Cjrom 2tmrLrJexels in het hart-,
imstmati ge mosselverwaterplaats
wordt donderdag opgeleverd
liffeisenbank
^mikr
]erste experimenten op grote
schaal zijn reeds genomen
WELKE FACILITEITEN KAN TEXEL BIEDEN?
jaar 30.000
ton mosselen
a toch naar de sauna!
SAUNABAD TEXEL
Brandweer rukte uit voor
moedwillig aangestoken
„duinbrand"
El
GE
buitenve/c/jt
óe wat aan uw conditie
Supergezonde ontspanning.
Lafenis voor lichaam en geest
Dagelijks open,
ook voor privébaden.
feesomlaan 43 (zijweg 8)
>en Burg, tel. (02220) 2403
ook goed voor uw
vakantiereizen
Aeé
G 29 SEPTEMBER 1970
84e JAARGANG No. 8505
N.V. v/h Langcveld De Rood
11 - Den Burg, Texel - Tel. 2741
de Graaf, Keesoinlaan 43, Den
2741, 's avonds (02220) 2403
Verschijnt dinsdags en vrijdags
Bank: Nederl. Middenstandsbank; Coöp. Ral!-
fcisenbank; Amro-bank. Postgiro 652. Abonou
prjjs ƒ3,90 p. kw. 4- 40 ct. incasso
Advert 19 ct per mm. excl. 4BTW
Wilt U Uw brood
graag dwarsgebakken?
Zorg dan ervoor
steeds Bums te pakken!
Neem het zeker,
iedere keer:
U eet vanzelf
een sneetje méér!
DWARSGEBAKKEN
dat mosselen onder tamelijk sterk uit
eenlopende milieuomstandigheden kun
nen gedijen maar plotseling overscha
kelen op een ander milieu is moeilijk.
De RIVO mannen hebben nauwkeurig
de gegevens v.w.b zoutgehalte, slib-
transport, stroomsnelheid e.d. op de
verschillende mosselpercelen vastge
steld en als de mosselen naar Het Horn-
tje worden vervoerd wordt ervoor ge
zorgd dat ze in precies dezelfde om
standigheden terecht komen. De proe
ven met de mosselen duren meestal
enkele dagen maar soms ook drie we
ken.
Koppelbazen
Het mosselproefstation heeft nog
een tekort aan personeel. Het team telt
nu 10 man; het moeten er 15 worden.
In het tekort wordt momenteel voor
zien door af en toe drie personeelsle
den te „lenen" van de Sabena. „Kop-
pelbazensysteem dus", zegt Drs. Drink-
waard lachend, die er verder op wijst
dat men bij het aanwerven van mensen
nogal kieskeurig is. Niet alleen de be
kwaamheid speelt een rol, ook het ka
rakter. Binnen het team moet men pret
tig en zonder spanningen kunnen wer
ken.
Een vraag die menig Texels lief
hebber van mosselen watertandend be
zig houdt is: wat doen ze met al die
verwaterde mosselen? Het verhaal dat
alle mosselen weer in zee worden ge
gooid omdat de wetenschapsmensen
geen handel mogen drijven is onge
grond. Zowel bij de aankoop van te
verwateren mosselen als bij de verkoop
van de „afgewerkte" mosselen wordt
bemiddeld door het Produktschap voor
vis en visprodukten. Deze krijgt een
seintje als mosselen gebracht of afge
haald moeten worden. De N.V. Solidair
uit Yerseke haalt de mosselen met
vrachtwagens af en brengt ze normaal
in de handeL
fniiiiiuuiiiiHiuiHiiiHnifiiiiiiiitiiiiiiMiiiitniniHitiiHiiiiituuiiiiiiiiiiiiHiiimiiiuiiimi
AAN ONZE ABONNEES,
I DIE PER KWITANTIE BETALEN 1
1 S
Met ingang van 't vierde kwar-
taal 1970 worden, wegens toene-
mende kosten, de incassokosten 5
verhoogd van ƒ0,40 tot ƒ0,50.
E
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIII
Vuurbestrijders verontwaardigd
DE KOOG In de nacht van zater
dag op zondag (om tien over 12) werd
alarm geslagen voor een duinbrand op
de camping „Kogerstrand" te De Koog.
Het 23 man sterke korps uit Den Burg
was snel terplaatse. De vuurbestrijders
voelden zich echter zwaar „genomen"
toen zij merkten dat moedwil in het
spel was. Onbekenden hadden strand-
hout, dat door de kampeerders naar de
camping was gesleept en door personeel
van de recreatiestichting tot grote sta
pels bijeen was gegaard, in brand ge
stoken.
Het fel brandende houtvuur was door
de politie opgemerkt en deze had alarm
geslagen. Gevaar voor de omgeving was
er nauwelijks. Met water en zand waren
de vlammen spoedig gedoofd. Om half
twee waren de brandweerlieden weer
thuis, vol wraakgevoelens jegens de
onbekenden die dit geintje hadden uit
gehaald.
Commandant J. van Hoorn: „Ik kan
me voorstellen dat ze er de schurft in
hebben. Op deze manier wordt de
brandweer misbruikt. Als zoiets nog
eens gebeurt is de kans groot dat ze
ervoor bedanken. Dat zou jammer zijn
want we hebben nu een bijzonder ent
housiaste ploeg die ook bij nacht en
ontij direkt present is als alarm wordt
geslagen".
Dat is tot dusver één keer gebeurd,
nl. op 21 augustus. Op 17 augustus had
een kotter de eerste lading mosselen
(150 ton) in Het Horntje bezorgd. Dat
was een historische dag. Daarnaast
wordt geëxperimenteerd met halfwas
mosselen die door het RIVO zelf zijn
opgevist. Het onderzoek beperkt zich
niet tot de laboratoria en installaties in
't Horntje. Bijna dagelijks worden met
het Rivo-schip bij de mosselpercelen
metingen verricht. Het meten van het
zoutgehalte op bepaalde punten zal bin
nenkort automatisch gebeuren. De op
het wad geplaatste meetpalen zullen
hun gegevens radiografisch doorseinen
naar 't Horntje waar ze dag en nacht
worden geregistreerd.
ysit
Belangrijk en omvangrijk onderdeel van
de verwaterinstalatie zijn de tien goten
waarin het zeewater van fijn slib wordt
ontdaan alvorens het in de eigenlijke ver-
watergoten wordt gebracht Het bezinken
van het slib wordt bevorderd door het
water zeer traag te laten stromen Een
automatische installatie, door de RIVO-
mensen .robot" genaamd verwijderd con
tinu het bezonken slib van de bodem. De
foto werd genomen vanaf de zandvang,
een 60 meter lange hooggelegen beton
nen goot waarin het water dat door een
gemaal uit zee wordt gepompt van zand
wordt ontdaan. Op de achtergrond ziet
men de Teso-veerboot boven het duin
uitsteken.
PLOEGWEDSTRIJD
BIJ HOEVE „ZEELAND"
De oud-leerlingen van de lagere land
bouwschool houdt de jaarlijkse ploeg-
wedstrijd deze keer op het bedrijf van
de heer M. Broekman, hoeve „Zee
land" in Eierland en wel op zaterdag
middag 10 oktober, aanvang 2 uur.
Deelnemers dienen zich zo spoedig
mogelijk op te geven bij de heer C. P.
Laan, Kogerstraat 21, Den Burg, tele
foon (02220) 2126 of de heer J. Kager,
Wilhelminalaan 1, telefoon (02220) 2484.
CONSULTATIEBUREAU VOOR
ZUIGELINGEN
De zuigelingen, die aan de beurt
zijn, worden op het bureau verwacht
op de tijden dat hun eigen huisarts
zitting heeft. Deze tijden zijn als volgt:
dokter Barnard, woensdag 30 september
om 13.00 uur.
dokter Seegers, woensdag 30 september
om 15.00 uur.
ïtinj
P m
ne. Het is een verleidelijke gedachte om
eens na te gaan of zoiets ook op Texel
kan.
Dure oplossing
Het mooist zou het zijn als de mos
selindustrie tenslotte een natuurlijke
verwaterplaats zou vinden. Een kunst
matige installatie betekent een aan
zienlijke financiële last. In de (betrek
kelijk kleine) kunstmatige verwater
plaats van 't Horntje wordt per maand
alleen al aan elektriciteit duizenden
guldens uitgegeven om maar niet te
spreken van de kapitaalslasten van een
dergelijk miljoenenobject. In het ex
perimentele stadium staat de minister
van Landbouw en Visserij met de por
temonnee klaar, maar bij de definitie
ve verwaterplaatsen zal er zakelijk ge
rekend moet worden.
In ieder geval heeft het zin niet lan
ger te wachten met het invetariseren
van mogelijke verwaterplaatsen aan de
Nederlandse kust. „Alle liefhebbers
moeten maar eens laten weten welke
faciliteiten ze kunnen bieden". De eco
nomische factoren kunnen dan alvast
worden afgewogen waardoor de ambte
lijke molen niet langer hoeft te draaien
dan nodig is als de resultaten van het
onderzoek op Texel bekend zijn.
Aangepast milieu
De mosselen die in 't Horntje worden
verwaterd zijn afkomstig uit de 12
cultuurgebieden van de Waddenzee.
Tussen de partijen van verschillende
herkomst wordt echter streng onder
scheid gemaakt. Bij het verwateren
wordt rekening gehouden met de erva
ringen die de mosselen in hun leven
hebben opgedaan en deze ervaringen
verschillen onderling vrij sterk, afhan
kelijk van de plaats in de Waddenzee
waar ze zijn opgegroeid. Gebleken is
Plattegrond van de nu gereed gekomen
experimentele kunstmatige mosselverwa
terplaats in de Noordelijke helft van de
polder 't Horntje. Bij de haven ziet men
de steiger (11) met het inlaatgemaal. Van
hier gaat het water per pijpleiding naar
de zandvang (6) en vandaar naar de be
zin kgoten (5). De eigenlijke verwater
plaats bestaat uit zes betonnen goten (4)
elk 50 meter lang. Elke goot kan onge
veer 175 ton mosselen bevatten; als op
volle capaciteit wordt gedraaid betekent
dat wekelijks twee kotterladingen. Verder
ziet men op de tekening drie voorraad-
bassins van 40 x 40 meter (daar is het
zwembad in Den Burg maar een plasje
bijl) waarin water van verschillend zout
gehalte kan worden gereed gehouden en
die ook goede diensten kunnen bewijzen
bij het op natuurlijke wijze zuiveren van
gebruikt zeewater. Bij 1 ziet men het ge
maal waarmee zoet water uit de sloot
van de PH-polder kan worden aangevoerd
De schoner ij (2) waar de mosselen wor
den gereinigd alvorens ze worden afge
leverd en de verlezerij (3) waar gekneus
de mosselen en vreemde voorwerpen
worden verwijderd, zijn nog met in ge
bruik. Verder ziet men het laboratorium
waar proeven op kleine schaal worden
gedaan (8), een garage (9) en een wo
ning (10-. Het gearceerde gedeelte bij ge
maal, verlezerij en schoonderij wordt het
binnenveld je" genoemd. Het is een uit
asfalt gemaakt reservoir dat een over
stroming voorkomt als eens de TEM-
stroom zou uitvallen. Daardoor zou het
gebruikte water niet meer worden weg
gepompt maar het water dat reeds in de
bovenloop van het circuit is gebracht zou
niet meer tegengehouden kunnen worden.
Men heeft de aanleg van dit noodreser-
voir gekozen boven een noodagregaat als
oplossing.
Gezicht op een der 6 verwatergoten. De
taag mosselen is zichtbaar omdat men
het water yuist heeft laten afvloeien. Met
een shovel zullen de mosselen even la
ter in de vrachtauto worden geladen.
Door het wegnemen van een soort sluis
deur kunnen auto's in de verwatergoot
rijden Op de dijk, links op de achter
grond, ziet men de nettenschuren van
het NIOZ, de zuiver-wetenschappelijke
buurman van het RIVO.
verwaterplaats voor de Zeeuwse mos
selindustrie. Ruimschoots vóór die af
sluitdatum moeten andere, eventueel
kunstmatige, verwatermogelij kheden
zijn gevonden. De bedoeling van het
experiment in 't Horntje is na te gaan
welke eisen aan een dergelijke verwa-
terplaats moeten worden gesteld wat
betreft zoutgehalte, stroming, slib, tem
peratuur enz. Naast deze biologische
factoren spelen uiteraard ook econo
mische omstandigheden een rol. Het
staat wel ongeveer vast dat bij of op
Texel een uitstekende verwaterplaats
zou kunnen worden aangelegd maar de
eilandpositie levert ongetwijfeld bezwa
ren op voor handel en industrie. Niet
zozeer gaat het daarbij om de kosten
van bootvervoer alswel het ingrijpende
karakter van een wijziging in een hi
storisch gegroeide situatie. Zeeland is
nu eenmaal het centrum van de mos-
selhandel en -industrie. Die hele acti
viteit „even" naar een eiland over
brengen is makkelijker gezegd dan ge
daan. Geen wonder dat de hoop dat in
Zeeland nieuwe verwaterplaatsen kun
nen worden gevonden, nog steeds niet
dood is.
Waterfabriek
Drs. Drinkwaard vertelt over het
Zeeuwse idee om een (kleine) verwa
terplaats te combineren met 'n .wa
terfabriek. Bij de Braakman in Zeeuws
Vlaanderen wordt nl. een zoetwaterfa-
briek gebouwd en daarbij komt net
als bij de toekomstige Texelse water-
fabriek een reservoir, waaruit de
ontziltingsinstallaties hun grondstof
redelijk schoon zeewater betrek
ken. Het is denkbaar dat in dit reser
voir mosselen worden verwaterd. Bij
de Braakman wil men dit doen ten be
hoeve van de vermaarde en drukbe
zochte mosselrestaurants van Philippi-
kuustmatige experimentele mos-
rwaterplaats van het Rijksinsti-
voor Visserij onderzoek (RIVO) in
imtje is gereed. Per 1 oktober zal
istallatie door de Bataafse Aanne-
Maatschappij worden opgeleverd,
t vi|verwaterproeven op grote schaal
ten clan officieel beginnen maar
erstc ervaringen heeft het onder
team inmiddels opgedaan want het
vikklde samenstel van betonnen
en reservoirs is al sedert een
ad in gebruik. Het laboratorium,
Ji1 proeven met mosselen op kleine
il worden genomen, functioneert
-i oals bekend al meer dan een
"51 Het is de bedoeling dat ongeveer
van de uit de Waddenzee afkom-
consumptiemosselen in het proef-
Dn van 't Horntje wordt verwaterd,
jaar is dat een hoeveelheid van
0 mosseltonnen (een mosselton is
:g); met de aankoop daarvan is on
er ƒ600.000,gemoeid. In het al
ien worden de verwaterde mosse-
n normale handel gebracht tegen
prijs die ongeveer gelijk is aan de
ipwaarde. 4
t gereedkomen van de kunstmatige
elverwaterplaats op Texel valt
es vier jaar nadat men voor het
het oog op Texel had laten vallen
logelijke vestigingsplaats. Aanvan-
t was Züricheroord bij Harlingen
zen, maar op het laatste moment
het grondwerk was al begonnen)
men daarvan af omdat het zeewa-
er plaatse niet aan de eisen voldeed
het spui water uit het IJsselmeer.
Spoed geboden
s. A. C. Drinkwaard, leider van het
riment op Texel, vindt die vier
een rijkelijk lange tijd (waarbij hij
ten nadele van de BAM wil zeg-
want die heeft voorbeeldig ge
it). Volgens de plannen van Rijks-
irstaat gaat al in 1978 de Ooster-
dicht en dat betekent het de-
ieve einde van deze zeearm als
