Rapport Jonge Ondernemers: pleidooi voor
nieuw soort recreatieterreinen
Streven naar „veelzijdig
attractieve gebieden"
Grontmij werkte ideeën uit
Ilil
;way m w&Gm wou :.s
Per auto naar Texel wordt
steeds moeilijker
Telefoonmisère
Tweede blad Texelse Courant, dinsdag 26 juni 1973
Na de organisaties die zich in
het bijzonder richten op natuur-
en landschapsbescherming heeft
nu ook de Jonge Ondernemersor
ganisatie Texel een mening over
wat wel en niet aanvaardbaar is
in de recreatieve sfeer, en welke
voorzieningen het beste kunnen
worden getroffen om aan de ver
langens van de recreanten zoveel
mogelijk tegemoet te komen zon
der het milieu te schaden. Deze
mening werd neergelegd in een
34 pagina's tellende brochure die
de titel „Texel, een eiland voor re
creatie. Rapport over ontwikke
ling" meekreeg. Aan he rapport is
een door de Grontmij in opdracht
van de Jonge Ondernemers opge
steld plan-Gerritsland toegevoegd,
waarin de ideeën van de jonge
garde van Texels particulier ini
tiatief bij wijze van voorbeeld zijn
vertaald in tastbare realiteiten als
zomerhuisjes en groenzones. Het
rapport heeft een lange voorge
schiedenis. In april 1970 werd de
recreatiecommissie van de J.O. ge
ïnstalleerd die tot taak kreeg de
recreatieve toekomst van Texel te
bestuderen. Deze commissie be
staat uit de heren B. Bakker, H.
P. Wuis en J. C. M. Nauta. Aan
vankelijk richtte men zich vooral
op de seizoenverbreding, maar bij
het zoeken naar de vormen waar
in toerisme buiten de zomermaan
den zou kunnen plaatsvinden,
kwam de commissie op ideeën die
naar haar mening ook voor de zo-
merrecreatie hun vruchten zouden
kunnen afwerpen.
Centraal stond (en staat) hierbij
de concentratie van vrijwel alle
aspecten van de recreatie in spe
ciaal daarvoor geschikt gemaakte
„veelzijdig attractieve gebieden".
De uitwerking van deze ideeën
ging allengs de hoofdmoot uitma
ken van de werkzaamheden van
de commissie. In mei 1971 was
men daarmee zo ver gevorderd
dat de nieuwe visie op de aanleg
van integrale recreatielandschap
pen kon worden bepleit bij de
werkgroep Recreatie basisplan
Texel. Verdere uitwerking van de
ideecn zou veel tijd en geld gaan
kosten. Daarom peilden de Jonge
Ondernemers de mening van het
Gemeentebestuur. Zowel B. en W.
als de raadscommissie van advies
en bijstand voor de ruimtelijke or
dening reageerden positief op het
op dat moment ter tafel gebrach
te. De recreatiecommissie besloot
dan ook tot verdere uitwerking.
Daarbij werd ook de totale re
creatieve ontwikkeling op Texel in
overweging betrokken.
Tevens kreeg de Grontmij op
dracht een op de ideeën van de
Jonge Ondernemers gebaseerd
plan-Gerritsland te maken.
Het resultaat van al deze werk-
zaam heden is neergelegd in het nu
verschenen rapport waarvan wij
in nevenstaand artikel de hoofd
zaken weergeven.
door
het zeill
koop-
Een jaar of twintig geleden vormde
recreatie op Texel geen probleem. De
(iet zeer talrijke vakantiegangers kon
en zich zonder dat dat schade óplever-
voor het milieu verpozen in bos en
en op het strand, waar zij alles
onden wat hun hart begeerde. De re-
eatieondernemers konden zich dan
pk beperken tot het verschaffen van
remachtingsgelegenheid; de gasten
chten zelf wel uit hoe en waar ze hun
»gen doorbrachten.
Maar de welvaart nam toe en de va-
ities werden langer. De recreatie
een enorme vlucht, die nog in de
*nd werd gewerkt doordat in de
ien, waar de meeste toeristen van-
in komen, het leven steeds drukker,
vaaieriger en enerverender werd. Zo
ak het tijdperk van de masserecreatie
recreatieondernemers hadden op
toenemende druk van het toerisme
'ar één antwoord: de capaciteit van
ovemachtingsakkommodatie verho-
endomlp. Ze hielden dus vast aan het tradi-
'nele beeld: de toeristen wisten zelf
'n weg wel te vinden. Texel was groot
°eg. Het nieuwe verschijnsel van de
oor zee'i^arecreatie werd met oude middelen
apparte-pemoet getreden.
Roofbouw
Jonge Ondernemers stellen in hun
'Port dat dit in feite roofbouw bete-
't op het Texels milieu, dat de grond
ig is zowel van de leefbaarheid van
aali?8* voor de Texelaars als van de aan-
ian J^kelijkheid van de recreatie en dat
op langere termijn de economische
"s van de recreatie wordt bedreigd.
Jonge Ondernemers vinden dan ook
urg, ^er andere vormen gevonden moeten
oen om aan de eisen van het milieu
a*n die van het toerisme tegemoet te
^oen komen.
aarbij gaan zij, als echte onderne-
in de eerste plaats uit van de eco
nomische haalbaarheid van mogelijke
alternatieven voor het huidige patroon.
Zij verzetten zich dan ook tegen „het
opbouwen van een visie" die op zich
lofwaardig kan zijn, maar in de prak
tijk niet toegepast kan worden door on
voldoende financiële en economische on
derbouw". Welke visie ze daarbij op het
oog hebben wordt in het rapport niet
meegedeeld.
v Het voorstel van de Jonge Onderne
mers behelst eigenlijk het scheppen van
recreatiemilieus, „veelzijdig attractieve
gebieden", waarbinnen de toeristen bij
na alles krijgen aangeboden waarvoor
ze komen. Slechts voor de echte natuur
studie (die door een gering deel van de
toeristen wordt beoefend), voor de uit
stapjes en natuurlijk voor het strand-
bezoek moeten zij hun heil zoeken bui
ten de fraaie parken die te hunnen be
hoeve worden aangelegd. De natuurlief
hebber zal dan ook minder last hebben
van oneigelijk gebruik van de natuur.
De meeste toeristen, zo stellen de Jon
ge Ondernemers, bedoelen met de „na
tuur en rust" die ze zeggen te zoeken,
resp. een mooi, natuurlijk aandoend
landschap en een niet al te grote nabij
heid van anderen (zonder dat ze geheel
uit het gezicht verdwijnen, want dan
voelt men zich eenzaam).
Milieubouw
Een dergelijk landschap waarin de ge
wenste betrekkelijke rust heerst kan
men maken. De Jonge Ondernemers be
velen hiertoe de zogenaamde „natuur-
teohnische milieubouw" aan, die zich
op het scheppen van een natuurlijk
evenwicht, waardoor het systeem zich
zelf in stand houdt en een minimum aan
onderhoud vergt.
In een „veelzijdig attractief gebied"
zou een aantal zones te onderscheiden
moeten zijn: een zone waar een uitvoe
rig pakket van centrale voorzieningen
is ondergebracht (waarbij groot belang
wordt gehecht aan slechtweervoorzie-
ningen die een grotere spreiding over
het jaar mogelijk maken, en voorzienin
gen ten behoeve van de kinderen),
woonzones, waar vakantiehuisjes en ca
ravans kunnen staan, speelweiden, stuk
ken bos en andere houtopstanden en een
overgangszone naar het stillere echte
bos, dit alles afgewisseld door water
partijen. Het geheel moet een fraaie en
zeer gevarieerde indruk maken. Men
sen schijnen zich het prettigst te voelen
op de overgang van het ene landschap
naar het andere. Een recreatielandschap
moet dan ook zoveel mogelijk worden
opgebouwd uit dergelijke overgangen.
Opvallend is dat de Jonge Onderne
mers hun plan enerzijds presenteren als
een alternatief, en vervangingsmogelijk
heid voor de bestaande akkommodatics,
waarvan ze duidelijk maken dat ze een
onaanvaardbare overbelasting van de
kwtsbare structuur van het eiland ten
gevolge hebben, terwijl ze aan de andere
kant stellen dat hun plannen een aan
vulling kunnen vormen op het bestaan
de, dus meer als iets dat de schade van
verdere groei van de recreatiedruk eni
germate binnen de perken zou kunnen
houden. Ook elders blijkt dat de Jonge
Ondernemers enige groei nog wel aan
vaardbaar vinden.
Er wordt zeer veel belang aan gehecht
dat het „veelzijdig attractieve gebied"
het hele jaar door kan worden gebruikt.
Voor kamperen zal er dan ook geen
ruimte zijn. Bovendien menen de Jonge
Bungalowterreinen bij de Californiëweg.
De Jonge Ondernemers vinden dit een
achterhaalde recreatlevorm. Zij zijn voor
standers van het binnen één gebied bren
gen van verblijf en vermaak.
(Luchtfoto J. Nauta/Tessel Air)
Ondernemers dat uitbreiding van de
kampeergelegenheid de topdrukte zeer
zou vergroten.
Economisch haalbaar
De economische haalbaarheid van het
plan wordt ruim genoemd. Voorwaarde
is dan wel dat men de handen ineen
slaat en dat ook de gemeente meedoet.
De netto-opbrengsten zouden moeten
worden besteed in het algemeen belang,
dus aan de uitbouw van de nieuwe
structuur.
Het zal dus niet meer zo zijn dat de
bezitters van het huisjesterrein enorme
winsten kan maken, terwijl de andere
voorzieningen zo weinig renderen dat
ze maar achterwege worden gelaten.
Burgemeester en wethouders hebben
de gemeenteraad inmiddels voorgesteld
het rapport van de Jonge Ondernemers
in handen van B. en W. te stellen ter
nadere bestudering en advisering in
verband met het recreatiebasisplan.
Om hun ideeën wat tastbaarder over te brengen, hebben de jonge
ondernemers de Grontmij. opdracht gegeven, een „veelzijdig attractief
\gebied"te ontwerpen in „Gerritsland". Dit plan voor 66 ha. dient als
voorbeeld van hoe het zou kunnen.
De primaire eisen die aan het plan werden gesteld waren: landschappe
lijke schoonheid, grote recreatieve mogelijkheden en economische uit
voerbaarheid. De landschappelijke schoonheid moet worden bereikt door
een fraai evenwicht tussen beplanting en bebouwing (dus niet de „groene
schuttingen" die elders worden gebruikt om de lelijkheid van de bouw
sels te verbergen). Wat de recreatieve mogelijkheden betreft, wijst de
Grontmij op het nogal uiteenlopende behoeftenpatroon, dat ook een
grote verscheidenheid aan voorzieningen met zich meebrengt. Als het
voorzieningenpakket maar volledig genoeg is, zal het terrein een zeer
sterke concurrentiepositie hebben tegenover andere terreinen. Gerritsland
(wordt door de Grontmij beschreven als een overgang van het open land
in het oosten naar het gesloten bosgebeid in het westen.
De centrale ingang zou moeten komen aan de Californiëweg. Van daar
uit zouden dan de ontsluitingswegen naar de verschillende zones moeten
lopen. Wat de bebouwing betreft denkt de Grontmij aan 15 zomerhuizen
per hectare in het meest westelijk gelegen gemengde loof- en naaldhout-
bos, 20 per hectare in het aangrenzende loofhout en 15 in de meer open
terreinen. De aan de bebouwing te stellen aesthetische eisen zouden zeer
hoog moeten zijn. De Grontmij vindt dat men bij de bouw van huisjes in
het bos het best kan kiezen voor geschakelde bouwvormen, terwijl men in
het meer open gebied zou moeten uitgaan van karakteristieke Texelse
bouwvormen, zoals boeten en stolpen. Het centrumgebied moet direct bij
de ingang aan de Californiëweg liggen, zodat de rust elders wordt ge
waarborgd. In dit centrum zouden zich moeten bevinden: de receptie,
winkeltjes, een wasserette, horecavoorzieningen, een kindercrèche, een
PTT-dépendance, een kapper, tennisbanen, speel- en sportterreinen, over
dekte recreatieruimten, een midgetgolfbaan, een spartelvijver, een zwem
bad etc. etc. De verschillende gebieden, waarin huisjes staan, worden om
geven door niet bebouwde wandel- en speelgebieden.
De verhouding van de oppervlakten zou zijn: centrumgebied 5 hectaren,
onbebouwde zönes 21 hectaren en verblijfsgebieden 40 hectaren. In totaal
zou er plaats zijn voor 522 zomerhuizen en 228 caravans.
De algemene voorzieningen zouden ongeveer 3 miljoen gulden moeten
gaan kosten. Ondanks deze hoge kosten is berekend, dat het rendement
zeer behoorlijk zal kunnen zijn
iHnii Uur, - kalW
vtWfc
„Per auto naar Texel wordt steeds
moeilijker", aldus een kop op de front
pagina van het tweede nummer van
Texeltoerist. De pin'ksterdrukte heeft
volgens dit artikel, en een soortgelijk
artikel in de Texelse Courant van 16
juni, geleid tot een noodtoestand. Een
noodtoestand, volgens de krantenartike
len, op de havens voor de wachtende
automobilisten. Naar ons idee veel meer
voor ons eiland
In de bovengenoemde artikeltjes
wordt veel aandacht besteed aan de
lange wachttijden en er wordt tenslotte
gesteld dat ongeduldige automobilisten
beter niet meer naar Texel kunnen
gaan. Dit laatste is een mening waar
wij het volkomen mee eens kunnen zijn.
Voor een bezoek aan Texel mag men
wel enig, en zelfs veel geduld opbren
gen. Dat is Texel wel waard! Te meer
nu in de vakantietijden zelfs op de snel
wegen in west-Nederland oponthoud en
vertragingen regelmaat blijken te zijn.
Als de TESO in de nabije toëkomst
blijft proberen aan dit ongeduld tege
moet te komen, zal de vervoerscapaciteit
drastisch vergroot moeten worden. Dat
dit zal leiden tot een onhoudbare toe
stand op het eiland zal voor velen na
deze onhustige Pinksterdagen nu wel
duidelijk zijn. Van „het eiland van
rust en stilte" blijft op deze manier
heel weinig over. De rust op het eiland
wordt o.i. op topdagen nu reeds sterk
verstoord door het grote aantal auto's
(volgens de TESO de Pinksterdagen
'8752). Uit uitlatingen van vele trouwe
bezoekers, die door hun schoksgewijze
confrontatie met het gebeuren op Texel,
sneller vooral de negatieve ontwikkelin
gen opmerken, dan wij zelf in het alge
meen plachten te doen, komt dit de laat
ste tijd dan ook steeds meer naar voren.
Daarbij komt nog dat een jaarlijkse
Stijging van circa 10% wordt verwacht!
Afgezien van het feit dat ons een toe
neming van het aantal auto's en dus
ook een vergroting van de opnamecapa
citeit voor Texel, Texelaars en gas
ten zeer ongewenst lijkt, menen wij dat
ook iets aan het huidige grote aantatl
auto's in de topdagen gedaan zou moe
ten worden.
„Texel for ever" stelde vorig jaar de
ze problematiek reeds aan de orde. Hun
enquêtevraag: „Ik vind dat het gemeen
tebestuur maatregelen moet treffen om
het toeristisch autogebruik op het ei
land te beperken", werd door ruim 2000
mensen ondertekend. B. en W. verklaar
de toen: „Wij staan niet alleen theore
tisch maar ook praktisch open voor het
probleem. Maatregelen zijn in voorbe
reiding voor zover die door ons geno
men kunnen worden. Het streven zal
gericht zijn op gedragsbeïnvloeding van
de automobilist".
Als echter onder gedragsbeïnvloeding
wordt verstaan het plaatsen van borden
als „Texel is niet berekend op snelver
keer" of het plaatsen van verkeersbor
den, vinden wij dat er bitter weinig
aan gedaan wordt.
Naar ons idee ligt hier een grote taak
voor het gemeentebestuur en vooral ook
voor de VW. Het openbaar vervoer zou
zodanig gestimuleerd moeten worden
dat vele gasten de auto op het eiland
niet of zo weinig mogelijk behoeven te
gebruiken. Vooral ook in de reklame
voor het eiland zou tot uiting moeten
komen dat het erg zinvol is om de auto
thuis te laten om op Texel een werke
lijk ontspannende vakantie door te
brengen. Hoewel'hiervan natuurlijk niet
direkt wonderen van verwacht kunnen
worden, moet een 'goede doelgerichte re
klame in die geest op de duur toch
enig effekt sorteren.
Gedragsbeïnvloeding van de adspirant
Texel bezoeker!
Wij hopen dat de eerste grote stappen
spoedig genomen zullen worden om uit
de „noodtoestand" te geraken!
Werkgroep
Landschapszorg Texel
Voor wie net als ik, dagelijks en re
gelmatig moet telefoneren, zowel op het
eiland als naar de overkant, begint het
krijgen van een goede verbinding te
lijken op een lot uit de loterij. Het meer
malen moeten draaien van het abonnee
nummer is eerder regel dan uitzonde
ring, en als je in arren moede de sto
ringsdienst wilt bellen krijg je bij de
tweede nul ook al die hatelijke inge-
sprékstoon.
Als er de komende maanden ernstige
ongelukken gebeuren dan is het eiland
volkomen van communicatie verstoken.
Het is duidelijk dat de huidige situa
tie niet langer kan voortduren, hoewel
men bij de direktie van de PTT nog
niet is overtuigd van een noodsituatie.
Aktie is nu noodzakelijk.
Ik denk hierbij aan massale protest
brieven of, indien dit niet helpt, mas
saal weigeren het vastrecht voor de te
lefoon te betalen.
Verder veel aktie in de pers en zo
mogelijk vragen in de tweede kamer.
Welke politieke partij wil zich hiervoor
inzetten?
Ook suggesties van andere telefoon
abonnees zijn welkom, hoewel ik één
suggestie, na de tiende keer draaien je
telefoon tegen de muur te barst gooien,
nu nog afraadt.
J. P. Groen,
Weverstraat 26, Den Burg
