Vogelwachter Kalis 1 april met pensioen
Geboren en
getogen bij
de vogels
HARTEKREET UIT DE PRAKTIJK
Zon, maan en hoog water
Bridgeclub
.Groot Slam'
j
Tweede blad Texelse Courant, vrijdag 26 maart 1976
De Geul. veertig jaar geleden. Het gebied zag er toen uit zoals de twee Horsmeertjes nu; een broedgebied in opkomst. Een van de meertjes
wordt nu voor het publiek afgesloten.
De lepelaars zijn er ook weer
De zon komt 28 maart op om 6 24 uur
en gaat onder om 19.07 uur; 31 maart
op om 6.17 uur en onder om 19.12 uur.
Maan: 30 maart N.M.; 7 april E.K.
Hoog water ter rede van Oudeschild:
Vrijdag 26 maart 4 31 en 17.23
Zaterdag 27 maart 5.46 en 18.30
Zondag 28 maart 6.46 en 19.22
Maandag 29 maart 7.32 en 20.05
Dinsdag 30 maart 8.14 en 20.40
Woensdag 31 maart 8.15 en 21.11
Donderdag 1 april 9.24 en 21.39
Vrijdag 2 april 9.53 en 22.06
Zaterdag 3 april 10.22 en 22.33
Aan het strand is het ongeveer een
uur eerder hoog water.
Laag water valt gemiddeld 6.15 uur
na hoog water.
De ontmoeting Groot Slam-Gorredijk
eindigde in een overwinning voor de
Texelse vereniging. Er werd gespeeld
volgens het Mitschell-duplicatie systeem
Dit houdt in dat door iedere partij een
aantal viertallen wordt gevormd, dat te
gen elk viertal van de andere partij een
gelijk aantal spellen duplicatie speelt.
Ondanks dat Groot Slam met een be
trekkelijk zwakke formatie uitkwam
wisten zij toch met 25-4 M P. te over
winnen. De beste viertallen waren:
echtpaar Duin, Bos, v. Sambeek; mevr.
De Laat, Kellner, Blonk, Veenema;
echtpaar Van Empel, Blom, Van Lenten.
Score resp. 20-3, 20-0, 16-4.
daag de dag is daar voor de kiekendie
ven weinig meer te halen. Door de ont
watering, de ruilverkaveling en de an
dere manier van boeren is de vogelstand
er enorm teruggelopen".
NAAR DE STAAT
„Vanaf 1955 ben ik bij het Staatsbos
beheer. Na een jaar mocht ik als vogel
wachter in de Geul werken. Dbar was
ik erg blij mee, want als Hoomder ken
de ik het gebied van kindsaf aan In
mijn jeugd zag de Geul er heel anders
uit. Het was een gebied zoals de Hors-
polders tegenwoordig. Er is in al die ja
ren heel wat veranderd. Ik kan me nog
herinneren dat we de lepelaar voor het
eerst als broedvogel in het terrein kre
gen. Er broeden tegenwoordig meer vo
gelsoorten dan vroeger; vorig jaar had
den we er meer dan zestig! Ik heb wel
het idee dat verschillende vogelsoorten
veel minder in aantal voorkomen dan
vroeger. Ik ben er van overtuigd dat de
Horspolders er over een jaar of twintig,
dertig net zo uit zullen zien als de Geul
nu. De afgelopen jaren heeft er trouwens
al van alles gebroed".
Kalis heeft de afgelopen jaren duizen
den mensen in z'n reservaat rondgeleid.
,.Het is heel belangrijk dat de mensen
zien wat er allemaal in zo'n gebied leeft.
Dan begrijpen ze waarom het terrein in
het voorjaar en de zomer is afgezet".
O WANDELPAD
„Ik wil best bekennen dat ik er jaren
geleden een zwaar hoofd in had. Er
werd toen een wandelpad aangelegd van
de camping Loodsmansduin naar het
strand. Het pad liep dwars door de
meeuwenkolonie en we zeiden tegen el
kaar: als dét goed gaat.Maar ik
moet eerlijk bekennen dat het erg mee
gevallen is. De mensen houden zich over
het algemeen goed aan het pad. Sinds de
uitkijkpost aan de Mokweg is gemaakt,
hebben we in het terrein trouwens nog
maar weinig last van inloop. Daar ben
ik wel erg blij mee. De broedvogels op
Texel zijn vandaag de dag toch voor het
grootste deel aangewezen op de terrei
nen van Natuurmonumenten en Staats
bosbeheer. Dan moeten we toch erg zui
nig op die gebieden zijn om tenminste
te bewaren wat er nog over is van de
vroegere rijkdom".
Kalis is een enthousiast postzegelver
zamelaar en ook tuinieren doet hij met
plezier. Hij zal zich dan ook beslist niet
vervelen na z'n pensionering. „Ik zal nog
vaak naar de Geul gaan Iedere keer is
zo'n gebied weer anders. Verder heb ik
meer tijd om de andere gedeelten van
het eiland te bekijken. In het zuiden van
Texel ben ik natuurlijk overal geweest,
maar het noordelijk deel, daar kom ik
niet veel. Vroeger reisden de mensen
niet veel. Toen ik twaalf was, kwam ik
voor het eerst in Den Burg. We gingen
naar de kermis".
Sinds afgelopen weekend is de Geul
weer voor het publiek afgesloten. De
eerste lepelaars zijn in het gebied aan
gekomen en het broeden van de vogels
zal niet lang meer op zich laten wach
ten. Kalis zal de laatste dagen van z'n
loopbaan in een nog groter gebied dan
vroeger voor de nodige rust moeten zor
gen. In overleg met Rijkswaterstaat zal
nl. ook het westelijke Horspoldertje wor
den afgesloten. De laatste jaren is het
aantal broedvogels in dit gebied toege
nomen. Bovendien wordt ook de plan
tengroei steeds belangwekkender. Ter-
wille van het publiek zal er een .rond
wandeling worden uitgezet, die wordt
aangegeven door palen met blauw ge
kleurde koppen. Het blijft dus mogelijk
een wandeling in het poldert je te ma
ken. Bij het Staatsbosbeheer hoopt men
dat de vogels meer rust zullen krijgen
als de wandelaars op een vaste route
blijven.
Voor het oostelijke poldertje is afslui
ting nog niet nodig.
„Als ik met de jonge vogelwachters praat, kunnen ze zich maar
moeilijk voorstellen hoe rijk Texel vroeger aan vogels was. Vandaag
de dag is er nog veel te zien, maar vergeleken bij vroeger
We zijn bij Jaap Kalis, de vogelwachter van de Geul, die op 1 april a.s. met
pensioen zal gaan. Kalis heeft z'n hele leven een grote belangstelling voor de
natuur gehad.
„Als kind speelde ik altijd al in de
duinen. In het voorjaar zochten we naar
nesten. Je mocht in die tijd overal in de
duinen komen Toch was het grootste
deel ongerepte natuur; er kwamen niet
veel mensen. Je werkte zes dagen in de
week en toeristen had je nog niet.
IN DE PET
Op het boerenland broedden in mijn
jeugd nog veel vogels. Overal op Texel
liepen in het voorjaar eierenzoekers.
Ieder had z'n eigen zoekgebied. Van de
boer kreeg hij toestemming en in ruil
daarvoor lette de eierenzoeker op de
schapen en de lammeren. In de omge
ving van Den Hoorn liep in die tijd een
man of acht die een paar weken achter
elkaar niets anders deden. Als je er slag
van had kon je er meer mee verdienen
dan met gewoon werk. Vooral als de
paasdagen laat vielen bleven de prijzen
lang hoog. De eieren die werden gevon
den gingen in de pet. Ik heb zelf wel
eens 30 kievitseieren onder m'n pet ge
had. De eieren werden een tijdlang op
gekocht door Boon Ik heb wel mee
gemaakt dat hij 's avonds met twee
manden vol kievitseiren thuis kwam
Dan kun je wel nagaan dat er in die tijd
heel wat eieren te vinden waren.
NAT VERLEDEN
De omstandigheden waren toender-
tijd ook heel anders Een groot deel van
Texel stond tot het einde van april on
der water. Een goede bemaling was er
nog niet. Dat maakte het Texelse boe
renland ideaal voor de vogels. Behalve
kieviten broedden er ook heel wat grut
to's, tureluurs en kemphanen. Eigenlijk
alle vogelsoorten die nu nog op het land
van natuurmonumenten in Waalenburg
voorkomen. Ieder ei dat gevonden werd
ging mee naar huis. De kievitseieren
worden verkocht als ze wat opleverden,
de rest werd door de mensen zelf opge
geten. We waren met z'n elven thuis en
dan stond er regelmatig een schaal met
eieren op tafel. Het gebeurde nog wel
eens dat er een bebroede tussenzat. Nou,
ik was niet zo'n liefhebber van eieren.
Sommige mensen aten de eieren zo uit
het nest Ik maakte eens mee dat iemand
zes eendeëieren uit een nest achter el
kaar leegslurpte.
GANZENROER
In de winter zaten er in die tijd in de
Mokbaai veel rotganzen. Die vraten van
het zeegras dat er toen nog groeide. Op
de ganzen werd regelmatig gejaagd. Dat
gebeurde wel eens met de ganzenroer,
een soort kanonnetje. Het stond op de
dijk en werd gevuld met kruit, hagel en
kranten. Dat laden ging niet zo vlot,
maar als ze schoten werden er meestal
wel een stelletje geraakt. Ook als het
donker begon te worden, werd er door
de jagers nog wel eens geschoten, hoe
wel dat eigenlijk niet mocht. Maar ja,
er werd nauwelijks toezicht uitgeoefend
op de bepalingen voor de jacht, 's Mor
gens vroeg trokken we er dan wel eens
op uit om te kijken of er nog ganzen
lagen die de jagers de vorige avond niet
meer hadden kunnen vinden. Dat jagen
ging de hele winterperiode door, ook bij
vriezend weer. Ik heb wel meegemaakt
dat de jagers onder lakens in de sneeuw
op de vogels schoten".
ZWAAR WERK
Kalis heeft een tijdlang bij de Gebr.
Witte op De Ark in Den Hoorn gewerkt.
„In de zomer was het zwaar werk. Voor
al als er gehooid moest worden. Bij
droog weer ging 's avonds de fietslan
taarn wel eens op de ladder. Dan wou
je wel naar bed als je thuis kwam".
Een paar seizoenen lang werkte Kalis
als kaasmaker in de zuivelfabriek „De
Onderneming" in Den Hoorn. „Na de
oorlog heb ik een tijdlang bij de Vereni
ging tot Behoud van Natuurmonumen
ten gewerkt. In het zuidelijke gedeelte
van Texel moest ik er op letten dat er
geen eieren geraapt werden na de raap-
tijd. Nadat de vogelwet van 1936 van
kracht werd mocht er alleen nog naar
kievitseieren gezocht worden. Dat was
toegestaan tot een bepaalde datum. Dat
toezicht houden was wel eens minder
prettig omdat je de mensen nu eenmaal
in de gaten moest houden. Maar ik moet
zeggen dat ik veel medewerking van de
boeren kreeg. Ik lette er ook op dat bij
het werken op het land de nesten zo
min mogelijk werden stukgereden.
Daarom zette ik bij de nesten die ik
vond een bosje riet of een stokje. De
boeren of de loonwerkers konden de
eieren dan altijd even opzij leggen".
LASTIGE FOTOGRAFEN
„In Bollekamer, het duingebied ach
ter Den Hoorn, had ik ook toezicht. Dat
was toen vrij toegankelijk. Je maakte
een praatje met de mensen als ze versto
ring veroorzaakten. Er broedden na de
oorlog verschillende paren grauwe kie
kendieven in het gebied Je had nogal
eens last van fotografen die de vogels
op het nest wilden fotograferen. Ik heb
wel meegemaakt dat alle begroeiing
rond het nest van een kiekendief was
weggetrokken om een goeie foto te ma
ken. Zo'n vogel kwam natuurlijk niet
meer op z'n nest terug.
Op een gegeven moment waren de
kiekendieven plotseling allemaal ver
dwenen. De eieren lagen nog in de nes
ten, maar de vogels kwamen niet meer
terug. Ik ben er nooit achter gekomen
wat daarvan de oorzaak is geweest.
Vandaag de dag zou er over zoiets veel
De scheidende vogelwachter Jaap Kalis wilde graag een extra persoonlijke noot 4
X toevoegen aan het interview dat op deze pagina staat afgedrukt. Want hij heeft
iets op zijn hart dat bij de hoogste autoriteiten op natuur- en vogelbeschermings- f
gebied blijkbaar geen weerklank vindt. Het is zijn visie op het vraagstuk in hoe- 4
verre de mens mag ingrijpen in het natuurgebeuren 4
X „Ik vind dat de vogels op Texel in de afgelopen vijftig jaar hard achteruit zijn
gegaan. Aan sommige oorzaken is niets te doen, zoals de betere ontwatering van
het polderland maar de vogels zijn nu op een veel kleiner gebied somengedrongen4
X vele soojJ^n bij elkaar, en daardoor veel kwetsbaarder geworden. Elke vogel heeft 4
zijn natuurlijke vijanden. Dat is maar goed ook want anders zou het evenwicht i
verbroken zijn. Wat blijkbaar iedereen vergeet is dat de ment ook bij die vijanden
boort en dus regulerend mag optreden tegen meeuwen en kraaien die door hun 4
overmacht en brutaal optreden een ernstige bedreiging vormen voor de andere
soorten. Hier niets aan willen doen is niet in het belang van de vogelwereld. Men-
4 sen uit de praktijk die de gevolgen van dit verbroken evenwicht dagelijks zien en 4
X er over klagen, worden door de wetenschappers niet serieus genomen Het wordt
hoog tijd dat de theoretisch deskundigen en de mensen uit de praktijk eens met J
elkaar gaan praten over maatregelen. Nu moeten jullie niet denken dat bepaalde 4
soorten nu maar met alle middelen door iedereen verdelgd moeten wordenhet
moet in overleg en verantwoord gebeuren. Niet met gif ivant dan lijden ook X
and ei e soorten eronder) en ook niet door schieten maar door het wegnemen van 4
de eieren of het bespuiten van de nesten. Op deze manier kan de geboorte van 4
ongewenste soorten sterk worden teruggedrongen. Dierenliefhebbers (en daar J
J reken ik mezelf ook toe) zien daar tegenop, maar ze komen tot andere gedachten
2 als ze de resten vinden van tureluurs, kieviten, fasanten, wilde eenden en berg- 4
X eenden alsmede de leeggevreten eieren van deze soorten. Als we de natuur zijn X
gang laten gaan door werkeloos te blijven toezien, zie ik de toekomst voor de
4 vogels somber in"
ophef worden gemaakt. In die dagen vergeten dat ze vroeger ook het boeren-
was dat anders. Die vogels waren weg. land als jachtgebied gebruikten. Van-
Nou dat was jammer, maar er was toch
niets meer aan te doen. De kiekendieven
hebben na die tijd nooit meer in Bolle
kamer gebroed.
Er zijn nu ook veel minder mogelijk
heden voor deze vogels. Je moet niet
