oe aangenaam werd ik verrast
1
i i
Proefrit met verandering.
erslag van een bezoek aan Texel in 1830 (1)
«.IHrf.ldJM.H
meubelen kijken bij klercq
BWSÉ
IHilSp
Oud tijdschrift
HOUTCONSERVERING
CENTRALE VERWARMING
Zelf doen?
Fa. J. de Graaf
M.A.V.O. kant en klaar-
garages vanaf ƒ2725,—
Decoratieve tuinafscheiding
A. VAN DER VIS B.V.
-
TET EILAND TEXEL van ouds
J J Texlum het voornaamste
onzer noordelijke Eilanden, ligt
op ongeveer een uur afstands
de Helder, en wordt ten noordwes-
met eene keren van duinen, en aan
overige zijden door zeedijken om-
|>d. en tegen de zeevloeden beveiligd.
èenigd, zoo als nu, met het Eij er-
dat, volgens de geschiedenis, vóór
9 nog een afzonderlijk eiland was,
ft hetzelve eene uitgestrekte opper
ste, wier geheele omtrek, alle dui-
en duingronden daaronder begre-
op 16 a 18 uren gaans kan bere-
d worden: de binnen de dijken ge-
:ne en gecultiveerd wordende lande-
beloopen 7 a 8000 bunderen
nds, waarvan slechts een zeer klein
eelte tot bosch of bouwland, en al
overige tot wei- of hooiland gebe-
wordt.
den telt thans op dit Eiland nog zes
pen, namelijk den Burg, het oude
did, den Hoorn, de Waal, het Ooster
en de Koog, ofschoon dit laatste
uwelijks meer den naam van dorp
dient, en alleen nog uit eene vrij
kerk en toren, met ongeveer 15 of
luizen, bestaat. Overigens vindt men
aantal gehuchten van 6, 8 en meer
huizen, die, overal verspreid, het
me toebrengen, om het geheel des
mds een levendig aanzien te geven.
AI
SI
ND
d.n:
el 1
'ei
e;
W\f> C
- - ",.7 ;-r
Postschuit
ver het algemeen heb ik opgemerkt,
heb dit trouwens bij eigene onder-
welk een hoogst ongunstig
kbeeld men meestal zich van een Ei-
vormt. Ik herinner mij nog zeer
het oogenblik, toen ik mij naar
begaf. Opgevoed in eenen kring
op eene plaats, waar men hoege-
md geen eigenlijk denkbeeld van zee
eiland had, waar alwat zee heette
eenen zekeren afschrik inboezem-
was het mij een wonderlijk denk-
d, toen ik, om gewigtige redenen,
naar een Eiland moest begeven, en
eenigen tijd vertoeven! Een
kbeeld van bekrompenheid van
barheid van oord; een klein
:je gronds, van waar men steeds de
indige zee voor oog en had; onbe-
lafdheid van zeden.ziedaar de
eurende gedachten, die mij bezig
den, toen ik in de postschuit stapte
laar Texel stevende! (*1)
Vaarwel schoone Natuur
rouwens dit is niet onnatuurlijk,
wanneer men de gewone reisroute, al
thans van Haarlem af, in aanmerking
neemt. Hoe aangenaam toch is niet de
weg van Haarlem naar Alkmaar! Eene
gemakkelijke diligence voert u snel
langs eenen uitmuntenden straatweg,
beplant met fraai opgaande boomen; het
oog vindt onophoudelijk nieuwe lustho
ven, nieuwe schoonheden van allerlei
aard, die men met telkens fraaijere ver
wisselt, prachtige buitenplaatsen, kost
bare gebouwen, fraai je bosschen, uit
muntende weiden en wat niet meer!
Alkmaar gepasseerd zijnde, krijgt het
land dadelijk eene geheel andere ge
daante; met weinige uitzondering,
geene lusthoven, geene prachtige gebou
wen meer. Ofschoon de Zijpe heerlijke
landouwen oplevert en van de vlijt ha-
rer ingelanden getuigt, kan zij toch op
verre na niet aan het oog die heerlijke
tooneelen vertoonen, die het aan gene
zijde van Alkmaar geniet. Maar
thans komt men aan het Zand; en nu
vaarwel schoone Natuur; eene onafzien
bare vlakte van heide of schralen wei
degrond, doorsneden van een schier
regtlijnig kanaal; ten oosten de Zuider
zee, ten westen eene reeks van dorre
duinen, ziedaar wat nu het oog vindt,
en somberheid en treurigheid in het
hart doet ontstaan, in plaats van den
vrolijken moed, dien men nog kort te
voren ondervond! Zóó gestemd, komt
men aan het Nieuwe Diep, en moet nu
over den wijden plas naar het Eiland
Texel! Wat nu moet dat niet zijn! Im
mers het kan wel niet anders, of dit
De Koog in het midden van de vorige
eeuw. Ofschoon dit laatste naauwelijks
meer den naam van dorp verdient en
alleen nog uit eene nette kerk en toren,
met ongeveer 15 of 20 huizen, bestaat".
moet nog minder zijn dan het treurige
tooneel, dat men pas gezien heeft!
Kudden schapen
Zóó ten naastenbij waren mijne ge
dachten gedurende den overtogt, die,
begunstigd door goeden wind en tij,
binnen het uur plaats had; en ik geloof,
dat het wel die van menigeen zullen ge
weest zijn, die voor het eerst deze reize
deed, en nimmer te voren, noch van zee,
noch van Eiland, eenige eigene onder
vinding had.
Hoe aangenaam intusschen werd ik
verrast, zoodra ik in de haven van het
oude Schild voet aan wal zette, en vol
nieuwsgierigheid het oog opsloeg, ten
einde toch eens te zien, waar ik nu wel
stond. Links van mij het oude Schild;
vóór mij, oost- en westwaarts, uitge
strekte en welige landerijen, met talloo-
ze kudden schapen en hoornvee; hier en
daar op verre afstanden verschillende
torens; overal kleinere of grootere ge
huchten, of enkele boerderijen, door
kleine boschjes van hakhout afgewis
seld; terwijl eindelijk noordwaarts af
het gezigt op eene allerbevalligste wijze
bepaald werd door het buiten Braken-
stein, eenige nevensliggende boeren
plaatsen en een boschje van opgaande
eiken, welk alles tegen de glooijing
eener hoogte gelegen is, die algemeen
onder den naam van den Hoogenberg
bekend is, en van het standpunt, dat ik
gekozen had, den horizont bepaalt. In
derdaad, dit was mij althans eene zeer
groote en aangename verrassing!
Bijzonderheden
Maar keeren wij van deze uitweiding
terug, en beschouwen wij het Eiland
Texel nu in eennige bijzonderheden. Ik
moet echter hier opmerken, dat ik een
aantal derzeven aan eigene opmerking
en naauwkeurig onderzoek verschuldigd
ben, maar ook vele daarvan door mij
ontleend zijn van iemand, dien ik, zoo
door zijnen stand en oordeel, als ook
door zijne bij mij geblekene waarheids
liefde en langdurige bekendheid met dit
Eiland, volkomen bevoegd achtte, mij al
datgene mede te deelen, wat ik gaarne
weten wilde, en welke ik dan even ge
trouwelijk wil mededeelen, als ik die
ontvangen heb. Hij zelf, dit geschrijf
willigt lezende, oordeele daarover!
5000 zielen
Texel bevat eene bevolking van 4800
k 5000 zielen, verdeeld in de verschil
lende dorpen en het open veld. Alle de
ze dorpen, echter, vormen met elkander
slechts ééne gemeente, en behooren al-
zoo onder een en hetzelfde plaatselijk
bestuur, dat, de Burgemeester en een
Secretaris daaronder begrepen, uit tien
leden bestaat. Veefokkerij, landbouw en
zeevaart maken de hoofdtakken van be
staan uit dezer bevolking. Wat de eerste
betreft, zoo bepaalt zich deze hoofdza
kelijk tot de schapen, die als van zeer
goed ras bekend staan, en wier wol dan
ook zeer gezocht is; derzelver getal
beloopt plusminus 30,000, met ongeveer
2000 stuks groot en klein hoornvee en
380 a 400 paarden. Jaarlijks wordt een
gedeelte van de daarvan afkomende
lammeren in Mei naar de markt in Lei
den vervoerd, dit getal beloopt 10 a
12,000. Met Sint Jan wordt de wol ver
kocht, die van de jarige schapen gescho
ren is, aan Commissionairs, die tot dat
einde op Texel komen, en voornamelijk
voor Fransche rekening koopen, alzoo
daar te lande de fabrieken de Texelsche
wol voor eene zekere soort van lakens
bijzonder schijnen te behoeven; de
hoeveelheid dezer uitgevoerde wol kan
op 75,000 Nederl. ponden door elkander
begroot worden. Buitendien worden
jaarlijks een aantal (zoogenaamde) oude
schapen, eenig vet hoornvee en etter-
Door Mr. R. F. Roos (die in
Zuid-Haffel een fraai gerestau
reerde boerderij als tweede wo
ning heeft) werden wij attent ge
maakt op enkele exemplaren van
het tijdschrift „Vaderlandsche
Letteroefeningen" waarin een uit
1830 stammende beschrijving van
het eiland Texel voorkomt. De
betrokken exemplaren van het
tijdschrift zijn afkomstig uit de
Koninklijke Bibliotheek. In de
vorm van fotokopiën stelde Mr.
Roos ze ons ter hand. De 142 jaar
oude beschrijving leek ons inte
ressant genoeg om ze in extenso
zij het in enkele afleveringen
aan onze lezers door te geven,
vooral omdat op verscheide zaken
gedetailleerd wordt ingegaan. Op
vallend is dat naast de beschrij
vingen van situaties, waarvan wij
thans geen weet meer hebben, ook
opmerkingen worden gemaakt,
die ook in het jaar onzes heren
1972 nog verrassend actueel zijn.
De illustraties bij de verschillen
de afleveringen werden beschik
baar gesteld door de heer J. A.
v.d. Vlis uit Blaricum.
lijke duizende ponden groene kaas uit
gevoerd.
Texelsche kaas
Ik herinner mij hier, dat, ten aanzien
dezer groene of Texelsche kaas, ik vrij
naauwkeurig onderzocht, alzoo ik om
trent derzelver bereiding, in der tijd, de
zonderlingste vertellingen gehoord had.
De waarheid daarvan is deze; de kaas
wordt van schapenmelk op dezelfde wij
ze als andere kaas toebereid; de éénige
vreemdigheid, die haar dan ook die
groene en eigenaardige kleur en smaak
geeft, is, dat bij derzelver bereiding
eenig sap gevoegd wordt, dat men uit
versch gevallen schapenmest, door mid
del van een fijn doekje, perst.
(wordt vervolgd)
Citroen DS. Harmonieuze combinatie van geavanceerde techniek
en weelderige luxe. Merkbaar in de immer attent reagerende
hydropneumatische vering. En de sublieme voorwielaandrijving.
Wegen worden er korter, veiliger en comfortabeler door.
Kortom DS verandert de wegen. Aan u om dat tijdens
een proefrit te ervaren.
DS: vernuftig
comfortabel
t' -~*7r.'W1 U
•A.
Gravenstraat 2 - Den Burg - tel. 3592
GARAGE 'EIERLAND' B. H. ROEST
Postweg E 70
De Cocksdorp (Texel)
Gratis advies.
Alle materialen uit voorraad.
Julianastraat 2-4, telei. (02220) 3161
Bescherm uw auto nu het nog kan
franko Texel.
(afmetingen 5.27 x 2,68 x 2.31)
grotere maten op aanvraag.
Vervaardigd uit 1 stuk beton, inclusief
vloer en dak.
Plaatsingsduur: 1 uur.
M.A.V.O.-BOUW B.V.
p.a. Joh. Bürmann, Burg. Simonsstraat 10,
Halfweg (N.H.), tel. (02907) 4592.
Verkrijgbaar bij
HOUTHANDEL
Maricoweg, Den Burg
zaterdag
99 gesloten
'dat
SPOORSTRAAT 30 TELEFOON 02230-14541
Klercq is Topform-dealer van Den Helder tot en met Alkmaar. Komt
u de grandioze kollektie Topform-meubelen in onze beide vesti
gingen Klercq-Den Helder en Klercq-Hoorn bekijken. Zaterdag is
een fijne 'meubel-kijkdag'. Maakt u er een uitstapje van.
De duizenden vierkante meters prachtige meubelen (en nog zoveel
méérzijn uw ritje volop waard. Dusmeubelen kijken bij Klercq
Zaterdag gaan!
klercq
I GROTE NOORD 47 TELEFOON 02290-4790