VOGELS
wel en wee
De geoorde Fuutte zien bij „De Bol"
Willem Jansen
trouwt de freule
ïlÉI f 'L.
:Aï mm
door Andri J. Uinsbergen
Informatie Invalidenbond
f
Tevokonieuws
Hart- en vaatonderzoek
Open brief aan de raad
der gemeente Texel
Texel Is niet alleen het „vogeleiland''
omdat er zoveel verschillende soorten
vogels broeden, waarvan vele in grote
aantallen, maar evenzeer omdat er zo
veel vogels in de trektijd en in de winter
verblijven. Op het land, op de schorren,
op de paar plassen die we hebben en op
de zee rond Texel.
Tot die gasten behoren ook verschil
lende soorten futen. In feite kun je op en
om Texel in deze tijd van het jaar alle
futensoorten zien die in Nederland voor
komen: de gewone fuut, de roodhalsfuut,
de dodaars, de kuifduiker en de geoorde
fuut. Over de laatste soort wil ik het deze
keer eens hebben.
De foto bij dit artikel is op Texel, om
precies te zijn in de Muy, genomen door
mijn vader, wijlen Nol Binsbergen, in de
tijd dat hij met Herman van der Horst
Hbezig was de (eerste) Texelfilm te ma
ken. In het begin van de veertiger jaren.
Sindsdien 'heeft de geoorde fuut nog wel
■eens op het eiland gebroed, maar toch
£eer weinig. Waaraan dat ligt is niet be
kend, maar feit is wel dat de geoorde
fuut in heel Nederland een schaarse
feroedvogel is, in wisselend aantal, zoals
de „Avifauna van Nederland" schrijft.
fflDok pas sinds 1918 Daarvóór broedden
'er geen (op een doodenkele keer na) ge-
«oorde futen in ons land. Sinds het einde
Van de 19e eeuw heeft deze soort zich
-'echter naar het noordwesten van Euro
pa uitgebreid; zo verscheen hij in 1904
in Groot-Bnttannié, in 1915 in Ierland,
in 1911 in de Baltische landen en in
1919 in Zweden. Het broedseizoen van
deze futensoort ligt enigszins verbrok
keld in Europa, een deel van Azië, een
deel van Afrika en in Noord-Amerika.
Muy geschikt
Hoewel de geoorde fuut verschillende
malen in de Muy gebroed heeft
'Waarom echter niet regelmatiger? is
het de vraag of dit duinmeer wel een
rjecht geschikte broedplaats voor deze
-soort is. Hij stelt namelijk hoge eisen
aan het biotoop {leefklimaat): ondiepe
zoetwaterpiassen of brakwaterlagunen
met een rijke begroeiing van onderge
doken waterplanten en veel kleine stuk
jes open water temidden van bultvor-
mige pollen oevergrassen en zeggen Al
dus Prof. K. H. Voous in zijn in 1960
uitgegeven (en nu niet meer te krijgen)
I,Atlas van de Europese vogels". Ondie
pe waterplassen. Veel duiken doet de
geoorde fuut niet, althans in zijn broed
gebied. Zijn voedsel bestaat uit in het
water levende insekten en kléine kreeft-
jes, een enkele keer eens een visje, en
dat voedsel wordt vaak aan de opper
vlakte, al om-zich-heen-pikkend verza
meld. Een geschikte biotoop afgezien
van de Muy is er op Texel zeker: het
waterwingebied achter Den Hoorn
Vooral het gedeelte achter het Loods
mansduin .tegen de duinen aan. die de
Mokslootvallei scheiden van de Mok, is
in het voorjaar zeer geschikt En daar
zitten dan ook vaak geoorde futen! Het
vervelende is alleen dat door de water
winning het gebied al gauw te droog
wordt, zodat de vogels er slechts korte
tijd verblijven en niet tot broeden ko
men. Maar, wie weet komen er daar nog
feens geoorde futen tot broeden als er
meer water in het duin blijft staan.
Staartloos
Podiceps nigricollis heet de geoorde
fuut in het latijn Dat betekent zoveel
als: staartloze vogel (Policeps) met de
fewarte nek (nigricolis). Zoals alle op de
wereld voorkomende futen, in totaal 18
soorten, heeft de geoorde fuut geen
staart. Bij bet vliegen, wat meer gedaan
wordt dan menigeen denkt (hoewel er
'énkele niet vliegende soorten zijn) doen
du poten dienst als stuur Een zwarte
nek heeft de geoorde fuut alleen in de
broedtijd, net als prachtige goudgele
sierveren achter de vurrode ogen (van
daar geoorde fuut). In deze tijd van het
jaar echter is bij tamelijk grauw. Wan
gen, keel en oorstreek zijn, evenals de
buik, wit. De rest is licht tot donker
bruingrijs. Het dunne snaveltje is wat
opgewipt, wat een goed middel is om
hem te onderscheiden van de kuifdui
ker, een andere hier doortrekkende en
overwinterende futensoort Die heeft
een dikkere, rechte snavel en bovendien
een scherper contrast tussen het zwart
van zijn pet en het wit, dat direkt onder
het oog begint, van de wangen. Bij de
geoorde fuut is de overgang tussen de
donkere bovenkant en de lichte onder
kant van de kop geleidelijk.
De Bol
De geoorde fuut overwintert door
gaans op zoet water, in tegenstelling tot
de gewone fuut en de kuifduiker bijv.,
die buiten de broedtijd meestal op zee
zitten. Toch kunnen we op Texel in de
trektijd, vooral in oktober en november
grote aantallen op sommige dagen
zijn er werkelijk tientallen, ja zelfs hon
derden bij de sluis van het Noorden,
buitengaats zien. Vaak zitten er echter
ook achter de dijk geoorde futen, samen
met de kleinere dodaarsjes Ook nu, in
de winter, zijn er geoorde futen bij de
Bol te zien. De trek van deze soort is
vaak beperkt, niet verder dan de vorst-
vnje gebie,den, net buiten het broedge-
bied. Schuw zijn de vogels niet. Ze zit
ten bij hoog water vaak vlak onder de
dijk en laten zich' dan, vooral vanuit de
auto (toch al zo'n mooie „schuiltent"),
van dichtbij bekijken. Fascinerende vo
gels zijn bet met hun felrode oogjes. En
niet zo onrustig als de meeste andere
futen, die voortdurend onder water op
vis jagen.
Texel is een vogelrijk eiland. Het is
echter jammer dat veel van de meer dan
110 soorten broedvogels een indruk
wekkend getal, dat wel erg zeldzaam
De geoorde Fuut met eieren
zijn, of zelfs sporadisch op het eiland
broeden. De geoorde fuut is één van die
vogels. Ik hoop dat er mogelijkheden
zijn om het zo aantrekkelijke natte duin
gebied tussen de Mok en de Witte Weg,
en gedeeltelijk ook aan de andere kant
van die weg, ook werkelijk nat te hou
den en geschikt voor deze soort te ma
ken. Misschien kom er dan nog eens
een tijd dat we een hele kolonie geoorde
futen kunnen bewonderen, want bekend
is dat ze graag met een aantal bij elkaar
broeden. Zo huisden in 1923 in de
Muy maar liefst 28 paren!
Restauratie
Op een begin december vorig jaar in
Heiligen'hafen aan de Westduitse Oost
zeekust gehouden congres over de'be
scherming van waterwild en waterwild-
gebieden werd door een van de Zweed
se gedelegeerden een lezing gehouden
over de „restauratie" van Hornborgas-
jon, een meer in Zuid-Zweden. Dat was
ten behoeve van de landbouw groten-r
deels drooggelegd en wat er nog van
het meer over was was grotendeels
dichtgegroeid met riet. Nu is men bezig
de rietvegetatie grotendeels te verwij
deren, de bronnen van verontreiniging
rand het meer uit te schakelen en het
gebied weer in zijn oude glorie te her
stellen. Tot nog toe zijn de resultaten
van deze kostbare aktie fantastisch. Er
komen weer vogels naar het meer toe.
Ook de duinvaleien op het zuidelijk
deel van Texel zijn indertijd door het
graven van de Moksloot (in 1880) droog
gelegd om er landbouwgebied van te
maken en net als in het geval van Horn-
borgasjön is dat niet zo'n succes gewor
den. Het herstel is echter tot nog toe
slechts gedeeltelijk, omdat hetduinge-
bied jarenlang als waterleidinggebied
dienst deed. Door de ingebruikneming
van de waterfabriek bij Oudeschild
hoeft er nu niet zovéél water meer uit
het duin te worden gepompt, maar er
wordt nog wel gepompt. Als dat nu ver
der achterwege zou kunnen blijven, zou
het gebied weer in ere hersteld kunnen
worden. Misschien zal hier en daar door
het terrein uit te diepen de natuur nog
een handje geholpen kunnen worden,
zoals men dat bijv. veelvuldig en met
groot succes in Engelse vogelreservaten
doet.
De leden van de algemene Nederland
se invalidenbond (ANIB) kunnen voor
informatie terecht bij mevrouw P N. Ie
Noble, Thijsselaan 104, Den Burg, tele
foon (02220) 3276.
11 t.
i.-'Wif -i
Vier van de vijf Tevoko-teams, die
uitkomen in de competitie regio Den
Helder-Schagcn hebben, halverwege de
competitie, een plaats weten te verove
ren, die uitzicht geeft op een hoge eind
klassering.
Het eerste .damesteam dat een gedeel
de tweede plaats inneemt heeft erg goe
de kansen op het kampioenschap. Het
team dat dit jaar erg sterk naar voren
komt heeft de kansen in ieder geval nog
geheel in éigen 'hand.
Tevoko 2 handhaaft zich dit jaar goed
in de middenmoot. Verkeerde de ploeg
vorig jaar om deze tijd enigszins in de
gradatiegevaar, nu is daar geen sprake
van.
De speelsters van Tevoko 3 kan het
kampioenschap eigenlijk al niet meer
ontgaan. Het gemak waarmee de wed
strijden gewonnen worden verplicht de
'dames te promoveren naar de eerste
klasse.
Het eerste herenteam is er zeer op ge
brand door te stoten naar de promotie
klasse. Nieuwediep I zal hier waar
schijnlijk de grootste hinderpaal wor
den. Een kampioenschap van de heren
zal zonder meer betekenen dat er weer
betere volleybalteams naar Texel ko
men.
Erg spannend is het ook in de tweede
klasse heren waar Tevoko II en HSCS I
gaan uitmaken wie er overgaat naar de
eerste klasse. Promotie is voor beide
teams een „must". De strijd kan erg
hard worden. Tevoko II heeft de eerste
wedstrijd tegen HCSC in Den Helder
gewonnen en heeft op het moment een
kleine voorsprong.
De jeugd speelt dit jaar voor hét eerst
in Den Helder en is net met de competi
tie begonnen. De Tevoko-meisjes moe
ten er gezien hun plaats iets harder aan
trekken. De twee jongensteams hebben
nog alle mogelijkheden. Voor de jongens
en meisjes is naast een goede klassering
vooral het opdoerl van wedstrijderva
ring belangrijk.
De standen.
Dames promotoeiklasse:
Dames le klasse:
Rood wit
10
8
2
30-10
27
HCSC
10
8
2
28- 7
26
Tevoko
10
9
1
28-10
26
TOG
10
8
2
25-12
22
VVM '63
10
6
4
19-17
18
Polisport
10
5
5
22-22
16
Flevo 3
10
5
5
19-19
15
Velox 2
10
2
8
13-25
9
Reactie
10
3
7
13-24
8
Noordkop
10
2
8
14-25
7
Flevo 2
10
2
8
11-27
6
AVE 2
10
0
10
6-30
0
Heren le klasse:
Nieuwediep 1
12
11
1
33- 7
32
Tevoko 1
11
9
2
28-10
27
Polisport 2
11
9
2
28-13
25
VCSM
10
8
2
26-11
24
SVN
11
6
5
23-22
18
Ca Hants oog
11
5
6
22-24
16
Braaf-Seahawks 2
11
6
5
24-25
15
Adelborsten
11
4
7
18-24
14
Noordkop 1
11
3
8
14-26
in
Nieuwediep 2
10
3
7
17-25
9
Braaf-Seahawks 3
12
2
10
8-32
6
VCW
11
0
11
10-33
2
Heren 2e klasse:
HCSC 1
11
10
1
31- 5
30
Tevoko 2
10
10
0
30- 7
28
Nieuwediep 3
11
9
2
30-13
24
WSOV 1
11
8
3
26-12
24
WSOV 2
12
7
5
25-22
18
HCSC 3
12
6
6
22-25
17
LOS
11
4
7
17-23
14
HCSC 2
9
3
6
17-20
11
Noordkop 2
9
4
5
16-17
9
Noorderhaven
9
3
6
12*21
7
Braaf-Seah. jun.
9
2
7
10-23
7
HCSC 4
10
1
9
7-28
4
Braaf-Seahawks 4
10
0
10
3-30
0
PICSC 2
10
9
1
28- 7
27
Noordkop 2
11
8
3
26-15
22
VCSM
9
7
2
22- 9
21
Polisport 2
10
7
3
23-13
20
Tevoko 2
10
6
4
23-14
18
Set Up
8
5
3
19-14
17
SVN
10
5
5
16*17
14
Callantsoog
10
3
7
16-32
11
Braaf-Seahawks 1
11
3
8
18-27
11
Polisport 3
10
9
8
9-27
5
Zeemacht
11
0
11
1-33
0
Dames 2e klasse:
Tevoko 3
10
10
0
30-
- 2
30
't Zwin
10
9
1
27-
- 6
27
Noordkop 3
10
7
3
23-
-10
21
Braaf-Seahawks 2
11
6
5
20-
-16
15
Noorderhaven
11
5
6
16-
-15
14
WSOV 1
12
4
8
15-
-24
13
HCSC 3
11
4
7
15-
-23
12
Jeugd poule A:
Braaf-Seahawks 1
(P)
4
3
1
0
7-1
7
R.K. Mavo (J)
3
2
1
0
5-1
5
Wilhelm. Mavo 1
;j)
4
1
3
0
5-3
5
Tevoko 2 (J)
3
1
2
0
4-2
4
Tevoko 1 (J)
3
1
1
1
3-2
3
R.K. Mavo 2 (J)
3
0
0
3
0-6
0
Braaf-Seahawks 2
(J)
4
0
0
4
0-8
0
Jeugd poule B:
HCSC <M en J)
3
2
1
0
5-1
5
Welhelm. Mavo 1
(M)
3
1
2
0
4-2
4
De Vijfsprong (M)
3
1
1
1
3-3
3
Joco (M)
3
0
3
0
3-3
3
Wilhelm. Mavo 2
(J)
2
0
2
0
2-2
2
Noordkop (M)
3
1
0
2
2-4
2
Tevoko (M)
3
0
2
1
2-4
2
R.K. Mavo 3 (J)
2
0
1
1
1-3
1
Van de 1750 mensen die zich aange
meld hebben voor het bevolkingsonder
zoek op hart- en vaatziekten hebben
ongeveer 500 de kosten nog niet betaald.
De betalingstermijn liep op 15 januari
af en het Groene Kruis zou het jammer
vinden deze mensen van het onderzoek
te moeten uitsluiten. Zij heeft daarom
de termijn tot 1 februari verlengd maar
wijst er wel op dat dit de uiterste datum
is. Betaling kan geschieden op rekening
67.35.10.441 van het Groene Kruis Texel
bij de Nederlandse Middcnstandsbank.
Het gironummer van de bank is 17392.
Men kan ook contant betalen bij de ad
ministratie van het Groene Kruis, Wit
te Kruislaan 19 tussen 9.30 en 12.00 uur
's morgens. „Mochten er financiële pro
blemen zijn, kom dan even langs de ad
ministratie", aldus het Greene Kruis.
0.1»r.n r«l> - b.llaa •»l»tr«rV»Mld vts ét r«4*HU J
Geachte raadsleden,
Het is vandaag 14 januari 1975. Met
vaste regelmaat worden wij {klas 4 havo
-2 van de R.S.G. - Texel) uit onze onder-
wijswerkzaamheden opgeschrikt, door
dat 's lands verdedigingsapparaat het
nodig schijnt te vinden in de onmiddel
lijke nabijheid van ons eiland te oefenen
in het scherpschieten.
Wij verzoeken u dringend na te gaan
wat u kunt ondernemen tegen deze rust-
verstorende aktiviteiten, opdat wij ons
onderwijs „mebvrucht" kunnen blijven
genieten
Met vriendelijke groeten,
Ron, Jan, Kees-Jan, Karin,
Jan-Paul, Christie, Wouter,
Does, Frida, Ains, Erwin,
Jacqueline, Peter, Ron, Piet,
Marcel, Marianne, Wulleke,
Betty.
FEUILLETON
16. De komst van de freule op het uit
gestrekte en dicht belommerde terrein
van de speeltuin in Maarveld werd aan
vankelijk nauwelijks opgemerkt. Uitge
laten vermaakte zich de Groenhovense
jeugd op wippen en schommels, in
draaimolens en op de kettingbrug. Door
het gebladerte was nog flauw de om
trek van de witte plezierboot te zien,
d:e de kinderen had aangevoerd. Onder
'de bomen schitterde het koper van de
instrumenten der Groenhovense fanfare,
waarvan de leden achter een pot schui
mend bier, profiteerden van de vrije dag
en genoeglijk staarden naar de vreugd
yan de kinderen
1 „O. wat is het hier gezellig" zei de
freule spontaan. In haar hart was strijd.
Die Jansen, die vent, had het toch maar
bij het rechte eind gehad. Dit bood de
kinderen veel méér dan dat stomme
balletje lopen en blokjes rapen op die
door de zon beschenen wei. Trouwens,
dat had ze van het eerste ogenblik af
geweten. Was zij, een dachter van het
oude geslacht Cnoop van Haersma, zo
klein, dat zij zich door persoonlijke an-
tipathiën zó liet meeslepen, dat ze de
dingen niet eens meer wilde zien zoals
ze waren7
„Laten we gewoon even gaan kijken",
stelde ze voor. „De kinderen moeten
niet gestoord worden".
De kinderen lieten zich niet storen.
Vanaf wippen en schommels werd ge
wuifd naar de freule, maar ze gingen
dóór het was tè prachtig en de mid
dag al weer zo gauw om!
De freule zag de burgemeestersvrouw,
met een hoge kleur, neus aan neus op
het bankje van de schommel staan met
meneer Hermans en meester Koper gaf
ze op. „O, maar dat is kostelijk!" lachte
de freule ,die zich zeer vermaakte met
de angst van mevrouw Berghuis die niet
„zo erg hoog" wilde, terwijl haar part
ner haar voortdurend geruststelde dat
het nog niets was. „O, en daar heb je
mijn man!" riep de burgemeesters
vrouw, „dat óók nog!". Burgemeester
Berghuis moedigde de meester aan, er
maar wat vaart achter te zetten!
Opeens was er een kleine oploop. Een
meisje was uit de draaimolen gevallen
en had een bloedende wond aan het
hoofd.
Een jonge vrouw kwam snel toelopen.
„Sssst!" zei ze, „niet huilen, 't is maar
een schram, hoor! Ik zal er een mooi
verbandje om doen en dan kun je straks
weer meespelen". De andere kinderen,
gerustgesteld, gingen voort met hun
spel, het kleine meisje werd meegeno
men naar de grote gelagkamer. De freu
le, bezorgd, volgde.
In het schaduwduister van de grote
kamer zag ze het meisje gebogen over
de kleine, die al /weer gestild was met
een heel groot glas limonade. Heel han
dig legde ze een verband rond het blon
de krullenhoofd.
Electröhuis-uitverkoop
Verlichting
(Adv. I.M.)
„Dat doet u keurig" prees de freule.
„Dat hebt u zeker meer bij de hand
gehad?"
Els Jansen keek op.
„O ja", zei ze vriendelijk, „ik ben ver
pleegster, weet u".
„o" zei de freule, en opeens schoot het
haar te binnen: dit moest de dochter van
Willem Jansen zijn, die verpleegster, die
in de fabriëkswijk werkte Zwijgend
keek ze hoe het meisje met gewende
handen het varband legde.
„Nou Mientje" zei ze „het ziet er keu
rig uit meid. Je wilt het niet eens meer
af, denk ik".
Het patiëntje lachte, nog een beetje
witjes.
„Drink nu maar lekker je limonade
op en ga dan maar weer spelen, meisje,
maar een beetje voorzichtig hoor!"
waarschuwde Els „Het was maar een
vleeswondje" zei ze tot de freule, „maar
het bloadde nogal en daarom leek het
erger dan het was. En kinderen zijn zo
dramatisch" lachte ze.
„Misschien mag ik me even voorstel
len" zei de freule. Het leek of een ander
de woorden sprak, ze luisterde naar
haar eigen stem. „Ik ben freule Cnoop
van Haersma".
„Els Jansen" zei het meisje en de
freule voélde een stevige hand in de
hare. „Wat leuk, dat u ook gekomen
bent".
Ze stonden een ogenblik tegenover
elkaar en geen van beiden wist, wat te
zeggen.
Dat is ze nu, dacht de freule, de doch
ter van „die man". En ik kan niet an
ders zeggen, dan dat het een dochter is
waarop hij trots kan zijn.
Dat is ze nu, dacht Els Jansen, die
vrouw waarmee vader voortdurend
strijd voert. Trots, hooghartigmaar
wat zit daar allemaal achter? 't Lijkt
me helemaal geen vrouw om een hekel
aan te hebben!
Ze zagen elkaar aan en glimlachten.
„Laten we even daarginds in de scha
duw gaan zitten en wat drinken" stelde
de freule voor „en vertel me eens wat
over uw werk
De burgemeester zag de beide vrou
wen gaan
„Kijk eens" fluisterde hij tot zijn
vrouw „en nog vergaat de wereld niet!"
HOOFDSTUK IX
Els vraagt een man
„Wat maak je je mooi, kind" zei Wil
lem Jansen tot zijn dochter Els. „Ben je
nou die pleegzuster die altijd in het
rooie dorp rijdt?" voegde hij er lachend
achteraan.
Er was wel een groot verschil tussen
de Els, die voor hem stond, en het meis
je in de eenvoudige grijze verpleegsters-
jurk.
„Waar moet je heen?" informeerde
hij.
„Naar de freule" zei Els, bestudeerd-
simpel. Haar lachende ogen merkten
zijn perplexe verbazing.
„De freule! Freule Cnoop?"
„Zijn er hier nog méér freules?" infor
meerde Els onschuldig.
„Wat moet je daar doen?"
„Blijf zitten vader en schrik niet.
Houd je goed vast en verlies je sigaar
niet. Freule Cnoop van Haersma over
weegt, stappen te doen om het werk van
het Groene Kruis, dat momenteel eigen
lijk alléén maar onder onze febriéks-
mensen gebeurt, een bredere basis te
geven. Zij wil eens met mij praten over
mijn werk en vragen, 'hoe ik denk dat
zoiets het beste zou kunnen gebeuren".
Ondanks de waarschuwing liet Wil
lem Jansen bijna zijn sigaar vallen.
„Heb je met haar kennis gemaakt?"
„Op koninginnedag. in de speel
tuin Ik vond haar erg aardig".
„Erg aardig.zo,zo".
„U niet, hè vader?"
Willem Jansen staarde in gedachten
voor zich uit.
„Kind" zei hij, „de freule en ik zijn
tegenover elkaar komen te staan, door
allerlei omstandigheden. Het was groten
deels haar eigen schuld, maar ik. ik
heb het misschien niet altijd even tac
tisch aangepakt" Hij zuchtte. „Ik ben
ook maar een doodgewone proleet, en
zij is een freule".
„Dat mag u niet zeggen" bestrafte
Els, „u is geen proleet. U bent de fijnste
vader van de hele werld en ik ben ver
schrikkelijk trots op u, daér!" Ze liep
op hem toe en gaf hem een zoen.
„En jij bent een schat" zei hij geroerd,
„Zoudt u het ook niet fijn vmden, va
der, wanneer we dat Groene Kruiswerk
over het hele dorp konden doen? Ik zou
wel willen dat de freule dan presidente
werd, zij maakt het zó voor mekaar!"
„Dan sta jij onder haar orders" wist
Willem.
(wordt vervolgd)
