Het lot dezer menschen is waarlijk
et re urens wa a rdig
I
I Speciale aanbiedingen
voor Sint Nicolaas
I Gebr. Schoorl bv
Verslag uit 1880 van een bezoek aan Texel (III)
laarzen
De Reizenboetiek
- I
C. J. Visman
Dat is WINTERSPORT
rt
Leg dit even in uw laatje1
Iflplftlï
MANTJE SCHOENEN
tóéteL.
418,
465,
FA. KL BOON ZN.
GRATIS MOSSELEN ETEN
,,'t Pakhuis"
ZANUSSI
wasautomaat DL 3
ELECTR0HUIS
voor ƒ595,—
een grote sortering stofzuigers,
koelkasten, diepvriezers, wasautomaten,
droogautomaten, vaatwassers,
centrifuges, radio's, TV's en vele andere
huishoudelijke artikelen,
ALLES MET KORTINGEN VAN 10 TOT 40%
Tweede blad Texelse Courant, vrijdag 24 november 1972
91
Ik vernam, dat sedert eenige tijd door
iet plaatselijk bestuur, met behulp van
,et Gouvernement, veel werks werd ge-
iaakt ter bevordering der paardenfok-
;erijtot dat einde bevinden zich aldaar
lie hengsten van Vriesch, Arabisch en
igelsch ras, die ik dan ook gelegen-
ieid bekwam te zien, en welke in een'
de Heer Mr. R.toebehoorende
al gehouden, en goed voorzien en op-
;epast schenen te worden. Het Texelsch
lardenras is, ofschoon klein, niet slecht
;ebouwd, en, naar men zegt, sterk,
'anneer men het maar eerst zoo verre
:1 hebben kunnen brengen, om de lief-
lebberij voor fraaije paarden, die wat
■eer dan alleen vier pooten en een' kop
lebben, alhier op te wekken, dan ge
loof ik, dat het bestaande ras zeer goed
,1 kunnen worden, en welligt eenmaal
litmuntende paarden, vooral voor de
igte cavallerie, kunnen opleveren.(*2)
Boerenstand
Wat nu betreft de welvaart des boe
enstands, zoo schijnt die in de tegen
woordige dagen op Texel zeer vermin-
lerd te zijn bij eenige jaren geleden,
vaarvan de oorzaak hoofdzakelijk te
djten is aan de sterk verminderde prij-
en der wol, en dus ook van het schaap
ree, alzoo in den zoogenaamden Fran-
che tijd dezelfde wol voor een gulden
iet oude pond verkocht werd, die thans
en gulden en minder het Nederl. pond
eldtj de lammeren golden destijds ƒ5 a
6 en nu fV-k a ƒ3. Dit groote verschil
ieeft den boer geweldig achteruitgezet,
n velen derzelven in eenen toestand
ebragt, waaruit zij zich niet ligt zullen
lerstellen; vooral daar er weinige hoop
dat de aanleidende oorzaak dier prijs-
ermindering {de hooge belasting, na-
lelijk, der vreemde wol in Frankrijk,
het overvoeren van alle markten
iet Engelsche wol) spoedig zal ophou-
?n. Overigens heeft men alhier ver-
cheidene, voor hunnen stand,vermo-
ende veehouders en landhebbers, op
ie het boven aangemerkte dan ook van
lindere toepassing is; maar, gelijk
•ouwens overal, de vermogenden ma-
en de uitzondering op de middelmati-
en en geringen.
Boschjes hakhout
Zoo als ik boven reeds gezegd heb, het
Eiland Texel bestaat grootendeels uit
wei- en hooiland; in de laatste jaren,
echter, schijnt men de hooge belang
rijkheid van houtgewas meer begrepen
te hebben; vandaar ook, dat men thans
op vele plaatsen, vooral bij de Koog,
grootere en kleinere boschjes van hak
hout op het land verspreid ziet, en
waarin een der gegoedste veehouders en
landhebbers een navolgenswaardig
voorbeeld geeft; dan over het algemeen
beteekent het niet genoeg. Bouwland
overigens bevindt er zich, naar gelange
der uitgebreidheid des Eilands, ook niet
veel; dit schijnt intusschen mede
meer en meer bijval te vinden en gaat
voorwaarts. Men teelt hier eene goede
soort van aardappelen, die vooral in het
voorjaar, zoo men zegt, lang goed blij
ven; voorts rogge, trawe, garst, enz.
maar alles op verre na niet genoegzaam
voor de belangrijke behoeften van het
Eiland zelve.
Zeevaart
De zeevaart, in het algemeen, is een
andere hoofdtak van bestaan der Texe
laren, en bepaaldelijk wel voor de be
woners van het oude Schild, den Hoorn
en het oostelijk deel des Eilands. Het
gezamenlijk getal der bij dien tak van
bestaan belanghebbenden kan alleen op
1500 a 2000 zielen begroot worden. Van
ouds her, en vóór nog niet vele jaren,
woonden er een aantal koopvaardijkapi
teins, die op Texel geboren en gehuwd
waren, en dan ook, wanneer zij hunne
schaapjes, zoo men zegt, op het drooge
hadden, aldaar hun overig leven sleten,
en alzoo daar ter plaatse de door ihen
overgewonnen kapitalen in omloop
bragten en hielden. Thans, echter, be
vinden er zich nog maar weinige oude
kapiteins op Texel: de geheele verande
ring van tijdsomstandigheden, van
denkwijze, van behoeften, en wat niet
al? die in de laatste 25 jaren een' zoo
belangrijken invloed op de Maatschap
pij uitgeoefend heeft, heeft ook deze
voorvaderlijke gewoonte in onbruik
doen geraken; en naauwelijks is de
Texelaar tot eersten stuurman of kapi
tein bevorderd, of de kring wordt hem,
naar het schijnt, op Texel te eng; hij
moet naar Amsterdam, vindt dan ook
daar, vooral tegenwoordig, zeer veel,
wat geene andere plaats hem zóó schen-
ken kan, en keert nimmer naar zijne
geboorteplaats terug!
100 vaartuigen
Dit is voor het Eiland een wezenlijk
nadeel, en, geloof ik, ook minder bevor
derlijk voor de opleiding van deszelfs
jongelingen tot bekwame stuurlieden en
kapiteins. Door die verwijdering naar
de hoofdstad of elders wordt de naauwe
band, die anders, uit den aard der zaak,
de zoodanigen aan hunne overige mede-
eilanders verbindt, meer of min verbro
ken. Men krijgt zoo vele andere betrek
kingen, dat de natuurlijke neiging, om
eigen volk, om het eens zoo te noemen,
voort te helpen, en daaraan eens wat
moeite en zorg te besteden, verloren
gaat. Maar het is hiermede al gelegen
als met duizend andere zaken; andere
tijden, andere zeden, en geene redene
ring is in staat daar tegen op te wer
ken.
Het getal der vaartuigen, die op Texel
te huis behooren, beloopt ruim honderd.
Onder dezelve bevinden zich 14 15
schooijerschuiten, die bepaaldelijk voor
de loodserij dienen, en doorgaans met
8, 10 of meer man varen; een tiental
vischschuiten, wier hoofdbestemming
zich wel laat denken; een tien- of
twaalftal kagen, die als beurtschepen de
dienst voor het publiek verrigten tus
sen Texel en Amsterdam, Harlmgen,
Alkmaar, enz.; terwijl alle de overige
of voor bijzondere rekening der op
Texel wonende kooplieden en winke
liers, of op de oestervangst varen: ook
„Gezicht naer De Hoogebergh op Tessel"
Tekening van Hendrik'de Leth (1703-1766)
Op de voorgrond Zuidhaffel.
met het wier-halen houden vele der
zelven zich gedurende zekeren tijd be
zig.
Loodserij
De loodserij op Texel bestaat uit een
140 a 150tal loodsen, behalve de leerlin
gen, waarvan een 70tal aan den Hoorn,
en de overigen aan het oude Schild enz.
woonachtig zijn. Die van den Hoorn zijn
meer bepaald buitenloodsen; dat is, zij
zoeken de schepen in zee tot in het ka
naal op, en brengen die tot op de reede
of in het Nieuwe Diep, als wanneer de
binnenloodsen die vervolgens {althans
voorheen) naar Amsterdam opbrengen.
Zij allen staan onder het onmiddellijk
toezigt van eenen Commissaris, die aan
het oude Schild zijn verblijf houdt.
Knapzak
Het lot dezer menschen is waarlijk
betreurenswaardig! Het is nimmer van
veel beteekenis geweest; maar sedert de
laatste jaren is het nog merkelijk ach
teruitgegaan, vooral dat der binnenlood
sen, alzoo het opbrengen van schepen
naar Amsterdam, bij het menigvuldig
gebruik der zeeschepen van het Noord-
hollandsch kanaal, nagenoeg geheel ver
vallen is. Wanneer men henzelven hoort
verhalen, en dit door onpartijdigen als
volkomen waarheid hoort bevestigen,
dan kan men zich niet genoeg verwon
deren, hoe er nog menschen kunnen ge
vonden worden, die aan zoo kommervol
een leven, bij zoo geringe verdienste,
zich willen toewijden. Door elkander
gerekend, is het een zeer gelukkige
loods, die ƒ200 in een rond jaar ver
diend heeft! Maar een groot aantal, die
op verre na die som niet halen kunnen;
en hiervan moeten dan man, vrouw en
meestal een aantal kinderen leven! want
de vruchtbaarheid der huwelijken
schijnt, zoo als schier algemeen, ook bij
hen in eene omgekeerde rede te staan
tot de middelen, om de behoeften der
zelven te bestrijden. Het éénige buiten
kansje, (want wat vak toch heeft dit
niet?) dat die arme drommels hebben, is
hun (zoogenaamde) knapzak. Treffen zij
nu een' redelijken kapitein aan, en is
die over den loods tevreden, welnu, dan
wordt die knapzak bij het vertrek van
boord nog eens voorzien, en dit bereidt
den man dan nog eene goede ontvangst
bij zijne chère moitié, en behoort tot de
emolumenten van het vak!
Maar ernstig het heeft mij met
verwondering getroffen, dit zóó gevon
den te hebben. Wat is een loods toch in
derdaad een belangrijk wezen voor een
land als het onze, dat met den koophan
del staat of valt! Zoodra toch komt hij
niet aan boort, of hij vervangt den kapi
tein; hij zegt en beveelt, hoe er ge
stuurd, wat er gedaan of gelaten moet
worden, op hem, in één woord, rust de
geheele zedelijke verantwoording van
schip en lading en alle de menschenle-
vens. die zich aan boord bevinden. Voeg
dan daarbij de onvermijdelijke zorgen,
moeiten en gevaren, die zij het grootste
deel van het jaar moeten trotseren, en
die de meesten, vóór den tijd doen oud
en grijs zijn, wat ware dan billijker
en natuurlijker, dan dat een zoo nuttig
lid der Maatschappij, bij kunde en vlijt
en goed gedrag, een redelijk stuk broods
moet kunnen verdienen, en op zekeren
ordentelijken voet werd beschouwd en
behandeld? Te meer verwonderde mij
dit, daar, zoo mijn geheugen mij niet
zeer bedriege, ik dit in de zuidelijker
havens van het Rijk op een' geheel an
deren voet heb ingerigt gevonden, on
eindig doelmatiger voor den koophan
del en tegelijk beter voor de loodsen
zelve. Ik kan niet denken, dat bij een
Gouvernement als het onze, dat alle de
onderdeelen van het bestuur zoo naauw-
keurig onderzoekt en kent, de onvolko
menheid der inrigting van het loods
wezen op Texel, en het beklagenswaar
dig lot der loodsen zelve, onbekend is;
en van deszelfs verlichting en doorzigt
kan men, naar mijn gevoelens, niet an
ders verwachten, dan dat hieromtrent,
over korteren of langeren tijd, eens eene
geheele en afdoende organisatie plaats
zal vinden. Tot zoolang intusschen
wensch ik van harte, dat de Hemel der
loodsen knapzak steeds rijkelijk zegenen
moge!
(wordt vervolgd)
Voor uw Sint Nicolaas-
inkopen,
voor groot en klein,
naar
Vanaf heden nu met GRATIS KONTANT-
ZEGELS.
Uitgebreide collectie
in suède en leer,
gevoerd en ongevoerd.
Ook met bredere schacht voor
gevulde kuiten
Betoverend en sprookjesachtig is
de winter in het hooggebergte.
Imposante dikbesneeuwde berg
reuzen, scherp afstekend tegen de
strakblauwe lucht, rustieke bossen
waar de takken doorbuigen onder
de sneeuwlast en de wandelaar
zich alleen op de wereld waant.
Skieën over de smetteloos witte
pistes, of een romantische tocht
met de arreslee.
En 's avonds de après-ski, fondue
bij sfeervolle muziek, gezelligheid
in de „keilers" en „stubes", of
uitgaan in een dancing of disco
theek.
ïgs
vol pension 8 dgn.
v.a. 298,—
v.a. 288,—
v.a. ƒ330,—
15 dgn.
v.a. 428,-
v.a.
v.a.
Oostenrijk vliegreis
Kirchberg
Karinthië
Zeil am See
enz. enz.
YETCLUB internationale jongerenreizen
Filzmoos, Pension Essl v.a. 350,
Hinterglemm, Pension Conrad v.a. 355,
Zeil am See, Hotel Pinzgauerhof v.a. 335,
Gerlos, Gasthof Kröller v.a. 340,
Uw agent is
Weverstraat 26, Den Burg - Texel, telefoon (02220) 3408.
P.S. Wij hebben nog enkele reizen met GRATIS skicursus.
v.a. 475,-
v.a. 480,-
v.a. 460,-
v.a. 465,-
Sint Nicolaas verbindt het nuttige
met het aangename in zijn keuze
wat geschenken betreft.
Daarom was hij natuurlijk bij
Den Hoorn telefoon 258
Zijn aankopen betroffen textiel,
parfumerieën en toiletartikelen
in geschenkverpakking.
Er is nog steeds een grote keuze.
Zie de etalages.
Nu zaterdagavond
vanaf half 9
in
Haven 13, Oudeschild
J
van ƒ859,-
(i
gjiiiiiiiüiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiininiiiiiiiiiiiiiiiiiDiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiianiiiiiiiiiiiiiitiiiiwiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiniiiiioiiuiiiiiiiiniiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiii
Op onze show op 30 november, 1 en 2 december 1972 in
Hotel „De Lindeboom-Texel" showen wij o.a.:
I
1 Waalderstraat 30 - 35, Den Burg
uaitBiRimiiiiiimiiiiiiHiiuuiüuituiiuiUJuiiuuuiiiiiiii