Tot dusver veel belangstelling
voor inspraak streekplan
m
PROEVEN MET
WINTERKOOLZAAD
Eijerland in 1837
deel 3
Nog geen standpunt inzake
vestiging mosselverwaterplaats
ti
Mr Sprenger: Deskundigheid van bevolking
moet niet worden overschat
Nachtwandeling
Handelsregister
Schietoefeningen
Tweede blad Texelse Courant dinsdag 25 september 1973
'amr
>erd
n uil
de r
De
ekt
bij-
aag
er
amers
aar),
h
ka?
(ine-
nvrai
Jurg.
Vele Texelaars maken gebruik van de mogelijkheden die worden geboden
door de inspraakprocedure voor het streek- en structuurplan. Vooral in Eier-
land, De Cocksdorp en De Waal is de belangstelling zeer groot. In De Koog,
Oosterend en vooral Oudeschild valt de belangstelling vooralsnog tegen.
De organisatoren hebben echter goede hoop dat door de enthousiaste me
dewerking van enkele inwoners van deze dorpen toch nog een flink aantal
mensen zal besluiten alsnog mee te doen.
Dit bleek uit het verslag dat de he
ren G. Böker en L. Schell, vormingslei
ders, die in de inspraakprocedure op
verzoek van Provincie en Gemeente be-
jeleiden, op de donderdag gehouden
vergadering van de „stuurgroep" gaven
van de introductieavonden. De stuur
groep is belast met de coördinatie van
alle aktiviteiten rondom de voorberei
ding van structuur- en streekplan. De
groep bestaat uit vertegenwoordigers
van de officiële werkgroepen, de vor
mingscentra en de betrokken ambtelijke
organen. Voorzitter is burgemeester W.
H. Sprenger.
De introductieavond te Den Hoorn
heeft 40 belangstellenden getrokken. In
eerste instantie gaven zich 11 mensen
op om aan de vergaderingen van de in
spraakgroepjes deel te nemen. Door een
actief wervingsbeleid van de leden van
deze groepjes kon het aantal deelnemers
worden opgevoerd tot 18. Verwacht
wordt dat dit nog verder zal stijgen.
In Oudeschild is de belangstelling mi
nimaal. Op de introductieavond ver
schenen vijf mensen. De avond werd ge
heel gewijd aan de bespreking van de
vraag wat de oorzaak kon zijn van zo
weinig belangstelling. Men meende dat
de wijze waarop de inspraak was gepre
senteerd te abstract was geweest, te
weinig gericht op het leggen van ver
bindingen met de eigen problematiek
van Oudeschild Dat er grote aantallen
naar inspraakevenementen toe te krij
gen zijn als de problematiek de mensen
maar aanspreekt bleek vorig jaar wel,
toen een hoorzitting over het bestem
mingsplan een zestigtal belangstellenden
trok. De vijf mensen die wel onmiddel
lijk het belang van de inspraak zagen
zullen nu met de vormingsleider een
nieuwe brief opstellen, meer gericht op
de Oudeschilder problematiek. Deze
brief zal door de mensen zelf worden
rondgebracht.
In Eicrland en De Cocksdorp was de
opkomst wel zeer groot. Van de vijftig
belangstellenden besloten er 34 mee te
doen met de inspraakgroepen. Opval
lend was dat de Eierlanders, op de vraag
of ze niet liever eigen groepjes wilden
vormen, met nadruk er op wezen dat De
Cocksdorp deel uitmaakt van Eierland,
en dat een dergelijke scheiding dus on-
{ewenst is.
In De Koog was de belangstelling ge
ring. Het seizoen was nog niet afgelopen
en een deel van de inwoners was met
vakantie. Er kwamen 13 mensen, van
wie 11 zullen meedoen. Op 1 oktober
zal in De Koog een nieuwe bijeenkomst
worden gehouden. De 11 insprekers die
zich nu hebben gemeld zullen wel al
vast gaan vergaderen. Ook zullen zij
proberen andere Kogers te bewegen mee
te doen.
In Den Burg was een zestigtal mensen
naar de vergadering gekomen. 32 gaven
zich op. Ook dezen zullen naar verbre
ding streven.
In Oosterend versohenen 14 mensen
op de introductieavond. Elf besloten tot
deelname. Op de volgende avond (27
september) zal elk van dezen proberen
nieuwe deelnemers mee te nemen.
In De Waal tenslotte was de belang
stelling overweldigend. Er kwamen 50
mensen op de introductieavond, dat wil
zeggen één uit vrijwel ieder gezin. Der
tig mensen gaven zich op voor deelna
me aan de inspraakgroepen. Bij de in
troductiebijeenkomst bleek de grote be
langstelling vooral ook samen te han
gen met het feit, dat het de Waalders
was opgevallen dat inwoners van hun
dorp in slechts zeer geringe mate zitting
hadden in de officiële streekplancom
missie.
In totaal hebben zich tot dusverre 143
mensen opgegeven. Verwacht wordt dat
dit aantal nog zal stijgen.
Mosselen
Naar aanleiding van de onlangs open
baar gemaakte provinciale Visserijnota,
kon burgemeester Sprenger meedelen
dat Provinciale Staten besloten hebben
nog geen standpunt in te nemen over de
meest gewenste plaats voor de vestiging
van een kunstmatige mosselverwater
plaats. De provinciale nota acht Wierin-
gen geschikter dan Texel, maar Rijks
waterstaat en de Direktie Visserijen van
het ministerie van Landbouw en Visse
rij geven de voorkeur aan Texel. Pro
vinciale Staten willen nu eerst het rap
port afwachten van de stuurgroep, die
ter bestudering van deze problematiek
is ingesteld.
Adviseurs
Uit enkele groepen kwam enige ge
prikkeldheid naar voren over de deelna
me van adviserende deskundigen. In
het ene geval (de werkgroep cultuur
etc.) betrof het een ambtenaar die naar
de mening van de voorzitster, mevrouw
Van der Eijk, duidelijk niet deskundig
was en bijgevolg ook niet tot adviseren
in staat. In het andere ging het om Drs.
Schreur, die zich naar de mening van
voorzitter J. Nauta van de werkgroep
niet-agrarische werkgelegenheid in eer
dere vergaderingen op de vlakte had ge
houden wat betreft de mosselverwater
plaats, en nu mede verantwoordelijk
bleek voor een voor Texel ongunstig ad
vies. De heer Oskam wees er op dat de
heer Schreur wel terughoudend had
móeten zijn, omdat tot zeer onlangs ten
aanzien van het rapport strenge ge
heimhouding werd betracht. Zelfs het
gemeentebestuur had nul op het rekest
gekregen toen het in juni om inzage had
gevraagd. Over deze kwestie berichtten
wij al in onze vorige editie.
Ook het rapport van het ingenieurs
bureau MABEG-Van Hasselt over de
Al eens eerder schreven wij over de
nachtelijke wandeltochten die de heer Jan
Kikkert van .Hoornenburg" met zijn kam-
peergasten maakt. Vorige week leidde hij
voor de 24e keer zo'n enerverende tocht
door het gevarieerde natuurgebied in de
buurt van de Geul en de Hors. Deze keer
betrof het een groep Amsterdamse eerste
jaarsstudenten in de biologie. Dit gezel
schap hield een kennismakingsweekend
op Texel onder auspiciën van .Congo"
een vereniging van biologiestudenten die
enkele jaren geleden in de publiciteit
kwam door het opgang brengen van de
succesvolle aktie tegen de vestiging van
Progil te Amsterdam.
Bovenstaande foto ademt de sfeer
waarin de nachtelijke tocht door het on
bekende terrein zich voltrok. Men ziet Jan
Kikkert juist opdoemend uit het riet van
De Geul en gevolgd door de studenten.
toestand van het Texelse oppervlakte
water en de goedkoopste methoden om
verbeteringen aan te brengen kwam bij
de stuurgroepvergadering nog even aan
de orde. De burgemeester bleek van me
ning te zijn dat het pas openbaar kan
worden gemaakt nadat het door B. en
W. is behandeld.
Hoofdlijnen
De heer W. Stam deed een beroep op
alle commissieleden en insprekers om
hoofd- en bijzaken te scheiden. Streek-
en structuurplannen geven hoofdlijnen
aan. Men komt nooit klaar als men zich
in allerlei details verliest. Toch gaf
de bespreking van de „grote" problemen
wel voortdurend aanleiding tot het af
dalen in tastbare bijzonderheden. De
heer Stam verzocht B. en W., vertegen
woordigers van de verschillende groe
pen eens in een aparte zitting te willen
ontvangen om ze aldus al die detailkri
tiek en -suggesties te laten spuien. De
burgemeester zegde dit toe, maar dan
wel uitdrukkelijk voor een tijdstip na
dat de procedure is afgerond Het appa
raat is in deze tijd toch al overbelast en
daar moet niet nog meer bij komen. De
heer Schell van de volkshogeschool Ber
gen wees op het belang van de menings
vorming over dergelijke punten met het
oog op de volgend jaar te houden ge
meenteraadsverkiezingen.
„Deskundigheid"
De heer Sprenger had bezwaren tegen
de in het informatiebulletin voor alle
betrokkenen gewekte suggestie dat bij
de plaatselijke bevolking een soort vol
ledige deskundigheid zou heersen of
door inspraak zou kunnen ontstaan over
de problematiek van de eigen omgeving.
In het bulletin stond onder meer: „Zij
weten wat er omgaat, wat er zou moe
ten gebeuren, kortom, hoe de toekomst
van Texel er uit zal moeten zien". Het
gevolg van die opvatting zou kunnen
zijn dat men, wanneer men alle plaatse
lijke inspraakresultaten naast elkaar zou
leggen, tot een goed totaalplan zou ko
men. Hij stelde er prijs op uitdrukkelijk
te verklaren dat hij de bevolking niet
als „deskundig" beschouwde, in de zin
waarin specialisten (planologen, biolo
gen) deskundig zijn. Wel erkende hij
ten volle de noodzaak om kennis te ne
men van de heersende meningen. Hij
was het eens met de heer Jager (PPD),
die de onmisbaarheid beklemtoonde van
de kennis die de mensen hebben van
hun eigen leefgemeenschap, maar even
zeer de specialistische deskundigheid
noodzakelijk achtte. De doorsnee-inwo
ner kan niet overzien wat er zou moe
ten gebeuren, de specialist kan dat even
min. Samen kunnen ze het een stuk be
ter.
,,Pé-dDé-Corner", De Ruyterstraat 84,
Oudeschild. Uitgetreden als eigenaar P.
Dam, Het bedrijf wordt voortgezet door
J. Moll onder de naam ,,'t Steigertje".
5 oktober gaat H.M. Tjerk Hiddes
schieten in sector 045 - 075 graden
rechtwijzend met een straal van 5 mijl
vanuit het hoge geleidelicht Nieuwe Ha
ven. Veiligheidsschip aanwezig.
3. Ten gevolge van het late spuijen
der sluizen in 1835, heeft het binnen
ster, dat vrij hoog in het kanaal
tond, de zandige, hoezeer vlak glooi
ende wallen van hetzeilve aanmerkelijk
'tgespoeld, zoodat de oevers geheel
^ndermijnd cn h*er en daar ingekalfd
nré ijn, waardoor het kanaal, behalve veel
nwassching van zand, eene onevenre-
nge breedte bekomen heeft en zich met
joeken en inhammen vertoont. Ook uit
'en barm zijn eene menigte regengeu-
en uitgespoeld, die vrij diep zijn, en
uer en daar, met het uitgestroomde
and der kreken, zandbanken in het ka-
>aal gevormd hebben, door welke, ge-
Uk wij boven vermeldden, de waterlo
ze niet weinig belemmerd wordt.
i\a den zoo snel tot stand gebragten
roeid der indijking ging men terstond
'ver tot dien der ontginning. Nog in
^gustus en September des jaars 1835
'enden er, op een zestal stukken lands,
p zamen 261/£ bunders groot, proeven
!t winter-koolzaad genomen. Deze
'r<*£stukken lagen langs het kanaal, en
''el bet noordelijkste derzelven op den
j^nderhoek van de groote zwen bij
°ltherduin Den 12den Augustus werd
eerste akker door den Directeur van
^dbouw met koolzaad bezaaid. De
verige vijf stukken lagen afgezonderd
*n elkander tot naar den Ruigendijk.
*n droeg zorg dit koolzaad tegen het
Wringen van het vee door wallen te
heiligen (Welke men op Texel tuinen
0eTnt). Hoezeer nu dit gezaaide door
toogte geleden had, en later, ten ge
volge van het niet tijdig afstroomen der
sluizen door het hooge binnenwater
verloren ging, bragt het nog 343 mud
den op, hebbende hiervan het zuidelijk
ste stuk het meeste geleverd.
In dien zelfden nazomer van 1835 en
den daarop gevolgden winter werd
Eijerland ook door wegen, slooten en
greppen ingedeeld; tot welke verdeeling
men den Zanddijk als basis aannam, en
op evenwijdigen afstand van deze regte
lijn twee strekkende wegen afgroef. De
oostelijkste, het naast aan den nieuwen
dijk gelegen en de Hoofdweg genaamd,
is 14 ellen breed. Hij heeft ter weder
zijde eene sloot, 5 ellen wijd, 1 Vz el diep
en Vz el in den bodem, voorts aan elke
zijde een barm van 1 el en Vz el talud;
de kruin is 11 el met eene tonronde van
9 palm terrein, en de weg strekt zich
van den Ruigendijk, of limietweg, in
eene regte lijn, 7447ellen uit, tot]
waar hij tegen de tweede dijklijn sluit.
De Postweg, 1280 ellen verder weste
lijk, .(of van as tot as 1297) is, tusschen
slooten van 2 ellen, slechts 10 ellen
breed. (De oostelijke sloot is later tot 5
ellen verbreed geworden). Ook de
dwarswegen zijn 10 ellen breed, tus
schen slooten van 2 ellen.
Door deze twee strekkende- en vier
dwarswegen is Eijerland regelmatig in
sectiën van 200 bunders verdeeld; elke
sectie is weder verdeeld in 10 gelijke
percelen, die dus elk 20 bunders bevat
ten, en ieder perceel in 20 metjes van
bunder. Deze laatste onderdeeling is
geschied door het trékken van greppels
eene halve el wijd en diep. De bunders
tusschen den Ruigendijk en de Rogge-
sloot zijn 312 ellen lang en 32 ellen
breed, en die tusschen de Roggesloot en
Eijerlandshuis 250 lang en 40 breed.
De wei- en hooilanden bij Eijerlands-
huis, reeds vroeger met slooten afge
graven, zijn in den ouden vorm geble
ven. Deze inwendig zich bevallig voor
doende duinkom, maar met gevaarlijke
buitengronden noordwestwaarts uitloo-
pende, en daardoor eene noodlottige of-
ferbank voor de zeelieden, is uit dien
hoofde reeds op de aloude zeekaarten
bekend. In deze duinvallei ligt het zoo
genaamde Eijerlandshuiis. In den gevel
van hetzelve leest men het door gebo
gen ankers gevormde jaartal 1650; ter
wijl het gebouw zelf, door aanbouw en
vergrooting onder zeven daken gebragt,
een kloosterachtig voorkomen heeft. In
dit zomerseizoen echter moet het, vol
gens daarvan gemaakt plan en teeke-
ning, in hetgeene de oostelijke kamers
betreft, aanmerkelijk verfraaid worden.
Binnengetreden, herinnert men zich, bij
het gezi'gt van den ruimen keuken-
haard, onwillekeurig, hoe menig ter
naauwernood den dood ontkomen
schipbreukeling hier, half verkleumd en
zijne verdronkene togtgenooten bewee-
nende, zijne natte plunje, het eenige
wat hem overbleef, heeft zitten te droo-
gen. Uit de glasramen heeft men een
schilderachtig gezigt; in den achter
grond de duinen, op welker toppen de
helmplanten door den wind over het
schrale, steeds stuivende zand heen en
weder geslingerd worden, terwijl na
derbij het vreedzame vee, door deze
hoogten beschut, of graast of ligt te
herkaauwen; een toneel, treffend door
de tegenstelling van zee en land, van
barre woestheid en vrolijk veldbedrijf,
wel waardig door eenen Poot bezongen
te worden.
Op den linker- of noorder-oever van
de Roggesloot, aan eenen daartoe opzet
telijk aangelegden weg, die met eene
bevallige kromming van den postweg
naar het dijkkanaal loopt, is de Socië
teit bezig een huis aan te leggen, aan
hetwelk men, ter eere van haren voor
zitter, den naam van de Oocks-dorp ge
geven heeft. Een fraai magazijn met
woning, vijf pakhuizen en ruime zol
ders in hetzelve, dubbele woon- en
werkgehouwen voor wagenmaker, smid,
bakker enz., alle geplafonneerd, twee
winkels van kruidenierswaren, herber
gen enz., eene houten loods met 12
huisgezinnen in dezelve, benevens an
dere woningen, bestaan hier reeds, en
zullen spoedig met nog andere gebou
wen vermeerderd worden, zoo als eene
directie-woning, eene school, burger- en
arbeidershuizen enz., enz. Ongelukkig
maar, dat op verscheidene plaatsen in
dezen aanleg zich de uitwerkselen ver-
toonen van de haast, waarmede men te
werk gegaan is, of van andere zwarig
heden, welke men niet heeft kunnen
vermijden. Er wordt namelijk geklaagd
over lekkaadje, rook, het afvallen van
het stukadoorsel enz.
Behalve dit dorp had men, in 1836,
ter wederzijde van den weg tusschen
Eijerlandshuis en de Codks-dorp, twee
boeren-hofsteden aangelegd, uit woning
en schuur bestaande, en hoofdzakelijk
volgens Zeeuwsch model ingerigt. Het
is echter gebleken, dat zij tegen de
kracht der winden op Eijerland niet be
stand waren; want, op den 27 October,
omstreeks zes ure des avonds, (en dus
nog vóór de zoo veel geweldiger orka
nen van 29 November en van de Kers
dagen diens jaars) werden deze nog on-
volbouwde woningen beide omgestormd
en bijna geheel verbrijzeld op den grond
geworpen. Doch niet alleen op de hecht
heid dezer woningen, het ongenoegza
me waarvan de uitkomst bewezen
heeft, ook op derzelver geringe ruimte
en ondoelmatige inrigting waren aan
merkingen gemaakt; doch hetgeen, bij
mogelijken herbouw of aanleg van an
dere boerderijen, als ook voor de bewo
ners in het algemeen, de grootste hin
dernis oplevert, is het 'gebrek aan zoet
water. Op geheel het Eijerland levert
niet een enkele, op de gewone wijs ge
boorde, put water, dat drinkbaar is, en
in de slooten is het pekelzout. Wel is
waar wordt in de duinen water gevon
den. dat men gebruiken kan; doch deze
duinen liggen op aanmerkelijken af
stand, (tusschen de drie- en vierduizend
ellen van den nieuwen dijk) en de aan
voer veroorzaakt veel moeite en kosten.
In de staat, waar dn thans de bevolking
van het Eijerland zich bevindt, moet
men namelijk, dag aan dag, vijf a zes
wagens met de vereisöhte paarden en
voerlieden, aan het werk hebben, om
aanhoudend water uit de duinen aan te
voeren. Men is wel op andere middelen
bedacht geweest, doch tot nog toe zijn
dezelve niet geslaagd. Er zijn kannen-
buizen (op andere .plaatsen ook steenen
halve mouwen genaamd) onder den
grond .gelegd, om op deze wijs het wa
ter naar de woningen en stallen te lei
den; maar de afstand is te groot, en de
geringste opening in deze buizen ver
oorzaakt, dat er niet tegen te pompen
is. Even min is hetontwerp gelukt, het
welk men beproefd heeft, om een riool
van klei in eene sloot voort te leiden;
wind en zonneschijn hebben het, door
droogte, doen scheuren, en het intrap
pen van het vee heeft het vernield.
'(•wordt vervolgd)