Waddenzeevereniging spoor na tien jaar op dood strijd Bittere afscheidsrede voorzitter Ton Pronker: Keiharde strijd zonder compromissen" Willem Jansen trouwt de freule Slechts 6 pet. van de leden woont in waddengebied IEI A Derde blad Texelse Courant, vrijdag 14 maart 1975 If de ƒ5,- ƒ8,- )rn ƒ6,! ƒ6,! ƒ7,- ƒ12,- ƒ5, ƒ7,- AMSTERDAM -Het is de vraag of Ie Landelijke Vereniging tot behoud an de Waddenzee na de jaarverga- lering van afgelopen zaterdag in tasnapolski Amsterdam een bruik- taar programma kan samenstellen op jrond van de doelstelling: „behoud an natuur en landschap in het Wad- lengebied". De leden, die de bouw- itenen voor een program, als basis oor aktievoering hadden moeten landragen, zijn er in de discussies iauwelijks in geslaagd uitgangspun- len te formuleren op basis waarvan de ereniging uit de impasse, waarin zij ia tien jaar is beland, gehaald kan orden. De jaarvergadering gaf trouwens ch een weinig opwekkend beeld te jen. De opkomst was matig; de grote ;aal van Kras was bij lange na niet «ol, hetgeen voor een vereniging met 15 duizend leden beschamend moet lorden genoemd. Bovendien heerste r een zekere matheid onder de aan- fezigen, die maar zelden enig en- ousiasme konden opbrengen. De jeronderstelling dat de Waddenzee- ereniging na tien jaar inziet dat ze log maar weinig heeft bereikt en niet teer is dan een machteloze club na- lurminnaars is dan ook niet uit lucht legrepen. Bitter I In dót verband moet ook de bittere af- Iheidsrode van aftredend voorzitter i Pronk (50) worden geplaatst. „Na- lurbedrei'günig is een medogenloos op weken vain een technisch-economisch |richte samenleving. Daarom is na- iTbesöhermdng een keiharde zaak die hele maatsobarppel ij k e strUktuur gaat en waarbij geen /plaats meer is kompromissen". De grens ds be- |ikt. Pronker wees er op dat na hon den jaren van een steeds verder ge- ïtena liseerde en later geindustrdald- de samenleving misschien nog maar f/o van het Waddengebied over is. Hij volgt: ,,Er is geen tweede Wadden- |bied in de Wereld meer te vinden, t nu verloren gaat komt nooit meer Leugens en bedrog pronker vindt dat de samenleving geen illusies moet maken. „De derhedid van de bevolking is niet leid offers te brengen voor kuituur natuur en zeker met wanneer daar duidelijk aanwijsbare zogenaamd momdsche voordelen tegenover De aftredende voorzitter deed er nog een schepje bovenop: „De besluitvor ming over de toekomst van het milieu hangt slechts voor een deel afvan volks vertegenwoordigers aan wier integri teit geen twijfel bestaat. In zeer veel gevallen echter spelen eigen belang, partijbelang, een volslagen gebrek aan integriteit, misleiding leugens en be drog een rol die men in Nederland niet voor mogelijk zou hebben gehouden. Wat dat betreft vormen deze tien jaar strijd een diepe teleurstelling van wat we van onze samenleving in Nederland en in de wereld mogen verwachten". Misvormd Torn Pronker as er stellig van over- ituJigid idat heel wat aan/tas tóngen van de natuur met zouden hebben plaatsgevon den als alleen bedrijfseconomische fak- itoren als 'basis voor beslissingen hadden gediend. „Heel wat zaken waren be drijfseconomisch meit aantrekkelijk maar werden veelal onder politieke druk an het macro-economische vlak misvormd en doorgedrukt". Als voor beeld noemde hij de Eemshaven, „die een veelvoud kost van wat bestuurders en vOlksvertegeniwoordiiigers wordt voor geschoteld en waar geen bedrijf zonder bij de oorspronkelijke beriuitvorming totaal verdoezelde overheidssteun en -«subsidie zou gaan zitten". De Vlielan- der «merkte op «dat noch de ondernemin gen noch de ondernemingsgewijze pro- dukbie schuld hebben aan veel naituucr- aantasting. „Ondernemingen zijn niets", zei hij, „het zijn wij, alle consumenten bij el kaar, die bepalen wat we willen hebben en welke offers wc ervoor willen bren gen. Het aanpraten van behoeften aan de konsument is alleen mogelijk als er een stuk geestelijke luiheid aanwezig is, zowel bij kopers als bij verkopers". Politieke keuze Het os volgens de scheidende voorzit ter voor een natuurbeschermer onmo gelijk verder te werken zonder een po- Litiöke keuze te maken. Daarmee doelt Pronker niet «op een partijpolitieke keu ze. „Allen die zich met natuurbescher ming bezig houden moeten boiven de partijpolitiek gaan slbaan. Anderzijds zullen zij er niiet aau kunnen ontkomen bouwstenen «aan te dragen voor een po litieke besluitvorming die na/tuur en milieu veilig stelt". Alldus een pessi mistische Ton Pronker die vijf jaar voorzutber van de Wadidenzeeverenigdng is geweest en de voorzittershamer za terdag overdroeg aan Jan Dogterom, een bio-chamious, verbonden aan de universiteit van Amsterdam. In de duisternis ontdekte Pronker toch nog een uiterst vaag lichtpuntje: „We kunnen de Wadden nog redden, maar het zal ongemeen veel inspanning gaan kosten en het zal binnen vier jaar gebeurd moeten zijn, anders is er teveel vernield wat nooit meer hersteld kan worden". Maar ook zei hij: „Onze na komelingen zullen ons vervloeken om wat we nagelaten hebben. De oorzaak is pure gemakzucht, niets anders". Mat deze rede «over het inzicht na tien jaar Waddenzee vereniging nam Pron ker afscheid als voorzitter. Zijn woor den liegen er niet om: Natuurbescher ming ds een oorlog (tegen maatschappe lijke waarden «die de natuur vernielen en waarin kompromissen niet meer mo gelijk zijn. Pronker heeft zijn reputatie als de lastigste man van 'het Wadden gebied voor de laatste keer eer aange daan. Het ds niet ondenkbaar d«at de vereniging blij ds deze starre en onbuig zame man kwijt te zijn. Wanlt zo lang zamerhand begint men dn ite zien, dat hert bij voorbaat afwijzen van kompro missen in oorlogssfeer toch niet hele- «mische ontwikkeling af te remmen. In deze maatschappij ds de (op wmnst ge richte) economie moeilijk met milieube houd om overeenstemming te brengen. Afremmen betekent kleinere wnnSten en een gevaar voor de konkurrentiepo- sitie omd at de investering en dan terug lopen. Een oplossing voor dit probleem os het «nemen van ikompenserende maat regelen zoalls dn de landschapsparknota wordt vastgesteld. Maar dat is meer een lapmiddel. Hert is veel effekbiever om de maabsohapipijsbruktuur zodanig te ver anderen dat het wélzij«n (waaronder het natuurlijke milieu «ook valit) een zwaar der «accent krijgt dan de welvaart. Van daar dat Proniker hert ook heeft over een politieke keuze en de algemene opinie van de vergadering zich richtte op het aanpakken van fundamentele zalken. Teleurgesteld Het is logisch dat de Waddenzecver- eniging teleurgesteld is over het geringe aantal leden dat in het waddengebied woont: slechts 6van de 35.000 (2100). Kijkend naar het ledenbestand op de eilanden konstateren we dat relatief de meeste leden op Schiermonnikoog wo nen: 101 op een bevolking van 818, het geen betekent dat 12,5% van de bevol king lid is. Daarna volgen Vlieland (waar 10% van de bevolking lid is), Ter schelling (5en Ameland en Texel (2°/o). Op Texel zijn 250 mensen lid van de Waddenzeevereniging, in Den Helder en Delfzijl 375 (0,6%) en 131 (0,57%). Dat zijn weinig indrukwekkende cijfers die illustreren dat de vereniging juist in het gebied waar zij milieuverontreini- anaal de juiste koers ds. „Dit uitgangs punt wordt begrepen alls /praten hoeft mi et meer, men kent ons standpunt /toch wed", zo wordt door het best/uur opge merkt. Toch zijn wij ervan overtuigd dat deze gesprekken gevoerd moeten en ook kunnen worden. Daarvoor is echter wed een visie op langere termijn nodig". Niet geliefd De Waddenzeevcreniging legt vooral de nadruk op het kontakt met mensen die op welke manier dan ook bij het Waddengebied betrokken zijn. Een ui terst belangrijk deel van de betrokke nen zijn uiteraard de bewoners. De kon takten tussen hen en de Waddenzeever- niging laten wel het een en ander te wensen over. De vereniging is niet geliefd omdat haar «doelstellingen zo raddkaad zijn dot hert bestaansrecht (eigen belang) van de woJddengébiédbewoners an het geding komlt. En niets wordt zo fel verdedigd als het /eigen belang. Het is héél moeilijk om natuur en landschap zeer Stringent te bewaken zonder daarbij de econo- ging bestrijdt niet geliefd is. Terecht zei Pronker dan ook: „Waddenbewoners, steun ons, help ons, zonder u zal het niet gaan". De lokroep van een eenzame in de woestijn. Veel populairder as de dlub uit Har- lungen bij «de recreanten die maar liefst 64°/o van het ledenbestand vormen. Dat zijn de mensen die het waddengebied van de vakanties kennen. De 22.400 le- denirearea/nten dn aanmerking genomen is het niet onbegrijpelijk als uit een en- quete blijkt dat de «recreatie als de minst ernstige bedreiging van hert wad dengebied wordt gezien. De leden vin den het ontbreken van een gecoördi neerd overheidsbeleid veel funester voor hert gebied (terwijl zij ook water verontreiniging, delfstofwdnniing, indus trialisatie en defensie een veel ernstiger bedreiging dan de recreatie vinden. Niettemin zijn praktisch alle leden (96 procent) er van overtuigd dat de trecre- laJtie aan verwaarden moet zijn gebon den. Dat zijn in volgorde van 'keuze: geen gemotoriseerd verkeer, gedragsre gels, beperking v«an hert aantal bezoe kers, lidmaatschap van een organisatie, geleide en betaling. 79% van de leden vindt dart het waddengebied beschermd natuurgebied met recreatiemogelijkhe den moet worden (terwijl 12% de Wad den vrij recreatiegebied met bescherm de gedeelten wil laten zijn. Goedkoopste VVV U«it de discussies dn Krasnapolski bleek dat de meeste leden meer van de Wad denzeeveren igung verwachten dan er nu uitkomt. De dlub moet de werkmetho den van zichzelf en van de overheid stimuleren. Voor de vereniging betekent dat meer «rqgiovergaderangen waaruit pre-advtezen v oor de jaarverg adering en maar voren moeten komen. De overheid «moet behalve de op stapel staande pla nologische kernbeslissing ook op andere terreinen (economie) kernbeslissingen gaan nemen. De aanwezigen spraken zich uit voor een zonering van de recre atie '(Hoe, wie doet het, wie moet het uitvoeren en wie controleert het? bleven vraagtekens) en tegen gemotoriseerd verkeer. Kapitaal- en energie-iirntensdeve recreatie zijn eveneens «ongewenst maar de vergadering was aanzienlijk milder in «haar oordeel over arbeidsintensieve /recreatie warvan «een zekere groea nog wel mogelijk zou zijn. Om te voorkomen dat de Waddenver eniging de goedkoopste VW van het waddengebied wordt (wat zij volgens velen al is) en daarmee een toename van de recreatiedruk in de hand werkt wilde de vergadering dat zij uitsluitend waar schuwende voorlichting geeft. Daarmee niet onderkennend, dat ook negatieve geluiden publiciteit en dus bekendheid opleveren. Coördinatie De vergadering ging akkoord met een voorstel van het bestuur om een aantal betaallde bestuursleden aan te stellen die werkzaamheden als onder meer ak- itievoering en voorlichting moet«en gaan coördineren. Mogelijk /dat de vereniging met deze professkmalisatie wat alerter kan werken en meer informatie van be tere bronnen kan betrekken Want vooral aan goede informatie ontbreekt het veelal; «die ds, zo zegt de vereniging, vaak onvolledig, onbetrouwbaar en on genuanceerd. Ondanks het invoeren van een systeem met enkele betaalde coör dinatoren blijft de club een actiegroep van niet betaalde leden. De laatste wapenfeiten binnen de ver eniging komen op naam van een kom missie van juridische deskundigen die eind van deze maand een ontwerp Ko ninklijk Besluit aan de regering zal overhandigen waarin wordt overgegaan tot het instellen van een voorlopige Waddenraad. Dit in afwachting van dc toekomstige bestuursstruktuur van de Wadden. De Waddenraad moet ge vraagd en ongevraagd advies uitbren gen aan de regering over de problemen die zich in het gebied voordoen en zal bestaan uit vertegenwoordigers van ge meenten, provincies, rijksoverheid, we tenschappelijke instituten en natuurbe schermingsinstanties. ■UILLETON |6. „U zegt alle 'dingen, /die ik heb ge- jht", ontdekte (hij naïef en ze gliLm- pte, «bijna kameraadschappelijk. Maar...." /gong ze ver-der ,;daar ds I anders: hert geluk van uw kind, van Geluk kun ;e miert kopen, en als je iemand /afneemt, kun je heit met niets Jgenaamid meer goedmaken". Ze ïtte even, haar gëdaohten gleden te- 1 in droeve herinneringen. „Dét weegt 1 het zwaarste. Alles /is (te verhelpen, len dot niet. En ik /geloof wel dart het )en ELs en hem ernst is", tiar ben dk wel van overtuigd ge it", zei hij somber. poe «denkt u over die jongeman" in- erde /de freule, pfat Skof liever uzoëven heeft, ós eigenlijk al mijn be- fr" gaf hij (toe. „Hert as een keurige - beschaafd ook, geen proleet P stel hersens, prima vakman, en be iden. Hij matigt zich mets a«an. Hij ft zijn plaats. heus, als dét er Itussen zat, zou dk me geen betere fonzoon kunnen /denken", paar dan as er toch wel een mouw I te passen", ontdekte ze. „Zet die pn in een ander milieu. Laat hem zichzelf beginnen, niet hier in Inhoven, maar in de stad, wé ar dan Niet te ver uiit de buurt, anders J Els rte weinig natuurlijk. Maar dait liet dadelijk in aanraking komt met lensen waarmee hij vroeger samen- friet heeft. Dat wordt voor hem veel aüijk, en voor hèn ook. Haai de [lui uit dat 'huisje, zet ze bij voor don idat aardige huisje dat dk leeg bij de Boerenwetering. Is voor jüde óók veel beter dan dat smalle f]e. Hij kan nog een beetje «tuinie- |ók. Men moet aan «al zulke klednig- denken denkt er tenminste aan", consta- hij dankbaar. „Gelooft u, dat op lier „Natuurlijk" zei hij optimistisch. „De dingen zijn niet zo 'ingewikkeld «als ze schijnen, en «waar een wal ds, is een weg". Hij stond op, honderd pond lichter. Impulsief stak hij haar de hand toe. „U weet met" zen hij „welke zorg u in dit uurtje van me afgenomen hebt. Freule, ik heb wel eens lelijk over u ge dacht, en met altijd mooi tegenover u gehandeldzoudt u me dat willen vergeven? Ik heb er spijt van, -waar achtig". Hij zag hoe ze bloosde. Mensen-nog- toe, dacht hij, dart is nog lang geen oude vrouw! Daar zou menige man het hart nog aan verliezen! „Nee" antwoordde ze en haar stem was zachter dan /anders ,,u moet mij óók wat vergeven. Ik heb me laten lea den door m'n trots en m'n vooringeno menheid, ik heb uw dochters uit de tennisclub gehouden, ik heb uw plan voor koninginnedag de nek omge draaid „Ik ben begonnen" hiMd hij vol. „Nu ja" iaahte ze „zullen we déé/r- over ni'et kibbelen? Ik ben blij dalt u gekomen bent en mij 'hierover in ver trouwen hebt genomen. Daar voel ik me.ja" hij zag de glimlach op haar gezicht „daar voel ik me wel een klein beetje mee vereerd. Maair 'ft gaat ook om Els". „Weet u wat Els laatst zei" flapte hij er Uit „ik wou dat de freule m'n moe der was". Maar 'toen voelde hij ziCh opeens één bank onhandige lompheid worden, wist met meer waar hij kijken moest, voelde hoe Tt zweet hem uitbrak en staarde onbeholpen maar zijn grote handen, wachtend op haar antwoord, dat vernietigend zou zijn, dat de /af stand /tussen hen beiden zou herstellen en weer oneindig groot zou maken, dat de brug van het vertrouwen dn dirt uur zo moeizaam /gebouwd, weer zou afbre ken. „Dat vind dk ontzettend lief van haar" hoorde hij haar zeggen „dik heb zelf zo vaak gedachlt, nadat ik haar ontmoet had, hoe énders m'n leven zou zijn ge weest, /wanneer dk zo'n «dochter had ge hold". In Willem Jansen steeg een grote dankbaarheid 'omhoog. Hoe tactvol, hoe sympathiek wist zij z'n onhandigheid te maskeren hoe begréép ze wat hij met zijn woorden had 'bedoeld. „Wilt u nog eens gauw komen?" vroeg hij nederig. „Els heeft ol naar u ge vraagd. En ik.«ik dank u wel. Ik eh alk hoop 'dat tik nog eens iets voor u kan doen, want dk slta bij u dn 'de schuld, freule". „O" zei ze meteen ,,déér houd ik u aan, meneer Jansen. Want tuk heb zelf óók een paar /dingen, dne dk wel eens zou willen bepraten met een man van zaken. Mijn Tenrtmeester is een beste main, maar hij ds eigenlijk alléén een keurige boekhouder, en hij kijkt naar mij om alleen maar ja te 'knikken. Ik ben ariiet zo 'bar rtev-reden over de ma nier waarop mijn bezittingen worden •geëxploiteerd, er zit geen lijn (in. Gaat u nog niet weg /ik denk", lachte ze ,,dat u na al die thee liever een glas sherry heeft?" „Ik ben een liefhebber geworden van sherry" bekende hij. „Goed" zei ze en belde „d«an moert u me nu eens uw advies geven. Want dk hen tenslotte maar een vrouw Toen Willem Jansen een uur later thuiskwam, lie^ 'hij meteen naar de zie kenkamer. Els begroette hem met haar glimlach. „Vadertje". „Blske-meid, je moert de groeten heb ben van de freule". „Hebrt u haar gezden?" ,,I'k heb bij haar thee gedenken" Ze moest het even verwerken. „En."zei ze. „Vindt u haar geen schart?" „Nou.hij deed zijn stem gereser veerd klinken. „Zoiets «kunt u natuurlijk niet zeggen hè?" begreep ze lachend. „Maar dart jij haar een schalt vindt, dat kan ik best begrijpen" ging hij voort, blij dat hij de klip had «omzeild. „Zeg Elswe hebben het over jou /gehad". „Over mij?" „Over jou en Henk". Hij voelde de spanning die opeens tus sen hen hing. „Je.je moet je maar geen zorgen ■maken", ging hij aarzelend voort en zijn hand zocht ide 'hare. „Niet «pieke ren. Want hert «karnt 'allemaal test dn orde, hoor. Jij moet mijn blije, gelukkige Els blijven.kind, daarvoor heb ik élites over, göloof je dart?" „Vader" zed ze en opeens schokte haar lichaam. Ze snikte. Onthutst kéék Willem op, zag Rie haastig bunnemlo- pen. Hij stond op, greep haar arm en voerde haar mee naar de andere kamer. „Laten huilen" zei hij en 'hert meisje zag hem verwonderd aan. Dirt was weer haar zelfbewuste vader, met all zijn oude overwicht. „Er ds geen narigheid hert: fes alleen maar geluk". Toen voélde hij de «armen van zijn oudste dochter om zijn hals. „Jij bent de beste vader van de 'hele wereld' 'zéi ze aan zijn oor' „Jiaja.mompelde hij verlegen. „Ga nou maar gauw naar Els". Maar hij betrapte er zdah op dot hij weer neuriede zoals vroeger (een beetje er /tegen aan, want hij kon de wijs nooit houden) rtoen hij /de «deur uitliep naar de febriek. Henk Graafland zou er nog wel zijn, en hij moesit met die jongeman eens een hartig woordje spreken HOOFDSTUK XIV „We zijn het eens" Hert was een jaar later, en de stxxrm in Groenhoven was bedaard. Want een beétje gestormd had hert wel, zij het dn een «glas waiter. Dat Henk Graafland en Els Jansen 't eens waren, dart Henk weg was bij de fabriek, dat hij bij de Spijker- autofabriek het vak leerde, dart de Chauffeur van Jansen daar oék heen was en dat ze samen dn de autohandel en -reparatie zouden gaan, dart de oude Graaf lands verhuisd «waren uiit het smal le straatje naar een aardig huisje aan de ©oren/wetering, en dat notabene ei gendom was van de freule, hét was al genoeg om overal waar vrouwen (maar ook mannen!) tezamen waren, stof tot urenlange gesprekken ite geven! Daarbij verbleekte nog 't nieuws van de verloving van Rie met George Berg huis. Bij Els en Henk was olies stilletjes gegaan, bij Rie's verloving was er een receptie geweest op Gasa Cara. Velen gingen er heen met hartelijke beste wen sen, anderen uit nieuwsgierigheid of omdat ze voor hun fatsoen niet weg konden blijven .Willem Jansen was er natuurlijk, stralend zijn «gezioht, en hij vóél «iedereen meehelemaal «niet zo'n barre, en hij was béleefd en voorkomend jegens ide «dames en joviaal met de he ren. En «de freule was er ookdat deed de deur idiCht. Het verkeer tussen Hert Hu/is en Gasa Cara was inmiddels drukker geworden. Want Willllem Jansen had «de freule wel duidelijk gemaakt, dart haar rentmees ter haar goederen wel /geheel precies en nauwgezet 'administreerde, maar dat ze er véél meer profijt van kon 'hebben wanneer ze «de zaken «anders aanpakte. Er werd weiland «gescheurd en er wer den op een van de terreintjes «bij hét bos keurige villaatjes gezet, /die ol spoedig bewoners kregen «uit de nabije stad. Het kippenhok «werd een hoenderpark er gens achter op het terrein en het bos werd uitgedundde houtveiling bracht een knappe prijs op. Freule Con stance, «die «al had zitten rékenen hoe ze haar staat kon ophouden bij een slin kend inkomen, zag haar zorgen gaande weg verminderen. En toen ze wat van haar degélijke secure obligaties had om gezet dn aandélen die zeer behoorlijke dividenden opleverden, zed ze op een goede middag stralend rtort haar vroegere «aartsvijand„Waarom laait u de fabriek met schieten en gaat u mijn bezst niet hélemaal «beheren? Ik word nog miijo- nai/re, als het zo doorgaat". „Zo'n vaart zal het zeker niet lopen" zei Willem ernstig „zoals hert nu gaat, gaat het goed, en we moeten niet gaan gokken. U hebt «alléén maar uit uw bezit gehaald wat er «in zat, en dat is jaren lang verzuimd. Maar tenzij we een mee vallertje hebben zoals onlangs met dat stukje «grond voor de gemeente moét u itoch maar niet «al te veel op grorte win sten «rekenen. Trouwens, ik geloof dat de situatie nu zéér «bevredigend is". „Dart ben ik met u eens" zen ze ..alleen ik heb de smaak van het zakendoen te pakken gekregen. Ik voel me niet langer de ambachtsvrouwe /die maar zo'n beet je vegeteert, dk heb nu nog heel andere dingen ite «doen /dan /de «tennisclub en de oranjevereniging presideren!" (wordt vervolgd)

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 1975 | | pagina 9