Cjrocn *2wart?Jexels in het harL,
Ouwe Sunderklaas 1969 werd
door naaktlopers beheerst
mm
lil
HmmL
CEUTKALE 8
'\JMTUl\?£DW
TEXEL
;VmHüURi)öfev5ymoKAtEN
Jan van der Vis
El
Clandestieue kampeerders kwamen terug om te speien
Aantal deelnemers blijft groeien
kwaliteit voorstellingen goed
Texelaar veroorzaakt
gruwelijk ongeluk bij
Den Helder
In memoriam
N.V.S.H. vergroot
activiteit
p t
iaa.
597;
[NSDAG 16 DECEMBER 1969
83e JAARGANG No. 8428
Uitgave N.V. v/h Langcveld De RooU
Postbus 11 - Den Burg, Texel - Tel. 2741
d.: Harry de Graaf, Kccsomlaan 43, Den
tel. (02220) 2741, 's avonds (02220) 2403
Verschijnt dinsdags en vrijdags
Bank: Ncdcrl. Middenstandsbank; Coop. Raif*
fcisenbank; Amro-bank. Postgiro 652. Abonn.
prijs ƒ3,90 p. kw. -f 40 cL incasso.
Advert. 18 ct per mm. excl. 40/0 BTW
Het was niet zo'n verrassing dat de
naaktstrandaffairc het meest uitge
beelde onderwerp was van het vrij
dagavond gevierde Ouwe Sunderklaas.
Vooral in Den Burg was het aantal
„naaktlopers" dat in positieve of nega
tieve zin iets over deze kwestie naar
voren kwam brengen, zeer groot. Een
tonig was dat niet, want het gebeurde
op de meest uiteenlopende manieren.
Veel meer onderwerpen uit het cilan-
delijke nieuws van het afgelopen jaar
bleken zich voor aardige voorstellingen
te lenen. Verheugend was het dat men
het vrijwel uitsluitend in plaatselijke
actualiteiten had gezocht waardoor het
feest meer dan de vorige jaren zijn
unieke karakter toonde. Ook het aan
tal deelnemers was, met uitzondering
van Oosterend en De Koog, aanmerke
lijk groter dan vorig jaar. De zeer gun
stige dag (men kon de hele zaterdag
uitslapen) en het goede weer zullen
daar ongetwijfeld debet aan zijn ge
weest. Prettig was het ook dat het feest
dit jaar weer zonder ernstige ongeluk
ken afliep. Ondanks het ongetwijfeld
enorme aantal personen dat zich in de
loop der nacht min of meer onder in
vloed van spiritualiën huiswaarts begaf,
deden zich geen verkeersongelukken
van betekenis voor. De politie voor deze
avond versterkt met de verkeersgroep
en enkele marechaussees, hoefde alleen
in te grijpen bij enkele vechtpartijtjes
in Den Burg. Een beter geslaagd Ouwe
Sunderklaasfeest is dus nauwelijks
denkbaar.
De maskerade was overigens wel van
korte duur. De speulers lijken ieder
jaar later op straat te komen en steeds
vroeger de café's in te duiken. In Den
Burg was het in de straten betrekkelijk
stil. De drukte concentreerde zich op
de Groeneplaats waar de jury, in het
leven geroepen door de dorpscommis
sie, zijn moeilijke taak verrichtte op het
terras van „De Lindeboom-Texel". Er
deden dit jaar ook speulers van niet-
Texelse bloede mee. Een hele groep
bleek te bestaan uit jongelui die de af
gelopen zomer op last van de politie
het niet-erkende kampeerterrein De
Bol van de heer J. v. d. Berg hadden
moeten verlaten. Ze kwamen nu nog
eens tegen dat voorval protesteren. Op
een door een tractor voortbewogen toi-
lelwagen stonden allerlei leuzen en
zelfs waren de wanden van de wagen
voorzien van grote persfoto's die het
geruchtmakende gebeuren van de af
gelopen zomer nog eens in herinnering
brachten.
(YV)ratten
Het optreden tegen de te harde café-
muziek door de burgemeester werd
door een speuler duidelijk afgekeurd.
„Hardere cafémuziek en laat de buren
maar barsten". Een ander vond dat de
gemeente zich beter druk kon maken
over het zwembad inplaats van het
naaktstrand. Goed voor een prijs was
Toevallig waren twee groepen op het bijzon
der aardige idee gekomen om een Texelse
uitgave te brengen van het lied„'t Is uit het
leven gegrepen" uit het tv-programma „Farce
majeur". De voorstellingen leken in voor
dracht, tekst cu uitbeelding zóveel op elkaar
dat velen ze wel door elkaar gehaald zullen
hebben. Beide groepen stelden in een pakkend
gezongen tekst, begeleid door levende muziek,
allerlei gemeentelijke en andere (wantoestan
den aan de kaak. Eén van beide moest de prijs
krijgen en na rijp beraad besliste de jury dat
het nummer 85 moest worden.
het duo dat het bekende rattenaffiche
meevoerde maar ervan had gemaakt:
„(W)ratten gezien? Meld ze!" En waór
ze moesten worden gemeld werd ook
duidelijk gemaakt „Bij het SCWT
(Schimmel Centrale en Wrattenbedrijf
Texel). Een greep uit de naaktstrand-
uitbeeldingen: „Déze toerist laat zich
niet verder uitkleden; leve de gemeen
teraad!" Een enkeling liep met een
bord: „Moeder wil naar het strand. Va
der wil geen heibel. Hij leest de bij
bel". De toekomstige waterfabriek ble
ken enkele spelers als een plan te zien
dat de Texelse gemeenschap veel geld
gaat kosten.
Ra(a)d
Bijzonder aardig, omdat er intensief
bij werd gespeuld, was de man met het
,,Ra(a)d van avontuur" waarmee de ge
meenteraad werd bedoeld. Een draai
aan het rad bracht de naam van een
raadslid te voorschijn en de speler gaf
dan een korte beschouwing op het be
leid van de bétrokkene. Waarbij hij zich
een goed lezer van de raadsverslagen
toonde maar er soms wel heel merk
waardig commentaar aan verbond. Ook
door anderen werd stevig de draak ge
stoken met de gemeenteraad. „Ze heb
ben ons te pakken met hun plastic zak
ken" en „De jeugd moet in de raad,
dóarbij heeft Texel baat". Twee leden
van het college van B. en W. werden
uitgebeeld door een mekkerende bok
die van een zwaar ambtsketen \vas
voorzien en door een postbode. De post
bode wist met de grootste moeite te
voorkomen dat de bok een groen blaad
je atHet was een goed gespeeld
doordenkertje dat de jury met een prijs
beloonde. Een enkeling, verkleed als 'r
reusachtige bloeiende bloem, verkon
digde: de folklore bloeit weer. Ook dat
was een prijs waard, vond de jury.
Een bejaard echtpaar demonstreerde
voor een eigen strand. Andere speulers
vonden de plastic zakken van de rei
nigingsdienst wel érg duur (45 cent). Ze»
concludeerden: Het raadhuis moet be
taald worden.
Naaktkijker
De man met de naaktverrekijker
won een verdiende prijs. Ieder die het
wilde mocht er door kijken en men
kréég dan ook werkelijk enig zeer
prikkelend vrouwelijk bloot te zien in
plaats van een waterstraal in het ge
zicht zoals meestal met dergelijke voor
stellingen. Er was ook een speuler in
het schandblok geklonken. Het bord dat
erbij hing vermeldde; met ontbloot lijf
op het strand lopen. Êen andere „de
monstrant'' vroeg; „En nou vraag ik
er's; waar is nou het strand voor flik
kers?" De zomer met het watertekort
inspireerde tot: „Zomer '69: twee em
mertjes water halen".
De revuegroep van de buurtvereni
ging Kogerstraat - Schoonoordsingel -
Witte Kruislaan deed voltallig mee met
het „cabaret spruitjescultuur". Ze na
men al zingend meerdere aspecten van
het gemeentebeleid op de hak en von
den onder meer dat Texel met het af
wijzen van het naaktstrand de boot had
gemist. Een enkeling critiseerde het
feit dat Texel nog steeds niet over een
openbaar toilet beschikte. Op het raad
huis heeft men er echter maar liefst
23. „Houwen ze daar zó van hun ge
mak, of hebben ze zoveel kouwe kak?"
Het feit dat op het raadhuis een cen
traal antennesysteem staat en op huize
Irene, waar het veel dringerder nodig
is, nog niet, had een groep dankbaar
geinspireerd en in de1 prijzen gebracht.
Tippelen
Een dame, kennelijk van lichte zeden,
had gehoord van het controlled tipping
system aan de Mokbaai. „Ik tippel al
gecontroleerd (onder hygiënisch toe
zicht)", zei ze.
Verder noteerden we: „Hou op met
dat gefriemel, toon gerust je blote pie
mel". Een clandestiene kampeerder.
„Wat een lol, Texel is nooit vol!" Een
voorvechter voor een openbaar toilet:
„Zet neer die plee, dan is Ank ook te-
vree". Op het dreigend pierentekort:
„Vissen is een mooie sport, nl. komen
we straks pieren tekort". „Texel, land
waar het goed leven is", aldus een per
siflage op de gespreksaktie Holland
Noord aan het woord.
Iemand die de werknemers van de
gemeentelijke reinigingsdienst blijkbaar
niet bij hun officiële namen kent merk
te over de overschakeling op plastic
huisvuilzaken op; „Lange Gerrit minder
werk; Boet Slik in zijn schik".
Totaal meldden zich 94 nummers bij
de jury, ongeveer vijftien meer dan
vorig jaar. Vroeger op de avond waren
68 kinderen actief. De uitslagen.
Kinderen
Enkelingen: 1. nummer 6 „Ruimte
vaarder", prijs (waardebon) ƒ5,2.
nummer 42 „Streetfegertje" 3,50; 3.
nummer 45 „Smurf" ƒ2,50.
Paren; 1. nummer 20 „speeltuin 't
Groentje" 6,50; 2. nummer 17 „Robot
ten" 4,50; 3. nummer 59 „stropers"
ƒ3,—.
Groepen: 1. nummer 44 „Zwaan kleef
aan" ƒ10,2. nummer 43 „Hans en
Grietje" 7,50; 3. nummer 48 „Lieve-
heersbeestjes" ƒ5,
Ouderen
Enkelingen: 1. nummer 37 „Blootkij
ker" 7,50; 2. nummer 33 „Folklore
bloeit" 7,5(^ 3. nummer 91 „Foto
graaf" ƒ5,
Paren: 1. nummer 29 „Ra(a)d van
avontuur" ƒ8,2. nummer 20 „Wrat-
tengym" ƒ8,3. nummer 31 „Bok en
postbode" ƒ6,
Groepen: 1 nummer 85 „Farce ma
jeur" 15,2. nummer 65 „Rusthuis
Irene" ƒ15,3. nummer 92 „Plastic
zakken" ƒ10,
De folklore-beker, voor de aardigste
Texelse voorstelling, ging naar de
groep „Collecte voor de waterfabriek"
(nummer 27).
Alle eerste prijswinnaars kregen een
wisselbeker. De folklore-beker mag de
winnaar direkt behouden. Prijzen kun
nen worden afgehaald bij mevrouw J
van Beek-Koster, Wagemakerstraat 1
Den Burg.
(Zie verder pagina 2)
DEN HELDER De 27-jarige Texe
laar P.D. heeft zaterdagavond om 18.20
uur cp de Rijksweg vlak bij Den Hel
der een verkeersongeluk veroorzaakt
dat aan vier mensen het leven heeft
gekost.
D. kwam met zijn personenauto uit
de richting Alkmaar. Gebrek aan slaap
(hij is chauffeur op lange internationale
routes) was er de oorzaak van dat hij
op 400 meter afstand van de bebouwde
kom van Den Helder op de linkerweg-
hclft raakte en daar botste op een uit
tegenovergestelde richting komende
personenauto met vijf inzittenden. Als
gevolg van de botsing kwam deze wa
gen in het Noordhollands kanaal te
recht; slechts één van de inzittenden
kon zich redden. D. moest in het zieken
huis worden opgenomen.
BRANDMELDING
Bij brand altijd bellen (02220) 2066.
Dit geldt voor alle dorpen, zowel over
dag als 's nachts.
Met Jan van der Vis is één van de
grote zonen van Texel heengegaan. Be
genadigd met een scherp verstand, een
goede gezondheid en bovenal met een
gaaf karakter, was het hem gegeven
gedurende zijn lange leven de opkomst
van de Texelse visserij mee te maken.
Hij was bovendien in de gelegenheid
mede te stuwen in de richting die de
kotter visserij thans koerst. Zonder
overdrijving kan gezegd worden dat de
betekenis van mannen als Jan van der
Vis verder reikt dan de locale gemeen
schap. Hij behoort tot de pioniers van
de Nederlandse kottervisserij.
Jan van der Vis werd geboren op 9
november 1875 te Zevenhuizen, nabij
Oosterend. Zijn vader Biem beoefende
de schelpenvisserij in het Eijerlandse
gat en dat deel van Texel dat sedert
1876 de polder Het Noorden wordt ge
noemd.
Aanvankelijk voer hij tesamen met
zijn broer Piet op het schip van zijn
vader. Toen het op het einde van de
19de eeuw met de Texelse visserij bar
slecht gesteld was trok hij naar Haar
lem. Daar oefende hij van 1899 tot
1905 de beurtschipperij uit.
Teruggekeerd op Texel ging hij weer
in de visserij. Thans evenwel met zijn
broer Toon. Dit samengaan met zijn
broer Toon zou van verstrekkende be
tekenis blijken te zijn. Tot 1928, toen
hun zoons inmiddels aan boord geko
men waren, bleven zij bij elkaar. In
die periode legden zij de grondslag van
hun bedrijf. Overal waren zij te vinden.
Zowel op de Noordzee, het Kanaal, als
de Zuiderzee. In de zomer voeren zij op
de Noordzee, in de winter visten zij
veelal op garnalen. Al spoedig zouden
zij zich uitsluitend tot de Noordzeevis
serij bepalen met hun blazers. Dit
speelde zich allemaal af in die periode,
dat in de haven van Oudeschild wel
100 blazejrs lagen. In de eerste wereld
oorlog geperkte hun visserij zich tot
het vissen van mosselen, die naar
Duitsland en Engeland werden gezon
den.
In 1922 lieten de gebroeders in Zaan
dam een houten boot bouwen, die eerst
met een zeil, later met een 26 pk motor
werd uitgerust. Dit was slechts een
korte episode. Al in 1923 werd een
ijzeren botter aangeschaft, de TX 37.
In 1928, toen ze uit elkaar gingen,
liet Jan een kotter bouwen, de TX 4
met 'n 100 pk. motor. De TX 4 was één
van de eerste kotters die als het ware
model stonden voor de latere kotter
visserij van ons land.
Jan van der Vis was een waardig
representant van de Texelse visserij
van vóór 1940. Bij hem en zijn collega's
Nachtfilm in City-theater
Dc 110 op Texel woonachtige leden van
de Nederlandse Vereniging voor Sexue-
le Hervorming zijn aangesloten bij dc
afdeling van Den Helder. Tot dusver
ontplooide men op Texel weinig activi
teit. Een pas opgerichte werkgroep „ac
tiviteiten" wil daarin verandering
brengen en zal vrijdagavond a.s. in Den
Burg drie evenementen organiseren.
Op verzoek van het vormingscentrum
voor jonge volwassenen wordt door de
werkgroep „Jongerenwerk" een film
en discussieavond gehouden in de LTS-
kantine, aanvang half acht. Vertoond
wordt „Sex is overal" van Kees Brusse,
een film die werd gemaakt in opdracht
van de Nationale Federatie voor de
geestelijke Volksgezondheid. De film
dient als uitgangspunt voor de daarop
volgende discussie, die zal worden ge
houden onder leiding van de heer Fred
Heres uit Den Haag. Ook jongeren die
niet bij het Vormingscentrum zijn aan
gesloten kunnen de avond meemaken.
Nadere inlichtingen kan men desge
wenst krijgen bij het secretariaat van
het Vormingscentrum, Warmoesstraat
38 te Den Burg, telefoon 3065.
De Texelse NVSH-leden zijn uitgeno
digd voor een oriënteringsbijeenkomst,
die van 20.00-22.00 uur wordt gehouden
in ,,De Lindeboom-Texel". Bestuurs- en
werkgroepleden zullen van gedachten
wisselen over de oprichting van een
aktiegroep op Texel met als doel het
regelmatiger doen plaatsvinden van
NVSH-aktiviteiten, zoals filmvoorstel
lingen, lezingen, gespreksbijeenkomsten
e.d. Het NVSH-ledenraadslid mevrouw
A. Heistek-Meesters zal iets vertellen
over organisatie en opzet van de NVSH.
Voor ieder toegankelijk is de nacht
voorstelling die om half elf wordt ge
houden in het City-theater. Vertoond
wordt de speelfilm „Le Bonheur",
waarin de huwelijksproblematiek aan
de orde komt. Kaarten a ƒ1,50 zijn tevo
ren af te halen bij dc NVSH-depóthou-
der op Texel, de heer Hooijberg, Boo-
gerd 26, en vrijdagavond vanaf 21.30
uur aan de zaal.
uit die jaren werd een levenshouding
aangetroffen, die zich kenmerkte door
hard werken en sober leven. Een le
venshouding die niet in de laatste
plaats werd geinspireerd door een op
recht geloof. Deze „innerweltliche aske"
leidde ertoe dat zich in die tijd een aan
tal levenskrachtige bedrijven kon ont
wikkelen, die zoals gezegd, later vele
anderen tot voorbeeld zouden dienen.
Deze unieke ontwikkeling was uiter
aard niet uitsluitend het werk van Jan
van der Vis. Er waren meer Oosteren-
ders uit hetzelfde hout gesneden. On
der hen was Jan van der Vis zeker
niet de minste. Met Biem Vlaming en
Aris Ellen behoorde hij tot de oprich
ters van de Coöperatieve Inkoopvereni
ging voor Visserij benodigdheden.
Na 1945, hij was toen al 70 jaar, heeft
hij niet meer gevaren. Voor het lid
maatschap van de gemeenteraad, waar
in hij voor de CHU zitting had van
1935 tot 1939, bedankte hij. In de Ned.
Herv. kerk was hij eerst diaken, later
ouderling. Dit terugtrekken uit het
werk, het openbare werk en het
openbare leven betekende niet dat zijn
interesse voor zijn omgeving verdwe
nen was. In tegendeel. Hij bleef nauw
betrokken bij het werk van zijn zoons
en daarna van zijn kleinzoons.
Zijn kennis van de geschiedenis van
de visserij van Texel was fabelachtig.
Uit zijn geheugen kon hij tot kort voor
zijn dood namen van schippers en bij
behorende nummers van vaartuigen op
noemen van omstreeks 1900. Het op
merkelijke aan Jan van der Vis was
misschien nog niet eens dat hij het ver
leden zo goed kende, maar veeleer dat
hij zo volop met zijn huidige tijd mee
leefde. De huidige tijd met kotters van
omstreeks 1000 pk was ook zijn tijd.
Er ontging hem niets, ook al kwam hij
de laatste jaren weinig buiten Ooster
end. Dank zij de moderne communica
tiemiddelen waarover het visserijbe
drijf beschikt, volgde hij van uur tot
uur de verrichtingen op zee van allen
uit zijn omgeving die hem na stonden.
Geen wonder dat hij voor velen een
vraagbaak was.
Door zijn hoge ouderdom deed zich
die merkwaardige situatie voor dat hij
bij velen buiten Oosterend niet (meer)
bekend was. Voor hen had Jan van der
Vis zich zelf als het ware overleefd.
Ook op hem is van toepassing „Old sol-
diers never die, they just fade away".
Gezien zijn grote kwaliteiten be
schouw ik het als mijn plicht nu, bij
zijn verscheiden, met vorenstaande be
schouwing uiting te geven aan mijn
grote bewondering voor Jan van der
Vis.
S. Schreur