw van het nieï-I
we raadhuis was het onmogelijk om^l
kermis de afgelopen twee jaar op d<|
traditionele plek te houden, de Groene-1
plaats. Dit jaar echter is dit plein
het centrum van Den Burg weer b*|
schikbaar.
De kermis duur viert dagen: 25,
27 en 28 juni en is steeds vanaf tw#|
uur 's middags geopend. Toeristen *!l
Texelaars kunnen er zich met dc vol-l
gende attracties vermaken: botsauto-1
tjes, achtbaan, swing-mill, kop van juli
schiettent, gebakkraam, frites- c5|
worstkraam, suikerspin, optelspol I
schuifspel, babymolen, balcospel, r,'|
deautjes grijpen, gooispel en mikado.
