f
Schaalvergroting al
jaren op^gang
en jongen beneden haar stand
ANDBOUW en VEETEELT
idrukken uit Californië
Zes Texelaars naar
Razende Bol
Hoornder Herenstraat weer
tweerichtingsverkeer
biy$g»l
De handel en wandel van de
Expl. Mij. Flakkee
Lichtpuntje
Zeepkistenrace
viel in het water
100 ton papier voor
Werkwinkel
Tweede blad Texelse Courant, dinsdag 16 juli 1974
OimIci' rrtljiltlu
ubriek voor.
[et begrip schaalvergroting heeft ook
>ns land al een aantal jaren geleden
intree gedaan. Eenvoudig gezegd
tkent het, dat de omvang van de be-
jven en de bedrijfsonderdelen steeds
[er moet worden en ook groter
hit.
'oen mijn broer die in Californië
bedrijf heeft een jaar of acht ge
en hier op bezoek was zei hij
te kunnen geloven, dat men het in
Hand op den duur zou redden met
125 koeien aan een voldoende inko-
i te komen. In Californië moest men
i nl. al een veel groter aantal melk
en houden om een boterham te ver
een.
de acht jaren, die sindsdien verlo-
zijn is wel gebleken, dat men het
in ons land inderdaad niet meer
arspeelt om met 20 a 25 koeien een
omen te verwerven, dat gelijke tred
idt met het inkomen van andere be-
iingsgroepen.
hj een bezoek aan een oudere boer
le streek, waarin mijn broer woont,
lelde deze mij ,dat het zo'n 35 jaar
den ook in Californië nog mogelijk
om met pakweg 23 koeien tot een
yaardbaar inkomen te komen. Hij
er van overtuigd, dat dit aantal
os enkele malen groter moest zijn.
Bezoek aan de
zuivelfabriek
ijdens het verblijf in Californië heb-
we ook een bezoek gebracht aan
zuivelfabriek, waar de melk van on-
Californische familie wordt ver-
rkt. De melk ging voor een groot ge
ile weg als consumptiemelk voor de
iumenten in de nabijgelegen plaat-
Een gedeelte van de melk werd
Ier ook als industriemelk gebruikt,
produkt, dat van deze melk werd
laakt ging in de richting van kaas,
ir bereikte niet het eindstadium, zo-
we dat in ons land kennen. De wron-
zoals die uit de kaasbakken werd
laald ging voor een deel als wrongel
ir andere fabrieken en werd voor
gedeelte in de eigen fabriek ver-
gd met vruchten (o.a. ananas) en in
inverpakking verkocht. Het kon als
etje" na de warme maaltijden wor-
gebruikt.
en probleem, waarmee deze fabriek
jaren tobde, was de milieuverontrei-
ing. Een aantal jaren had men de
swei gebruikt als „bemesting" op
land. Toen dit werd verboden is
de wei gaan verwerken tot een
dukt, dat gebruikt werd bij de voe-
g van het vee. De fabriek, die bij de
iw in een onbebouwd gebied stond
door stadsuitbreiding in de be-
wde kom gekomen. Toen men de
in de fabriek ging verwerken re
ide het klachten van de omwonenden
ir een onaangename geur. De fabriek
rd toen verplicht daartegen maatre
en te nemen, of anders tot sluiting
de weiafdeling over te gaan. Na
r veel experimenteren was men
rrnee gereed gekomen. Het reukvrij
ken had in totaal één miljoen dollar
;ost.
leze fabriek moest het doen met 68
eranciers. Een aantal, dat dus nog
;n derde gedeelte is van het aantal
houders, dat melk aan de Texelse
•nek levert.
leze 68 leveranciers zorgden er ech-
voor, dat de fabriek per jaar een
aanvoer had van meer dan 140 miljoen
kilogrammen melk. De Texelse zuivel
fabriek moet met meer dan 200 leveran
ciers genoegen nemen met nog geen
20°/o van de totale hoeveelheid waar de
68 Californische veehouders voor zor
gen. Over schaalvergroting gesproken.
Ook fokvereniging
illustreert de omvang
van de bedrijven
Het laatste verslag van de Rundvee-
fokvereniging „Texel" vermeldt, dat
het aantal leden 143 is en dat het aan
tal koeien, dat in controle was 3703 be
draagt. Wat het aantal leden betreft is
er geen verschil met de vereniging die
zich belast heeft met de melkcontrole
in de streek, waar mijn broer zijn be
drijf heeft. In het jaarrapport over 1973
lees ik namelijk, dat het aantal aange
sloten bedrijven in december 1973 op
143 lag. Op deze 143 bedrijven waren
in totaal 52.102 melkkoeien aanwezig.
Dit betekent een gemiddeld aantal
melkkoeien van ruim 360 per bedrijf.
Uiteraard liggen ook in Californië
net als in ons land de aantallen per be
drijf sterk uiteen. Als ik een paar be
drijven, die geëxploiteerd worden door
„landbouwscholen" buiten beschouwing
laat ligt het aantal op de kleinste be
drijven op zo'n 100 stuks. Het grootste
bedrijf, dat bij deze Fokvereniging was
aangesloten telde ruim 1400 melkkoeien.
Daarnaast waren er nog enkele bedrij
ven met meer dan 1000 koeien.
Ook akkerbouw
op grote schaal
In Californië hebben we ook een be
zoek gebracht aan een akkerbouwge
bied. Het stond bekend als „The Lake",
wat vertaald zou kunnen worden met
„De Meer": het gebied deed me inder
daad denken aan de Wieringermeer en
de Haarlemmermeer. De grond was van
buitengewoon goede kwaliteit, wat ook
geïllustreerd werd door de zeer goede
stand van de gewassen. In deze grote
polder van zo'n 80.000 ha werden ei
genlijk maar 3 gewassen verbouwd. Dat
waren gerst, katoen en een gewas, dat
wat de bestemming betreft aan ons
koolzaad deed denken. Het leverde een
oliehoudend boontje, waarvan de olie
werd gebruikt voor de margarineberei
ding. Verder lagen er nog enkele perce
len luzerne voor zaadwinning.
Dit grote gebied werd gebruikt door
3 exploitanten. Uiteraard waren dit
geen particulieren, maar vennootschap
pen. Op een plaats, waar een 12-tal
combines bezig waren met het oogsten
van gerst informeerden we naar de
grootte van de kavel, waaraan ze bezig
waren. Het antwoord was 6.000 acres,
d.w.z. zo'n 2400 ha.
Op de laatste zaterdag van ons ver
blijf in Californië had ik het buiten
kansje om met een grote „akkerbou
wer" een rondvlucht te mogen maken
in het 5-persoons particuliere vliegtuig
van deze Amerikaan. De man in kwes
tie verbouwde 3.500 ha katoen. Daar
naast werd nog een flinke oppervlakte
haver verbouwd, die na het in aar ko
men in groene toestand werd verkocht
aan veehouders voor het maken van
kuilvoer. Na de oogst van de haver
werd mais gezaaid, die in de herfst
eveneens verkocht werd voor het ma
ken van kuilvier.
Het vliegen met dit particuliere vlieg-
Voor de zaterdag te houden zwem
tocht Den Heider-Razende Bol hébben
zich reeds zes Texelaars ingeschreven:
Janneke Harting, Liesbeth Vrijdag,
Jaap Verdoorn, Tineke Brans, Joke Tui-
nema en Jan de Wit. Aan de oversteek
is geen wedstrijdelement verbonden.
Ieder kan zijn eigen tempo bepalen.
Enige ervaring en een goede gezondheid
zijn vereist. Zestig personen kunnen aan
de prestatietocht meedoen, momenteel is
er nog plaats voor dertig. Men kan zich
opgeven bij de heer J. Noorda, Wilhel-
minastraat 8 te Den Helder, tel. (02230)
23825, of bij zwembad „De Schots",
tel (02230) 21041. Ook voor de zwem
tocht Den Helder-Texel op 3 augustus
kan men daar terecht.
DEN HOORN Naar aanleiding van
een aantal bezwaren, die inwoners van
Den Hoorn hebben gemaakt tegen het
eenrichtingsverkeer in de Herenstraat
hebben B. en W. besloten na te gaan of
odk zonder deze maatregel daar een
vlotte en veilige doorstroming van het
verkeer mogelijk is. Derhalve zal deze
bepaling komen te vervallen. Om op
stoppingen echter te voorkomen, zal
gezien richting Klif links een par
keerverbod en rechts een stopverbod
gelden. Tegen dit besluit zal vanaf vol
gende week tot 9 augustus bezwaar kun
nen worden gemaakt.
WmMvi
'ïrf*-%■' -h 'r'r
De 8-jarige Theo Bar horst niet
in volle vaart. foto i
r zeepkist
i O ostra)
Brieven van lezers - buiten verantwoordelijkheid van de redaktie
Sinds de regering vorig jaar in de
troonrede aankondigde de gemeenten
voorrang te geven bij de aankoop van
gronden in uitbreidingsplannen, is bij
tal van grondspeculanten het hek van de
dam. Ze maken nu nog veel intensiever
jacht op terreinen, waarvan verwacht
wordt dat ze de bestemming van woon
gebied zullen «krijgen. De speculanten
veroveren het gemakkelijkst landbouw
grond, meestal tegen een zacht prijsje,
om die vervolgens vol te bouwen met on
roerend goed, of met stevige winst door
te verkopen aan grote projektonfcwikke-
laars en makelaarskantoren. Deze ko
men zodoende in het bezit van aanzien
lijke lappen grond en voor de gemeen
ten blijft er veelal niets anders over dan
bij hen aan te kloppen, willen ze hun
uitbreidingsplannen verwezenlijken.
tuig gaf me veel meer plezier dan de
grote vliegreis van Schiphol naar Los
Angeles. Vliegend op zo'n hoogte van
70 meter hadden we een pracht uitzicht
op de grote veehouderijbedrijven. Vlie
gend boven de katoenvelden van deze
katoenverbouwer liet de man het vlieg
tuig afwisselend naar rechts en links
overhellen om een goed gezicht op de
katoen te krijgen. Ik heb toen bemerkt,
dat van uit de lucht bekeken er vrijwel
geen enkel perceel is, dat over de hele
oppervlakte een stand van 100% heeft.
In ieder perceel zag je plekken, die een
duidelijk mindere stand hadden dan de
rest van het perceel.
Ik heb tijdens deze tocht telkens ge
dacht, wat een landbouwvoorlichter een
goede kijk zou krijgen op afwijkingen
in de gewassen als hij in het groeisei
zoen zo nu en dan een vliegtocht kon
maken over de gewassen.
Zo kan men in het kort de handel en
wandel van de Exploitatie Maatschappij
Flakkee te Melissant omschrijven. De
directie van deze kleine B.V. (aandelen
kapitaal slechts ƒ200.000,wordt ge
vormd door de familie Keur, geen onbe
kende in de speculantenwereld.
De taktiek van hen zal zondermeer
zijn, zodra de Gemeente Texel de bouw
vergunning van het 12 meter hoge ge
bouwencomplex heeft verleend, dat de
heren zo vlug mogelijk tot verkoop der
appartementen zullen overgaan. Uiter
aard tegen een mooie prijs, hetgeen voor
onze Oosterburen geen bezwaar zal zijn.
Het ziet er daarom zeker naar uit dat
De Koog in de toekomst een Duitse ves
te zal gaan worden. „Texelaars let op
uw saeck".
Minister Mr. A. van der Stee van
landbouw en visserij bevestigde ons
(redactie Elsevier), dat het in de bedoe
ling van het kabinet ligt binnenkort een
nota te publiceren, waarin men uiteen
zet hoe gemeenten en andere overheids
instellingen grond zouden moeten kun
nen vérwerven.
Uitstel zal ertoe ledden, dat de specu
latie in panden en landerijen in verhe
vigde mate zal doorgaan, omdat alle
vóór de realisering van de nieuwe wet
tot stand gekomen transacties buiten het
bereik van de oveiheid blijven. Dit op
grond van het Nederlands overgangs
recht.
P. W. Dros, journalist,
Amsterdam
De meeste mensen, die dit lezen, zul
len ook wel in de grote kranten gele
zen hebben (of voor de televisie gezien
hebben), dat de Arabische oliesjeiks him
boycot tegen Nederland opgeheven heb
ben.
Na een half jaar in het halfdonker ge
zeten te hébben, zou men wel weer eens
De zaterdagmiddag op de Hogeberg
gehouden jaarlijkse zeepkistenrace is
letterlijk in het water gevallen. Slechts
negen jeugdige deelnemers verschenen
aan de start en ondernamen een poging
een verregende prijs in de wacht te
slepen. Van supporterszijde ontvmgen
zij weinig steun; ook deze waren name
lijk zeer gering in aantal.
De eerste prijs in de categorie kleine
wielen viel Bart Eveleens ten deel, die
met zijn kist een afstand van 737 meter
overbrugde. Een heel eind daar onder,
maar toch nog op de tweede plaats
kwam Henk Slegtenhorst met 395 me
ter.
In de categorie grote wielen verover
de René Commandeur de eerste plaats
met 671 meter en Edo Kooiman met
386 meter de tweede.
De Werkwinkel heeft in het afgelo
pen half jaar 50.000 kg papier opge
haald en hoopt dat ook in de tweede
helft van 1974 zoveel zal worden verza
meld.
Het oud papier voor de aktiegroep
Werkwinkel kan op de komende zater
dagen worden gebracht naar de schuur
achter „Ons Genoegen", niet op War
moesstraat 52.
kunnen besluiten om alle lantaarnpalen
aan te steken.
Ja, maar die olie is toch veel duurder
geworden?
Inderdaad, vooral als de belasting
hierop ook nog veel zwaarder is gaan
drukken! De prijs van de olie is echter
niet zo belangrijk, maar de veiligheid op
straat, want die is toch helemaal niet
te betalen? Verder zullen auto-inbraken,
vernielingen enz. niet zo gemakkelijk
kunnen gebeuren als nu. Trouwens, het
zou ook wel leuk zijn als je 's avonds
kan zien wie je tegenkomt.
Nu het hoogseizoen is en het ook de
tijd is, waarin de meest onplezierige
dingen gebeuren, zou een lichtpuntje
wel op z'n plaats zijn
Hans Zijm,
Keesomlaan 31, Den Burg
feuilleton door Tom Lodewijk
de hele zaak op zijn rug". Liesbeth keek
op haar horloge.
„Ik moet weg" zei ze. „Ik wil nu zo
laat niet thuiskomen, dat snap je. Jaap,
we hebben dit afgesproken géén praat
meer over uit elkaar gaan. We doen dit
sémen".
„Alles, altijd" bevestigde hij. En het
was het oude, geschermende gebaar,
waarmee hij zijn arm om haar heen
sloeg, toen ze naar de bushalte liepen.
En toch was er iets veranderd. Jaap
Borst had de wére Liesbeth leren ken
nen, en hij bezag haar met een nieuw
respect.
HOOFDSTUK VII
Liesbeth pakt aan
Weinig vermoedde Jaap Borst, toen
hij die middag druk bezig was met het
prijzen der waren (zijn chef liet steeds
meer aan hem over) dat Liesbeth Wa
genborg op dat ogenblik op een tame
lijk wrakke stoel zat in het huisje van
zijn moeder bij de Haven.
Met schuwe verwondering had de
moede, afgewerkte vrouw haar ontvan
gen. De jongste kinderen waren nog op
school, de anderen nog niet thuis.
„Gaat u zitten" had ze gezegd met
een blik die tegelijk onderdanig en
nieuwsgierig was. Die deftige dochter
van Wagenborgwas dit het meisje
dat haar Jaap.Iedereen praatte er
over, maar hij zelf was zo stom als een
vis. Zelfs op de schimpscheuten van zijn
broers en zusters, dat hij met zijn gatje
in de boter was gevallen, ging hij met
geen woord in.
„Zegt u alstublieft gewoon Liesbeth"
vroeg het meisje. „Ik wou zo graag eens
met u praten. Ziet u, ik ben. ik.
ze aarzelde, hoe moest ze dit nu zeggen.
„Jaap en ik hadden al zoveel gepraat".
„U.... met Jaap?" vroeg moeder
Borst, maar het was een uitwijken, want
ze begreep er alles van.
„Wij kennen elkaar.... heel goed",
zei Liesbeth. „Jaap zat gisteren in de
put, en toen dacht ikik wou es met
u praten".
„Wat hebt u met onze zaken te ma
ken?" Het klonk scherp.
„Het zijn Jaap z'n zaken ook".
„Wat hebt u met Jaap te maken?"
„Jaap en ik hebben alles met elkaar
te maken".
De vrouw liet zich verbaasd op haar
stoel zakken. Wat het dan tóch echt tus
sen die twee? Ze had haar oordeel klaar
gehad. Jaap, die omhoog wou, natuur
lijk. Jaap was een knappe vent, een fij
ne knul, ze was in haar hart zeer trots
op haar oudste, de enige waarvan ze
plezier beleefde. Maar dat kind van
Wagenborg, zo had ze met haar armoe-
filosofie overpeinsd, meende er natuur
lijk niets van. Die vond het wel leuk,
hield hem aan het lijntje. Ze had dit
meisje gehaat van uit de diepte van
haar ellendig bestaan. En nu zat dit
meisje hier en zei, zo maar heel dood
gewoon „Jaap en ik hebben alles met
elkaar te maken". Zou het dan toch
heus.
„Wat bedoelt u?" vroeg ze om tijd te
winnen.
„Als er niet zoveel moeilijkheden wa
ren metthuis" zei Liesbeth zacht,
„dan zouden Jaap en ik ons al ver
loofd hebben".
De vrouw barstte in schel gelach uit.
„Vertél me wat!" zei ze. „U en
mijn Jaap? De rijkdom met de armoe?"
„Ik ben niet rijk" glimlachte Lies
beth, „al heeft m'n vader een goede
zaak. En dat Jaap arm is kan hij niet
helpen".
„Maar kind", zonder dat ze het wilde
had ze het gezegd, „heb je wel bedacht
wat je begint? Dat wordt toch nooit
wat!"
„Dat zegt iedereen" antwoordde Lies
beth en haar stem trilde. „U óók al?"
„Duszei de vrouw en bekeek
Liesbeth met aandachtige verbazing,
„jullie méént het?"
„Ja", antwoordde het meisje en zag
de oudere vrouw open aan.
„Kind, kind. ging ze hoofdschud
dend verder. „Kon je geen jongen uit
je eigen.je eigen soort krijgen?"
„Ik vind Jaap z'n soort, zoals u het
noemt, goed genoeg" zei Liesbeth met
een vage glimlach.
Moeder Borst legde de handen op het
tafelblad, dat met een glimmend zeiltje
was gedekt, en staarde aandachtig naar
het meisje tegenover haar.
„Ik kan m'n oren niet geloven", zei
ze, „en m'n ogen ook niet. Nou goed, ik
kan me voorstellen dat je Jaap wilt
hebben, want het is een keurige jongen,
niet? Maar wat denk je van mij als
schoonmoeder, en van Jaap z'n broers
en zusters? Zul je hier willen komen?
Zul je alle mensen durven laten weten,
dat jij gaat met een jongen van Borst
aan de Haven?"
Nu, in dit armelijk milieu, viel de
vraag in volle zwaarte op Liesbeth. On
willekeurig staarde ze rond, keek dan
naar de vrouw tegenover haar, afge
sloofd, moe. arm.
„U maakt het me wél moeilijk", zei ze
met verstikte stem.
„Ja" zei de vrouw met iets van triomf
„nu zie je het 'es. Op een afstand lijkt
het welromantisch, noemen ze het
zo niet? Maar als je d'r maar in zit, zo
als ikal die jaren
„Dat komt toch" zei Liesbeth „omdat
u geen kéns gehad hebt? U alléén
met al die jongens? Mijn eigen moeder
zouzou het óók niet gered hebben"
voegde ze er aan toe.
Vrouw Borst stond op.
„Ik wou toch wel 'n antwoord" zei ze
en haar stem was hard „nu je dit alles
gezien hebt, nu je ziet waar je inkomt,
durf je het dan nóg?"
Liesbeths gedachten zochten wanho
pig, en haakten zich toen opeens aan het
gezicht van Jaap. Zoals ze gisteravond
met hem gezeten had, daar aan dat ta
feltje. toen had ze gewéten, dat zon
der Jaap het leven voor haar geen uit
zicht had
„Ja" zei ze opeens en haar grote
blauwe ogen staarden onverschrokken
omhoog naar de oude vrouw, die bijna
dreigend voor haar stond.
Moeder Borst liet haar handen, die
tot vuisten waren gebald, slap langs
haar lichaam vallen. Ze zocht steun bij
de tafel.
„Kind" bracht ze er moeilijk uit
„wéét wat je zegt, wat je doet. Krijg er
later geen spijt van. Je zoudt mijn jon
gen ongelukkig maken.
(wordt vervolgd)
