tin
Cjrocn Twartsjexels in het harL,
14000 jaar geleden woonden al
mensen op Texel
Resultaat
van jaren speurwerk
neergelegd in 444 pagina's
AéémI
H
Sint Nicolaas avondverkoop
mateur-archeoloog G. Gerrits weet het zeker:
W:
11»
mmÉmm
Boek Texelse
geslachten" is gereed
;|Mi
tuk gereedschap
als bewijs
Vanavond luiden
de klokken
Burgerlijke stand
FOTO-
t'J'J
usd )joo po)|U3uu!q
Voor Texelaars een
boeiend naslagwerk
GEOPEND.
WIST U,
VAT 69
„THE EDDYS0NS"
DAG 27 NOVEMBER 1970
kt
irt
IIIIIIIU
84e JAARGANG No. 8522
ave N.V. v/h Langeveld De RooU
bus 11 - Den Burg, Texel Tel. 2741
Harry de Graaf, Keesornlaan 43, Den
el. (02220) 2741, 's avonds (02220) 2403
Verschijn! dinsdags en vrijdags
Bank: Ncderl. Middcnstandsbank; Coop. Rail
feisenbank; Amro-bank. Postgiro 652. Abonn.
prüs ƒ3,90 p. kw. 4- 40 ct. incasso
Advert. 19 ct. per ram. excl. 4"/» BTW
Zo'n 14000 jaar geleden waren er al Texelaars. Iemand, die dat
eker weet, omdat hij de bewijsstukken heeft gevonden, is de heer
errit Gerrits (21) uit Den Burg, juist geslaagd als onderwijzer,
laar in zijn vrije tijd hartstochtelijk amateur-archeoloog, die gister-
vond voor het Nutsdepartement over zijn hobby vertelde. Gerrit's
ader vond bij het Wezenland te Den Burg een schrabber-steker,
en bewerkt stukje vuursteen, dat door die toenmalige Texelaars
erd gebruikt voor het afkrabben van rendierhuiden. Want het wa
an rendierjagers, die leefden op een wijze, die sterk doet denken
an die van de Lappen in Noord-Scandinavië.
opgestuurd, maar twijfelt niet aan de
juiste datering
In de buurt van de Hogeberg en an
dere hoge plaatsen van het 'oude' Texel
zijn veel gebruiksvoorwerpen uit de
steentijd gevonden, altijd door mensen
die er beroepshalve of als liefhebberij
interesse voor hadden want een leek
ziet zulke dingetjes voor gewone stuk
ken vuursteen aan. Met gepolijste ste
nen gereedschappen uit latere culturen,
zoals strijdbijlen, is dat natuurlijk an
ders.
Klein museum
Gerrits neemt ons mee naar de zol
der waar hij een klein archeologisch
museum heeft ingericht. Op planken
langs de wanden liggen tientallen ste
nen, potscherven en andere curiositei
ten uit het heel verre maar ook het re
cente verleden. Gerrit hoort tot de ca
6 man tellende enthousiaste kern van
de 20 leden grote archeologische werk
groep Texel die tot taak heeft archeo
logische bijzonderheden op Texel te sig
naleren en door te geven aan de Rijks
dienst voor Oudheidkundig bodemon
derzoek (ROB) te Amersfoort die zono
dig een grootscheepse opgraving orga
niseert. Gerrits is ROB-correspondent
voor Texel. Lang voor het bestaan van
de werkgroep had hij interesse. Als 10-
jarig knaapje liep hij al naar steentjes
te zoeken, hoofdschuddend nagekeken
door ouderen die het naar vreemd von
den. Een oom van hem, gepensioneerd
onderwijzer uit Overijssel, had-hem ent
housiast gemaakt en thuis kreeg Gerrit
alle medewerking, vooral van zijn va
der die ook geinteresseerd is in 't „wa
penfeit" van het vinden van het oerou
de schrabbertje op zijn naam heeft
staan.
Fossielen voor het grijpen
Gerrit ondekte dat zich tussen de
steentjes die hij op het oude Texelse
land opraapte vaak fossielen zaten,
schelpjes en zee-egeltjes van miljoenen
jaren oud. De aardigste vondsten wer
den gedaan op pas geploegd of geëgd
bouwland, liefst na een regenbui als de
bovengekomen stenen schoongewassen
liggen te glanzen.... Niet alle boeren
hadden er begrip voor dat Gerrit de
verleiding soms niet kon weerstaan om
zo'n stuk land op te stappen in de hoop
„gemiddeld na vierhonderd keer
bukken" iets interessants te vinden.
Van fossielen werden het de artefacten,
fantasieprikkelende overblijfselen uit
het stenen tijdperk. Zo verzamelde hij
schrabbers, pijlpunten en stekers uit de
middensteentijd (8000 - 3000 v. Chr.) en
nieuwe steentijd (3000 - 1500 v. Chr). In
die middensteentijd had de toendra
plaatsgemaakt voor weelderige loof-
wouden. De grote dieren waren uitge
storven en hazen, bevers en andere
kleine zoogdieren waren jachtbuit. De
pijlpunten uit die periode zijn dan ook
veel kleiner evenals het gereedschap
waarmee de jachtbuit werd verwerkt.
Revolutie
Op Texel zijn ook vondsten gedaan
uit de nieuwe steentijd, (neoliticum)
de tijd van de hunnebed-bouwers. Het
is de periode die een soort revolutie in
de ontwikkeling van de> toenmalige
mensen moet zijn geweest. Akkerbouw
en veeteelt werden de bestaansbronnen.
In tegenstelling tot de vorige tijdper
ken hadden de mensen vaste huizen en
woonplaatsen en zelfs grote boerderijen.
De gereedschappen, nog steeds van
steen, werden gepolijst; de mensen
leerden gaten in stenen boren waardoor
(Zie verder pagina 2)
Van zeven uur tot kwart over zeven
luiden vanavond in Den Burg (en mo
gelijk ook in de andere dorpen) de
kerkklokken ter gelegenheid van de na
tionale inzamelingsaktie voor Oost-Pa-
kistan. Vanaf dat moment wordt ieder
in de gelegenheid gesteld bijdragen te
deponeren in de bus die in de hal van
het raadhuis staat opgesteld. Men kan
tot negen uur terecht. Verder wordt
over geheel Texel gecollecteerd en is
men in de gelegenheid gebruik te ma
ken van de rekening bij de Raiffeisen-
bank van het mevr. De Koning-hulp
comité voor het storten van een bijdra-
GESLAAGD
Mevrouw Moens-Hoogerheide uit Ei
land slaagde voor het diploma voet- en
schoenkundig pedicure van de stich
ting SVO.
van 18 tot en met 24 november 1970
Geboren. Anna Simonetta, dv. Pieter
Kooiman en Krelisje Heinis; Gemma
dv. Gerhard Praamstra en Geerdina J.
van der Schaft; Stephanie Romana Na
talie, dv. Johannes N Parlevlijet en
Alberdina M. Keesom; Tanja, dv. Pieter
Koopman en Jantje Scholtanus; Frank,
zv. Cornelis J Versluis en Anna M.
Boere.
Ondertrouwd: Wolter J. J Bugel en
Johanna S. H. van Wilsum; Nanning G.
Maat en Antonetta L. G. M. van Beek;
Evert Baijs en Willy van Splunter.
Overleden: Jantje Krijnen, ev. Blom,
oud 73 jaar, wonende te Oudeschild;
Jan de Visser, oud 24 jaar, wonende te
Oudeschild.
len
heerste een poolklimaat als ge-
van de onmiddellijke nabijheid
de tientallen meters dikken glet-
s van de toen afgelopen derde ijs-
Het was deze ijstijd, die zo'n
'00 jaar heeft geduurd, die de ge-
[rte van Texel tot gevolgheeft ge-
Met het ijs uit Scandinavië kwa-
onvoorstelbare massa's puin en
mee. Waar het na het smelten van
ijs achterbleef ontstonden bulten
bij het stijgen van de zeespiegel
rage slotte eilanden werden. Maar ar-
plogisch gezien is Texel nog maar
kort eiland. Veel langer is het een
vel geweest, temidden van een step-
ichtige omgeving waar in huiden
"ede nomaden met pijl en boog op
keren joegen en sidderden voor nu
uitgestorven dieren als reuzeher-
(met een gewei van twee meter
rsnee), mammoeten en beren. Afge-
van hun kleding zagen die Texe-
s van tóen er niet zoveel anders
dan de huidige eilandbewoners. Het
en zg. Cromagnon mensen, dus heel
anders dan de aapachtige. Neander-
ers die 50.000 jaar voor Chr.
op Texel geleefd zouden kunnen
ben. Gerit Gerits blijft ijverig speu-
in de hoop ook daarvan het bewijs
unnen vinden.
Stijl verraadt herkomst j
ed, je vindt zo'n stukje vuursteen,
ir hoe zie je dat het een gebruiks-
'werp (artefact) is geweest en hoe
't je de ouderdom? Gerrit: „Dat het
artefact is, zie je onmiddellijk als
eenmaal op de typische kenmerken
"van bent gewezen. Als je let op de
b en je ziet die regelmatige afge-
'e stukjes langs de randen, dan be-
5 je dat zoiets nooit bij toeval in de
d'jki
Gerrit Gerrits met het 600 aar oude
Jacobakannet/e, dat een Texelse schapen-
boer jarenlang voor het bewaren van teer
gebruikte. De foto werd gemaakt op de
zolder van de ouderlijke woning, waar
Gerrit een klein archeologisch museum
heeft ingericht.
nétuur gebeurd kan zijn. Daar is ie-
Ynand mee bezig geweest. Wijzende
op een afbeelding zegt hij: Kijk, die
facetten en die half rond geslepen boog
dat is typerend".
Het is dus de stijl die bepalend is
voor de ouderdom. Het rendier-arte
fact is overigens nog niet officieel als
echt erkend. Gerrit heeft het dingetje
(I.M. - op verzoek andersom geplaatst)
ET boek TEXELSE GESLACHTEN, door Dr. M. D. Dijt en Mr.
J. S. M. Dijt, verschijnt volgende week. Wie de arbeid van de
samenstellers heeft gevolgd en van hun publicaties in de Texelse
Courant heeft kennis genomen, beseft dat wij hier te doen hebben
met een standaardwerk van onbetwiste autoriteiten op dit gebied.
Bij het openslaan van het lijvige boekwerk wordt men bijna overwel
digd door de enorme hoeveelheid namen en data, die bij nader
inzien logisch en systematisch blijken te zijn gegroepeerd. De opzet
in de vorm van parentelen brengt mede, dat de familienamen nogal
door elkaar lopen. Wanneer men eenmaal aan het systeem van
nummering en verwijzing is gewend, zijn afstamming en verwant
schap echter gemakkelijk na te speuren.
belangrijk voor de ontvanger,
een geruststelling voor de gever.
j. nauta fotografie J
geschenken
met gratis onze
vanzelfsprekende
service
J fotografie in al z'n facetten.
|3X3J. tiO J3 S|
Het uitgebreide en zeer gedetailleer
de alfabetisch register met 10.000 na
men is daarbij een onmisbaar hulpmid
del. Temidden van de onafzienbare
rijen Bakkers, Bonen, Eelmannen, Ko
ningen, Keijsers en Kikkerts treffen we
allerlei verrassingen aan. Uipko Derksz
Stikker zou dat niet de vader van
oud-minister Stikker zijn? En Ir. S. H.
Visser ja inderdaad, dat is de bur
gemeester van Den Helder. AdriaanWa-
gemaker, arts, dat is natuurlijk dokter
Wagemaker, oprichter van TESO. Bla
derend door het werk ontdekken we,
dat een zekere Johannes Rissik, van
Texelse afstamming, zijn naam leende
aan de stad Johannesburg. Graag had
den we meer van de levensloop van de
opgenomen personen geweten dan de
korte vermelding van het beroep, maar
deze gegevens zullen wel moeilijk te
achterhalen zijn geweest.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiHiMiiiiiiiiiiiinuiiHiiiHiiiNiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiitiimiiinniiiiniiiiuniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
Van maandag 30 november t/m vrijdag 4 december
zijn de zaken tot 's avonds 9 uur
evenals op dinsdagmiddag 1 december.
Algemene Texelse Middenstandsvereniging.
Winkeliersvereniging Den Burg.
iliiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiainiiiiiiiiniiiiiniiiiiniiiiiiiiiiiiiiniiniiiniiiinniiniiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiil
Discriminatie en snobisme zijn aan de
geest van dit werk vreemd. Het ver
meldt de afstammelingen van bepaalde
echtparen, ongeacht hun stand en for
tuin, maatschappelijke positie, intellec
tuele kwaliteiten, geloofsrichting of po
litieke overtuiging. Zo vinden wij sjou
wers en stokers naast hoogleraren, art
sen (opmerkelijk veel) en ingenieurs,
boeren en knechten, zeelieden, schip
pers en kapiteins, kooplieden, winke-
.liers en ambachtslieden, onderwijzers
en geestelijken, kortom de hele rijkdom
aan verscheidenheid die de maatschap
pij ons biedt. Alleen het rooms-katho-
lieke deel van de Texelse bevolking is
er wat zuinig afgekomen. Voor een uit
gave van parentelen van katholieke fa
milies, die door de heren Dijt werd sa
mengesteld, bestond destijds onvoldoen
de belangstelling.
Wat op het eerste gezicht een woes
tijn van dorre data schijnt, komt bij
een aandachtige beschouwing steeds
meer tot leven. We zien de tragiek van
een echtpaar dat 16 kinderen kreeg die
allen binnen enkele weken stierven.
Daartegenover gezinnen met vitale
spruiten, die op hun beurt zorgden voor
een groeiend nageslacht. Een kind, dat
aan boord van een schip werd geboren
zuiderbreedte en oosterlengte zijn
nauwkeurig vermeld. De velen, die hun
man of vrouw al jong verloren en soms
twee of driemaal in het huwelijk tra
den. Blz. 208 vermeldt een man met
niet minder dan zes vrouwen: dat moet
haast wel de in dichtwerk bezongen be
woner van het noorden van ons eiland
zijn. Soms zijn de familieverhoudingen
wel iets ingewikkeld: Pieter Jansz Wuis,
weduwnaar van Niesje Kooger, trouw
de in 1835 met Dieuwertje Salm, wedu
we van Pieter Koorn, weduwnaar van
(zie vervolg pagina 2)
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
dat in De Koog de enige echte
en meest swingende discotheek
van het eiland is, waar u vrijdags,
zaterdags en zondags wordt
geïntertained en die vanaf
1 december dagelijks is geopend?
Juist
AS JE GOGUM BENT
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllinillllllllinilllllllllllllllllllllllllllllllNI
Zaterdag, zondag
Vrijdag discotheek
