Cjroen 'Zwarts-Jexels in het harL,
Subsidie is nog
beschermd
zeer onzeker voor
dorpsgezicht
Kleuters exposeren
in raadhuis
'leidooi voor nieuwe weg
buiten dorpskom
Fascinerend overzicht van kunstwerken
bAG 16 JANUARI 1973
86e JAARGANG No. 8741
ve B.V. v.h. Langeveld De Rooü
IIIIIIIHIjfus 11 - Den Burg, Texel - Tel. 2741
arry de Graaf, Keesomlaan 43, Den
•1. (02220) 2741, 's avonds (02220) 2403
Verschijnt dinadagw en vrijdags
Bank: Nederl. Middcnstandsbank; Coop. Raif-
fcisenbank; Amro-bank. Postgiro 652. Abonn.
prijs ƒ5,50 p. kw. -|- 50 ct. incasso; los 25 ct.
Advert. 23 ct. per mm. excl. 4°/o BTVV
fams'ïuSmi
i
IIIIIIIH
mm
bestemmingsplan beschermd dorps-
cht Oosterend heeft niet alleen tot
I het bestaande te handhaven, maar
te verbeteren Welke gevolgen dit op
duur kan hebben blijkt nog het dui-
kst uit de gevelkaart, waarvan wij
boven een gedeelte afdrukken. Het
eft de eerste drie panden van de Pe
traat Op deze foto ziet men de hui-
in de huidige staat en op de foto
t)OSTEREND Zeker tot 1976 zal het verstrekken van subsidie voor het
jde voorgeschreven staat brengen van panden in het beschermd dorpsgezicht
(^terend een moeilijke, zo niet onmogelijke zaak zijn. Dit „harde" feit be
ulde vrijdagavond de stemming in het dorpshuis „De Bijenkorf", waar onder
er grote belangstelling van Oosterenders voorlichting werd gegeven en werd
fliscussieerd over het ontwerp Bestemmingsplan beschermd dorpsgezicht
pterend. Men was algemeen van opinie, dat een plan, dat wegens gebrek
financiën niet kan worden uitgevoerd, weinig zin heeft. Met die gedachte
i men van gemeentelijke zijde een heel eind meegaan. Burgemeester Spren-
liet tenminste onomwonden blijken dat hij een plan zonder financiële ga-
Btics niet zou steunen.
»e bestaande subsidieregeling voor
in een tegemoetkoming voor de be
ken particulier van 60 - 70% van
subsidiabele gedeelte van de bouw-
(bouwkosten die zuiver zijn gericht
woningverbetering zijn niet subsidia-
Op het toekennen van deze subsi-
geldt wegens de slechte toestand
's Rijks financiën tot 1976 een ver-
Derhalve is ook verstrekken van
mciale en gemeentelijke subsidies
dat jaar niet mogelijk want deze
aan de rijksbijdrage gekoppeld. Er
og wel een kans dat het rijk eerder
geld komt en wel op grond van de
rehabilitatieregeling van de mini-
'ies van CRM en Volkshuisvesting,
kenning is mogelijk als binnen de
izen van het plan sprake is van een
itand van slechte bewoonbaarheid.
voorwaarde geldt dat er een be-
nmingsplan is, want men wil de
lidies niet verstrekken als de be
ken panden toch zouden verdwij-
De regeling voorziet in een bijdra-
an 25 van de bouwkosten, maar
sprake is van verregaande eisen op
gebied van welstand (en daarvan is
het beschermd dorpsgezicht zeker
ke) dan geeft CRM wellicht een ex-
subsidie. Het voordeel van deze re-
ng is dat ook niet-monumenten er-
vallen. Veel definitiefs kan in
huidige stadium over de genoemde
gelijkheden niet worden gezegd.
r- F. VV. van Voorden van de Rijks-
[4 ist voor Monumentenzorg die de
^sidieregeling toelichtte sprak dan
van een weinig rooskleurig verhaal.
1 tevreden toonde Ir. Van Voorden
i over de toestand waarin Oosterend
bevindt in vergelijking met vier
r geleden toen het centrum tot be-
ermd dorpsgezicht werd aangewezen,
tegenstelling tot andere plaatsen
*r sprake is van een soms snelle af-
eling heeft Oosterend zich sinds
niet alleen gehandhaafd maar zelfs
sterkt.
een inleidende beschouwing had
Mr. Sprenger erkend dat het bestem
mingsplan voor het beschermd dorpsge
zicht een ingrijpen in de vrijheid van
de burger inhoudt, zoals overigens èlk
bestemmingsplan. De burgemeester
juichte het toe dat de dorpscommissie
de Oosterenders er via de krant op ge
wezen heeft dat het om een belangrijke
kwestie gaat. De mensen moeten weten
waar ze aan toe zijn.
Welstandscisen
Ir. P. C. Groen van het raadgevend
ingenieursbureau Ir. R. Hajema en
Partners b.v. te Assen vertelde iets
over de procedure die aan het geldig
worden van het plan vooraf gaat. Deze
bleek dezelfde te zijn als bij een ge
woon bestemmingsplan; er zijn dus uit
gebreide mogelijkheden voor informatie
en beroep. Het enige verschil tussen een
plan voor een beschermd dorpsgezicht
en een gewoon bestemmingsplan is dat
de welstandseisen erin worden vastge
legd. Vandaar de uitgebreide serie
kaarten; alles is in tekening vastgelegd.
Het bewaren van het karakter van het
dorpscentrum betekent ook dat men de
straten niet kan verbreden. Dat is niet
in het belang van het verkeer en dit
verkeer zal dan ook zoveel mogelijk
rond het centrum worden geleid. In dat
verband speelt het doortrekken van de
Schoolstraat naar de Achtertune een
belangrijke rol. Het zal dan ook verant
woord zijn het pand dat ooit op de hoek
Kerkplein-Oesterstraat heeft gestaan
(er is nu een plantsoen waar de dorps-
commissie graag een standbeeld wil
neerzetten) te herbouwen uiteraard
ook in de voorgeschreven oude stijl.
Blijkens het ontwerp mogen veel woon
huizen in het centrum ook winkels zijn
of omgekeerd.
Commissie
De heer J. C. de Graaf, ook van het
bureau Hajema, ging in op de architec
tonische aspecten van het plan. Iemand
die straks in het centrum van Oosterend
wil bouwen of verbouwen dient zich al-
hieronder de staat, waarin de huizen
moeten worden gebracht bij eventuele
verbouwing. Het eerste pand ('t Gouwe
Boltje) moet worden voorzien van een
houten voorschot. Het tweede pand (J.
v.d. Vis Azn) ondergaat een nog ingrij
pender verandering, omdat het niet alleen
een houten voorschot krijgt, maar boven
dien een kleinere bovenverdieping. Het
rechtse pand (slagerij Brouwer) komt er
nog genadig" af.
Er hoeft niet volgens deze voorschrif
ten te worden gewerkt als herbouw nood
zakelijk is als gevolg van brand of een
ander ongeluk Zou men in zo'n geval
echter langer dan een jaar wachten, dan
is men er wèl aan gebonden.
pathie wellicht zou neigen naar de be
taalde voetballers. Voor de Oosteren
ders was het echter een thuiswedstrijd
en er diende aanvallend gespeeld te
worden. Toch staat de dorpscommissie
positief tegen over het plan, otidanks de
fouten die erin zitten.
Het was niet eenvoudig geweest in zo
korte tijd een tegenbetoog te ontwerpen
jegens vakmensen die al jaren aan het
plan hebben gewerkt. Het plan is zeer
ingrijpend De bestemmingen liggen
vast. De kerkgebouwen van Oosterend
bijv. moeten deze bestemming tot in
lengte van jaren houden, ook als de
oecumene de gang naar één kerkgebouw
mogelijk maakt. Een ingreep in het par
ticulier eigendom is het ook dat het
verboden is een woonhuis te verkopen
aan iemand die er bijv. een eethuisje
van wil maken.
Volgens de heer Roeper was wel tot
zaken te komen, echter van tevoren.
„Wij zijn geen handophouders en willen
onze zaken van tevoren regelen. Ons
plan is: u als overheid koopt het pand
en betaalt de grondprijs plus de taxatie
waarde van het opstal. Daarna ver
bouwt u het naar eigen smaak en biedt
het de oorspronkelijke eigenaar te huur
aan. Bedankt deze er voor dan kan een
ander huren als het betrokken huis
maar geen tweede woning wordt". Met
idee dat tevoren moet vast staan welke
geldelijke waardering voor een restau
ratie zal worden toegekend kon burge
meester Sprenger zonder meer instem
men, maar kopen en verbouwen door de
gemeente leek hem onmogelijk.
De heer Roeper had ook geïnformeerd
wie eigenlijk op het idee was gekomen
het centrum van Oosterend tot be
schermd dorpsgezicht te maken. Naar
aanleiding daarvan zei Ir. Van Voorden
dat* de keus op Oosterend is gevallen
op basis van een selectie in de 60-er ja
ren door Volkshuisvesting en Ruimte
lijke Ordening. Tegen de aanwijzing
heeft men twee maanden lang in beroep
kunnen gaan. Niemand heeft destijds
geprotesteerd, dus volgde inschrijving
in het register. Van de aanwezigen
bleek niemand zich te kunnen herinne
ren dat er ooit gelegenheid tot bezwaar
maken is geweest. Een vragensteller
meende dat degenen die Oosterend het
beste kennen, de inwoners, in ieder ge
val niet in de selectie zijn gemoeid. Ant-
woard: zo'n selectie moet gebeuren door
deskundigen die de belangen kunnen
afwegen en kunnen vergelijken met si
tuaties elders in het land. De heer M.
Bosma merkte op dat destijds geen
hearing of iets dergelijks is gehouden
over de aanwijzing tot beschermd
dorpsgezicht. In ieder geval is er wel
overleg geweest met het gemeentebe
stuur die aan de aanwijzing zijn goed
keuring hechtte. De heer Groen zei dat
het verbod van B. en W. een woonhuis
in een eethuisje te veranderen niet al
leen krachtens het nu ter tafel liggende
bestemmingsplan is verboden maar ook
op grond van elk ander bestemmings
plan. Met het beschermde dorpsgezicht
heeft dat niets te maken.
Geld vooraf, zoals was betoogd, leek
de heer Van Voorden niet zo eenvoudig.
Subsidie is nl. geen recht maar een
gunst; formeel kan men achteraf altijd
van subsidie afzien. Bij toepassing van
de rehabilitatieregeling wordt uiteraard
tevoren uitvoerig onderhandeld met de
betrokkenen, maar nu is het onmogelijk
toezeggingen te doen in de vorm van
financiële garanties. De rehabilitatiere
geling is overigens zeer uitgebreid en
ook van toepassing op bijvoorbeeld be
stratingen en erfscheidingen, waarvoor
in principe ƒ1500,per pand beschik
baar is.
Voldongen feit
De heer N. Dros konstateerde dat de
eerste fase, de aanwijzing tot beschermd
dorpsgezicht, een voldongen feit is hoe
wel de Oosterenders helemaal niet op de
hoogte zijn. Hij vertrouwde het nog niet
Zie vervolg pagina 2
lereerst te houden aan de in het be
stemmingsplan vastgelegde oppervlakte.
Verder moet worden vastgesteld welke
kapvorm moet worden toegepast, aan de
hand van de kappenkaart en hetzelfde
geldt ten aanzien van de gevels, waar
voor de gevelkaarten moeten worden
geraadpleegd. Op basis van deze gege
vens kan de architect zijn plan maken
en bij B. en W. indienen. Een door B. en
W. in te stellen commissie (bestaande
uit stedebouwkundige, vertegenwoordi
gers van gemeente, monumentenzorg,
welstandscommissie en de dorpsgemeen
schap) krijgt het plan vervolgens ter
goedkeuring voorgelegd. Als B. en W.
niet conform het advies van deze com
missie handelen hebben zij een „ver
klaring van bezwaar" nodig van de pro
vincie. In de procedure is voldoende
ruimte voor tussentijds overleg om
eventuele belemmeringen uit de weg te
ruimen.
Aan de hand van de gevelkaarten
waarin vorm en materiaalgebruik van
de gevels is aangegeven werd duidelijk
gemaakt met welke regels de mensen
die willen verbouwen te maken zullen
krijgen. Als voorbeeld werd het huis
van de heer J. van der Vis Azn in het
begin van de Peperstraat bij de kop
genomen.
Het rammelt
Het huidige gebouw, daterend uit het
begin van deze eeuw en voorzien van
fraaie tierelantijnen, paste volgens de
heer Groen beslist niet in het geheel.
„Het rammelt", zo zei hij, de hoop uit
sprekend dat de betrokken eigenaar niet
beledigd zou zijn. Als de heer Van der
Vis wil verbouwen wordt hij straks
geacht een eenvoudig huisje met groen
houten voorschot neer te zetten, voor
zien van zwarte dakpannen, witte mu
ren en een bepaalde plint. Zou het ge
bouw door brand verwoest worden, dan
is herbouw in de bestaande stijl toege
staan, niet echter als hij daarmee een
jaar wacht. Er zijn meer van dergelijke
gevallen in het dorpscentrum. De Her
vormde pastorie aan de Oesterstraat bij
voorbeeld deugt ook niet en zal bij
eventuele verbouw ook voor een huis
met houten voorschot moeten plaatsma
ken. Het thans bestaande „gat" naast
deze pastorie zal door een nieuw ge
bouw in oude stijl moeten worden op
gevuld.
Voetbal
De heer Joh. C. Roeper, optredend
namens de dorpscommissie van Ooster
end. schetste de verhouding tussen de
plannenmakers en de Oosterenders door
een vergelijking te maken met het voet
balspel. „Wij zijn derde klas amateurs
die het moeten opnemen tegen super
betaalde profs die bovendien zwaar
worden gesubsidieerd". Burgemeester
Sprenger werd in deze strijd een betaal
de scheidsrechter genoemd wiens sym-
Tot cn met 26 januari is in de exposi
tieruimte van het raadhuis het werk te
bewonderen van ongeveer 300 kleuters
van kleuterscholen uit Den Hoorn, Den
Burg en Oudeschild. Het was aanvanke
lijk de bedoeling dat alle kleuterscholen
van ons eiland aan deze expositie mee
zouden werken, maar o.a. door het
voortdurend wisselen van de leidsters
is dat nog niet gelukt. Bij het vertrek
van een kleuterjuf geeft deze meestal
de op school geproduceerde kunstwer
ken mee naar huis.
Al in april 1972 werd het plan opge
vat eens een dergelijke tentoonstelling
te houden. Om genoemde reden heeft
de realisering zo lang geduurd en heb
ben bovendien maar vijf kleuterscholen
hun medewerking kunnen verlenen,
hetgeen door de organisatie betreurd
wordt. Maar men wilde de expositie
toch niet langer uitstellen. Het idee
ontstond op een van de bijeenkomsten
van Texelse kleuterleidsters. Men wilde
de ouders en ook andere belangstellen
den wel eens laten zien wat er zoal aan
de creatieve ontwikkeling van de kleu
ter gedaan wordt. Om ook de vaders
gelegenheid te geven dit eens te bekij
ken zal de organisatie proberen zater
dagmiddag 27 januari het raadhuis voor
enkele uurtjes geopend te krijgen.
Tal van technieken zijn er op de ten
toonstelling te zien, terwijl de eindpro-
dukten op zich ook zeer de moeite van
het bekijken waard zijn. In de eerste
plaats zijn er de volgens de papier-
maché-techniek vervaardigde maskers,
die getuigen van opmerkelijk artistiek
inzicht bij de jonge makers. Ook het
scheurwerk, knippen en plakken heeft
bijzonder leuke resultaten opgeleverd.
Het tekenen wordt in een groot aantal
technieken beoefend. De peuters wer
ken met wasco, kleurpotlood, ecoline,
crayon, houtskool en bordkrijt. Keuze
genoeg dus.
De poppen tonen aan welke kostelijke
dingen zelfs van waardeloos materiaal
te maken zijn. Schilderstukken {plak
kaat- en waterverf) zijn eveneens op de
expositie te vinden. Ook het plakwerk
(collages met zand, zaagsel en potlood-
slijpsel) is erg origineel. Tevens zijn er
boetseersels van de kleuters te zien.
Zelfs een glasmozaïek ontbreekt op deze
expositie niet.
Het is bijzonder prettig dat een der
gelijk initiatief genomen is. Bij voldoen
de belangstelling is de expositie zeker
voor herhaling vatbaar.
Naast allerlei tekeningen, scheur-, knip-
en plakwerk en andere kunstprodukten
wordt in de expositieruimte ook een fraaie
collectie poppen getoond.