Cjrocn ^warL- Jéxels in het harL,
Texei ideaal proefterrein voor
wassen met zeep en soda
f AT 69
Kaart maken van drie
bewoningstijdperken
TAXI
Vrouwen van nukritisch - zelfbewust
Binnenkort
grootscheepse
aktie
Doel ROB-onderzoek Den Burg
Schade aangericht
of niet?
(02220) 3 I
Weg
naar
weer in
paal 9
gebruik
Beere Bar
Iedere dag geopend.
Beere goed
len.
BLOEMBOLLEN
ging
A. van Strien
ALARM schijven
Sensaties en attrakties
Mouth McNeal and the Whiskers
„Puzzeltheek" gevestigd
in muziekschool
Uitgave N.V. tJï. Lange veld De Rooty
Postbus 11 Den Burg, Texel - Tel. 2741
d.: Harry de Graaf, Keesomlaan 43, Den
irg, tel. (02220) 2741, 's avonds (02220) 2403
85e JAARGANG No. 8624
RIJDAG 19 NOVEMBER 1971
Verschijnt dinsdag en vrijdags
Bank: Nederl. Middenstandsbank; Coop. Rail-
felsen bank; Amro-bank. Postgiro 652. Abonn.
prijs ƒ4,50 p. kw. 50 ct incasso; los 20 ct
Advert 20 ct per mm. excl. 4<>/0 BTW
Piet Vlaming weer bereikbaar.
Zouden ook de Texelse huisvrouwen
kunnen overgaan op het wassen met
soda en groene zeep in plaats van met
de verfoeide fcsfaatbevattende moderne
wasmiddelen? Het is een actuele vraag,
waarop met enige reserve beves
tigend kan worden geantwoord. Het is
goed mogelijk om in een automatische
rommelwasmachine, waarover het me-
•endeel van de huisvrouwen tegen
woordig beschikt, ouderwetse zeep te
;ebruiken. De werkwijze is simpel. Voor
e voorwas gebruikt men een half
iakje soda en in het bakje voor de
toofdwas gaat een flinke klodder (ca.
:50 gram een half kartonnetje)
roene zeep.
Die zeep moet men niet vast aansme-
n, omdat anders de kans groot is dat
e niet uit het bakje spoelt. Meer zeker-
ieid geeft het om in plaats van zachte
roene zeep een blok harde Sunlight
eep te nemen en dat met een mesje of
asp te verschilferen. Heel goed, vooral
ij luierwas, werkt de tamelijk zachte
Irietex zeep. Men kan ook vloeibare
roene zeep gebruiken (of opgeloste
arde zeep) en deze rechtstreeks in de
ommel gieten als 'het wasprogramma
over is Dan is echter wel opletten ge-
oden en gaat dus een deel van de
oordelen van 'het automatisch wassen
erloren.
Door-en-door
Alle andere geruchten ten spijt: groe-
zeep wast door-en-door sdhoon. We
'eten 'het uit eigen waarneming, want
echtgenote van Uw redakteur wast al
week of zes met groene zeep en
irft haar was best met die van haar
lurvrouw te vergelijken. En wat ook
tlangrij'k is: na droging voelen de met
lep gewassen handdoeken, luiers en
as dies meer zij veel zachter aan dan
het gebruik van Dobbelmann, All,
(st. Witte Reus, 'Dash, Fakt, Persil,
bitex en andere merken fosfaatwas-
iddel. Huisvrouwen, die hun hersenen
?bben laten spoelen met de witter-dan-
it doctrine van de grote wasmiddelen-
rikanten zullen misschien iets van
niiiiiiiiiniiiiniiinmirnniiiiiuiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiin
nu bloembollen
kwaliteit.
ter v<
lid v
nd, di
Dij hu
euring
■r ge:
970
.ectric
met
er 197
'kam<
e zich
aad
ïebben
gerich
ten v
isvestii
an Tex
Plant
eerste
Wij hebben een uitzonderlijke
kollektie voor tuinbeplanting en
kamerkuituur.
Tevens belasten wij ons met het
verzenden van gescherïkpakketten
in binnen- en buitenland.
Voor buitenland kunnen wij nog
pakketten aannemen tot 25 no
vember.
Verzendhuis Witte Kruislaan 28,
tel. (02220) 2904
'een „grauwsluier" bespeuren, maar veel
van de tegenwoordig steeds kritischer
wordende dames beseffen dat schoon
weinig heeft te maken met wit en dat
een grauwsluiertje bij nader inzien
eigenlijk best aardig is.
Geremd schuim
Tot dusver werd algemeen geloofd,
dat wassen met ouderwetse zeep in een
moderne automaaat niet mogelijk was
wegens de overmatige schuimvorming,
waardoor de machine kapot zou gaan.
Dit is niet waar. Groene zeep, toegepast
in de in dit artikel genoemde hoeveel
heid, geeft een prachtig „afgeremd"
schuim. Het misverstand is waarschijn
lijk ontstaan door de waspoeders voor
de niet-automatische langzaamwassers,
die in een automaat inderdaad te veel
schuim geven. In Eindhoven wassen
sommige huisvrouwen al jaren automa
tisch met groene zeep en zij hebben geen
enkele moeilijkheid daarbij ondervon
den.
Maar
Betékent dit nu dat men ook op Texel
zonder enig bezwaar zou kunnen over
schakelen? Nee, nog niet. In tegenstel
ling tot Eindhoven is het Texelse lei
dingwater nl. zeer hard. Het heeft een
hardheid van 18 graden DH. Dat bete
kent dat bij wassen met ouderwetse
zeep zich vrij veel kalk afzet op de
trommel van de machine en wat er
ger is op het verwarmingselement.
Door de isolerende kalklaag op het ele
ment kan dit zijn warmte op den duur
niet voldoende kwijt, waardoor dit te
heet wordt en op den duur wellicht
doorbrandt. Maar dat is dan ook het
enige nadeel en het ziet er naar uit dat
daaraan wel iets te doen valt. We hoe
ven niet te verwachten dat het PWN
onthard water zal leveren, maar het is
wel mogelijk de kalk die zich reeds in
da machine heeft afgezet van tijd tot tijd
te verwijderen.
Reinigen
Bij sommige machines (de zg. boven-
laders) is het element bereikbaar en
kan worden schoongemaakt met een
mesje of een staalborstel. Bij andere
automaten is het mogelijk de kalk pe
riodiek, b.v. eens per maand op te los
sen met verdunde azijn, een ander zwak
zuur of calgon. Wij hadden goede re
sultaten met azijn, maar alvorens wordt
begonnen met het op grote schaal was
sen met zeep moet even worden uitge
zocht wat het meest geschikte middel
is. Wij hebben hierover reeds contact
opgenomen met het NIOZ, waar men
zich zeer geïnteresseerd toonde Hoewel
de reclame het anders voorstelt, is kalk-
afzetting op de trommel helemaal niet
bezwaarlijk; het gaat alleen om het ele
ment. Vermeld dient wel te worden, dat
het Texelse leidingwater zo hard is, dat
zelfs bij toepassing van de gewraakte
fosfaatwasmiddelen flinke afzetting ont
staat op het element. Bij Bakkers Ijzer
handel vertelde men ons, dat het nogal
eens voorkomt, dat een element moet
worden vervangen, al kan doorgaans
worden volstaan met het wegkrabben
van de kalklaag. Om dat laatste te ver
gemakkelijken en om de kans op nieuwe
afzetting te verkleinen zijn de ver
nieuwde elementen van een ander mo
del. Het zijn nl. de dicht op elkaar
liggende „krullen" van het element, die
de afzetting bevorderen.
Eilandproef
Als alle Texelse huisvrouwen zouden
wassen met zeep, zou er dus veel min
der fosfaat via het riool in het opper
vlakte-water terecht komen. Dit zal een
belangrijke verhoging van het zuurstof
gehalte tot gevolg hebben, dus schoner
water, waarin weer leven mogelijk is.
Dat laatste staat overigens nog niet
voor 100°/o vast, want er zijn ook an
dere verontreinigende invloeden. Wel
staat vast, dat wassen met zeep elders
A.s. zondagmiddag 2 uur met één van Neerlands snelst
stijgende Popgroepen
Zie voor meer nieuws elders in dit blad.
in het land niet zoveel zoden aan de dijk
zet, omdat de van de huisvrouwen af
komstige verontreiniging klein is in
vergelijking met die van de industrie
en bij de vervuiling die veroorzaakt
wordt door de rivieren, die het fosfaat
vanuit het buitenland aanvoeren. Maar
op het Texelse land heeft men met Rijn
water niets te maken en er is ook geen
industriële vervuiling van betekenis.
Bovendien is het een nauwkeurig be
grensd gebied, zodat ongetwijfeld in
korte tijd komt vast te staan of fosfaat-
looswassen de moeite waard is. Gunsti
ge ervaringen op Texel zullen ongetwij
feld de aandacht trekken van publici-
teitsorganen elders in het land. Het is
(Zie vervolg pagina
DEN HOORN De Witte Weg
(Hoornder slag) is weer open. In de af
gelopen weken heeft aannemer Daalder
uit Alkmaar in opdracht van Rijkswa
terstaat de weg plaatselijk opgehoogd
tot 6 meter plus NAP. Zonder deze ver
hoging zou in het Hoornder duinmas
sief een zwakke plek zijn gebleven, die
niet bestand zou zijn tegen de super
stormvloed waartegen de duinen be
stand moeten zijn. In het kader van het
zelfde plan werd eerder ook de Mok-
weg en de Krimweg van een dergelijke
„bult" voorzien Tegelijk met het ver
hogen is de weg ook verbreed. In de
toekomst zal de gehele Witteweg breder
worden. De weg is dus nu weer open
voor verkeer en dat betekent dat ook
het strandpaviljoen van de heer P. C.
Vlaming weer bereikbaar is. Dat is be
langrijk, want het is de bedoeling dat
het paviljoen deze winter gedurende de
weekenden open blijft ten behoeve van
wintertoeristen en inheemse strandwan-
delaars.
Elke woensdagmiddag uitlenen
De vorig jaar opgerichte „legpuzzel-
theek" (geleid door mevrouw A. Paag-
man-Bakker en mvr. H. Timmer-Paag-
man) is thans ondergebracht in het ge
bouw van de muziekschool aan de
Parkstraat te Den Burg. Elke woens
dagmiddag worden hier van 2-4 uur
legpuzzels uitgeleend. De puzzeltheek
beschikt momenteel over 55 puzzels in
allerlei grootten. Het is echter de be
doeling de collectie in de komende tijd
aanmerkelijk uit te breiden.
iWie puzzels wil lenen kan tegen een
inschrijfgeld van f 5,lid worden van
de puzzeltheek. Het lenen kost dan een
kwartje per week voor puzzels tot 500
stukjes en 50 cent voor puzzels van 500
stukjes en meer. Ook (voordelige) abon
nementen zijn mogelijk. In plaats van
inschrijfgeld mag men ook een nieuwe
of gebruikte (maar complete) legpuzzel
geven.
Verwacht George Baker Selection.
Bovenstaande luchtfoto van J. Nauta
geeft een overzicht van het terrein
waar het bestemmingsplan Den Burg
noord-west zal worden gerealiseerd.
Sinds februari van dit jaar wordt dit
terrein archeologisch onderzocht waar
voor omvangrijke vergravingen nodig
zijn. Om die reden kwam het onderzoek
op onaangename wijze in het nieuws
want bij gemeentewerken constateerde
men dat het door deze vergravingen
niet meer mogelijk zou zijn om hier
zonder extra kosten te bouwen. De
vaste grondslag waarop men op Texel
doorgaans de fundering van gebouwen
kan storten, was op meerdere plaatsen
diep weggegraven en de daarna los
aangestorte grond is voorlopig niet
hecht genoeg om zonder gevaar voor
verzakking een huis te torsen. Derhal
ve besloten B en W een schadeclaim in
te dienen bij het Rijksinstituut voor
Oudheidkundig Bodemonderzoek. Het
gaat om een bedrag in de orde van
grootte van f 125.000,Het team dat
het archeologisch onderzoek uitvoert
ontkend echter ten stelligste dat in de
vaste grondslag is gegraven, zodat er
blijkbaar onenigheid is over de vraag;
wat moet als vaste grondslag worden
beschouwd.
De archeologen geven de volgende
definitie; grond die nooit althans in
geen duizenden jaren door mensen
is verstoord geweest. De vergravingen
die de mensen hier in de middeleeuwen
hebben uitgevoerd ten behoeve van de
bouw van boerderijen, waterputten e.d.
worden door hen als verstoringen be
schouwd waardoor de grond niet vast
meer is. Het lijkt hen niet mogelijk op
dergelijke grond te bouwen en het feit
dat het ROB hier nu weer laat graven
verandert aan de bestaande situatie
dus niets. Bij gemeentewerken geeft
men graag toe dat dit in theorie wel
klopt maar in de praktijk kan best
worden gebouwd op grond die al eeuw
en lang onberoerd is geweest. Men
vindt: er is wel degelijk schade want
de funderingen van de woningen moe
ten dieper worden gemaakt en ook de
aanleg van riolering vergt nu extra
voorzieningen. Het zal dus touwtrekken
worden, als tenminste geen onpartijdige
deskundige instantie wordt aangetrok
ken om een oordeel te vellen. Mocht
blijken dat er wel schade is, dan kan
die op grond van bepalingen in de Mo
numentenwet worden vergoed, zo werd
ons verteld.
Nog twee jaar
Het archeologisch onderzoek is overi
gens nog maar net begonnen. Er zullen
nog zeker twee jaar nodig zijn alvorens
het complete terrein voor de woning
bouw beschikbaar komt.
In het grijze verleden is op dit ter
rein aan Den Burg noord-westhoek al
heel wat grond verzet. Oorspronkelijk
bestond dit tamelijk hooggelegen ge
bied uit een aantal diluviale (uit de ijs
tijd daterende) zandruggen. De oudste
bewoningssporen ontstonden hier in de
vroege ijzertijd, 500 jaar voor Christus.
Er moet hier toen een vrij intensieve
bewoning zijn geweest, evenals op an
dere diluviale verheffingen van het
Texelse land. Gevonden zijn de sporen
van een boerderij met greppels en com
binaties van twee rijen van elk drie
paaltjes, waarschijnlijk graanschuur-
tjes. De agrarische bedrijvigheid blijkt
verder uit ploegkrassen. Een mysterie
vormen de grote paalkrassen (doorsnee
4-6 meter) waarvan er een twintigtal
zijn aangetoond. Mogelijk zijn het hei
ligdommen of graven geweest. De hoop
in het centrum van deze kransen men
selijke resten te vinden, werd tot dus
ver niet bewaarheid.
Na de vroege ijzertijd is het terrein
zo'n 300 jaar onbewoond geweest. Rond
het begin van de jaartelling vestigden
er zidh weer mensen en uit deze tijd
dateren de vele slootjes (waarschijnlijk
Luchtfoto van het rampgebiedwaar de
archeologen de eerste twee jaar nog druk
doende zijn Op de achtergrond de Koger-
straat en Beatrixlaan en daartussen Boo-
gerd, Willem van Beierenstraat, Jan
Dirkszoord en Jonkerstraat.
erfafscheidmgen) en vrij veel aardewerk
van Fries-Bataafse orgine. Drie scher
ven van echt Romeins aardewerk wer
den gevonden. Dit materiaal moet zijn
geïmporteerd. De Romeinen zijn waar
schijnlijk nooit op Texel geweest, maar
er waren met hen wel contacten.
Egalisatie
Uit de zesde eeuw dateert de derde
bewomngsperiode. In deze vroege mid
deleeuwen werd het terrein door de
mensen opgehoogd. De dalen tussen de
zandruggen werden opgevuld, mogelijk
om de nadelige gevolgen van de toen-
dertijd hogere grondwaterstand teniet
te doen. Er werden op het nu vlakke
plateau vrij grote gebouwen gezet, zoals
een boerderij met een omvang van 6 x
25 meter en diverse 'huisplattegronden.
Aan inheems aardewerk werden o.a.
kogelpotten en voorlopers daarvan ge
vonden, maar ook potterie die uit het
Rijngebied moet zijn geïmporteerd.
Voorts zijn diverse waterputten aange
troffen, die een diepte van twee tot drie
meter hadden en ook „hutkommen", on
diepe rechthoekige kuilen, waar een
dak boven moet hebben gezeten.
Doel van 'het ROB-onderzoek is het
reconstrueren van de bewoningspatro-
nen uit de drie bewoningstijdperken.
Men wil als .het ware een kaart produ
ceren van alles wat hier heeft gestaan.
Dat moet dan gebeuren voordat de
vierde bewomngsperiode aanbreekt, die
van onze tijd. Mogelijk zullen over dui
zenden jaren de archeologen hier weer
graven en zich verbazen over het feit
dat de weggooihuizen uit het plastieken
tijdperk juist op deze plaats zulke
merkwaardig kostbare en zware funde
ringen hadden
iiiiiiiiiiiiiuiiiiiiinmiiiiniiiiiiuiuiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiHiuiiiiiuiiiiuuaiuuiunin
Martien van de Wetering
Ook voor ziekenfonds en verz. ff
uuuiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
