ft
Duinpark
leerzame recreatie
Fietsen is weer in
WT^
ïk
TEXELtoerist 2e jaargang nummer 5 Pagina 6
ssMnrzs
Parachute-show
op het strand
S&
■-ai
»v, f
Maak de dijk niet kapot
4
Beklim de kerktoren
I0EIEHDE UERKEDItlliB UAK
OEROUDE KERK UAH TEXEL
siïe&gK:.\,...
PASSES
schip van De Ruijter genoemd: ,,De
Zeven Provinciën". Hier placht de hoge
gast met zijn officieren van tijd tot tijd
een oorlam te nemen en hij sliep er ook
wel eens.
Galgelandje
De vlootvoogd hield van orde en
tucht. Menige schepeling die het te
bont had gemaakt hoorde de dooa
over zich uitspreken. Het vonnis
voltrokken op de Hogeberg, op h<
galgelandje. Het voordeel daarvan
dat de bengelende lijken vanuit zee
ren te zien, zodat na elke executi
schrik er goed in zat. Dat galgel;
vindt U naast de jeugdherberg F -
rama, die óók al zoveel mogelijk i;
met het omringende landschap is
bouwd.
Wie in zuid-oostelijke richting
Hogeberg afdaalt, komt al gauw
Waddenzee. Een kilometer ten zi
van Oudeschild liggen de aarden v
van ,,De Schans". Het was in de Fj
tijd een geduchte sterkte. Het
1815 de bevolking van Oosterend ei
Burg, die de Fransen tot de ovei
dwong. Zo ziet U dat U zelfs oj
afgelegen Texel wordt herinnerd
bekende feiten uit de vaderlandse
schiedenis. Maar ook zonder dat
wandeling door de oude kern van
een belevenis. Doe het eens
t
I
N I
d
hi
iet v
;ante
chot
''-vS^s«a»-*®».
Toen de andere eilanden nog geboren moesten worden was Texel er al lang.
Het is een oeroud eiland, dat zijn ontstaan dankt aan de gletschers, die zo'n
100.000 jaar geleden vanuit Scandinavië naar het zuiden schoven en de noorde
lijke helft van Nederland eeuwen lang onder een tientallen meters dikke laag
bedolven hielden. Met het ijs waren ook massa's steenen, zand en klei meege
komen en toen het klimaat eindelijk milder werd en het ijs smolt, bleef het
puin in grote hopen achter. Die uit zee stekende puinberg werd de kern van
Texel. Meer grond slibde aan; duinen werden gevormd en ook de mens kwam
al gauw een handje helpen. Nu is het eiland 18.000 ha. groot en merendeels
vlak, maar de bultige kern is nog makkelijk in het landschap terug te vinden:
ide Hogeberg ten zuiden van Den Burg.
Zo ziet de puinhoop van weleer er nu uit
c/e Hogeberg
Wie hier ronddwaalt zou zich in het
heuvelachtige Limburg kunnen wanen,
ware het niet dat de bewoners er in de
loop der eeuwen hun typisch Texelse
sporen hebben nagelaten. Dat zijn bij
voorbeeld de tuinwallen, uit graszoden
opgetrokken muurtjes, die als weide-
afrastering dienst doen. Dat zijn ook de
schapenboeten met de schuine kant
naar het westen gericht en de boer
derijen die aan de Noordhollandse stolp
boerderij doen denken, maar een aange
bouwd woonhuis hebben. Dat zijn uiter
aard ook de schapen van het onvolpre
zen Texelse ras en het zijn de holle
weggetjes, die het landschap kns-kras
doorsnijden.
Strijd
Over die weggetjes is op Texel heel
wat te doen geweest. Tot verontwaardi
ging van menige toerist en landschaps
bewonderaar zijn er een aantal ten
offer gevallen aan de ruilverkave
ling, maar ook vergaande pogingen om
de resterende weggetjes te bewaren
leidden tot protesten. Dat verschijnsel
doet zich de laatste jaren bij herhaling
op Texel voor als het erom gaat beziens
waardigheden voor het nageslacht te
bewaren. De boer die veel meer heeft
aan een modern, dicht bij zijn hofstede
gelegen bedrijfsgebouw dan aan een af-
Zondag 26 juli
Leden van de Skydivingclub „The
Flying Dutchmen" zullen zondag 26 juli
op het strand bij paal 17 een spectacu
laire demonstratie parachute-springen
verzorgen. Het wordt een wedstrijd
precisie-landen waaraan een 20-tal er
varen springers zal deelnemen. Alle pa
rachutisten zullen drie keer een sprong
maken, zodat het publiek een zestigtal
landingen kan gadeslaan.
Vanuit het vliegtuig, dat telkens van
het vliegveld Texel opstijgt, moeten de
para's trachten neer te komen op een
midden op het strand aangebrachte stip
met een doorsnee van slecht tien centi
meter! Voor elke centimeter, die men
ernaast springt wordt 'n strafpunt ge
noteerd. De wedstrijd begint om 11 uur
en duurt tot ongeveer vijf uur in de
middag.
Het evenement wordt bij wijze van
aardige attentie door de Flying Dutch
men aan de toeristen op Texel aange
boden. Gehoopt wordt, dat door de de
monstratie de interesse voor de para-
chutesport wordt vergroot en dat zich
toeristen zullen aanmelden voor een
cursus. Gedurende de hele zomer wor
den op het vliegveld Texel parachutis
ten opgeleid voor het A-brevet. Overi
gens zijn degenen, die op het vliegveld
alleen maar willen kijken, ook van
harte welkom. Bij goed weer wordt da
gelijks gesprongen
gelegen schapenboet, waarmee de mo
derne agrariër weinig kan aanvangen,
is geneigd zijn boeten te verwaarlozen.
Hij wil nog wel restaureren, maar is
niet bereid daar ƒ10.000,of meer voor
neer te tellen. Als de gemeenschap zo
veel prijs stelt op behoud, moet die ge
meenschap maar betalen óók, vindt hij.
Hij heeft geen ongelijk, maar de ge
meenschap (lees: overheid) is niet zo
scheutig en intussen zijn al heel wat
boeten door de tand des tijds geveld
Reservaat
Het ziet er echter naar uit dat de
Hogeberg in zijn huidige glorie be
waard zal kunnen blijven. Het gebied is
nl. aangewezen tot landschapsreservaat
en Staatsbosbeheer zwaait er de scepter.
Het beleid is erop gericht al het land
in eigendom te verkrijgen, waarna het
agrarisch bedrijf er alleen nog op de
ouderwetse wijze mag worden uitge
oefend. De holle weggetjes zijn al eigen
dom van de Staat. Een paar jaar geleden
werden ze van de gemeente Texel over
genomen. Van de weggetjes werd de
laatste jaren weinig gebruik gemaakt
Omdat er betere, verharde wegen wa
ren aangelegd in de naaste omgeving,
was men er niet langer op aangewezen
en het gevolg was dat de weggetjes
dichtgroeiden en dat menigeen ze als
vuilnisbelt gebruikte. Staatsbosbeheer
heeft daar een eind aan gemaakt. De
weggetjes zijn schoongemaakt en ge
restaureerd. Enkele zijn zelfs van een
schelpenverharding voorzien en zijn
daardoor ideale en rustige wandelpaden
geworden.
Wandelen
Een wandeling door deze weggetjes
zouden we elke toerist van harte willen
aanbevelen. Het is een bijzonder genoe
gen om via de weggetjes van Den Burg
in zuid-oostelijke richting te kuieren, te
midden van de lammeren, de schapen
en de weidevogels. Als wandeldoel kan
men bijvoorbeeld de Russenbegraaf
plaats aan de zuilflank van de Hogeberg
kiezen. Hier liggen de Georgiërs be
graven, die 25 jaar geleden (in april
1945) tegen de Duitsers in opstand
kwamen. Vlak ernaast ligt de be
graafplaats van Oudeschild, een do
denakker omgeven door kromgewaaide
iepen en een merkwaardige nauwelijks
te beschrijven sfeer. Ook het „bossie"
op het hoogste deel van de Hogeberg, is
door de Staat opgeknapt.
Bossiesdag
Nog niet zo lang geleden werd hier
jaarlijks, op de dinsdag na Pinksteren,
..bossiesdag" gevierd. Moeders en kin
deren uit Den Burg en Oudeschild kwa
men hier dan picknicken Maar bossies
dag kan men elke dag houden, dus
waarom zou U het niet een keer doen7
Naast het bosje is het natuurmonument
„De Zandkuil" waar graafwespen en
oeverzwaluwen hun domein hebben.
En als U hier toch bent, loopt U een
eind het Schillepad op, waaraan de
boerderij „Brakestein" ligt Vroeger
was dit het buitenverblijf van vloot
voogd Michiel Adriaanszoon de Ruijter.
Als zijn vloot op de rede van Texel op
gunstige wind lag te wachten, verbleef
hij veel in deze omgeving. In Oudeschild
liet hij ten behoeve van zijn zeelui een
kerkje bouwen (pas gerestaureerd en
een bezoek waard) en hij schonk zelfs
een fraaie lichtkroon, die nu nog in het
kerkje is te zien. Collega Maarten
Harpertsz, Tromp bleef niet achter en
gaf óók een kroon. Tegenover „Brake
stein" liggen nog de twee „Wezenput-
ten". Hieruit werd het drinkwater geput
bestemd voor de schepen Een bekend
café in Oudeschild is naar het admiraal-
Iii het Duinpark, dat aan het strand-
slag naar paal 17 is gelegen, is met in
gang van 1 juli een nieuw excursie-
programma van start gegaan. In opzet
is het Duinpark een schoolinstructie-
park met een programma dat een wel
kome afwisseling biedt op de biologie
lessen op school.
Er bleek van de zijde van het vakan-
tiepubliek veel belangstelling te bestaan
voor deze wijze van natuuronderricht,
zodat besloten werd voor hen een spe
ciaal programma te brengen gedurende
de schoolvakantietijd.
Er is naar gestreefd om eens iets an
ders te brengen dan anders. Van het ge
wone excursiepatroon (de rondwande
ling met de vogelwachter bijvoorbeeld)
werd dan ook helemaal afgeweken.
waai
De
en iel
elfs
Fietsen is weer „in" en waar kan men beter fietsen dan op Texel,
waar het aantal mogelijkheden voor een kortere of langere tocht
bijna onbeperkt is? Op tal van plaatsen zijn op ons eiland fietsen
te huur, van goede kwaliteit en niet duur. Het meenemen van een
eigen fiets is daarom bepaald geen noodzaak.
Wij zouden op ouderwetse wijs een aantal tochten kunnen be
schrijven, maar nodig is dit niet. Een kaart van het eiland geeft
meer dan voldoende mogelijkheden. Wij geven een paar tips, die
U wellicht in gedachten kunt houden.
De Hoge Berg
Dit is de oude kern van het eiland,
gevormd in de derde ijstijd. De holle
weggetjes vormden vroeger de verbin
ding met de buurtschappen en Den
Burg. Over een enkele werd een fiets-
paadje aangelegd. Vanaf het hoogste
punt bij de jeugdherberg Panorama is
de rede van Texel goed te zien. Hier la
gen vroeger de koopvaarders en bij tijd
en wijle ook de oorlogsvloten te wach
ten op gunstige wind om uit te zeilen.
Het Schildpaadje verbindt dit land
schapsreservaat met Oudeschild Hier
langs werd ook het drinkwater voor de
schepen vervoerd vanuit de putten te
genover hoeve Brakenstein.
- .- ra
-V£-~f- «;->*<?.-
p
ZgSpSf*
Het bos
De borden van de A.N W.B. wijzen
de weg naar de Staatsbossen, de Den
nen, zoals de Texelaars zeggen. Een
uitgebreid net van fietspaden zorgt voor
een goede ontsluiting.
Op verscheidene plaatsen verwijzen
borden ook naar wandelingen langs ge
markeerde routes. Eén daarvan is het
Natuurpad, waarlangs op duidelijke
manier allerlei informatie wordt ge
geven.
Den Hoorn
Rond dit gave dorp strekt zich een
uniek landschap uit. De Witte Weg leidt
door de oudste duinen van Texel. De
noordhellingen (vochtig) zijn begroeid
met heide, de zuidhellingen (droog) met
o.a duinroosjes en mossen. Het Grote
vlak, dat nu dienst doet als waterwin
gebied, herbergt allerlei vogelsoorten.
De Mokbaai en omgeving, direct gren
zende aan het natuurreservaat de Geul,
is een eldorado voor elke vogelliefheb
ber. Zomer en winter ziet men hier dui
zenden fouragerende vogels.
'*>-L i.i - -t-.-rr- T-rr-
landschapskesekvaat
k DE HOGE BERG
ywcnwo O» WIOJN (N MOtN
tr v- Bwvjs
er*--
Pyrola bloeit in het duinpark
urond
Vanaf De Koog gaat een fietspad
langs de Slufter naar de vuurtoren en
De Cocksdorp. Het lange rechte stuk
toont duidelijk aan, dat hier vroeger een
zanddijk werd gelegd tussen het vroe
gere eiland Texel en het eilandje „Het
Eyerlandt". Het dijkje waaide in de loop
der jaren op tot een machtig duinmas
sief. De Slufter (doorbraak van 1851)
biedt een goed rustpunt. Het is goed
wandelen in het zilte milieu van deze
vlakte.
Waal en Burg
Langs en over de dijk van de polder
Waal en Burg werd een fietspad aange
legd. Het loopt van De Waal via de oude
doorbraak Wegeswaal en Pijpersdijk
naar de Ruigedijk ten noorden van De
Koog.. Het uitzicht op de polder Waal
en Burg, het Burger Nieuwland en het
Kogerveld geeft weer een geheel ander
beeld van het Texelse land.
Oosterend
Tot slot noemen we nog Oosterend, in
grootte het tweede dorp van ons eiland.
De overal aangegeven Texelroute voert
door het lage land van Spang, een
schapenland bij uitnemendheid. Ooster
end zelf heeft tal van mooie oude
straatjes, die vrij gaaf gebleven zijn.
Hetzelfde mag gezgd worden van de
inwoners. Een gesprek met hen, zal een
ieder, die wil luisteren, stof tot over
denking geven.
Even verder op ligt de buurtschap
Oost met de molen van het Noorden,
een prachtig landschap. Van de dijk bij
het Noorden af biedt de Waddenzee bij
vloed een magnifiek vergezicht. Bij eb
is het een machtige onafzienbare slik-
vlokte, waar duizenden vogels voedsel
in overvloed vinden.
Niet alleen de westzijde van Texel
trekt veel toeristenbezoek, ook de oost
zijde, de Waddendijk, is ontdekt als een
recreatieplaats met een bijzondere
charme. Bij herhaling is echter geble
ken dat toeristen, vooral sportvissers,
onwetend schade aanrichten. Om de
hengel tussen de stenen van de glooiing
te kunnen vastklemmen, worden wel
eens kleine steentjes, de zogenaamde
stoppers, verwijderd. De grotere stenen
komen daardoor los te zitten en dit kan
rampzalige gevolgen hebben als de
herfst- en winterstormen beginnen. Het
bestuur van het Waterschap Texel wil
daarom een beroep doen op alle toeris
ten om niet aan de dijk te peuteren;
dat geldt ook voor het met gras be
groeide gedeelte van de dijk en voor de
dijkgedeelten waar asfalt is toegepast.
Op sportvissers wordt ook het beroep
gedaan geen nylondraad en haken ach
ter te laten; op de dijk grazende scha
pen, maar ook vogels kunnen zich daar
aan op afschuwelijke wijze verwonden.
De zelfwerkzaamheid geeft een
karakter aan deze gezellige en leei en ,;01
wandeling waarbij het hele gezi
aangename wijze met de natuur in
raking wordt gebracht.
In het Duinpark worden geen
ten verkocht. Men dient in het be e* l0P
zijn van geldige toegangskaarten
controlestrook) van het Texels Mui
De poort van het Duinpark word'
cies om 10 uur en om half twee
opend. Wie te laat komt vindt de
alweer gesloten, want vlak
wordt begonnen met de vertoninj
een diaserie en U begrijpt dat e
niet meer kan worden gestoord.
Het is een enerverende dii
waarin de problemen rond natuul^*.n"
tienl
laties
otselir
Ireven
lerstor
And
voor
r de
meter
Het
eel an
er er\
seizo
van k
worde
on tel
trekvc
het
milieubescherming worden belich
de diaserie wordt aan de deelneme
aantrekkelijk uitgevoerd puzzelfi
lier uitgereikt. Zelfs de jonge kin
van 6-10 jaar zijn niet vergeten
krijgen hun „eigen" puzzelforn
Verder wordt een ieder voorzie
interessant propagandamateriaal
natuurbescherming, een knipplai
zelfs een sticker N70. Een k<
maakt de uitrusting kompleet.
Daarna gaat men aan de wand
route is duidelijk aangegeven en v
door een prachtig bewaard gel
binnenduingebied. Op de mooiste
jes zijn rustpunten gecreëerd.
U kunt voor de wandeling zove
nemen als U zelf wilt, maar het
toch minstens V/s uur voor U de
waarop de juiste antwoorden z
vinden, hebt bereikt. U bent dan
op het punt van uitgang terug. Ti
worden de bezoekers vriendelijl
zocht alle „geleende" spullen,
kompas, karton en balpen in
venbus te deponeren.
Grutto boven de duinen
Nergens krijgt men een betere
van het mooie Texelse land dan
torens van onze kerken. Toega
zijn de torens van de Ned.
kerken in Den Hoorn en
Kerk en toren van Den Hoorn
heden af t/m 18 augustus te beziel
op maandag, dinsdag, donderdl
vrijdag steeds tussen 14.00 en 17.(|
Entree ƒ0,50. De toren van
kan men iedere woensdagmidd
dens de duur van de folklore
men. De toegang is kosteloos, ml
wordt op prijs gesteld als men f
koster een foto van in-of exteriei
de kerk wil kopen. De opbrengsj
het restauratiefonds ten goede.
Heil
Den 1
