„De IJsberg"
rentoonstelling Pieter
zeker de moeite waard
Bruegel is
\sSS33SSmMi
Schilderijen uit
16e eeuw met
ictueel karakter r,
I verhaal uit het soldatenleven door L van Schooien
Zien ze dat nu niet?
Contant Spaarzegels
werft winkeliers
Harlinger gemeenteraad
naar Texel
's Nachts opstallen van
melkvee
Tweede blad Texelse Courant, dinsdag 18 april 1972
30. „Zo", zei de luitenant Koremans,
vie zie ik daar7 Stoor ik als ik er
ren bij kom zitten?"
„Nee luit", verzekerden Geert en
oerd als uit één mond. „We voelen
Y h*er nog ééns zo erg burger", legde
(oerd uit, „met al die dierbare mili-
lire gelaten om ons heen".
„Hoe heeft die Bot dat klaarge-
ieeld?" informeerde de luit met een
ik op het jonge .paar.
».Tja", antwoordde Sjoerd, „dat is in-
irdaad een stunt. Want weet u, Kees
!eft beslist gewild dat hij het als ge-
oon soldaat klaar zou spelen. En dat
■gt wat bij de dochter van de adju-
"int".
«Hij schijnt het in de burgermaat-
toppij anders best klaar te spelen",
eende de luit. „Die ouwe heer van 'em
|kt mij een geslaagd zakenman".
„Daar heeft ie haar nooit iets van
Meld", zei Sjoerd, „hij zei dat hij
itomonteur was en dat was eigenlijk
ik zo".
.'Dus dat is nu je reinste liefde zon-
•r bijbedoelingen", verwonderde zich
luitenant. „Daar léés je wel eens van
a?£ is het toch werkelijkheid".
„Ik had er wat voor gegeven" beken-
Geert, ,,als ik 'em bij de Stip op au-
eJtle had kunnen zien gaan. Zou-ie in
r^U gestaan hebben?"
wei °P „op de plaats rus-
11 gecommandeerd hebben", meende
de luit „anders wordt het wel wat erg
stijfjes, niet? In aanmerking genomen
dat Bot nooit een van zijn bijzondere
lievelingen was, ziet de Stip er toch
nogal tevreden uit. O juffrouw, neem
me niet kwalijk, ik zit met een paar ve
teranen een en ander op te halen".
„Mag ik luisteren?" vroeg Loes. „Ik
ben een zuster van Kees". Ze lachte
naar Sjoerd.
„Zozo", zei de luitenant droogjes, „en
ne Koopmans, wat is Bot eigenlijk van
jou? Een aanstaande zwager?"
„U ziet véél te scherp luit", zei Geert
lachend. „U moet maar bij de geheime
dienst".
„Daar heb je het Kruis.pardon, ik
bedoel kapitein De Mol", ontdekte
Sjoerd.
De twee ex-landverdedigers rezen
eerbiedig van hun stoelen toen de ge
duchte man langskwam. De kapitein
stond verrast stil, niet weinig gestreeld
door de correcte begroeting. Zie je,
dacht hij, je maakte niet alleen mensen,
maar zelfs héren van zo'n stelletje. En
Sjoerd en Geert kregen een onver-
wacht-hartelijke handdruk en de kapi
tein was zeer belangstellend, hoe de bei
de heren het maakten in de burger
maatschappij.
„Jullie mist me zeker zo af en toe
wel eens", vroeg hij met een knipoog
naar de luitenant.
„Nou kapitein", zei Geert, „ik kan me
In de BB-kclder onder het raadhuis
een tentoonstelling ingericht met re-
rodukties en foto's van het werk van
•ieter Brucgel de Oude. Het is een goe-
reden om eens een uurtje uit te trek-
j voor een bezoek aan het raadhuis.
tentoonstelling is geopend tijdens de
ren dat ook het raadhuis open is en
ivens op donderdag- en vrijdagavond,
e Vlaamse schilder, die omstreeks 1550
i Italië en Antwerpen werkte heeft
el nagelaten dat de moeite van het
ekijken meer dan waard is. De ten-
S)onstelling bestaat uit reprodukties
waak in kleur) en foto's, met daarbij
Hieesterlijke detailopnamen.
i|
"Bruegel is afkomstig uit het volk, niet
it de adel of de geestelijkheid; hij
ildert het volk om de gewone
jnsen iets te vertellen. Hij wil ze iets
ia-'Kten zien van de kleine gebreken,
loonheidsfoutjes in de onderlinge re-
[ties, die een wereld onleefbaar kun-
:n maken. De onhebbelijkheden zoals
gdHengheid en wraakzucht, gemakzucht
uitsloverij, komen allemaal aan de
illi^fcde. Alle terechtwijzingen samen ma-
#"Ben hem, vooral in zijn latere werk, tot
fc'-Ben moralist. En de mensen die méér
[ill endan de mooie plaatjes alleen
iaar bekijken, kunnen zich toetsen aan
Jat zij als zijn moraal ervaren. Door al-
Je akties op een doek onafhankelijk van
kaar te laten gebeuren zoals dat ook
de samenleving gebeurt, geeft hij
bont wereldbeeld. Het samenspel van
le handelingen op een schilderij is
in getrouwe weergave van het feit dat
le gebeurtenissen samen in de maat-
happij iets hebben dat meer is dan een
•telsom: de kleurrijke wereld van
ruegels schilderwerk heeft een dimen-
e zoals onze wereld die heeft in de
irm van de sociale struktuur.
Raakvlakken
Het doet er weinig toe tot welke
hooi Bruegel hoort, het doet er wei-
Velen hebben in schoolverband de
Bruegel-expositie bezocht. Hier een
groepje van de Rijksscholengemeenschap
onder leiding van hun tekenleraar
mg toe of hij imiteerde en zo ja, wie hij
nadeed. Het is niet zo belangrijk waar
en wanneer hij precies geleefd heeft. Al
die technische details van penseelstreek
hier en speciale verf daar kunnen de in
druk die je van zijn werk krijgt hoog
stens vertroebelen. Het is voldoende een
globale indruk te hebben van de per
soon Pieter Bruegel, en dan speciaal de
plaats die zijn persoon innam in de so
ciale struktuur van zijn tijd.
Het gaat er ook niet om welke bood
schap Bruegel precies door wilde geven
en waaruit die boodschap in zijn werk
blijkt. Veel belangrijker is het om te
voelen wat zijn schilderijen, de onder
werpen die hij koos, voor de toeschou
wer van nu betekenen. Wat komt er
van zijn bedoelingen over en hoe komt
het over? Daarbij spelen raakvlakken
van zijn sfeer en onze levensopvatting
een grotere rol dan eventuele politieke
en economische beschouwingen die men
kan houden met de catalogus van
Bruegels werk in de hand.
Aktueel
Sommige schilderijen zijn als schok
kende oorlogsfoto's. Wat bijvoorbeeld te
doen met die enorme foto van de man
zonder ogen? Is de ellende van de bede
laars, de kreupelen, de dommen, de
krommen en de lammen een andere dan
die van Vietnam? Het schilderij met de
spreuken („Vlaamse spreekwoorden",
een betere naam zou zijn geweest
„Vlaamse toestanden") zou vandaag
weer geschilderd kunnen worden en het
thema van „De toren van Babel" is grie
zelig aktueel. Zijn de autoritaire ver
houdingen tussen heer en slaaf wezen
lijk veranderd? Of zijn de woorden de
gradatie en ontslag slechts een moderne
versie van het woord zweep? Zo rijzen
er vele vragen bij het bekijken van dit
werk.
Niet alles ziet er beklemmend en
waarschuwend uit. Er zijn mensen die
hard werken en daar vrolijk bij blijven.
Mensen die oprecht plezier hebben, al
hebben ze maar één been (en dat in een
tijd zonder ziekenfonds!) Toch ontbreekt
er iets aan de boerenleut die Brue
gel laat zien: bij veel van de afgebeelde
figuren, hoe vrolijk ze ook schijnen,
ontbreekt een wil om een goede, vrolij
ke wereld voor iedereen te scheppen.
Ze berusten in de overmacht van het
kwaad, dat zelfs de meest argelozen en
zieligen niet ongemoeid laat (zie bijv.
„De Misantroop"). Ze leven zonder een
gedachte aan de toekomst, ze leven in
hun „nu", en proberen van alles het
beste te maken, zonder er eigenlijk veel
op vooruit te gaan.
Pieter Bruegel l(,Vieze Bruegel") schil
dert de natuur zoals hij geschilderd
hoort te worden; iedereen voelt zich er
door aangetrokken of afgestoten, al
naar gelang zijn voorliefde 'het gaat
er om dat men iets voelt voor de na
tuur die Bruegel geschilderd heeft en
veel minder voor Bruegel die het ge
schilderd heeft.
Beschadigingen
Bruegel is een verslaggever, iemand
die scherp observeert en die mets wenst
te verbloemen in zijn weergave van wat
hij ziet. Een schilder die zijn mening
geeft en daarbij niet blijft steken in op
pervlakkige theorieën, maar de „lezers"
van zijn werk verwijst naar de mensen
die de wereld bevolken om te begrij
pen wat er op de wereld misgaat ver
wijst hij naar ons, die zijn schilderijen
bekijken.
Hoewel iedereen op zijn eigen wijze
Toen ik een dezer dagen met een niet-
agrariër over ons eiland reed viel het
deze niet-deskundige op, dat er zo'n
groot verschil was in de kleur van soms
naast elkaar liggende percelen gras
land. Ik vertelde de persoon in kwestie
dat dit een gevolg was van het feit, dat
de gebruiker van de percelen, die er al
echt voorjaarsachtig bi^ stonden, op tijd
stikstof had gestrooid en dat z'n buur
man, waar het grasland nog een winters
aanzien had, dit had verzuimd.
Ik bespaar u de reaktie van de per
soon in kwestie. Maar het kwam hier op
neer, dat het voor hem volkomen onbe
grijpelijk was, dat iemand die dit ver
schil één keer gezien had, toch nog
vergeten was op tijd stikstof te strooien.
Frappante verschillen
Het verschil tussen percelen, die in de
eerste helft van maart de stikstof heb
ben gehad en die waar de veehouder
zich door de lang aanhoudende droogte
„geroepen" voelde om nog wat met de
stikstofbemesting te wachten is inder
daad weer opvallend.
Laten deze laatste veehouders echt
niet denken, dat ze deze achterstand in
de loop van het jaar nog wel kunnen
inhalen. Ieder jaar heeft maar één voor
jaar. Je krijgt met een tijdige bemesting
niet alleen een flinke hoeveelheid gras,
het is bovendien gras, dat een zeer hoge
kwaliteit heeft.
We zijn van mening, dat de vergro
ting van het bedrijf via een goed ge
bruik van de stikstofmeststoffen nog
veel te weinig aandacht krijgt. Het is op
het moment helemaal geen zeldzaam
heid, dat veehouders die zoveel moge
lijk vee willen houden op een beperkte
oppervlakte grond naar een jaarlijkse
bemesting van 400 kg zuivere stikstof
per bunder grasland gaan. Een heel
groot gedeetle van deze 400 kg moet in
de eerste maanden worden gebruikt.
Het is erg jammer, dat er nog altijd
veehouders zijn, die menen dat het aan
kopen van dure grond of aankoop van
ruwvoerprodukten belangrijker is dan
een goed gebruik van de grond, die ze
reeds in gebruik hebben. Dit betekent
geen veroordeling van veehouders, die
door aankoop van grond of aankoop
van ruwvoer hun bedrijf vergroten,
maar deze zaken komen pas aan de orde
als de mogelijkheden op eigen bedrijf al
volledig benut zijn.
Door de n.v. Exploitatie Contant
Spaarzegels uit Badhoevedorpw orden
momenteel op Texel winkeliers gewor
ven voor een universeel spaarzegelsy-
steem. Het gaat om zegels die door de
deelnemende winkeliers gratis worden
een schilderijententoonstelling of, zoals
in dit geval, een expositie van repro
dukties mag bezoeken en beoordelen,
het zal zeker niet tot de lessen van Pie
ter Bruegel gehoord hebben dat men
zijn werk zo snel mogelijk moet bescha
digen. Het is dan ook zonder meer een
schande dat reeds vier dagen na de ope
ning een der prenten onherstelbaar ver
nield was. Ook zegt Pieter Bruegel ner
gens dat schilderijen pas waardevol zijn
als ze echt zijn. Het valt dan ook wat
tegen dat het kommentaar dat het meest
gegeven is luidt: „Jammer dat er geen
originelen hangen". Reeds in 1559 schil
derde Pieter Bruegel het werpen van
parels voor de zwijnen.
T
We hadden wel eens het gevoel, dat
we met het naar voren brengen van de
voordelen van het in de zomer 's nachts
„opstallen" van het melkvee „een roe
pende in de woestijn" waren. Ik meen
wel te mogen zeggen, dat enkele vee
houders in ons gebied tot de eersten
behoorden, die dit systeem gingen toe
passen. Het is zeker al tien jaar
geleden, dat we in deze rubriek hier
over de eerste mededelingen deden.
De trouwe lezers van onze rubriek
zullen zich herinneren, dat we over het
algemeen weinig bijval kregen. Men zag
meer nadelen dan voordelen. Als een
belangrijk nadeel werd steeds genoemd
het niet halen van de topproduktie in
de periode, waarin andere veehouders
er toe overgingen om het melkvee 24
uur de mogelijkheid van weiden te ge
ven. Als een tweede nadeel noemde men
het extra-werk, dat aan de methode
van het 's nachts opstallen was ver
bonden.
Dat we steeds voor deze methode zijn
blijven voelen bewijst, dat we niet in
deze nadelen geloofden, of in ieder ge
val de voordelen belangrijk vonden dan
de nadelen.
Zijn cr nadelen?
Wat het niet halen van de topproduk
tie betreft kunnen we verwijzen naar al
jaren geleden vermelde gegevens van
de gemiddelde melkproduktie op de
Texelse bedrijven, die de methode van
het 's nachts opstallen toepasten ten op
zichte van het gemiddelde van alle
Texelse bedrijven. Daaruit bleek, dat de
gemiddelde produktie van de eerst ge
noemde bedrijven hoger was dan het
Texelse gemiddelde. We geven graag
toe, dat dit nog geen volkomen sluitend
bewijs is, al is het beslist ook niet zo,
dat het helemaal geen waarde heeft.
In later genomen proeven is duide
lijk naar voren gekomen, dat het 's
nachts opstallen geen melk behoefde te
kosten als gezorgd werd voor een pas
sende bijvoeding gedurende de nacht.
Vrij algemeen is men van mening, dat
die bijvoeding een voederwaarde van
1.000 gram zetmeelwaarde moet bevat
ten. Uitgedrukt in voedermiddelen is
dit IV2 kg krachtvoer, of l!& kg droge
verstrekt, één bij elk contant besteed
kwartje. Bij totaal ƒ125,aan aanko
pen is de spaarkaart vol; deze heeft dan
een waarde van f2,50 en kan worden
verzilverd. De winkeliers moeten de ze
geltjes inkopen bij de n.v. maar de be
langrijkste inkomsten van de n.v. wor
den gevormd door de rente van het
geld. Op Texel hebben zich inmiddels
12 winkeliers aangemeld.
In het kader van de twee-j aarlijkse
excursie bereidt de gemeenteraad van
Harlingen plannen voor om in augustus
een bezoek te brengen aan Texel. Men
komt hier o.a. kennis nemen van de
stand van zaken ten aanzien van de
mosselverwateringsproeven. De ver
kregen informatie wil men aanwenden
om bij het provinciaal bestuur van
Friesland aan te dringen op een ver
snelling van de bouw van de rioolzui
veringsinstallatie in Harlingen. Dit alles
in verband met de mosselkweek op de
Wadden en verdere verplaatsing van de
mosselindustrie van Zeeland naar de
Waddenzee.
pulp, of 3 kg matig hooi, of 6 kg aard
appelen.
Wat de extra-werkzaamheden betreft,
menen we te kunnen zeggen, dat men
hierover heel weinig meer hoort. In
veel gevallen wordt toch binnenshuis
gemolken en in dat geval geeft het 's
nachts opstallen zeker geen extra-werk.
We zijn van mening, dat het 's nachts
binnenhouden van het melkvee voor al
in gebruik zal komen op bedrijven met
een loopstal, waar het melkvee in de
doorloopmelkstal wordt gemolken.
De voordelen
Het meest in het oog lopende voor
deel is wel de mogelijkheid om op de
zelfde oppervlakte grond een groter
aantal stuks vee te houden. Proeven
hebben uitgewezen, dat het mogelijk is
om 10 - 15°/o meer vee te houden op
eenzelfde oppervlakte grond. Vooral in
de eerste maanden van het zomersei
zoen wordt door bevuiling en vertrap
ping heel wat gras „verknoeid".
In gevallen, waarin men 's nachts
aangekocht voer geeft is de mogelijk
heid om de veebezetting zwaarder te
maken uiteraard nog groter dan in ge
vallen, waarin 's nachts ruwvoer van
eigen bedrijf wordt gebruikt. Ook in
het laatste geval is er echter duidelijk
een mogelijkheid tot uitbreiding van de
veestapel.
Een voordeel van het 's nachts op
stallen, dat vooral* in de voor- en na
tijd tot uiting komt is de gezondheids
toestand van het vee. We denken hier
bij vooral aan het optreden van kop-
ziekte. Hoewel er ook andere mogelijk
heden zijn om de kans op het optreden
van deze ziekte zo klein mogelijk te
maken menen we, dat het 's nachts op
stallen van bijzonder groot belang is in
dit opzicht.
Tenslotte
In het komende seizoen zal het aan
tal bedrijven, waar het melkvee in de
zomer 's nachts op stal verblijft ook in
ons gebied nog weer wat groter zijn. U
zult begrijpen, dat we dit toejuichen.
In de eerste plaats, omdat we van me
ning zijn, dat een aantal veehouders
hierdoor de mogelijkheid krijgt om het
bedrijf te „vergroten".
We zijn bovendien van mening, dat in
diverse gevallen de „leefbaarheid" van
het bedrijf door deze methode beter
wordt.
En tenslotte moet u ons niet euvel
duiden, dat het ons een zekere voldoe
ning geeft, dat we een methode, die we
met hardnekkigheid hebben verdedigd,
langzaamaan toepassing begint te vin
den.
er wel overheen zetten, maar hier
Sjoerd, z'n kussen is vaak nog nat van
tranen".
De kapitein kon het zich indenken en
knikte zijn voormalige pupillen welwil
lend toe.
„Zou Ome Wullem het nog wagen te
komen?", vroeg Sjoerd.
De luit behoefde blijkbaar geen uit
leg.
„De sergeant Walvisbeen", zei hij, „is
overgeplaatst".
„Net te laat", betreurde Geert.
Langzamerhand werd het rustiger.
Een paar plakkers zaten nog achter een
glaasje. Maar toen ging het verloofde
paar met de ouders naar het zaaltje,
waar de tafel al gereed stond. Vader
Bot kwam op de beide vrienden af.
„Jullie hebt het al wel begrepen na
tuurlijk", zei hij, „dit feest is zonder
jullie niet compleet. Kees zegt: zonder
jullie zou hij het nooit geklaard hebben.
Ik ben blij dat jullie gekomen bent, jon
gens. Kom, dan zullen we es zien of er
misschien iets te eten valt".
Nu, te eten viel er genoeg. De stem
ming was uitstekend. Bij het dessert
speechte vader Bot, en toen hoorden
Geert en Sjoerd hoe keurig adjudant
Ackermans een tafelrede kon houden,
waarin hij kon het anders? ook de
oude wapenbroeders van Kees betrok.
En toen zei Ruth: „Als niemand er be
zwaar tegen heeft, dan wou ik ook nog
wel een woordje zeggen".
„Wie zou daar bezwaar tegen kunnen
hebben, lieve kind?", vroeg Bot senior.
Vader Ackermans keek wat beducht
naar zijn dochter. Maar zijn vrouw
glimlachte haar wijze glimlach. Loes
knipoogde naar Sjoerd, maar Geert
keek met onverholen bewondering naar
het meisje, dat in de Legerplaats be
kend had gestaan als De IJsberg.
„Ik ben een soldatendochter", zei
Ruth, eerst nog wat onzeker, „en juist
daardoor sta je verder van de soldaten
af dan iemand anders. Kees weet dat,
en Sjoerd en Geert weten het ook wel.
Toch hebben Kees en ik elkaar gevon
den en wel langs wonderlijke wegen.
De vriendschap van Geert en Sjoerd
hebben hem en mij daarbij ge
holpen. Ik denk maar aan een zeker
briefje dat opeens in mijn schoot rolde,
toen een zekere soldaat hélemaal per
ongeluk in de verkeerde bus was ge
stapt". Geert lachte. „Ik denk aan de
acht dagen streng, die Kees voor me
heeft opgeknapt. Wij hebben die ver
sperringen kunnen opruimen". Ze
zweeg even.^
„Soldaten", ging ze met vaster stem
verder, „worden weggehaald uit de bur
germaatschappij, en tellen dan ook vaak
niet meer mee in de burgermaatschap
pij. Ze voelen dat zelf, en soms beïn
vloedt het hun gedrag. Ik zelf heb nooit
met soldaten omgegaan. Dat was in
mijn positie wel te begrijpen. Maar ik
heb ondervonden, dat een man in de
dienst zichzélf kan blijven, ik heb een
doodgèwone soldaat ontmoet, en ge
merkt wie zijn vrienden waren, en
daaraan heb ik deze gelukkigste dag
van mijn leven te danken".
„Héla", zei Kees, „die komt nog je
trouwdag".
„Totnogtoe", corrigeerde Ruth, „is dit
de gelukkigste dag, want ik zie alle
maal gelukkige mensen om me heen.
Vooral vader wil ik bedanken, want die
'heeft het toch maar geslikt, dat die las
tige dienstplichtige Bot C. hem om de
hand van zijn dochter vroeg".
Ze lachte stralend naar de adjudant,
die zoals Sjoerd naar Loes fluisterde
„met een bijna menselijke trek op zijn
gelaat" zijn dochter aanhoorde.
„En nu", zei Ruth, „ga ik iets zeggen
dat jullie misschien te ernstig zult vin
den voor een meisje, maar ik meen het
uit de grond van mijn hart. Ik heb er
lang over gedacht, want Kees heeft me
er over aan het denken gezet. Ik hoop
dat alle mensen die er iets aan doen
kunnen, er naar zullen streven om de
soldaat te helpen, in het leger zijn beste
eigenschappen van geest en karakter te
ontplooien, zodat niemand meer zegt
„het is maér een soldaat" en niemand
zich schaamt voor zijn uniform. Want ik
ben niet gaan houden van meneer Bot
uit Den Haag, de zoon van de direkteur
van de Haagse Automaatschappij, maar
van soldaat Bot uit mijn vaders com-
pie".
„En daarom vond ik je zo'n schat",
riep Kees en zoende zijn verloofde zon
der aarzeling.
De wijzers van de klok schenen zich
razendsnel voort te spoeden. Sjoerd
keek bedenkelijk op zijn horloge.
„Jullie moet weg", ontdekte Kees,
„jammer jongens, maar we zetten het
binnenkort in het Haagje voort". Allen
stonden op om de twee uitgeleide te
doen. Bij de deur greep Ruth ze ieder
bij een arm.
„Geert en Sjoerd", zei ze, „jullie blij
ven onze vrienden, niet? Kees, vind je
het erg, als ik ze allebei een zoen geef?"
„Eén kan er bij door", stond Kees toe.
Toen ze in de auto zaten die hen naar
het station bracht, zei Sjoerd „Geert
ouwe jongen, ik wist niet dat jij zó
kleuren kon".
„Dat was van de kou", legde Geert
uit. „Voor het eerst van m'n leven kreeg
ik een zoen van De IJsberg!"
EINDE
