Ooggetuige noodlanding op Texel in Wereldoorlog
Miljoenen Britten zagen
Texelaars op beeldbuis
in „Dit is uw leven"
1 Hoofdpersoon Peter Butterworth
nu bekend Engels toneelspeler
The Albecore boven
Den Helder door
Messerschmidts
beschoten
Derde blad Texelse Courant vrijdag 7 maart 1975
Een vliegtuig van het type Bristol Blenheim waarmee Peter Butterworth een nood landing op Eierlandse bodem moest maken
De cameraman neemt een shot vanaf de vuurtoren.
kefte minuten vensjbreken, naderden de
Duitsers door hét graan en wij moesten
maken dat wij wegkwamen. Ook dokter
Van Dommelen kwam er aan en iwe
hoorden Kalis vanaf de weg tegen de
Duitsers schreeuwen: „Jullie zijn gek
om er gewapend naar toe te gaan. Zien
jullie dan niet dat ze 'ongewapend zijn".
Dijkgraaf Kalis had ook het vliegtuig
de noodlanding zien maken toen hij de
bewuste maandag per fiets terugkeerde
van een bezoek aan de markt in Den
Burg. Hij gooide zijn fiets aan de kant
en rende naar de plaats des onheils. Het
vliegtuig lag ongeveer 125 meter in het
veld. Maar de Duitsers waren hem voor
en hij kreeg geen kans er naar toe te
gaan. Van alle kanten stroomden de
mensen toe. Ze werden op een afstand
gehouden.
„Ik zeg niets"
Klaas van der Kooy was net iets eer
der bij het wrak dan de Duitsers maar
laiter dan de gebroeders Daalder die hij
niet gezien hééft net zomin ails Piet en
Jaap Van .der Kooy hebben gezien. De
Duitsers vroegen Van der Kooy aan But
terworth ite vragen waar hij vandaan
kwam. Daarop zei tde luitenant-Vlieger
tegen Van der Kooy: „Ik zeg niets. La
ten ze me bij de commandant brengen".
Deze bracht de boodschap over waarop
zowel de gewonde als ook Butterworth
de boerderij van Van Heerwaarden
(waailin nu Henk Sbark woont) werden
binnengebracht. De gewonde Engels
man i(volgens Jaap van Heerwaarden
de marconist) werd door dokter Van
Dommelen behandeld. Kalis verklaart
dat de dode boordschutter naar de kant
van de weg werd gébracht waar een
kleed over hem /werd neergelegd. Daar-
nia werd iedereen uit de buurt van de
Engelsen gedirigeerd.
Krijgsgevangenen
Naar verluidt zou Peter Butterworth
na enige tijd over zijn gebracht naar
een krijgsgevangenkamp in Duitsland
waar uit hij in 1945 werd bevrijd. Het
gerucht als zou de RAF-piloot ontsnapt
zijn en ondergedoken hebben gezeten bij
een Texelse familie wordt door Klaas
van der Kooy naar het rijk der fabelen
verwezen. Ook uit informaties van de
Thamcs-ploeg blijkt niets wat in die
richting zou kunnen wijzen.
Vuurtoreneffekt
In nauwelijks één ochtend werden de
buitenopnamen rond de boerderij van
Sbark voltooid. Ook hét dramatisch ef-
fekt werd hierbij niet vergeten. Oud-
dijkgraaf Kalis moest nog eens op zijn
fiiöts klauteren en het vehikel net als 35
jaar geleden aan de kant gooien toen hij
zich naar hét wrak wilde begeven. Ook
mevrouw Daalder-Kalds !die dn ide deur
opening van hulize Tine de noodlanding
gadesloeg werd verzocht dezelfde voor
stelling nog eens Ite maken. Om zich vol
ledig (te kunen inleven dn het zacht dat
luitenant-vlieger Butterworth over
Texel moet hebben gehad voordat hij
een buiklanding maakte klam de film
ploeg in ide vuurtoren en maakte opna
men van hét panorama «aldaar.
Na de klauterpartij werd het laatste
shot gemaakt. In het omgeploegde
land tegenover Stark aan de weg
moesten mevrouw Daalder en de he
ren Kalis en Van Heerwaarden filmisch
afscheid van hun piloot nemen.
„Goodby Peter", zei Van Heerwaar
den waarop de beide anderen invie
len: „Wij hopen je hier nog eens terug,
te zien".
tie tussen Butterworth en de Texe-
ars die moet leiden tot herkenning,
aartoe moeten zij ook in levende lijve
idens het programma met de oud-RAF-
leger worden geconfronteerd. Twee
'Qsen gaan mee naar Londen: Jaap
Heerwaarden en Klaas van der
IPeter Butterworth is de centrale fi-
|ur in het „This is your life"-program-
van woensdag 5 maart (gisteren).
J is inmiddels 57 jaar en een bekend
•fids toneelspeler. Zijn bekendheid
*t hij aan het spel in comedies. Het
Pdt als een grote eer in dit razend-po-
llaire programma te mogen vcrschij-
fi- This is your life is al twee jaar lang
Bang voor een bombardement van de
geallieerde machine vluchtten mijn fa
milie en ik de duinen in. Toen de kist
langs de vuurtoren om de kop van het
eiland cirkelde zag ik dat hij geraakt
was en zich klaarmaakte voor een nood
landing. Even draaide de machine weer
weg om vervolgens terug te keren voor
een buiklanding", aldu6 Van der Kooy,
Jaap van Heerwaarden, mevrouw Daalder-Kalis en oud-dijkgraaf Kalis (v.l.n.r.) zwaaien naar de filmcamera van Thames-television
als groet aan Peter Butterworth. Op de achtergrond de boerderij van Henk Stark waar vroeger Jaap van Heerwaarden woonde.
Hier vlakbij maakte ,,The Albecore" met Butterworth en zijn crew een noodlanding
het meest bekeken Engelse tv-program-
ma. Van oktober tot mei kijken er we
kelijks zo'n 26 miljoen Engelsen naar.
Te jong
De programmalleiding had drie man
nen en één vrouw voor )de filmcamera's
gehaald: oud-Eieriands dijkgraaf A. Ka
as (80), diens dochter mevrouw Daalder-
die na de oorlog als piloot bij de KLM
in dienst trad.
Yes
De broens Piet en Jaap Daalder had
den mets van dit alles gemerkt. Samen
mét hun vader schuilden zij op dalt mo
ment voor een regenbui nadart zij even
-te voren een taamiba! Messerschmidts had
den waargenomen idJie onder het wolken
dek vlogen. Toen zij hun weg per fiets
richting vuurtoren vervolgden werden
zij plotseling het vliegtuig gewaar, dat
tussen het groon 'lag. Jaap Daalder:
„Mijn broer en ik sprongen «over de sftoot
en renden door hét graan naar hert toes
tel dat vod kogéls zat. Daar aangekomen
zagen /wij één van de bemanningsleden
op de vleugel staan. Hij was gewond
aan zijn /arm en vroeg of er ook een dok
ter in de buurt was. In ons beste Engels
(veel meer idan Yes kenden wij niét)
konden wij hem dat duidelijk maken.
De man was gekileed fin een blauw vüie-
Een maandag in juni 1940. Oorlogstijd. Een dag uit het leven van Peter
Butterworth. Toen 22 jaar en piloot bij de Royal Air Force, deel uitmakend
van het 826ste squadron in the Fleet-air arm wat zoveel betekent als vloot-
bescherming vanuit de lucht. In een Bristol Blenheim „The Albecore", sa
men met vier andere Engelse toestellen in formatie op weg naar Den Helder.
Opdracht: het bombarderen van een konvooi Duitse schepen. Kort na het
middaguur werd het doel bereikt. Maar de Duitse Messerschmidts grepen in.
De Albecore met z'n „crew" zat midden in een spervuur van kogels. Een
noodlanding was onvermijdelijk; de bommen werden afgeworpen. Door
zeefd met kogels plofte het toestel met de ongedeerde luitenant-vlieger But
terworth, de aan z'n arm gewonde marconist en de reeds dode boordschut
ter neer in het Eierlandse graan, 125 meter achter huize Tine en de boerderij
van Van Heerwaarden aan de Vuurtorenweg.
Dinsdag 25 februari 1975. Vlakbij de
laats waar bijna 35 jaar geleden de
Albacore een noodlanding maakte is
iu een filmploeg (4 mannen en 3 vrou-
ven) van Thames-television uit Londen
een commerciële tv-maatschappij) be
zig met opnamen voor het programma
,This is your life" (Dit is uw leven).
Dnder hen regisseur Robert Reed en
jresentatrice Carol Lee. Het is guur en
lewolkt weer en de mensen staan te
'ernikkelen van de kou; niet bepaald
ten ideale dag voor de opnamen,
daar de ploeg moet dezelfde dag al
veer terug naar Londen. Uitstel is er
liet bij. Twee minuten film in het 26
mnuten durende programma zal het
liteindelijke resultaat zijn. Niet veel
foor de uitgebreide research van Ca-
ol Lee waarbij zelfs een NOS-mede-
/erker en de luchtmachtvoorlichtings-
lienst werden betrokken. Maar het is
'el typisch Brits: alleen de beste shots
n interview-delen tellen, slappe mo
tenten worden weggeknipt. Dat heet
irofessioneel.
Doel van de missie is het reconstrue-
tn van de gebeurtenissen na de nood-
uiding. En dan speciaal het contact dat
eter Butterworth vlak voordat hij
rijgsgevangen werd gemaakt met en-
ele Texelaars moet hebben gehad. Het
ogmerk daarvan is bekend: de confron-
Buiklanding
Een preciese weergave vain de gebeur
tenissen «rond de noodlanding os na zo
veel jaren niet meer mogelijk. Vaat ötoaart
dat Klaas van der Kooy {itoen 30 jaar)
de capriolen van de Aliibecore voor de
noodlanding hét best heeft kunnen ga
deslaan. Voor de oorlog was hij haven
meester op het Texelse vliegveld. Een
positie die hij tijdens de bezetting kwijt-
raakbe. Ook moest Van der Kooy zijn
huis bij hét vliegveld uit en noodge
dwongen betrok hij een leegsbaand huis
vlakbij de vuurtoren. Zijn relaas: „Wij
hoorden een behoorlijk motorgeraas, dart
onmogelijk afkomstig kon zijn van een
éénmoborige Messerschmudt. Hert bleek
een «tweemoborige machine ite zijn die
zo'n 150 a 200 voet, dus pa/1 boven het
strand vloog.
Kalis, Jaap van Heerwaarden en Klaas
van der Kooy (dii'e 'in zijn (huidige woon
plaats Amstelveen werd geïnterviewd).
Een niet zo gelukkige keuze. Met name
Kalis, Van Heerwaarden en mevtrouw
Daalder-Kalis heben ide RAF-piloot nau
welijks van dichtbij gezien laat staan
mét hem gesproken. Klaas vain der Kooy
heeft er wel mét zijn neus bovenop ge
staan en enkele woorden met Buibter-
worih gewisseld, maar zo bleek na re-
oonsbructoe, in ieen la)ter st/adium dan de
tweelingbroers Piet en Jaap Daalder.
Even is nog overwogen ook Jaap Daal
der in beeld 'be brengen. Maar het idee
werd verworpen, omdat hij .toen te jong
(14 jaar) zou zijn geweest. Een [twijfel
achtig besluit. Bekend is dart een derge
lijke eenmalige gebeurtenis, meege
maakt in «de jeugdjaren het verdere le
ven nauwkeurig iin het geheugen gegrift
blijft. Dat (is ook bij Jaap Daalder hert
geval die Vlot 'en exact zijn verhaal aan
ons vertélde.
gerspak met zwarte laarzen en droeg
een snorretje. Plotseling sprong hij van
de vleugel af en Hiep naar zijn kame
raad {Perter Butterworth red.) die bij
de cockpit papieren aan het verbranden
was. Daarop klommen wij op de vleu
gel en keken naar binnen, waar onder
de geschutskoepel een man op zijn zij
lag. Die .moet ongetwijfeld dtoad zijn ge
weest. Ondertussen, er waren pas en-
