Uit de hand lopend toerisme zal
ook voor agrariërs van Texel
een ramp betekenen
CJ
SMID JE VERHOLEN EN DE RARE ALCHIMIST
m*s?
DE HEER MANTJE VOOR HOLL. MIJ v. LANUROUW:
Texelaars moeten zelf vat op
ontwikkelingen krijgen
van het
raadhuis
NUTSSPAARBANK
„Veergeld dupeert de
Waddeneilanden niet"
Jongerenweekend gaat
niet door
Weggelopen scholier (14)
op Texel aangehouden
Onbevoegd rijden bleek
na aanrijding
Succesvolle popgroep
treedt op in De Koog
Tweede blad Texelse Courant, vrijdag 19 november 1971
1J-
Als het toerisme op Texel zich blijft
ontwikkelen zoals tot dusver is ge
beurd, zal dat tot rampzalige gevolgen
leiden, ook voor de boeren, die nu al
de nadelen ondervinden van de in op
mars zijnde vervuiling en vergiftiging.
Aldus bosbouwkundig hoofdambtenaar
M. Mantje die voor de afdeling
Texel van de Hollandse Maatschappij
van Landbouw in hotel „De Linde-
boom-Texel" een lezing hield onder het
motto „Een blik in de toekomst van
agrarisch Texel". Blijkbaar trok dit on
derwerp sterk de aandacht, want de be
langstelling voor deze vergadering was
anmerkelijk groter dan gewoonlijk.
Aanleiding voor de uitnodiging waren
de geruchtmakende uitspraken, die de
heer Mantje deed in het NOS tv-pro-
gramma „Op Locatie". Hij pleitte daar
in voor maatregelen, die Texel tot een
nationaal park zouden maken, waarin
de agrariërs zich dan wel moesten kun
nen ontplooien. Bij menigeen kwam dat
over als een tegenstrijdigheid en het
bestuur van de Hollandse Maatschappij
vond dat boerenzoon Mantje dat maar
eens moest komen toelichten.
De heer Mantje zei dat graag te doen.
Over de „twee televisieminuten" wordt
nog steeds nagepraat en er zijn al di
verse reacties pro en contra op geko
men, hetgeen dan ook de bedoeling van
de heer Mantje was. Hij ziet het als
loodzakelijk dat iedereen op Texel
doordrongen is van de konsekwenties
an 'n tomeloze groei van het toerisme
n dat de Texelaars (en in 't bijzonder
le boeren, want hun bedrijven bepalen
t aanzien van het landelijk gebied van
Texel) initiatieven ontwikkelen, die tot
loei hebben de steeds snellere stroom in
in een andere richting te buigen.
e bo
V
Vervoercijfers
Aan de hand van de vervoerscijfers
Iran TESO schetste de heer Mantje de
Ontstellende groei van het aantal auto's
lat naar Texel komt. In 1961 vervoerde
ESO 99.000 auto's; in 1970 285.417 en
lit jaar tot oktober 324.852. Dit jaar be-
onden zich in juli 7000-9000 „vreemde"
uto's op Texel; het aantal mensen moet
de drukste periode bijna 40.000 zijn
eweest. Zó hard gaat de ontwikkeling
at prognoses in het verleden ver zijn
verschreden. Het van 1965 daterende
ecreatie-facetplan vermeldde dat Texel
■7.000 toeristen zou kunnen opvangen
a het gereedkomen van de plannen
verstekoog en De Krim. Op dit mo-
lent zijn deze plannen nog niet uitge-
oerd, maar het genoemde aantal ver-
lij fsrecreanten is desondanks over
treden. De stijging van het aantal toe-
g q sten bedroeg gemiddeld over de afge-
ke,, pen 10 jaar ll,3°/o per jaar; de jaar-
jkse stijging van het aantal auto's in
we periode bedroeg25%. En
it zijn vooral de auto's, die zorgen
»ren. Als de lijn van de afgelopen 10
ar wordt doorgetrokken betekent dat:
.000 auto's over vyf jaar. Volgens de
jfers van de gastenstatistiek waren er
1969 1,8 miljoen overnachtingen in
75 zullen het 2,3 miljoen zijn;; in 1980
igalt j miljoen en in 1985 2,85 miljoen. Voor
ïukei [genen, die nu op Texel hun boter-
beti im in het toerisme verdienen, is die
itwikkeling minder aantrekkelijk dan
1 lijkt. Het is de vraag of een groot
lel van de bedrijven in strikt econo-
sch zin rendabel zijn. Grote investe-
recjgen om deze toeristengolf op te van-
■- en|n> kunnen velen niet doen. Dat kun-
wel de grootwinkelbedrijven en
k< dere kapitaalkrachtige giganten van
Iers en het zal gebeuren zodra er vol-
ende toeristen op Texel zijn om die
osrai ^esteringen voor hen rendabel te ma
il.
rgj
ng,
K 34
28) 4
Omwenteling
)e mvesteringen van het grootkapi-
1 zijn alleen verantwoord als zich het
,ies Al iele jaar toeristen op Texel bevinden.
die te trekken zorgen dezelfde grote
iernemingen voor hotels, overdekte
waterzwembaden en andere aantrek-
ijkheden, die een heel ander publiek
kken dan nu op Texel komt. Dan ge-
irt, wat op het Duitse waddeneiland
t reeds is gebeurd: de toeristen-
'ustrie verdringt de kleine verhuur-
en laat van het landschap weinig
De luchtverontreiniging op Sylt is
is even erg als in het Roergebied.
>00 auto's op Texel zullen een on
gelijke hinder geven in de vorm
lawaai en stank. Op het winderige
«1 zal zo gauw geen „smog" ont-
ua, maar de giftige bestanddelen van
uitlaatgassen (lood) maakt het hooi
van bermen en aangrenzend land
'dt geoogst tot voor dieren giftig
isel.
n dan het water. Tien jaar geleden
kon je uit Texelse sloten nog drinken.
Nu is sprake van zeer ernstige vervui
ling. De eerste koeien zijn al vergiftigd.
De onlangs in gebruik genomen zuive
ringsinstallatie zuivert slechts een der
de van het op Texel geproduceerde af
valwater. Door de boerenbedrijven is
op Texel een lengte van 30 kilometer
sloot verontreinigd; het toerisme, zo is
gebleken, is verantwoordelijk voor nog
meer kilometers vuil slootwater. De ge
meente is niet in staat dit volledig op te
heffen.
Integratie van standpunten nodig
Zo doorgaan kan niet, maar er zijn te
genstrijdige belangen. Middenstand en
logiesverstrekkers vinden dat het alle
maal best zal meevallen en willen steeds
meer mensen naar Texel halen. In krin
gen van natuur- en landschapsbescher
ming denkt men er anders over. Nodig
is een integratie van standpunten. De
discussie moet op gang komen en de
heer Mantje zag hier 'n duidelijke taak
voor de agrariërs. Zij hebben wel enig
reCht van spreken. Hun bedrijven bepa
len immers het aanzien van het lande
lijke gebied van Texel en zij worden
toch met de gevolgen van het toerisme
geconfronteerd? Het gaat niet aan te
zeggen dat de boeren toch wel zullen
verdwijnen, want daar is geen sprake
van. Er zullen straks minder maar gro
tere bedrijven zijn, die gezond functio
neren en die onmisbaar zijn. (Terloops
liet de spreker blijken tegenstander te
zijn van recreatie op de boerderij). Op
korte termijn moet worden vastgesteld
waar de grenzen voor verdere toeristi
sche groei liggen. Er zou een studie
commissie moeten komen. Het stoppen
van de stroom door het niet aanschaffen
van een derde boot, het smal laten van
de wegen e.d. zag de heer Mantje niet
als een haalbare kaart. Als TESO niet
langer het vervoersaanbod zou willen
verwerken, zal de overheid het doen.
Hier ligt een taak voor een orgaan, dat
boven het gemeentebestuur is gesteld,
aldus de heer Mantje, die daarbij zei te
denken aan een orgaan zoals de Rijn-
mondraad. De gedachte om van Texel
en een viertal andere gebieden in Ne
derland nationale parken te maken,
leeft reeds. Ir. v.d. Kloet van Staatsbos
beheer is er een voorstander van. De
parkbestemming houdt bepaald niet in
dat alle ontwikkelingen in het betrok
ken gebied worden bevroren. Men zou
kunnen werken naar het voorbeeld van
Frankrijk, waar men nationale en regio
nale parken kent. Een regionaal park
wordt door de betrokken bevolking
doorgaans zelf aangevraagd. Dank zij
allerlei, deels financiële regelingen
kunnen de ontwikkelingen in zo'n ge
bied in verantwoorde richting worden
geleid. Een maatregel, die bijv. nodig
zou zijn is de aanleg van een centrale
afvalwaterleiding over heel Texel. Dit
is even noodzakelijk als waterleiding en
elektriciteit. Afremmen van bungalow-
bouw e.d. kan men niet van de ene dag
op de andere, maar „Als we nu begin
nen, worden de resultaten geboekt als
iedereen ziet dat de grens in zicht is".
De heer Mantje meende dat het ijzer
momenteel heet is om gesmeed te wor
den. „Laat Uw bestuur of hoofdbestuur
dit aan de orde stellen bij het ministerie
van CRM".
De heer Mantje zei terdege te besef
fen dat zijn ideeën lang niet altijd juist
overkomen en dat nog heel wat misver
standen uit de weg zullen moeten wor
den geruimd alvorens de verschillende
belangengroepen elkaar hebben gevon
den.
Tijdens het beantwoorden van de
vragen, die na afloop van de causerie
werden gesteld, herhaalde de heer Man
tje, dat de parkbestemming van Texel
niet betekent, dat alles bij het oude
moet blijven. „Door de eeuwen heen is
er steeds op andere wijze geboerd en
telkens heeft dat zijn invloed gehad op
het landschap. Het landschap mag best
blijven veranderen. Het is niet de be
doeling er een monument van te ma
ken, met uitzondering dan van enkele
stukken, zoals de Hogeberg, omdat deze
uniek is in Europa. Zo'n deel van een
paar honderd ha. is aardig om te laten
zien hoe het vroeger was.
Een vragensteller noemde de namen
van degenen, die zitting hebben in de
welstandscommissie en constateerde
dat agrariërs tot dusver weinig in de
melk te brokken hebben als het gaat
om het aanzien van het boerenland
schap. De heer Mantje stelde als weder
vraag of agrarisch Texel wel ooit po
gingen heeft gedaan om in deze zaken
meer invloed te krijgen. Maar het gaat
hier niet om het hebben van een vinger
in de pap bij incidentele kwesties, maar
om een antwoord op de vraag hoe groot
de draagkracht van Texel is als zoveel
MINISTER DREES
Naar de mening van minister Drees
van Verkeer en Waterstraat en minister
Langman van Ekonomische Zaken, wor
den de bewoners van de Waddeneilan
den en Zeeuws-Vlaanderen niet extra
belast door de bestaande tarieven van
de veer- en bootdiensten. De beide be
windslieden hebben dit aan de Tweede
Kamer medegedeeld in antwoord op
schriftelijke vragen van het kamerlid
De Jong (NMP). In het antwoord zeggen
de ministers, dat zij in algemene zin niet
de mening delen, dat de Waddeneilan
den en Zeeuws-Vlaanderen minder eko
nomische kansen krijgen door 'het tus
senliggende water.
Het oecumenisch jongerenweekend,
dat zou worden gehouden op „Bloem
en Bos" op 20 en 21 november, gaat we
gens gebfek aan belangstelling niet
door. Slechts zeer weinig jongeren rea
geerden op de uitnodiging om aan dit
weekend deel te nemen. In het voorjaar
zal een nieuwe poging gewaagd worden.
Voor
Gehoorapparatenservice
op Texel
ELECTROHUIS
mogelijk toeristen moeten worden opge
vangen zonder de essentiële „attracties"
als een leefbaar milieu aan te tasten.
Fietsenplan
Mantjes woorden leken goede weer
klank te vinden. De heer N. Dros uit
Oosterend wilde direct rigoureus te
werk gaan: „Geen auto's meer op Texel.
Zet maar 10.000 fietsen bij de boot".
Voorzitter M. Roeper onderschreef dat
de boeren zich kritisch moeten opstellen
ten aanzien van de plannen, die men
heeft met het landelijk gebied. Opletten
is geboden als straks de bestemmings
plannen ter visie komen.
Nu er toch over natuur- en land
schapsbehoud was gesproken, werd ge
ïnformeerd naar de taak van de Sabena
(Stichting Agrarisch BEdrijf ten behoe
ve van het NAtuurbehoud Texel). De
heer Mantje zei dat dit op het verrich
ten van werkzaamheden in natuurge
bieden gespecialiseerde bedrijf volko
men particulier is, en dus geen finan
ciële bindingen met staatsbosbeheer of
natuurmonumenten heeft al voert Sabe
na daar wel loonwerk voor uit. Het
land bij de Hogeberg voor het Sabena-
sChapenibedrijf wordt van staatsbosbe
heer op normale condities gepacht.
MEDEDELINGEN
VAN B EN W
Zondag kwam een eind aan de om
zwervingen van de 14-jarige Duitse
scholier Walter Beeber uit Frankfort
aan de Main, die enige tijd geleden
van huis was weggelopen en liftend via
Rotterdam en Amsterdam naar Den
Helder reisde en naar Texel overstak.
In De Koog vond hij onderdak bij een
landgenoot, wonende in de Kaapstraat.
Bij toeval kwam de Rijkspolitie met
hem in contact. Men kreeg argwaan om
dat de jongen zonder werk op Texel
verbleef en informeerde bij de Duitse
politie, waar bleek dat daar naar hem
toerd gezocht, maar dat alleen in Duits
land een opsporingsbericht was ver
spreid. De jongeman werd direct op
transport naar huis gezet.
Afgelopen zondag was het de derde
keer in 'korte tijd, dat de Rijkspolitie op
Texel geconfronteerd werd met onbe
voegd rijden. Op het kruispunt Elemert-
Keesomlaan ontstond zondag een aan
rijding tussen een scooter, bestuurd
door de 28-jarige W. J. P. H uit Den
Burg en de Opel Caravan-personenauto
van B. F. P. uit Eierland. P. wilde vanaf
de Keesomlaan linksaf slaan en gaf geen
voorrang aan de hem tegemoetkomende
scooter. De scooterrijder liep enkele
verwondingen aan zijn benen op, de
automobilist bleef ongedeerd. Beide
voertuigen werden licht beschadigd. Bij
het opmaken van het proces verbaal
bleek, dat H wel in het bezit was Vc|n
een geldig rijbewijs voor een personen
auto, maar niet voor een tweewielig mo
torvoertuig. Kort geleden werden twee
automobilisten, (waaronder een jongen
van 14 jaar) op heterdaad betrapt bij
onbevoefd rijden. De politie liet ons we
ten, dat de controle op dit gebied ver
scherpt is.
DE KOOG De popgroep „Mouth
Mc-Neal the Whiskers" treedt zon
dagmiddag op in Vat 69 te De Koog. De
groep mag zich verheugen in een snel
groeiende populariteit. De eerste hit van
Mouth c.s. (He, you love) werd vierde
in de top-tien van Hilversum 3, Vero
nica en Noordzee. Deze weëk was de
nieuwe plaat „How do you do" smash
play van Radio Noordzee en vanaf mor
gen alarmschijf van Veronica.
SCHIETOEFENINGEN
Op 24 november wordt geschoten te
Breezandijk van 11.00 tot 18.00 uur
met de 155 mm Houwitser, sector 180
graden Afsluitdijk richting Den Oever,
hoogte 15.000 voet diepte 15 km.
Op 22 november, uitwijkdatum 23
november gaat H.M. Tjerk Hiddes
schieten in Nieuwe Haven-Lutjewind,
sector 045 - 075 graden rechtwijzend
straal 9 mijl vanuit het hoge geleide-
licht Nieuwe Haven. Veiligheidsschip
aanwezig.
GESLAAGD
Voor het diploma machineschrijven
VSLM (200) slaagde mej. Petra Kikkert;
voor het diploma 165 slaagden Ria Kei
zer en Ans Maas. Zij werden opgeleid
door de heer A. C. Peetoom.
Personeel
De heer J. Borgman te Den Burg is
door burgemeester en wethouders be
noemd tot kontroleur toeristenbelasting.
Hij zal zijn werkzaamheden op 1 decem
ber a.s. aanvangen.
Raadsvergaderingen.
De eerstvolgende raadsvergadering
zal worden gehouden dinsdag, 30 no
vember a.s. Als belangrijk punt kan nu
al worden genoemd de bespreking van
de verpleeghuisplannen.
Op 14 december zal de tiende en
waarschijnlijk laatste raadsvergadering
van dit jaar worden gehouden. De
hoofdschotel wordt dan gevormd door
de behandeling van de gemeente-begro
ting voor 1972.
Huwelijksvoltrekkingen.
Voor de maand december zijn al veel
huwelijksvoltrekkingen genoteerd. Het
ziet er naar uit, dat het weer een erg
drukke maand gaat worden. Zij, die in
december willen gaan trouwen, doen er
dan ook goed aan, zo spoedig mogelijk
kontakt op te nemen met de secretarie
om datum en uur vast te leggen. Dit kan
de teleurstelling voorkomen, dat het
gewenste tijdstip al voor een ander
trouwlustig paar is vastgelegd. Maak
dus geen afspraken met kerk, taxi
onderneming, e.d., voordat een en ander
geregeld is met de burgerlijke stand.
Voor sportvisserij is wel vergunning
nodig.
Onlangs nam de Texelse Courant een
bericht over uit de Harlinger Courant,
waaruit bleek dat de exploitanten van
sportvissersschepen, de heren A. Lettin-
ga uit Terschelling en J. Hiemstra uit
Harlingen door de kantonrechter te
Leeuwarden waren ontslagen van
rechtsvervolging. Tegen hen was proces
verbaal opgemaakt wegens het tegen
betaling vervoeren van personen per
schip, zonder dat ze daarvoor een ge
meentelijke vergunning in hun bezit
hadden. In het bericht werd derhalve
geconcludeerd; voor varen met sport
vissers is geen gemeentelijke vergun
ning nodig. Het gevaar is groot dat de
Texelse exploitanten van visserschepen
die in de zomermaanden met toeristen
rondvaarten maken of met sportvissers
varen, denken, dat ze hun gang kunnen
gaan. Daarom het volgende
De kantonrechter stelde, dat de ma
terie van het personenvervoer te water
uitputtend is geregeld in de wet Open
baar Vervoer van 1880. Het is lager
wetgevende lichamen niet toegestaan
hierop aanvullende bepalingen te ma
ken. Een en ander houdt in, dat vervoer
tot een maximum tot 30 personen op de
binnenwateren, waaronder ook de Wad
denzee valt, niet aan beperkende bepa
lingen is gebonden. Mochten ten aanzien
daarvan misstanden ontstaan, dan is het
de taak van de wetgever om met aan
vullende bepalingen in de wet te komen.
De officier ging tegen de uitspraak
van de kantonrechter in cassatie bij de
Hoge Raad om een uitspraak in deze
zaak te verkrijgen.
Zolang de Hoge Raad nog geen uit
spraak heeft gedaan, blijft de gemeente
verordening van kracht en is er een
vergunning nodig voor de uitoefening
van de zeesportvisserij met sportvissers-
schepen op de Waddenzee t.b.v. de vei
ligheid van de meevarende hengelaars
of passagiers. Dit houdt echter niet in,
dat de twee voornoemde exploitanten
weer voor het gerecht moeten verschij
nen. Zij zijn ontslagen van rechtsver
volging, maar er kan wel weer proces
verbaal tegen hen worden opgemaakt.
Er staat bovendien een bmnen-
scheepvaart-rampenwet op stapel,
waarin bedrijfsmatige uitoefening van
de rekreatie zal worden geregeld en
daar valt ook de sportvisserij onder, zo
dat dat dan wettelijk wordt geregeld
en men er niet meer onderuit kan ko-
150. „Waar is dat waarschuwingssys
teem dan voor" vroeg inspecteur Hom
meles. „Diende dat er soms toe, om te
weten te komen waar zich de indring
ers ophielden in het bos?"
„Precies," zei smidje Verholen. „Ik
heb er nog een schets van in mijn zak
boekje staan. Kijk maar. Hier in het
midden staat het kasteel van Balderik
de Woeste. Daaromheen bevindt zich
het Knekelwoud. De buitenste bomen
van het woud vormen een grote ring,
en in de bomen van die ringen zijn zen
dertjes aangebracht. De stralen van de
zendertjes zijn precies op de ontvang-
ertjes gericht. En nou zien jullie ook
hoe bliksems handig die Nosco gewaar
schuwd werd. Die lampjes hier op tafel
geven natuurlijk precies aan in welk
deel van het bos de binnendringer de
ring van bomen doorbrak Precies op
die plaats ging dan natuurlijk een
lampje branden. Zo kon de professor
precies zien waar hij naartoe moest
gaan om de indringer snel te vinden."
„Wat een ingewikkelde toestand,"
zei Harry Hommeles zuchtend. „Had
die schurk dat nu niet eenvoudiger
kunnen doen?"
„Natuurlijk niet," zei Frans Bulle,
die nog steeds verwoed alles opschreef.
..De schelm had geen pottekijkers no
dig. Daarom ging hij voor spook spelen
om ongewenste gasten uit de buurt van
het oude slot te houden. En hij is er
goed in geslaagd ook, want iedereen
hier werd zo bang als wat. Niemand
durfde meer een voet in het bos te zet
ten. Maar nu is het uit dank zij twee
dappere kerels als smidje Verholen en
Frans Bulle, de bekende journalist."
„Ja hoor, het is goed," gromde Harry
Hommeles. „Jullie denken, dat wij van
de politie dat niet gekund hadden, hè?
Vergeet het maar rustig."
„Ik vergeet niks," lachte Frans Bulle
„Het komt allemaal in de krant, met
getekende plaatjes erbij."
„Ik ga nu even met de auto naar
het bos," zei Bulle. „Ik rijd langs dit
paadje hier. Op een gegeven ogenblik
doorbreek ik dan de stralenkrans en
als ik me niet vergis moeten deze twee
lampjes hier dan gaan branden. Hou
den jullie het alarmsysteem in de ga
ten, lui?"
Frans Bulle ging op weg en liet
smidje Verholen en Harry Hommeles
bij het model achter. En ja hoor, even
tjes later gingen er twee lampjes bran
den en begon er een schel oorverdo
vend te rinkelen
(wordt vervolgd)
