GEREEDSCHAPPEN
„CASINO" op 21 22-23 nov. as.
Timmerlieden
gevraagd
OVER DE HOLLANDSE NACHTEGAAL
Kikkers tonen aan dat er
iets mis gaat
i
Ér
TV-optreden kan
niet doorgaan
Kikvors Kwakkie
plotseling dood
G. DE JONG
ZELFBEDIENING
98
95
Peugeot 403
zwarte kater
Geef mij
maar ii
kodakado!
Rederijkerskamer U.D.I.
„Niets veranderlijker dan
een mens"
DIRK WITTE,
Auto-
bekledingshoezen
Fa. GEBR. SCHOENMAKER,
10!
BRANDBLUS-APPARATEN
AANKOOP CENTRALE TEXEL
v/h Jan Koorn Mzn.
derde blad
TEXELSE COURANT
EEN DIERKUNDIGE uiteenzetting
•er de kikker zou u vervelen en vele
ladzijdcn vergen. Sla er maar eens een
ierkundeboekje op na: orde kikvors-
chtigen, familie vuurpadden, familie
adelen, familie boomkikvorsen en ten
lotte de familie der kikvorsen. U ziet
at de dieren talrijk zijn, ook in Ne
erland. De grote vraag is: sterven in
os land óók de kikkers uit?
Vroeger, d.w.z. tot vijf of tien jaar
eleden, kon u regelmatig in uw krant
ezen, dat in een of andere plaats de
iwoners 's nachts niet slapen konden
oor het gekwaak der kikkers. Dan
loest de brandweer er aan te pas ko-
Die pompte een sloot of vijver
eg, zeefde de waterbewoners er uit,
racht die naar een ander oord en de
eplaagde mensheid kon 's nachts weer
isten
Dat hóeft al niet meer. Niet alleen
at u wel op een gezegend plekje moet
onen om boven het verkeerslawaai
it nog dieren te kunnen horen, maar
e kikkers geven haast geen massaal
oncert meer weg. Hun aantal loopt te
lg!
KIKKERS EN PADDEN eten slakjes,
'ormen en vooral ook insecten. Zit de
kker op de bodem van een sloot, dan
ropt hij wel eens met zijn handje een
'orm of waterbewoner in zijn bek,
ïaar te land vangt de kikker vliegende
isecten. Hij doet dat door vliegensvlug
ijn tong uit te klappen. En daarmee
zijn lot bijna verzegeld. Mèt de in-
Kten komt het gif naar binnen en dat
erdraagt de kikker niet.
Afgezien daarvan: wist u dat zojuist
vastgesteld, dat 75 procent van let-
irlijk alle afvalwater in Nederland on-
r
I ii
gezuiverd in kanalen, rivieren, vaarten,
grachten en sloten terecht komt? Een
opsomming van alle viezigheid zou u
de haren te berge doen rijzen. En vrij
wel alle afvalstoffen zijn giftig voor
de kikker, niet alleen de door u zo ver
foeide chemicaliën, maar óók de gier
uit de veestallen, de drijfmest uit var
kens- en kippenhokken en zelfs het
perssap uit kuilhopen. Want al die op
zich zelf niet giftige stoffen verstoren
de zuurstofhuishouding van het water
en de kikker (plus een menigte andere
dieren) legt het loodje.
Er is een wetsontwerp in de maak,
al sinds 1964, om het lozen van vuilig
heid in „oppervlaktewateren" aan ban
den te leggen. Maar wij zijn gegroeid
in de viezigheid en het zal enkele tien
tallen jaren duren voor wij de zaak op
orde hebben. Zullen er dan nog kikkers
zijn? Dat wel. Deze diersoort kan zich
handhaven in poldersloten en natuur
reservaten. Maar wèl geven kikkerteP
lingen een duidelijk beeld van snelle
achteruitgang van onze natuur.
„Vorschen stillen"
OM NOG EVEN op de kikkercon
certen terug te komen: die moeten ook
in de middeleeuwen niet om aan te ho
ren zijn geweest. Vandaar dat u in ou
de verslagen van rechtszaken wel eens
leest, dat iemand werd veroordeeld tot
„vorschen stillen". Dat wil zeggen, dat
de betrokkene verplicht was om gedu
rende een bepaalde tijd, meestal een
hele zomer, 's nachts met een stok het
water in een slotgracht, sloot, vijver
enz. in beweging te houden, zodat de
kikkers niet aan het woord konden ko
men. Dit lijkt u natuurlijk nauwelijks
een straf toe, maar daar de ongelukki
ge overdag wat harder moest werken
dan u, om aan de kost te komen, was
het toch geen lolletje voor hem!
Op de school was de kikker het ge
liefde onderwerp voor de dierkunde-
O OSTEREND De tamme kikvors
Kwakkie", trouw huisdiertje van de
familie D. Medema aan de Oranje
straat te Oosterend heelt vorige week
zijn laatste adem uitgeblazen. Tot ver
driet van Jantine en Bart Medema die
bijna vijf jaar plezier van hun glibbe
rige vriend hebben gehad. Extra sneu
is het plotseling verscheiden omdat de
kkker met zijn eigenaars voor de te-
\levisie zou optreden. Een afspraak
was gemaakt om zaterdagmiddag a.s.
war het gemeenschapshuis Nieuwe
elen te Enkhuizen te komen van-
rar 't jeugdprogramma „Stuif-es-in"
van de AVRO wordt uitgezonden.
'4 Kwakkie zou daar stellig de show ge
stolen hebben want een tamme kik
vors zou best eens een Nederlands
unicum kunnen zijn.
'De kikker deed destijds zijn intrede
in huize Medema als piepklein dikkopje
met een weckfles vol soortgenoten. De
meeste dikkopjes stierven voordat ze
nch tot kikkertje ontwikkelden, maar
Kwakkie bleek met zijn aanpassing in
bet mensenmilieu weinig moeite te
hebben. Nu waren die mensen hem dan
°ok bijzonder goed gezind. Veel moe-
Bart en Jantine Medcina, in oktober 1966,
met hun toen l\/z jaar oude tamme kikker.
(Archieffoto).
ders zouden de kikker vroeg of laat de
vrijheid hebben gegeven, maar me
vrouw W. M. Medema-Druif is 0en lief
hebster van alles wat leeft en groeit
en ging mèt de kinderen ijverig op
spinnen- en insectenjacht om Kwakkie
van het nodige te voorzien. Een kikker
is aangewezen op levend voer. Brood
kruimels en ander „dood" voer raakt
hij niet aan. Toen Kwakkie een jaar
oud was vond mevrouw Medema dat hij
de kans moest hebben een normaal be
staan in de vrije natuur te leiden. Het
glazen huisje werd in de tuin gezet,
Kwakkie kwam eruit en scharrelde wat
rond maar. kroop weer in zijn fles.
Bewogen door deze demonstratie van
trouw werd het amfibie weer naar de
bijkeuken gebracht waar hij meestal in
zijn glazen huisje verbleef, maar af en
toe vrolijk over het kamertapijt sprong
of wat ging zwemmen in de gootsteen
Dat alles is nu herinnering geworden.
Van ouderdom kan de kikker niet zijn
overleden want kikvorsen kunnen wel
twintig jaar worden. De emotie als ge
volg van de uitnodiging om voor de
tv-camera's te verschijnen is een nog
onwaarschijnlijker doodsoorzaak. Mis
schien is een abnormaal hoge tempe
ratuur in de kamer, veroorzaakt door
een nieuwe wat al te hard brandende
oliekachel debet geweest want een feit
is dat kikkers daar niet best tegen kun-
lessen. Immers, uit het kikkerrit of
kikkerdril komen de kikkervisjes, met
kieuwen en staart, maar zonder poten.
Via een ingewikkelde gedaanteverwis
seling verdwijnt de staart en worden
poten en longen vervangen door de
kieuwen. Tóch kan de kikker onder
water leven: hij ademt dan door zijn
huid. Dat is echter een gebrekkige
zuurstofvoorziening. Alleen tijdens de
winterslaap in de modder kan het dier
daardoor in leven blijven.
's Zomers kan een kikker verdrin
ken, nl. als hij te lang onder water
moet blijven. Uitdroging is dodelijk
voor hem. Wist u, dat de boomkikvors
eigenschappen heeft die sterk aan een
kameleon doen denken? Hij bezit
kleurstofkorrels die in de opperhuid
verplaatst worden via zenuwreflexen
en die berusten weer op prikkeling van
het oog.
10.000 kikkers per „worp"
NU WIJ toch bezweken zijn voor de
verleiding om bijzonderheden te noe
men: wist u dat één kikkervrouwtje
zoveel dril kan afzetten en dat daaruit
per „worp" 10.000 kikkers kunnen
voortkomen? Helaas is maar een deel
bevrucht en van de uitgekomen eitjes
bereikt maar 'n klein deel het kikker-
stadium. Veel roofvissen zijn verzot op
kikkerdril
Ondanks het feit dat ons land kik
kerlandje heet hebben wij niet de
grootste kikvorsen. De Amerikaanse
bruikikker is de kampioen en kan bij
na een kilo zwaar worden. Hij vangt
zelfs jonge watervogels en laag over
het water scherende zwaluwen! En dat
is dan nog maar één van de 2600 soor
ten kikkers en padden die de aarde
kent.
Enerzijds vindt de mens de kikker
een griezel, anderzijds waardeert hij
hem als voedsel. Bij de 10 plagen .van
Egypte was er ook een met kikkers. De
Egyptenaren braken er bijna de nek
over en ze kropen tot in de bedden toe.
De nietsemitische volken hebben echter
de kikker veeal met smaak verorberd.
In vele streken van Azië ziet men ze,
geregen aan draden ,aan de dakspanten
van huizen te drogen hangen. Na deze
marteldood kan de kikker nl. lang be
waard worden.
De kikker levert voedzaam, licht ver
teerbaar vlees, dat enigszins vissig
smaakt en daarom gezouten en gekruid
moet worden. Kikkerbilletjes in knof
looksaus zullen u wellicht onpasselijk
maken, maar zijn voor de liefhebbers
het absolute, culinaire einde.
Niet alleen in Parijs, ook in Neder
land werden vroeger duizenden kikkers
gegeten. Vandaar dat de bekende wet
van 1919 naast de mol en de egel ook
de kikvors daartegen beschermde. Of
dat nu perse nodig was? Men zegt van
wel. Niet dat wij onze sloten en vaar
ten leeg aten, maar de Parijse restau
rateurs kregen tekort aan kikkers en
Zi] herinnerden zich het woord van de
zonnekoning, dat Nederland bestond
uit „canaux, canards, canaille" (kana
len, eenden en geteisum) en zij veron
derstelden, niet ten onrechte overigens,
dat daartussen de kikkers óók wel tal
rijk zouden zijn. Zo ontstond het be
roep kikkervanger en -exporteur.
De wet van 1919 verbood het ver
voer van kikkers en daarmee droogde
deze deviezenbron rap uit. De wet is
ingetrokken; u mag nu weer kikkers
vangen, maar dat doet bijna niemand
meer. Bijna! Want de wetenschap ont
dekte dat de kikker reageert met ver
kleuring op inspuiting met het mense
lijke, mannelijke hormoon. Via de kik
kerreactie kan men thans vaststellen
of een vrouw in verwachting is.
Gelukkig is ons volkje niet ze
nieuwsgierig dat dit veel kikers kost.
Kikker-uitdrukkingen
KIKVORS is een dubbelvorm; vors
en kikker duiden het zelfde dier aan.
Kikker is Hollands en Fries, vors is
ouder en meer Saksisch (Duits: der
Frosch). Kikker komt van kikken, d.i.
een nauwelijks hoorbaar geluid geven.
Vandaar dat de Friezen spreken van 'n
kikkert, zoals Toon Hermans het woord
„sprekerd" invoerde! In de taal en dia
lect-atlassen vindt u echter nog een
menigte andere goede woorden voor 't
dier: kwak, kwakert, puit, puut, pudde,
padde en work. Vors, Engelse frog,
komt in alle Germaanse talen voor en
men leidt het af van een verondestel-
de Germaanse vorm fruthska, dat „het
slijmerige dier" betekent. Dit is heel
iets anders dan vorsen (navorsen) als
werkwoord, dat een afgeleide vorm van
„vragen" is. Wij zijn er niet zo gek
mee; de Duitsers zouden hun Forsch-
ungsinstituten pijnlijk missen. Ons
ligt het woord „speurwerk" beter. De
naam „pad" is niet te verklaren. Men
denkt aan verwantschap met 't Griekse
batrachos (kikker) of aan pad voet
zool. Het dier zou dan naar de vorm
der poten zijn genoemd.
Er zijn ontzaglijk veel verzen aan de
kikker gewijd, o.a. door Vondel, Hooft,
Bredero, Bilderdijk, Staring, Gezelle,
Adema van Scheltema en nog een hele
rij mindere grootheden. Guido Gezelle
maakte een heel fraai gedicht met de
bekende instrumentalis „en uitgestrek
ter schenen zijn al de vorsen diep in 't
goor, in 't zwijgend goor (moeras) ver
dwenen". Ook spreekwoorden en uit
drukkingen leverde de kikvors in me
nigte. Een vors springt weder naar zijn
poel, zo kaal als een kikker. Met name
in ons kikkerlandje doet de kikker als
stripfiguur het ook best. Wij kunnen
wel een opkikkert je gebruiken!
Hopelijk kikkert de kikker er echter
zélf ook van op als wij onze open riolen
straks gaan veranderen in nette sloten,
vijvers e.a. „oppervlaktewateren", want
anders geeft hij straks geen kik meer.
Een groot deel van onze literatuur zou
daarmee totaal onbegrijpelijk zijn ge
worden.
Alleen vrijdag en
zaterdag
150 gram
ROOKVLEES
750 gram DIEPVRIES
SPINAZIE 1,09
750 gram DIEPVRIES
BOERENKOOL 98
Bij 1 pak a 400 gram
KABELJAUW a ƒ1,55
1 pak KOELHUIS- QO
BOTER w
2 kilo GOLDEN
DELICIOUS
VROEGOP-VOORDEEL
Schoenen - laarzen - re
genkleding - pantoffels -
lederwaren - helmen.
Speciaal in lederen,
nappa en suède kleding.
Sandalen - werkschoenen
- kruipbroeken - fietstas
sen - kinderlaarsjes -
ponyzadels.
3 Sanfor werkoveralls
BEVA voor ƒ55,
Kinderschoenen - motor
laarzen - tassen - moder
ne lakmantels - regen
pakken.
HET BESTE VOOR DE
LAAGSTE PRIJS
Maandags markt
Den Burg
Vroegop - St. Pancras
telefoon (02267) 2588
Te koop wegens om
standigheden
bouwjaar 1965.
Telefoon 2732
Wie kan ons inlichten
over het lot van onze
sinds zaterdag vermiste
half-siamese
Otello
Graag bericht aan de
fam. A. D. Blok-v.d. Vel
den, De Koog, tel. (02228)
226.
De hele serie Kodak-
Kado's (van 't filmpje voor
2,20 tot de nieuwste
Kodak Instamatic camera's)
vindt u bij:
Uw fotohondel met
service
Deelnemer actie
Win uw vakantiereis
UITVOERING op vrijdagavond, 21 en zater
dagavond, 22 november a.s. om 8 uur in hotel
„De Oranjeboom".
Opgevoerd wordt het blijspel in 4
bedrijven
Beide avonden BAL NA.
Plaatsbespreken: zondag, 16 november a.s.
van 11.30 - 12.30 uur, in „De Oranjeboom".
Loting om 12 uur precies. Donateurs hebben
voorrang.
Losse kaarten verkrijgbaar in „De Oranje
boom".
Illlllllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllilllllllllllllllllllllliuillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
i Een grote sortering
bij
Gravenstraat 24, tel. 2424 m
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllilllllllllillllllllillllllllllllllllllllllillllllllllllillllllllll
Wilt U verzekerd zijn van
levering voor 5 december,
bestel dan nog deze week
met 1 jaar garantie vanaf ƒ90,compleet,
in skai, wol of wol met nylon.
AUTOKOKOSMATTEN in naturel en kleu
ren.
Autoschade- en carrosseriebedrijf
Wezenland, telefoon 3111 - 2178
Bescherm Uw bezit en plaats een
goede brandblusser.
NATBLUSSERS, voor hout, papier, textiel en
afvalbranden.
SCHUIMBLUSSERS voor benzine en olie-
branden.
KOOLZUURSNEEUWBLUSSERS voor ben
zine-, olie-, elektriciteits- en motor-
branden.
POEDERBLUSSERS voor dezelfde doelein
den.
Met koolzuursneeuw- en poederblus
sers kunt U het vuur zeer dicht
naderen.
Gaarne geven wij U inlichtingen
over het gebruik en de prijzen.
Enkele gangbare typen zijn steeds
bedrijfsklaar voorradig.
Showroom
WAALDERSTR. 53. DEN BURG. TEL. (02220) 2265
TIMMER- en AANNEMERSBEDRIJF
Wilhelminalaan 54 - Tel. 2384
Uw bezoek dubbel en dwars waard.
Honderden dieren Meer dan 50 variëteiten
- Geopend:
vrijdag 21 november van 20.00-22.00 uur
zaterdag 22 november van 10.00-22.00 uur
zondag 23 november van 10.00-18.00 uur
Entreeprijzen
Volwassen personen ƒ1,00
Kinderen tot 15 jaar ƒ0,50
Bejaarden vrij entree.
