Cfroen '/warL-Jexels in het harL,
Eiland Texel steeds krachtiger
magneet voor jonge nomaden
TAXI 01
Slechts één op 200
kinderen met gaaf
gebit van school
IOET GEMEENTE PRIMITIEVE OPVANG TOESTAAN?
Internationaal verschijnsel is
moeilijk te bestrijden
(02220) 3132
Bar - Dancing
„De 7 Provinciën"
VIRGINE
iiniiiuiimnninDimBmBii
Beere Bar
Beere goed
Iedere dag geopend.
Gemeente patrouilleerde
per vliegtuig
Para's bij voetbal in
Den Hoorn
Primeur voor S.V. Texel
Tandarts Rijkaart
Fluor in het water en
minder snoepen
Ongepaste schop na
BAR DANCING
„De Vergulde Kip"
Garel de Vries
dag 16 JULI 1971
84e JAARGANG No. 8587
pve N.V. ril. Langeveld De RooH
bM 11 - Oen Borg, Texel - Tel. 2741
Harry de Graaf, Keesomlaan 43, Deo
(d. (02220) 2741, 's avonda (02220) 2403
Verschijnt dinsdag» en vrijdag»
Bank: Nederl. Middenstandsbank; Coop. Raif>
fcisenbank; Amro-bank. Postgiro 652. Abonn.
prjjs ƒ4,50 p. kw. 50 ct incasso; los 20 ct
Advert. 20 ct per mm. excl. 4BTW
)p Texel zwermen op het ogenblik
tele honderden jongeren rond die
gn gebruik wensen te maken van de
rmale toeristische akkommodatie-
men. 's Avonds laat maar ook over-
kan men ze alleen of in groepjes
gs de wegen zien schuifelen, met
its anders bij zich dan een opgerolde
apzak en soms nog een plastic zeiltje
wat mondvoorraad. Hoewel ze door-
ans wel over geld kunnen beschik-
n zijn ze erop uit zo weinig mogelijk
D dit aardse slijk uit te geven. Hun
gaven beperken zich tot een zak pa-
wat appels en een fles limonade of
lk, een kwestie van een paar kwart-
Slapen trachten ze zoveel mogelijk
doen cnder de open hemel maar de
htelijke kilte, dauw en misschien
Fs een regenbui maken een auto-
ak, boerenschuur of ander onderko-
n wel zo aantrekkelijk. Voor een ka-
r of camping hebben ze geen cent
soms wel een paar gulden voor
plekje in een afgedankt varkens-
opslagplaats of bollenschuur.
[oewel deze meisjes en jongens zon
en te'gen de gemeentelijke kampeer-
ordemng (en dat ook weten) is het
uist hen op één hoop te vegen met
andere klandestiene kampeerders
weer in ruime mate op Texel zijn
rgestreken. Met laatstgenoemde ca-
)rie doelen we op de in het bezit
een tent zijnde kampeerders die op
officiële campings niet meer terecht
iden of maar na al dat zoeken zich
meer naar de noodcamping in Den
'g lieten sturen en een mooi plaatsje
>os, duin of open landschap opzoch-
Sommigen doen geen enkele po-
l om onopvallend te zijn. Er stond
s een tent tegenovër de woning van
jdant J. Gulmans aan de Bernhard-
anderen zoeken uren naar een zo
mogelijk plekje en dekken hun
nje of helderblauwe tentzeil af met
louflerende takken.
Honderden
eze tentbezittende klandestienen
en qua aantal echter in het niet bij
tentloze nomaden waarvan er op
moment zeker vierhonderd op Texel
:ten zitten. Meer adan de tentbezit-
trekken ze rond in groepjes. Omdat
meeste jonge kampeerders tegen-
>rdig lang haar dragen vallen ze
rom met meer op wel door hun
imele bagage en hun slaperige blik
it ze lijden over het algemeen aan
misch slaaptekort. Door het vrij in-
>ieve onderlinge contact weten ze al
w waar ze 's nachts terecht kunnen,
het gevolg dat de particulieren die
naai in een vlaag van sociale bewo-
heid enkele van deze jongens of
sjes in zijn schuur lieten, een avond
r met het resultaat van de mond-
mono reklame werden geconfron-
d: groepen van tientallen nomaden.
Zaterdagavond a.s. J
DANSEN
m.m.v.
■IIIIUIIIIUIIIIIIIIIIIIU1I11IIII1
Martien van de Wetering
Ook voor ziekenfonds en verz. H
^Hiirnniiiiiniiiiiiiniiiuiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiujiiiiiiiiiiniiiiiiuiuiiil
Toen we op een nacht in het begin van
deze week een drietal liftende nomaden
in onze auto hadden, kwamen we, na
verbluffend snel vertrouwen te hebben
gekregen, in zo'n klandestien nomaden-
centrum terecht.
Vol
Het was een tijdelijk aan zijn agra
rische bestemming onttrokken bouwsel
waarin het met ons meegelifte drietal
echter niet meer terecht kon want al
les was vol! Niet vol volgens de norm
van 25 kampeerders per toilet,
maar letterlijk vol. Afgezien
van kleine conflicten die meestal ont
stonden als e'en laatkomer ontdekte dat
„zijn" slaapplaats door andere gasten in
gebruik was genomen en kreten van
pijn als een gast over andere slapers
heenkroop om voor het plegen van een
sanitair intermezzo de buitendeur te
bereiken heerste er een voorbeeldige
sfeer.
De nomaden kennen elkaar spoedig
en op gedempte toon worden geani
meerde gesprekken gevoerd. Er zitten
succesvolle moppentappers tussen die
na elk nummer een massaal gelach ver
oorzaken dat echter direkt wordt over
stemd door een nadrukkelijk ssssst.
Ieder weet dat het verboden is. Maar
het gevoel allemaal in 't zelfde schuit
je te zitten en de verwachting dat de
dienaars van Hermandad wel wat an
ders te doen hebben dan op hen jagen
doen een stemming ontstaan als in een
hoofdkwartier voor guerilla's. De ver
onderstelling dat 't allemaal met moei
lijkheden van huis weggelopen en ont
aarde jongelieden zouden zijn, is on
juist. Ze snakken alleen naar wat avon
tuur. Een keurige vakantie met een
kampkaart op een erkend terrein met
douches, toiletten en toezicht van een
nijvere beheerder trekt hen allerminst.
De meesten zijn graag bereid dat toe te
lichten. En wat blijkt na hier en daar
informeren? Het zijn meest lui die in
hun dagelijkse bestaan in een sleur le
ven. Het zijn geen promotiemakers of
werkers bij vader in de zaak.
Avontuur als contrast
Ze verrichten geestdodend werk of
zijn belast met vage taken in grote be
drijven zonder daarbij een ideaal of een
bepaald doel na te streven. Een leven
zonder toezicht, ongeorganiseerd en
zonder een greintje zekerheid oveT wat
de dag van morgen kan brengen vormt
daarmee het meest gewenste contrast.
Het is een uitdaging zoals het ook voor
een organisator een uitdaging kan zijn
om in een ordeloze samenleving sy
steem te brengen. Hoewel men met het
trekken van konklusies voorzichtig
moet zijn na een paar gesprekjes lijken
de meeste nomaden voort te komen uit
gezinnen waar al jaren geleden de
droomwensen van de vijftiger jaren
zijn vervuld, zoals auto, tv, ijskast,
maar waar de gezinsleden elkaar nau
welijks meer kennen omdat ze niet
meer met elkaar praten omdat weder
zijdse waardering heeft plaatsgemaakt
voor wedërzijdse ergernis. De zelfge
noegzaamheid van de oudere generatie
wordt door de jongere niet gedeeld
(Zie vervolg pagina 2)
Het college van B en W. alsmede en
kele nauw bij de recreatie betrokken
ambtenaren hebben woensdagochtend
en woensdagmiddag vliegtochten boven
Texel gemaakt om zich een indruk te
vormen van het geen de recreanten
vloedgolf in het landschap heeft aan
gericht. Woensdagochtend tegen half
acht gingen wethouder Dros en de he
ren W. Stam en M. Bosma de lucht in;
's middags om drie uur volgden burge
meester Sprenger en de wethouders C.
Joustra en J Daalder. He't was mooi
helder en zonnig weer zodat de heren
de zaken scherp konden waarnemen.
In het bijzonder hadden ze belangstel
ling voor het verschil tussen de vroege
ochtend als vrijwel alle 39.000 toeris
ten nog in Morpheus armen rusten en
de middag als alles op het strand en in
de dorpen zit. De 's morgens nog lege
parkeerterreinen, waren 's middags vol
en de tentjes van de klandestiene kam
peerders die hier en daar fel afstaken
in het groene en grijze landschap wa
ren 's middags voor een deel verdwe
nen. De luchtwaameming beantwoord
de aan de verwachtingen; veel schok
kends werd voor zover men ons kon
meedelen niet ontdekt.
ZON, MAAN EN HOOG WATER
Dc zon komt 18 juli op om 4.41 uur cn
gaat onder om 20.51 uur; 21 juli op om 4.45
uur cn onder om 20.47 uur.
Maan 22 juli N.M.; 30 juli E K.
Hoog water ter rede van Oudeschild
16 juli 1.15 en 13.56; 17 juli 2.16 en 15.04;
18 juli 3.39 en 16.28; 19 juli 5.14 cn 17.59;
20 juli 6.44 cn 19.18; 21 juli 7.52 en 20.22;
22 juli 8.47 en 21.16; 23 juli 9.34 en 22 00;
24 juli 10.10 en 22.35.
Aan het strand is het ongeveer een uur eer
der hoog water.
DEN HOORN Zondagavond zullen
op het sportveld van Den Hoorn twee
voetbalwedstrijden worden gespeeld.
Allereerst treedt om 7 uur het dames
team in het. strijdperk tegen een uit
gasten gevormd elftal. Tegen acht uur
wordt opnieuw een wedstrijd gestart
tussen het Nederlandse en Duitse toe
ristenelftal. Vorige week donderdag
werd de strijd geëindigd met een 32
overwinning voor de Hollanders, na 'n
zeer spannend duel.
Een spectaculair programmaonder
deel, ook voor minder enthousiaste
voetballiefhebbers is de demonstratie
van het stuntteam van de Skydiving-
school Texel tussen de beide wedstrij
den. De para's zullen tussen half acht
en kwart voor acht op het veld landen.
De demonstratie zal met diverse show
elementen worden opgeluisterd.
Texel geniet de primeur, de eerste
voetbalwedstrijd van de Zweedse kee
per Nordstrom bij zijn nieuwe club te
kunnen aankondigen. Zoals bekend is
enige tijd geleden de bekende, in het
Nederlands profvoetbal minst gepas
seerde keeper Tonny van Leeuwen van
FC Groningen verongelukt. Onlangs
heeft de club de Zweed Nordstrom „ge
kocht" van I.G.K. Göteburg.
De jubileum wedstrijd ter ere van het
60-jarig bestaan van S.V. Texel zal zijn
eerste officiële wedstrijd voor FC Gro
ningen zijn. Andere zeer bekende spe
lers in het elftal (in eredivisieopstel
ling) zijn Piet Fransen, Martin Koeman
en de Deen Jensen.
Belangstellenden worden verzocht
zich zo spoedig mogelijk van toegangs
kaarten te voorzien, want de akkom-
modatie is beperkt. De voorverkoop
start morgen (zaterdag) bij alle VVV-
kantoren en ook bij particulieren in de
diverse dorpen. Deze adressen zullen
in de krant van dinsdag 21 juli in een
advertentie bekend gemaakt worden.
De 12-jarige Frits van der Gracht
uit de Bcatrixlaan te Den Burg ver
laat de lagere school met een gaaf ge
bit. Hij is de enige van de 200 kinde
ren die de schooltandverzorging Texel
dit jaar „aflevert" die daarop kan bo
gen want bij alle kinderen zijn in de
afgelopen zes jaar een of meer vullin
gen aangebracht of zijn zelfs tanden of
kiezen verwijderd. Minder dan 1 °/o van
de Texelse kinderen verlaat de lagere
school dus met een gaaf gebit en dat is
ongeveer in overeenstemming met de
landelijke situatie. „Het is tragisch dat
de kindergebitten er zo slecht aan toe
zijn, uitsluitend als gevolg van heden
daagse voedingsgewoonten en slechte
mondhygiëne", zegt tandarts J. P. Rijk
aart uit Den Burg die als gevolg van
dat herstelwerk aan al die kindergebit
ten een méér dan volledige dagtaak
heeft.
Nog niet zo heel lang geleden was
dat anders. In 1913 ging 37% van de
kinderen met 'n gaaf gebit van school,
maar sindsdien is men steeds meer
gaan snoepen en zachte spijzen gaan
gebruiken waardoor de zuurproduce-
rende bacteriën in de tandplaque de
kans kregen om hun vernietigend werk
te doen. Is er een kans dat de mensen
verstandiger gaan eten waardoor de si
tuatie weer beter wordt? Tandarts
Rijkaart maakt zich geen illusies. Het
zal wel net zo moeilijk zijn als met de
bestrijding van een levensgevaarlijke
gewoonte als roken 't is vechten te
gen de bierkaai. Er zijn wel gezinnen
waar de kinderen op voorschrift van
hun ouders de tanden een paar keer
per dag poetsen, niet met snoepjes naar
bed gaan en „in principe" op verjaar
dagen e.d. niet op snoep tracteren maar
over het geheel gezien lijkt de toestand
nogal hopeloos. Er zou al veel gewon
nen zijn als de mensen zich realiseren
dat ze na ieder snoepje hun gebit
blootstellen aan een, „zuuraanval" die
goeddeels teniet kan worden gedaan
door het spoelen van de mond en/of het
eten van een appel of een wortel waar
van een reinigende werking uitgaat.
Daarvoor wil de heer Rijkaart dan ook
graag een lans breken.
Verder ziet hij veel in preventieve
maatregelen zoals fluoridering waarvan
hij evenals zijn collega's en de mees
te overheidsorganisaties die zich met
tandheelkunde of algemene gezond
heidszorg bezig houden een uitge
sproken voorstander is. Hij betreurt 't
dat tegen fluoridering van het drink
water zo wordt gestreden, vaak door
mensen die blijkbaar geen kennis dra
gen van de toch wel heel overtuigende
bevindingen die langdurig en serieus
onderzoek heeft opgeleverd. In Tiel en
Culemburg wordt als sinds 1953 geflu
orideerd drinkwater gebruikt, met als
gevolg dat het aantal te vullen gaatjes
in de gebitten met 30% is teruggelopen
en het aantal te trekken kiezen met
70%. Nadelige bijverschijnselen zijn niet
geconstateerd. Tandarts Rijkaart is bij
na boos geworden toen hij in de krant
las hoe sommige raadsleden zich tegen
fluoridering gingen keren onder in
vloed van persartikelen. Die raadsle
den zouden dat vast niet hebben pe-
daan als zij zich tevoren op de hoogte
hadden gesteld en als zij zouden weten
wat tandarts Rijkaart weet, nl. dat de
toestand van de kleutergebitten op
Texel uitzichloos slecht is. „De helft
van de kleutergebitten is totaal onbe
handelbaar. Sanering is daardoor on
mogelijk".
Lapwerk
Alle aandacht concentreert zich daar
op op het definitieve gebit maar om
dat bruikbaar te houden moet veel
„lapwerk" worden uitgevoerd. Per jaar
wordt op Texel per kind 1,7 vulling
aangebracht. Verheugend is dat de kin
deren die op 12-jarige leeftijd niet
meer door de schooltandverzorging
worden behandeld wel van de gelegen
heid gebruik maken om ook daarna re
gelmatig controle en eventuele repara
tie te laten uitvoeren. Dank zij een sy
steem van herinneringskaarten bezoekt
95% ook na de lagere schooltijd regel
matig de tandarts. Al te vaak toont de
controle de noodzaak /van vullen of
trekken aan. Wat moeten we doen om
de situatie te verbeteren? De heer Rijk
aart zegt; niet snoepen uit gewoonte,
zeker niet voor het naar bed gaan. Als
er toch gesnoept wordt dan direkt het
gebit reinigen door spoelen op poetsen.
Bij tracteren op school geen zoetigheid
gebruiken maar andere lekkernijen zo
als stukjes kaas, zoute koekjes of ande
re hartige snacks, appels e.d. Zolang
't Texelse leidingwater nog geen fluor
bevat, kan men deze stof aan kinderen
toedienen door het geven van fluor-
tabletten die bij elke drogist verkrijg
baar zijn.
8rl«„» hei«r, Itiun **r*oiwoeroejm* at rtettti»-jTSti.*.
De bekende stedebouwkundige en
architect Prof. Wiege Bruin is onlangs
overleden en in de laatste raadsverga
dering heeft onze burgemeester hem in
gepaste woorden herdacht. Volkomen
verdiend.
Maar ja, dat schijnt ook al niet meer
te mogen, want volgens de heer Van
der Kooi (en hij is niet de enige die
dat meent) zitten we toch altijd met
een erfenis van een vernield Den Burg
en met een raadhuis dat hij ons a.h.w.
he'eft opgedrongen. Doch zo is het toch
niet. Een stedebouwkundige maakt
plannen en adviseert het gemeentebe
stuur; maar de Raad beslist.
Het is bekend dat W.B. zijn plannen
sterk wist te verdedigen; zou hij het
ooit zover hebben gebracht als hij deze
gave niet had gehad?
Maar over de plaats van het nieuwe
raadhus zijn toch heel wat woorden ge
wisseld. Invloedrijke krachten op ge
meentewerken waren sterk geporteerd
om dit aan de Elemert te bouwen en
dit werd door enkele' raadsleden ge
deeld. Hiertegen voerde de Prof, aan
dat dit het wezen van Den Burg zou
aantasten. Dit is toch gebouwd om een
centrum n.l. school en huis en kerk en
een raadhuis hoorde toch in dit cen
trum! Deze mening werd door het hele
college van B. W. plus de grote meer
derheid van de Raad gedeeld en kwam
dus op volkomen democratische wijze
tot stand. Nu mag men gerust een an
dere mening hebben maar zal zich toch
hierbij neer moeten leggen en ook W.
Bruin niet de schuld geven.
Toen de plaats was vastgelegd moest
er ruimte komen om te bouwen. Ja en
als men dan het raaksje en het oude
raadhuis op een plaatje bekijkt was het
wel erg jammer. Maar dat raadhuis
was volkomen ongeschikt voor het doel
en bovendien een krot. En op het
raaksje zou binnen afzienbare tijd ook
wel een nieuwbouw gekomen zijn want
m werkelijkheid bleek het ook niet zo
best te zijn.
En ja dan komt er een nieuw raad
huis en men bouwt nu eenmaal in heel
andere stijl dan vroeger en daar moet
men even aan gewennen.
Velen vinden onze stolpboerderijen
en schapenboeten prachtig in ons land
schap en daar behoor ik ook bij, maar
voor de moderne bedrijven zijn het on
dingen en we zien dan ook vele mo
derne landbouwgebouwen verschijnen
en dat staat eerst ook niet zo leuk, daar
moet men ook aan wennen.
Gelukkig heeft onze (ook zo vaak ge
smade) ruilverkaveling in samenwer
king met Staatsbosbeheer voor een
goede aankleding van deze nieuwe en
tevens vele oude boerderijen gezorgd
en dit was op Texel toch heel vaak so
ber, en op dit punt is het landschap
dus veel verbeterd. En nu hoop ik maar
dat „onze" Van der Vlis te pessimis
tisch kijkt en we spoedig weer een
echte Groeneplaats hebben als aan
kleding ook voor het raadhuis, waarop
we trouwens al duidelijk minder critiek
horen dan toen het pas klaar was en
volgens mij zal dit over enkele jaren
tot de uitzonderingen behoren.
Maar als dan bij het overlijden van
deze integere en markante figuur hem
passende hulde wordt gekracht is die
voor sommigen nog te veel. Onderge
tekende heeft nogal contact met hem
mogen hebben en ook nogal eens ern
stig meningsverschil met hem gehad.
Ik sluit mij echter gaarne bij de woor
den van onze burgemeester aan.
Maar zelfs een „theol. drs." kan hem
nog niet laten „rusten in vrede" en
geeft hem een schop na en dat vind ik
hoogst ongepast.
En dan het centrum van Den Burg te
vergelijken met Rotterdam 1940: vre
selijk! Hebt u dat gezien? Hoe durft u
dan zoiets op papier te zetten.
Th. R. Hin
Gedurende juli speelt in
van Hotel „Dc Pelikaan",
De Koog - Zijweg 14.
Pas terug uit Amerika van de
Walt Disney Studio's
Hammond-organist/accordeonist
(The man from California)
Aanbevelend,
Harry Salden.
