Hij gaat fotograferen
■sHfe
Onze vriend de hon
S5
Vakantie-
lektuur
h&v/témij me
JILD ZUIDEMA VERTELT VERDER
FILMIVIEUWS
SchrijfmachiiK
zijn^trouw werd spreekwoordelijl
3®
bJÏ
„Textant": zoeken naar een
betere maatschappij
VERVOLG VAN PAG. 1
Toby Collar
„The Eddysons"
Tarieven zwembad Den Burg
Koersen vreemde vali Jf: z
ior
Verschillende lezers belden ons op
naar aanleiding van het interview met
Jild Zuidema. Ze vondendat er meer
over de negen en tachtig jarige ge
schreven moest worden. Dus stapten
wij in onze wagen en reden nog eens
de Hoofdweg op om Jildert in zijn klei
ne maar propere houten huisje te be
zoeken. Jild werkte in zijn moestuin,
dadelijk was hij bereid ons weer van
dienst te zijn. Met opgestroopte mou
wen, zodat de donkerblauwe tatoeërin
gen op zijn armen zichtbaar waren,
vertelde hij weer over zijn bewogen le
ven.
,,Ik heb al verteld", zo begon Jildert,
.,dat ik als landweerman korporaal bij
de mariniers in Dordrecht ben geweest,
dat ik daarna uit de boedel van Carré
een dierenwagen kocht waarmee ik
toen de kermissen ben afgegaan. Ik
ging wonen in De Cocksdorp, op den
duur zijn mijn vrouw en kinderen daar
gebleven. Het zal zo in 1923 of 1924
zijn geweest, dat ik naar de kermis op
Wieringen ging. Ook daar wilde ik de
sterke man vertonen. Een Belg nam ik
mee en ik duikelde een trompetter uit
Leeuwarden op. Je zult vragen wat ik
met die mensen moest. Nou, daarvoor
moet ik iets van het leven der kermis
gasten gaan vertellen. In dat vak heer
sten allerlei tradities, waar iedere goe
de kermisgast zich aan hield.
Op de parade in Wieringen
Toen ik op Wieringen mij tent had
opgesteld en de kermis geopend was,
stond mijn trompetter op de parade.
Dat is de verhoging vóór de tent, waar
ikzelf als sterke man een kleine de
monstratie gaf en waar die trompetter
op zijn hoorn blies om volk te trekken.
Dat lukte aardig, ik sprak de mensen
toe: ,,Hier krijg je te zien, wat je nog
nooit hebt gezien. De sterke man tilt
tot duizend pond zwaar. Kom binnen
en probeer het na te doen. Ik geef vijf
en twintig gulden beloning aan hen
die ook zo zwaar tillen kan". Onderwijl
balde ik mijn biceps en zette ik ook
andere spieren op. Ik praatte nogal
hard, het geheel maakte indruk op de
mensen. Ze kwamen in mijn tent, meest
Wieringer visserlui. Toen ik goed vol
zat, vertoonde ik mijn toeren. Op het
eind vroeg ik mannen uit het publiek,
die 't ook eens wilden proberen. Ik wist
uit ervaring dat zich nooit iemand
meldt, daarom had ik die Belg meege
nomen. Hij kwam op mijn toneeltje,
deed het ogenschijnlijk aardig, maar
toen het er op aan kwam, bezweek hij
bij een zwaar gewicht. Als een hond
met de staart tussen de benen droop hij
af en ging weer onder het publiek. Voor
iedere voorstelling kreeg hij een gul
den.
De volgende avond toen ik al zo'n
stuk of zes voorstellingen had gegeven
en de Belg iedere keer uit de mensen
naar voren was gekomen, merkten we,
dat de vissers rumoerig werden. Ze
mompelden onder mekaar en ik gaf de
Bels opdracht om uit te zoeken wat er
gaande was. In het vlakbij liggende
café dronken de vissers veel te veel. ,,'t
Is leugen en bedrog. Die sterke man
zegging gekregen dat we de zolder bo
ven de werkplaats van de firma Ran
mogen betrekken. Het hangt nu van on
ze financiën af of dit doorgaat. We wil
len de zolder dan zo inrichten dat er
een ruimte is, waarin e'en bar staat en
waar goede muziek gedraaid wordt.
Iedereen kan daar dan komen en door
gesprekken zich eventueel bewust wor
den van de eigen situatie en de kritiek
daarop. Zo zij dit willen kunnen ze zich
bij Textant aansluiten".
„Hoe oud zijn de deelnemers aan
Textant?"
„We krijgen subsidie voor deelne
mers van 17 tot 25 jaar, maar die bo
vengrens willen we niet strak aanhou
den".
Aktiegroep Het lege huis
„Vertel eens iets over de aktiegroep
Het lege huis".
„De aktiegroep Het lege huis is op
gericht nadat de gemeente ons een on
derkomen had geweigerd omdat er wo
ningnood is. De gemeente vond dat het
huis dat wij op het oog hadden, beter
bewoond kon worden. Daar waren wij
het wel mee eens, maar wij dachten:
als er een grote woningnood is, waarom
staan dan zoveel huizen leeg? De aktie
groep heeft toen een lijst gepubliceerd
van leegstaande 'huizen. Kort daarna
heeft de gemeente besloten dat een huis
niet langer dan zes weken onbewoond
mag blijven.
Donderdag 9 juli wordt er in hotel
„De Lindeboom-Texel" een „open"
avond gehouden over het woningbeleid.
In het forum zullen zitting hebben wet
houder Daalder, makelaar Brandsen,
aannemer Drijver, de heer Boots en
iemand van de woningadviescommis
sie".
„Tenslotte: denken jullie dat Textant
blijvend zal aanslaan?"
„Ja, voor het nieuwe is iedereen wel
enhousiast. De mensen blijvend te in
teresseren is heel wat moeilijker Tex
tant zal weerklank vinden, zolang de
aangeslotenen maar voldoende ideeën
hebben. Wie zou anders de aktiviteiten
moeten bepalen?"
laat steeds dezelfde kerel komen, we
worden bed dat nemen we niet!",
't Zag er niet zo goed uit, want toen
mijn Leeuwarder op de parade weer
zijn hoorn blies en ik mijn prevele-
mentje hield drongen de vissers op: ze
wilden mijn hele tent omver halen Ik
was gedwongen op te houden en ben
naar een andere kermis gegaan.
Er was enig beleid voor nodig
om Jildert te bewegen om van zijn
ervaringen als fotograaf te gaan
vertellen. Nog steeds zijn veel van
Zuidema's foto's in omloop. Wij
wilden wel eens horen hoe hij als
kermisfotograaf aan de kost wist te
komen.
Broches in eerste wereldoorlog
De eerste kermisfotograaf in ons
land, zo begon Zuidema, was een zekere
De Vries uit Vlaardingen. Ik leerde
hem kennen in een Brabants volksloge
ment ergens in het zuiden. Hij was geen
geroutineerde reiziger en hij vroeg me
naar de weg. Samen ben ik toen met
hem naar verschillende kermissen in
Friesland gegaan. Dat zal zo in 1913
zijn geweest. Toen in 1914 de oorlog
uitbrak, raakte ik in dienst en hij kwam
zonder werk te zitten. Kermissen wer
den verboden en uit Vlaardingen stuur
de hij me een kaart dat hij geen cent
verdienen kon. Ik antwoordde hem, dat
hij maar naar de kazerne in Dordt
moest komen, ik zou wel zien of ik wat
voor hem kon doen. Hij kwam maar
vergat zijn fotoapparaat. Dat was zo'n
ding in de vorm van een klein kanon
netje. Je maakte daar kleine fotootjes
mee op stukjes blik, die lichtgevoelig
waren. Je moest nogal lang belichten en
bij donker weer kwam er gewoonlijk
met veel van terecht. Nou, toen De
Vries zijn toestel had gehaald, stelde ik
hem voor aan mijn wachtcommandant,
ik zei dat hij familie van me was. Toen
vroeg ik of hij de soldaten mocht foto
graferen, ik zou bij elke opname tegen
woordig zijn. De commandant vond het
goed en al die soldaten wilden op de
foto Natuurlijk gebeurde dat als de
dienst afgelopen was. Ze kregen alle
maal zo'n rond fotootje met een kope>-
ren randje, dat als broche gedragen
werd. En omdat ze allemaal een meisje
hadden, verdiende De Vries goed geld.
Dat was mijn eerste kennismaking met
de foto wereld. Ik moet er nog even bij
vertellen dat ik met De Vries in Dordt
en omgeving duizenden soldaten zulke
broches heb verkocht.
Naderhand gingen we in Dordt ook
op straat foto's maken, ook aan de bur
gerij zouden we proberen wat te ver
dienen We hadden het kanonnetje nog
maar net op zijn driepoot opgesteld of
er kwam een inspecteur van politie op
dagen. Hij vertelde, dat het nog steeds
oorlog was en dat het om militaire re
denen verboden was te fotograferen. Ik
zei dat we geen spionnen waren en dat
we er niet aan dachten om vestingswer-
ken op te nemen. Maar 't mocht niet.
Toen zei ik dat ik van mijn wachtcom
mandant aan De Vries ter controle was
toegevoegd. Ik zou wel zorgen, dat Hol
lands veiligheid niet in gevaar kwam.
De inspecteur bezweek, tenslotte was ik
korporaal van de pontonniers. We fo
tografeerden op hoeken en pleinen,
honderden burgers zijn er toen voor de
lens gekomen. Ik gebruikte een vast
rijmpje waarmee ik de mensen aanmoe
digde. „Wie nog op de foto wil voor
Vrijdag, zaterdag, zondag
Maandag, dinsdag
DISCOTHEEK
De maand juli
zijn dood, zonder pijn en zonder be
zwaar, in twee minuten klaar".
Jild fotografeert zelf
In 1922 heb ik net zo'n fototoestel
gekocht als De Vries vroeger had. 't
Kwam uit Amerika en was sedert de
tijd dat ik met De Vries samenwerkte
veel verbeterd. Er zat een goeie lens op
en behalve broches kon ik er ook blik
ken foto's van 4JA maal 6 cm mee ma
ken. Ik begon er mee op een landbouw
tentoonstelling in Alkmaar. Er waren
liefhebbers genoeg, maar de eerste dag
mislukte alles, 't Was nogal warm en 't
toestel was van aluminium. Er zat een
bakje in om te ontwikkelen. Na iedere
opname stak ik mijn arm van achteren
in het apparaat. Gauw kwam ik er ach
ter dat door mijn warme arm, damp in
het toestel kwam. Dan besloeg de lens
en werd zo'n broche natuurlijk ondui
delijk.
In die tijd waren er meer landbouw
tentoonstellingen dan tegenwoordig, ik
liep ze af. Van Alkmaar ben ik naar
Enkhuizen gegaan. Daar heb ik de eer
ste dag meteen al ƒ17,verdiend. Na
derhand ben ik van die broches afge
stapt en ben ik met glasplaten op een
9 x 13 klapcamera gaan werken. Toen
bleef ik meest op Texel.
Jild stond op, maakte een grote
kast open en haalde er het kanon-
vormige aluminium toestel uit,
waar hij zoveel broches mee had
gemaakt. Na een halve eeuw zag
het er nog uitstekend uit. Volgens
een metalen plaatje was er des
tijds patent veleend en kwam het
uit Chicago. Jild toonde ons de
oude lens, hij wees ons hoe het ap
paraat werkte, hij streelde hed: met
zijn ogen. Uit de kast kwan ook 'n
kartonnen doosje met de koperen
broches.
Jammer, zei Jildert, dat ik die ronde
plaatjes nergens meer kopen kan, ze
worden niet meer gemaakt. Want ge
loof me, al ben ik bijna negentig, ik
zou er opnieuw mijn kost mee op kun
nen halen. Wat denk je, zo zei hij, al
die nozems zijn gek op versierinkjes, ze
zouden allemaal zo'n broche met 't por
tretje van hun liefje willen hebben".
In de grote kast van Jildert Zui
dema staat een reeks fotoappara
ten uit een ver verleden tijd. Som
mige zijn zeldzaamheden, die mu
sea graag in hun bezit zouden heb
ben. Menigeen heeft er een hoge
•prijs voor geboden, maar hij wei
gert te verkopen. Zij houden de
herinnering levend aan een tijd,
dat hij op Texel gelukkig was. We
bekeken foto's die hij bij alle mo
gelijke gelegeriheiden op ons eiland
had gemaakt. Bij scheepsstrandin-
gen, bij jubilea, bij trouwpartijen
en schoolfeestjes heeft hij 'n beeld
kroniek van Texel in lang verstre
ken jaren gemaakt.
Het was ons een genoegen om Zuide
ma te leren kennen. Wij waarderen
in hem de energie waarmee hij talloze
moeilijkheden te boven kwam. Om de
moed waarmee hij, na iedere tegen
spoed opnieuw begonnen is.
Vrijdag 8 uur, zondagmiddag 3 uur en
woensdag 8 uur draait in het. City
theater „De onvoorstelbare tocht" een
film van Walt Disney.
De film is het hartverwarmende
avontuurlijke en met immense spanning
geladen verhaal over drie dieren, een
bull-terrier, een Labrador Retriever en
een Siamese kat, die 250 mijl door de
Canadese wildernis trekken op zoek
naar hun baas. Prof. Jim Hunter, zijn
vrouw en zijn twee kinderen, verlaten
hun woonplaats, 'n klein Canadees uni
versiteitsstadje, om naar Engeland te
gaan, waar de professor tijdens de zo
mer een college zal geven. Zij brengen
hun huisdieren onder bij een goede
vriend van de professor. De dieren voe
len zich erg alleen en verlaten en als de
vriend ook de dieren niet meeneemt als
hij gaat jagen, voelen de dieren zich in
de steek gelaten en zij lopen weg om
hun baas te zoeken.
De huishoudster van de vriend van
de professor mist de honden wel, maar
zij denkt dat hij ze op de jacht meege
nomen heeft. De dieren, die een tocht
van 250 mijl door het ruige en woeste
Ontario ondernemen, beleven op hun
reis een aantal spannende avonturen.
Maar al de gevaren, die hun tocht
meebrengt, weten zij te overwinnen en
gezamenlijk brengen zij hun zwerftocht
tot een goed einde.
Zaterdagavond om 23.00 uur, nacht-
voorstelling van „Andrea" (Vrouw zon
der schaamte". De rijke en verwende
Andrea is met haar verloofde Thomas
aan het winkelen voor hun aanstaande
huwelijk. Bij een uitdragerij ziet An
drea een antieke spiegel die haar zeer
fascineert. Ze bekijkt zichzelf er heel
lang in
Spoedig daarna maakt Andrea haar
verloving met Thomas uit. Ze beleeft
een affaire met Yoshi, de verloofde van
het kamermeisje Mila, van wie ze al
heel spoedig genoeg heeft Daarna heeft
ze een kortstondige verhouding met
Thomas' vriend Peter, een getrouwde
man. Diens vrouw betrapt hen samen en
maakt Andrea uit voor een gemene
mannenverleidster. Maar Andrea vindt
zichzelf niet slecht, ze heeft alleen een
onverzadigbare honger naar mannen.
Andrea beleeft nog enkele avontuur
tjes, waarna de film een onverwacht
einde krijgt.
Zondag- en maandagavond 8 uur
draait „De man met de wassen beel
den", een film over een beeldhouwer,
die geestelijk gestoord is geworden. Hij,
een doodgewaande, terroriseert de stad,
hij wurgt zijn slachtoffers, steelt hun
lichamen uit de lijkenhuisjes der zie
kenhuizen en overgiet ze met was. Sue
Allen gaat op onderzoek uit en ontdekt
merkwaardige dingen.
Naar ons is meegedeeld zijn de tarie
ven voor het in de tweede helft van juli
in gebruik te nemen zwembad te Den
Burg als volgt vastgesteld.
Losse baden
Voor kinderen van 3 tot en met 16
jaar ƒ0,75; voor personen van 17 jaar
en ouder 1,50. Kinderen beneden de
leeftijd van 3 jaar hebben vrije toegang
tot het bad mits onder leiding van per
sonen van tenminste 12 jaar.
Tienbadcnkaarten
Voor kinderen van 3 tot en met 16
jaar ƒ6,voor personen van 17 jaar
en ouder 12,
Leskaarten
Alleen voor personen van 7 jaar en
ouder, geldig voor 10 lessen (aanvragen
worden behandeld in volgorde van bin
nenkomst) 720,
Abonnementen
Deze zullen dit seizoen niet worden
verkocht ,daar reeds meer dan de helft
van het zwemseizoen is verstreken.
Voor het zwemseizoen 1971 zullen abon
nementen tot en met de dag voor de
opening van het zwembad worden uit
gegeven tegen een gereduceerd tarief.
SCHIETOEFENINGEN
t.K.
kenc
zat
Op 29 juni wordt geschoten te
zanddijk van 11.00 - 18.00 uur iï ig
120 mm mortier. Sector vanuit z
zanddijk 180 richting Afslu &g.
Diepte 10 km.; hoogte 13.000 voet. idorp
ag
d
Deze week luiden de koersen als \|ag
Duitse Mark (100)
Franse franc (100)
Belgische franc (100)
Zweedse kronen (100)
Italiaanse lire (10.000)
Zwitserse franc (100)
Engelse pond (1)
Amerikaanse dollar (1)
illiliillllilllilllllllllllllllllllllllllllllilllliiiililllllllllllllllllilllllililllllllllil.il
IDDI
:atei
idag
R.
IO22:
cou
123.
KI
wijd
idag
De
ART
inde
dag
MA1
;iiiiiiiiiiiiiii!iiiiiiiiiiiiiiii:uiiiiiiiiiiiiiii!iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii!iiiiiiiiniiiii
Velen van ons houden een hond en
we zijn meer of minder tevreden met
onze huisgenoot. Maar hoevelen van
ons weten eigenlijk wie de hond is?
We mogen gerust zeggen, dat de
hond de oudste metgezel van de mens
is. Hoelang de hond de mens al verge
zelt is niet zeker te zeggen en de
schattingen van deskundigen lopen
soms tienduizenden jaren uiteen. Het
staat echtar wel vast, dat de hond
reeds sinds zo'n 10.000 tot 15.000 jaar
bij de mens vertoeft.
In weerwil van het feit, dat de hond
reeds zolang huisdier is, is het serieuze
onderzoek naar het verleden van de
hond nog van recente datum. In 1854
leidde lage waterstand tot de vondst
van zeer oude hondebeenderen bij de
Zwitserse paalwoningen, woongelegen-
heden van mensen vér voor onze jaar
telling. Dit gaf de stoot tot studie over
de geschiedenis van de hond. Er is
dankbaar gebruik gemaakt bij deze stu
die van andere vondsten van honde
beenderen, zoals die in Denemarken,
Schotland en Nederland, waar in Frie
se terpen ook interessante vondsten
werden gedaan.
Een belangrijke vraag in verband met
het ontstaan van de hond is wel: welk
roofdier is tot hond geworden? Terwijl
daarnaast de vraag rijst of dit hond-
wordingsproces slechts op één plaats in
de wereld of op verscheidene plaatsen
tegelijk, althans onafhankelijk van el
kaar plaatsvond.
Afstamming
Over het algemeen worden wolf, jak
hals, dingo en vos als de voorouders
van onze hond beschouwd. Veel geleer
den menen, dat het niet de wolf kan
zijn geweest, maar een kleiner hond
achtig roofdier, waarin de mens inder
tijd geen gevaarlijke vijand zou hebben
gezien. Er wordt aangenomen dat dit
dier zich bij de mens zou hebben aan
gesloten en door deze werd getolereerd.
Op de duur zou de mens het dier heb
ben leren waarderen in velband met
zijn nuttige eigenschappen als metgezel
op de jacht en als waarschuwer bij na
derend gevaar.
Een andere strijdvraag is, welk hond
achtige roofdier dit dan wel zal zijn
geweest, of het nu nog in het wild
voorkomt of dat het uitgestorven is.
Proefnemingen wezen uit, dat de jon
gen van een tamme wolf, wild en schuw
voor de mens zijn en door de moeder zo
worden gemaakt, terwijl dit niet het
geval is bij de tamme jakhals, wier jon
gen voor de mens tam zijn. Bovendien
is het gebleken, dat de wilde honden
die in verschillende vormen in de we
reld voorkomen, ontembaar zijn. Een en
ander doet vermoeden dat het kleine
hondachtige roofdier, waarover boven
werd gesproken de jakhals zou kunnen
zijn.
Rassen
Kruisingen van deze tamme dieren
met andere hondachtigen zouden tot de
grote verscheidenheid van rassen heb
ben geleid. De hondenwereld presen
teert zich nu in meer dan driehonderd
rassen die van een enorm grote ver
scheidenheid zijn. We behoeven maar
te kijken naar het kleine vlinderhondje
en de enorm grote Ierse wolfshond,
naar de hazewind en de Engelse bull
dog om dit te constateren. Deze varia
tie werd bereikt door het fokken met
dieren die over bepaalde speciale eigen
schappen beschikten, die nog opgevoerd
werden en zo ontstonden uitersten, die
tot een ras weren geconsolideerd.
Tegenwoordig doet de hond niet meer
alleen dienst als jacht- of werkhond,
want velen houden de hond nu voor
sier of.... zuiver als kameraad, onge
acht van welk ras hij is en hoe zijn ui
terlijk ook is uitgevallen.
Het laatste, de acceptatie als kame
raad, is voor de hond natuurlijk wel
het meest aangenaam, althans voor zo
ver door een overdreven liefde voor het
dier, de opvoeding niet verkeerd wordt
aangepakt, maar daar zullen we later
nog op terugkomen.
.Sierhonden troffen wij echter
lang geleden aan. Aan de hoven vi
Egyptische farao's vinden we ze ei
bij de Romeinen Voorts ontwikki
zich in de genele wereld vele so
van waak- en herdershonden.
De trouw van de hond is spi
woordelijk geworden en dit is iets
de mens nimmer mag vergeten
mens voelt zich over het algemeei
verheven boven het dier, dus ook b lies
de hond Het merkwaardige en int
santé is, dat dit dier net gezag va
mens volledig erkent, hetgeen blijk
zijn gehele houding ten opzichte va
mens. 5?
ij G
Dit brengt voor ons grote verp
tingen met zich mee. Wij, die ons b ,U(*
de dieren geplaatst voelen, hebben
de verantwoordelijkheid voor het
en wee van deze dieren. Hetgeen
met betrekking tot de hond wil zei
dat wij hem of haar goed dienen tf
handelen en het leven zo aangei
mogelijk moeten prolberen te mi rem
Nooit mogen we proberen een k rzc
bui op onze honden af te reagi er
want het dier kan er niets aan doef
is weerloos.
Begrip
Begrijpen wij eigenlijk wel, hoe n
lijk het voor een hond moet zijn
onze bedoelingen te begrijpen? Da;
is er ook een grote dosis geduld n
bij de opvoeding van het dier. Wij
nen in eerste instantie begrip te he
voor de positie van de hond en di'
grip gepaard aan een grote liefd
vriendschap voor het dier, kunnen i 1
maken tot „de baas" of „het vrou\ en)
zonder wie het dier niet kan en diepbei 1
gelukkig maken.
Als dank hiervoor ontvangen w
vriendschap van onze hond, een vri
schap reiner dan die van de men
omdat de hond niet kijkt naar rijk
of armoede, naar een meer of mi
bekoorlijk uiterlijk. Hij accepteei
zonder enig voorbehoud, precies zoi
bent met al uw goede en slechte ei
schappen en heeft hij of zij u een!
die vriendschap gegeven, dan zal
nooit eindigen zolang het diër
Hoe weinig behoeven wij te geven
zoveel te ontvangen!
IU LI
igeli
den
ijder
Beft.
liebi:
ou li
/1,6
,50
(nie
n d
nun
1
keic
(0
g,
Uw
Koi
'eg
(02
n U
exe
Hill
olge
U'
tvai
1 D
D
- I
Ac*
de
zor
aler
lma
imn
love
kt:
i
VuETuANGERSA^i
lee
end
