Cjrocn 2wgrlsJ~exels in het
Zeevaartmuseum
officieel geopend
70
Noorders vierden
uitbundig feest
pijdeMelkn^
in Den Hoorn
Burgemeester liet anker vallen
Polder 't Noorden 100 jaar
Polder vond
eindelijk
identiteit
beker frambozenvla
halve liter van 96
voor ct.
geldig t/m zaterdag 2 9 mei
DINSDAG 25 MEI 1976
TEXELSE
89e JAARGANG No. 9078
6 PAGINA'S
Uitgave: BV v/h Lengeveld De RoolJ
Postbus 11 - Den Burg, Texel - Telefoon 2741
Redaktie: Harry de Graaf, Pelikaanweg 75, De
Koog, tel. (02228) 734, en Wessel B. Post, Oost
34, Oosterend, tel. (02223) 902.
COURANT
Verschijnt dinsdags en vrijdags.
Postgiro 652. Abonnementsprijs f9,80 p. kw
50 cent Incasso; los 40 cent.
Bank: Amro bank, Ned. Midd. Bank, Rabobank
Advert. 38 ct. per mm excl. 4% BTW
ALLEEN VOOR MELK UNIE OF
HORNA PROOUKTEN
destijds ook nog aan Oudeschild ge
dacht. De keus was echter op Den Hoorn
gevallen met als belangrijkste argu
ment dat alleen daar een veilig onderko
men voor de kostbare collectie Baumann-
Verburg-Komng kon worden gereali
seerd. Restauratie van het kerkje past
bovendien in het streven naar monu
mentenherstel dat vooral in Den Hoorn
gebiedende eis is. Het dorp moet iets
terugkrijgen van zijn glans als loods
mansdorp De burgemeester, refererend
aan het verdwijnen van de naam
Loodsmanswelvaren" hoopte dat met
het scheepvaartmuseum een nieuw stuk
„welvaren" in Den Hoorn zou komen
en dat niet alleen in economische zin.
Dia-serie
Alleen al door de beperkte ruimte is
de getoonde collectie in 't museum door
zijn omvang niet bepaald indrukwek
kend. Bovendien zullen alleen insiders
de zeer hoge kunst\Vaarde ten volle we
ten te waarderen, waardoor het gevaar
niet denkbeeldig is dat de gemiddelde
vakantieganger die het museumpje be
zoekt enigszins teleurgesteld wordt. Het
is daarom een goede gedachte geweest
er een levend element aan toe te voegen
in de vorm van een doorlopende pro
jectie van dia's met geluid, vervaardigd
door mensen van het Natuurrccreatic-
centrum met een tekst van J. A. van
der Vlis. In een serie, ook voor Texelaars
zeer interessant, wordt duidelijk ge
maakt welke enorme betekenis de
scheepvaart destijds had voor de eco
nomie van Texel en in het bijzonder van
Den Hoorn. Een groot deel van de bevol
king was eeuwenlang afhankelijk van
de scheepvaart. Hoogtepunt was de pe
riode waarin de rede van Texel lig
plaats was voor de oorlogs- en handels
vloten die wachtten op gunstige wind
om uit te varen,
uur.
Kraak
Die dia's worden vertoond op de zg.
„kraak", de bovenverdieping van de
kerk. De heer F. Schellinger, voorzitter
van de Doopsgezinde kerkeraad toonde
zich over deze bestemming van de
kraak erg ingenomen. In het overzicht
dat hij gaf van de geschiedenis van de
Texelse Doopsgezinden kwam naar vo
ren dat de kerk van Den Hoorn van
1709 tot 1922 onafhankelijk functioneer
de maar van 1922 - 1941 samen was met
die van Den Helder hetgeen samenhing
met een verschil in leeropvatting. In
1941 sloot men zich echter aan bij Den
Burg In de Hoornder Vermaning is van
af 1770 gekerkt Zoals alle „Vermanin
gen" werd het gebouw krachtens de dis
criminerende overheidsregels niet aan
de openbare weg gebouwd. De heer
Schilling adviseerde iets van deze ge
schiedenis te vermelden op een bord
buiten het gebouw.
Verder werd bij de openingsbijeen
komst nog het woord gevoerd door de
heer J. G. Berkhout, provinciaal mu
seumconsulten, de heer J. P. Kikkert
namens de VVV en door de heer C. Ellen
uit Oosterend.
Bel
Laatstgenoemde trad naar voren in
het gezelschap van Jaap Bakker uit Ou
deschild en overhandigde als geschenk
de fraaie koperen bel die jarenlang in
de Oudeschilder visafslag heeft dienst
gedaan Toen de afslag verdween zorg
de Ellen ervoor dat de mogelijk waarde
volle administratie van 'de afslag voor
het nageslacht bewaard bleef en wijlen
Albert de Puyzelaar ontfermde zich
over de bel. Nu er expositieruimte was
gekomen waar deze bel een waardige en
veilige plaats kon krijgen werd hij voor
dit doel overgedragen.
Cor Ellen (links) en Jaap Bakker met hun bel.
Met één welgemikte bijlslag hakte
burgemeester Sprenger vrijdagmiddag
in Den Hoorn een touw stuk, waardoor
een zwaar scheepsanker in het zand
stortte. Met dit toepasselijke gebaar
was de officiële opening van het
scheepvaartmuseum, ondergebracht in
de voormalige Doopsgezinde kerk,
een feit en had Texel er een aardige
attractie bij.
Zoals bekend is de Hoornder Verma
ning gerestaureerd en biedt thans plaats
aan een collectie kunstvoorwerpen op
zeevaartgebied: schilderijen, tegelta-
belast met de voorbereidingen begelei
ding van het scheepvaartmuseum en
betreurde het dat de 88-jarige mevrouw
Baumann wegens met haar leeftijd sa
menhangende bezwaren niet van de
partij kon zijn De nagedachtenis van
de heer Baumann was geëerd door een
bloemenhulde bij zijn portret in de ex-
positierumte. De heer Mantje bracht
dank aan het echtpaar Sprenger voor
het schenken van een Makkumer tegel
tableau. Het was enigszins beschadigd
maar na restauratie is het een waarde
volle bijdrage voor de collectie gewor
den.
Spreiding
In het verleden heeft het vraagstuk
of Texel zijn musea moest spreiden of
juist zoveel mogelijk concentreren in één
gebouw geruime tijd in discussie ge-
Onder het crttisch oog van vele genodigden kapte de burgemeester de ankerfros.
bleaus, scheepsmodellen, gravures, ge
bruiksvoorwerpen. Het meeste is afkom
stig van wijlen Dr. Baumann uit Hilva-
renbeek die de verzameling enkele jaren
geleden aan de gemeente Texel legateer
de. Verder zijn artikelen afkomstig van
de gemeente, de Stichting Texels Mu
seum en enkele particulieren. Gehoopt
wordt dat nog meerdere particulieren
die over op de zeevaarthistorie betrek
king hebbende kunstvoorwerpen of cu
riositeiten beschikken, deze aan het mu
seum in Den Hoorn willen afstaan.
Het Hoornder museumpje valt onder
de zorgen van de Stichting Texels Mu
seum. Omdat de voorzitter van deze
stichting (de heer S. Bakker) buiten
Texel vertoeft, werden de genodigden in
„Op Diek" ontvangen door de heer M.
Mantje. Hij Verwelkomde onder meer
de leden van de commissie die zich heeft
staan. De heer Mantje vond het van wijs
heid getuigen dat het gemeentebestuur
uiteindelijk voor een zekere spreiding
had gekozen waardoor Den Hoorn zijn
„eigen" museum kon krijgen naast het
wagenmuseum in De Waal, de oudheids
kamer in Den Burg en het Natuurrecrea-
tiecentrum in het toeristengebied bij
De Koog. Als „ouwe Doopsgezinde" zei
Mantje het prettig te vinden dat het
kerkje nu zo'n goede bestemming heeft
gekregen Aan burgemeester Sprenger
overhandigde hij een geschenk ter her
innering aan de ingebruikneming: een
ankertje
Loodsmansdorp
Nog maar enkele jaren geleden ston
den op Texel vijf Doopsgezinde kerken.
Daarvan is niet zoveel meer over De
burgemeester toonde zich voldaan over
de „redding" van de Hoornder verma
ning en hoopte dat ook voor de andere
nog bestaande gebouwen een zinvolle
bestemming zou kunnen worden gevon
den. Voor de stichting van het scheeps
vaartmuseum heeft het gemeentebestuur
Voorzitter Th Witte overhandigt het herinneringsfotoboek aan dijkgraaf At. Roeper
Meer dan 100 reünisten en inwo
ners van polder '1 Noorden waren vrij
dagmiddag aanwezig op de feestelij
ke bijeenkomst in „De Bijenkorf te
Oosterend.
De reünie werd, evenals de overige
programmaonderdelen van de festivi
teiten rond het 100-jarig bestaan van
de polder een groot succes. Bewoor
dingen als: „de polder heeft eindelijk
zijn identiteit gevonden" waren alom
te horen.
's Middags werd het woord gevoerd
door de voorzitter van het feestcomité
Theo Witte, burgemeester mr. Wim
Sprenger en dijkgraaf Marius Roeper.
Er werd hierin nadere toelichting
gegeven op de situatie in polder 't
Noorden in verleden, heden en toe
komst.
RECHTOP VEILIGHEID
Burgemeester Sprenger ging in zijn
felicitatiespeech nader in op de vers in
het geheugen liggende 3 januari toen de
polder ontruimd moest worden in ver
band met de kans op een dijkbreuk.
Hij verklaarde nogmaals dat men van
officiële zijde er alles aan doet om ver
hoging en versteviging van de Wadden
zeedijk er zo snel mogelijk door te krij
gen. „Want", aldus mr. Sprenger, „even
als de bewoners van de rest van Texel
hebben ook de Texelaars in polder 't
Noorden recht op veiligheid".
WATERHUISHOUDING
Dijkgraaf Marius Roeper gaf een kor
te schets van de geschiedenis van de pol
der. Hij deelde mee dat het vooral van
belang voor de waterhuishouding van
een groot deel van het ingepolderde
Texel was dat deze polder werd aange
legd Het gebied waar de polder zou ko
men werd in 1865 door het Waterschap
Texel aangekocht.
Vooral de verkorting van de kustlijn
was iets dat erg zwaar woog bij de dis
cussie om het gebied in te polderen. Hij
zei er momenteel zeer tevreden mee te
zijn dat men dit positieve besluit toen
toch genomen heeft.
RUILVERKAVELING
Voorzitter Theo Witte kon zich volle
dig verenigen met de woorden van de
heer Roeper Hij herinnerde er nog
maals aan dat het polderland er tot de
ruilverkaveling 1953 - 1961 met erg
best voor stond Het was alom bekend
dat grote gedeeltes van de polder be
stonden uit vierde klas grond. Hele stuk
ken waren onvruchtbare zandgrond.
Vooral het gebied dat bekend staat als
de „Bemes" nabij de Waddenzeedijk was
er slecht aan toe. Zoutlagen kon men
eertijds zien liggen op het land.
De situatie in de tegenwoordige pol
der is er heel wat beter aan toe Witte
gaf enkele cijfers van de agransche si
tuatie zoals deze in 1975 was. Men telde
toen 750 stuks melkkoeien, hetgeen be
tekent dat bij een gemiddelde opbrengst
van 5.000 kg melk per dier men kon re
kenen op 3.750.000 kg melk. Aan jongvee
waren er 575 exemplaren in de polder,
voorts 320 meststieren. Het totaal aan
tal schapen en lammeren bedroeg 4.500
stuks. Theo Witte rekende voor dat aan
vee men dat jaar (1975) een opbrengst
had voor een bedrag van ƒ3.085.000,
„Ook op het gebied van de landbouw
behoeven wij niet onder te doen voor an
dere gebieden in dit land", aldus Theo
Witte. „Onze 65 ha bouwland staan borg
voor een opbrengst van ƒ260.000,en
ook de 7,5 ha bloembollencultuurgrond
brengt de bezitters een meer dan rede
lijke opbrengst. Hier is het totaal
ƒ112.500,—".
Al met al een algemeen totaal op
brengst van zo'n 3,5 miljoen gulden in
1975.
Op het gebied van de modernisering
is men al ver gevorderd. Men heeft de
beschikking voor 10 koeltanks voor de
opslag van melk en ook zijn er reeds 8
ligboxenstallen gebouwd.
HERINNERINGSFOTOBOEK
Witte dankte in zijn toespraak ieder
die meegewerkt heeft om dit feest tot
een succes te maken. Dit bracht hem
naar het moment om een herinnerings
fotoboek te overhandigen aan de heer
Roeper van het Waterschap Texel. Het
album bevat een scala van alle bewo
ners van het Noorden met hun boerde
rijen en/of andere behuizing. Het zal
een plaats krijgen in het archief van het
Waterschap.
FOLKLORISTISCH PROGRAMMA
De verdere middag werd besteed aan
het afwerken van een folkloristisch pro
gramma dat door enkele bewoners was
samengesteld Er werd een serie dia's
vertoond van de polder die van commen
taar werd voorzien door mevrouw Riet
Huitema.
Verdere medewerkenden waren de da
mes Witte en Roozendaal en de heer en
mevrouw C. Dijker en F. Roeper.
DIJKWACHT
De festiviteiten in de avond werden
bijgewoond door vrijwel alle inwoners
van de polder en een aantal genodigden.
(Ongeveer 175 man). Hierbij waren ook
de mensen van de dijkwacht aanwezig
die op die spannende januaridag aan de
Waddenzee over de polder waakten.
Theo Witte: „Woorden schieten tekort
om deze mensen te bedanken. Dit is een
mogelijkheid om tenminste iets terug te
doen en we hopen dat ze het allemaal
erg op prijs stellen".
VERRASSING
Dè verrassing van het avondprogram
ma was het optreden van het muziek
korps Excelsior dat onverwacht een se
renade kwam brengen voor de hier bij
eengekomen Noorders
Het muzikale gedeelte van de avond
werd verder verzorgd door het duo
Humpy-Dumpy. Een koud buffet com
pleteerde de avond, en er was bal na,
tot in de vroege ochtend.
