Enkeldekker van 100 pae en
reserved ngssysteem
Kankerbestrijding.
Je kan en mag
er niet omheen
kankerbestrijding
Tekeningen en aquarellen
in raadhuis
VERENIGINGSLEVEN
Provincie houdt vast aan standpunt:
Texel in 1912 (I)
Schade bij aanrijding
B en Wpraktisch
verkeersexamen voor
schoolkinderen zinloos
Driedubbel jubileum
bij J. C. Rab
Koningin Wilhelmina Fonds voor de
Parachutespringen
boven zwembad
Het provinciaal bestuur van Noord
holland blijft van mening dal de capa
citeit van de veerdienst Den Helder-
Texel slechts mag worden opgevoerd
door op korte termijn in de vaart bren
gen van een enkcldeks veerboot die on
geveer 100 personenauto's kan vervoe
ren. Spreiding van het vervoersaanbod
moet worden verkregen door een plaats
besprekingssysteem. Een en ander blijkt
uit het dezer dagen verschenen ontwerp
streekplan voor de kop van Noordhol
land en Texel.
De provincie vindt dat in beide ha
vens een reserve-aanlegmogelijkheid
moet worden geschapen en dat de moge
lijkheden tot invoering van een plaats
besprekingssysteem op korte termijn
moeten worden onderzocht. Verder
wordt aanbevolen een systeem van wis-
seldagen voor de verblijfsrecreatie in te
voeren, in combinatie met het plaatsbe
sprekingssysteem waardoor een betere
spreiding van het vervoer over de week
kan worden bereikt. De te bouwen en-
keldeksboot moet in de bestaande ha
venfuiken passen. Een van de bestaande
boten van 65 pae's kan dan als reserve-
boot dienst doen. Er wordt nadrukkelijk
vanuit gegaan dat sprake zal zijn van
een halfuurdienst, uitgevoerd door twee
boten, en van een voorrangsregeling
voor het Texelse- en beroepsgoederen-
vervoer.
Het is duidelijk dat deze opstelling
sterk afwijkt van het gemeentelijke
streven naar een dubbeldekker van gro
tere capaciteit en nog meer van het
TESO-streven dat gericht is op een nog
grotere dubbeldekker.
Wat andere (Texelse) zaken betreft is
het streekplan wel belangrijk veranderd
in vergelijking met het voorontwerp.
Zoals bekend heeft dit voorontwerp
waarin de belangen van natuur en land
schap sterk op de voorgrond stonden op
Texel in brede kring verzet gewekt. Het
bedrijfsleven heeft de nota zelfs op de
monstratieve wijze in een papiervernie
tiger gegooid, omdat het plan als een
ernstige bedreiging werd gezien voor de
ontwikkeling van het bestaande econo
mische aktiviteiten en voor de werkge
legenheid. Het nu verschenen ontwerp
komt voor een deel aan dit onbehagen
tegemoet.
Mohammed B. lette onvoldoende op,
toen hij zondagmiddag om 12.20 uur met
zijn Ford het parkeerterrein aan de Em-
malaan wilde verlaten. Hij werd aange
reden door de heer C. Hartog, die (ko
mende uit de richting Pontweg) op de
Emmalaan reed en de Slingerweg wilde
indraaien. Veel schade aan beide wa
gens was het gevolg. De chauffeurs
bleven ongedeerd.
DINSDAG 30 AUGUSTUS
De gemeenteraad vergadert aanvang
19.30 uur in het gemeentehuis.
VASTE DATA
In het gebouwtje van de Hervormde ge
meente te De Cocksdorp kunnen iede
re donderdag boeken worden geleend
van 15.30 tot 16.30 uur en van 19.00 tot
20.00 uur.
B en W vinden het zinloos op de
scholen weer het praktisch verkeers
examen in te voeren. Dit examen werd
destijds afgeschaft omdat het verkeers
gedrag van de kinderen er toch niet
cïoor verbeterde. Het onderwijzend per
soneel zag er dan ook geen heil meer in
en voelt er ook nu niet voor, een me
ning die door B en W wordt onder
schreven. Wel zal worden bekeken of
wat meer aan verkeersopvoeding kan
worden gedaan door het invoeren van
praktische verkeerslessen.
Drie personeelslelen van de bouw
materialen- en brandstoffenhandel J. C»
Rab b.v. herdachten vrijdag het feit, dat
zij 25 jaar bij de onderneming in dienst
waren. De zilveren jubilarissen waren
B. van Elk uit Den Burg (bedrijfsleider
van de betonmortelcentrale), kraan
machinist J. M. Witte uit Oudeschild en
directeur B. P. Rab zelf
De heer Rab bracht tijdens een gezel
lige bijeenkomst in hotel ,,De Linde-
boom-Texel" dank voor de plichtsge
trouwheid en vakbekwaamheid, die de
heren Van Elk en Witte in de afgelo
pen kwart eeuw in het belang van het
bedrijf aan de dag hebben gelegd. Hij
stelde hen in het bezit van het traditio-
Steun de kollekte die binnenkort wordt gehouden,
of wordt lid door een jaarlijkse bijdrage van f 5,-
te storten op giro 26000 ten name van KWF
Amsterdam, onder vermelding "lidmaatschap".
Inlichtingen: Centraal Bureau KWF.
Koninginneweg 28, AMSTERDAM. Tel. 020-726000.
nele gouden horloge met inscriptie en
van een zilveren medaille met oorkonde
van de bedrijfsorganisatie, waarbij Rab
is aangesloten. Op zijn beurt werd de
heer Ben Rab lovend toegesproken (on
der meer door de heer C. Bonne namens
het personeel) en mocht hij enkele ge
schenken in ontvangst nemen
Als de weersomstandigheden het toe
laten zal vrijdagavond om 18.30 uur een
parachutistenlanding worden uitge
voerd boven het zwembad Molenkoog
in Den Burg. Het evenement vindt
plaats in het kader van de Nationale
Zwemvierdaagse, waarvoor vrijdag
avond de laatste meters afgelegd zullen
worden.
FNV EN TESO BESPRAKEN
TARIEVENPROBLEMEN
kaarten blijven dan een jaar na dei
ste afstempeling geldig.
Overheidssubsidie
TESO vond de FNV-eisen wat beli
het jaarabonnement voor personem
voer en rijwielvervoer niet betaalbj
Volgens de TESO-direktie zou deze
geling per jaar ƒ400.000,— gaan kos;
Toen de FNV-vertegenwoordiging
perde dat toch altijd de mogelijk
van overheidssubsidie bestaat, ma;
men van TESO-zijde meer dan duide
daar niets voor te voelen. Men wi
echter wel cijfers verstrekken, wj
mee de FNV aan het werk zal kun
gaan om uit te zoeken of een subsii
aanvraag in principe mogelijk is.T
FNV kondigde aan de hele zaak vial
leidsmedewerkers in Amsterdam aasl
spannen. Bovendien maakten de Fftfl
vertegenwoordigers duidelijk het p
bleem aan alle politieke partijen
Texel voor te leggen. Moch het danj
niet lukken, zou men akties willen
dernemen.
Commissie
Een ander punt dat de FNV bij
gere instanties aanhangig wil ma
is de aangekondigde commissie die
onderzoek zou instellen naar de
schillende veertarieven in NederL
Hoewel de commissieleden wel bel»
zijn, werkt deze nog in het geheel
en de FNV wil dan ook druk uit gi
oefenen hier zo spoedig mogelijk
begin mee te maken.
Ter vergelijking had de FNV in
eisenpakket een aantal veertarieven
genomen. Men bekeek hierbij de pi
zen van de bootdiensten tussen ra
Friesland-Ameland, Vlissingen-Brd
kens en Den Helder-Texel. Het lijÈL
zag er als volgt uit: Personen rel; liel
ouder dan 10 jaar (F-A) ƒ3,(VI
ƒ2,—; (DH-Tx) ƒ3,50
Abonnement voor inwoners: (F-
ƒ15,— per jaar; (Vl.-B.) ƒ6,— per ja
(DH-Tx) 26,(10 retours).
Abonnement anderen: (F-A) niet;
B) ƒ12— 10 retours; (DH-Tx) ƒ26,
retours.
Retour personenauto's: (F-A) ƒ15-
tot ƒ28,—; (Vl-B) ƒ8,— of ƒ11,50;
Tx) ƒ16,50.
Autoabonnement voor inwoners: B
(F-A) niet; (Vl-B) ƒ28,— (10 reto«
(DH-Tx) 33,5 retours en ƒ110,
retours.
Vaartijd- (F-A) 50 min.; (Vl-B) l
min. (DH-Tx) 20 min.
1
Een van de door Dirh Jan van Harten vervaardigde kunstwerken
In de tentoonstellingsruimte van het
Raadhuis exposeren tussen 29 augustus
en 9 september de broers Dirk Jan en
Marius van Harten ongeveer 35 kunst
werken. Daaronder bevinden zich teke
ningen, aquarellen en calligrafieplatcn.
De onderwerpen die beide kunstenaars
voor hun werkstukken kozen, zijn veel
al fantasieën en landschappen. Opval
lend is dat in de werken van Dirk Jan
van Harten (die het overgrote deel van
de expositie uitmaken) vaak vogelfigu
ren opduiken.
Zowel Dirk Jan van Harten als zijn
broer Marius studeerden 5 jaar aan de
Koninklijke Academie voor Kunst en
Vormgeving in Den Bosch. De een (Dirk
Jan) behaalde er zijn einddiploma Illu
stratieve vormgeving in 1976, terwijl
Marius reeds in 1970 zijn opleiding
Publiciteit- en Ruimtelijke vormgeving
afrondde. De broers zijn oorspronkelijk
afkomstig uit Geldermalsen. Dirk Jan
woont momenteel in Tiel en Marius
heeft zich in Tuil (gem. Haaften) geves
tigd.
Fantasietekeningen
Het werk van Dirk Jan van Harten
bestaat over het algemeen uit fantasie
tekeningen. Het meeste is in zwart-wit,
waarin soms lichte kleurnuances zijn
aangebracht. Ook zijn er enkele teke
ningen waarbij spuittechniek is toege
past. Onder het geëxposeerde werk be
vindt zich een selectie van 6 calligrafie-
platen uit het examenwerk van Dirk
Jan van Harten. Het is een keus uit
meer dan 100 werkstukken, die men op
de Academie in Den Bosch van zeer
hoge kwaliteit vond. Kenmerk van deze
vrije calligrafie is het absolute ontbre
ken van leesbare taal in het op papier
gezette handschrift.
Kleur
Een aantal tekeningen van Dirk Jan
van Harten circuleren bij de Stichting
Kunstuitleen in Den Bosch. Zo hangen
er onder andere enkele van zijn werken
in de expositieruimte ,,'t Kruithuis" in
de Brabantse hoofdstad. Hij heeft in
middels enkele contacten met galaries
in West-Duitsland opgebouwd. In Düs-
seldorf is grote belangstelling, maar
men wilde daar graag wat meer in
kleur uitgevoerd werk, zodat Dirk Jan
van Harten het voorlopig erg druk
heeft met het bijeenbrengen van een
dergelijke collectie.
Hobby
Van de landschappen die Marius van
Harten exposeert zijn er drie in aqua-
relvorm uitgevoerd. De overigen zijn
pentekeningen. Hij houdt zich als hobby
met het vervaardigen van kunst bezig.
Zijn activiteiten in het dagelijks leven
bevatten het volgende: fotografie, teke
nen, cshilderen, ruimtelijke vormge
ving, het inrichten van tentoonstellin
gen. en het ontwerpen van decors.
Al het geëxposeerde werk is te koop.
De prijzen variëren van ƒ175,- (calligra-
fisch werk) tot ƒ1100,(voor in kleur
uitgevoerde schilderijen).
Voor de onlangs gehouden expositie
over het reddingswezen was het nodig
de jaargang 1912 van de Nieuwe Texel-
sche Courant te raadplegen. Bij dat
raadplegen blijft het dan niet, want het
is erg verleidelijk eens na te gaan hoe
de Texelse samenleving toen reilde en
zeilde. Mij interesseerde vooral hoe de
verenigingsstructuur van Texel er toen
uit zag; waarmee de Texelaars toen hun
schaarse vrije tijd vulden, uiteraard nog
zonder radio of tv.
Ik besloot dan ook aan de hand van
deze jaargang eens systematisch na te
gaan, welke verenigingen er zoal be
stonden en welke aktiviteiten zij ont
plooiden. Het jaar 1912 twee jaar
voor de eerste wereldoorlog leek mij
hiervoor achteraf geen ongelukkige keu
ze. Texel bruiste van leven en aan ak
tiviteiten en plannen ontbrak het niet.
Ik stel mij voor mettertijd nog eens een
soortgelijk onderzoek in te stellen v.w.b.
de jaren 1887 en 1937, zodat de verschil
len telkens na een periode van 25 jaar
nog eens wat duidelijker worden.
Hoe zag Texel er in 1912 uit? Het ei
land telde toen 6454 inwoners.
Schapenkaas
De voornaamste bestaansbron was
toen de landbouw. De Hollandsche Mij
van Landbouw had toen al twee afde
lingen: Texel en Eierland. De Texelse
afdeling (voorzitter H W. Keesom, sec-
letaris Jac. Kikkert) toonde zich zeer
aktief. Men beraadde zich op de fabri
cage van schapenkaas volgens een Hon
gaarse methode, z.g. lebkaas. Bij de
voorbereidende besprekingen was de
opkomst van de schapenhouders maar
gering. Niettemin werd de Hongaar, die
zich via de Ambassade had aangeboden,
voor een bezoek uitgenodigd. Gesteld
werd dat de kaas zou kunnen concurre
ren met de Rochefortkaas. Korte tijd
erna nam de proefproduktie onder lei
ding van de deskundige een aanvang in
de kaasfabriek „De Hoop" in De Waal,
waarna de kaas verkrijgbaar werd ge
steld tegen ƒ0,60 per pond. Men oordeel
de de proef wel geslaagd, maar daar zou
het voorlopig dan toch wel bij blijven.
In elk geval bewees de proef dat de
schapenmelk aldus een hogere prijs kon
opbrengen. Had men aanvankelijk zelfs
de oprichting van een speciale fabriek
overwogen, aan het eind van het jaar
oordeelde men het toch maar beter zich
hierover nog eens nader te beraden en
ook nog eens proeven te nemen met an
dere systemen (een Italiaans en een Bel
gisch procédé).
In dat jaar werd meester Klimp tot
hoofd van de school in Zuid-Eieriand
benoemd en aanstonds hield hij zich be
zig met lezingen op het gebied van de
landbouw. In hotel „Texel" hield hij een
lezing over de toepassing van mest en
gier; voor de leden van de melkfabriek
„Samenwerking" in Eierland was zijn
onderwerp „Betaling van de melk naar
vetgehalte". Zelden zal een lezing zo'n
direkt gevolg hebben gehad. Nog die
zelfde avond werd besloten de betaling
voortaan volgens dit systeem te gaan re
gelen.
Coöperaties
Dr. Scheij, de rijkslandbouwconsulent
kwam een lezing houden over het coöpe
ratief werken in de landbouw. Het on
derwerp trok bredere belangstelling. De
afdeling Texel van de NH Boerenbond
organiseerde ook een lezing over land
bouwcoöperaties, waarbij o.m. als mo
gelijkheden werden genoemd de zuivel
fabriek, de eierveiling, de aankoop van
landbouwbenodigdheden. Medio decem
ber verliep een vergadering over de op
richting van een coöperatieve zuivelfa
briek redelijk positief. Deze ontwikke
ling verontrustte kennelijk de bestaande
fabrieken, want de stoomzuivelfabriek
„De Bocksberg" adverteerde in die tijd
dat de kaasfabriek voortaan coöperatief
werkte. De zuivelfabriek te De Waal
vierde haar 12Vè-jarig jubileum.
Aan het eind van de zomer werd door
de landbouworganisaties de gebruike
lijke rammenkeuring gehouden, waaruit
later de schapenfokveedagen zijn voort
gekomen. Men besloot in 1913 deel te
nemen aan een expositie in Den Haag
met een inzending schapen en lamme
ren, Dat de uitvoer van lammeren en
schapen ook toen al van grote betekenis
was bewijzen de onderstaande uitvoer-
cijfers over 1911 en 1912.
Een andere bestaande Coöperatie v.l
de Coöperatieve Boerenleenbank or.::
voorzitterschap van Dokter Over.
1912 werd de secretaris de heer
Graaf, tot kassier benoemd.
Het Waterschap de Dertig Polders be
noemde de heer C. J. Roeper te De Vin
tot zijn secretaris; de polder Eijerk
bood de korenmolen met bij behoren;
molen te koop aan. J. M. Witte werd 6
genaar van het geheel voor ƒ3.900,—.
Opmerkelijk is in deze sector ook r
het bericht dat bij de molen te Den Bu-
twee jonge mollen werden aangetroffe
Het fokken van konijnen werd t«
ook al beoefend. A. Trap zond zelfs
zilverkonijnen en één Vlaamse reus:
naar een expositie in Utrecht en behai-
de daarmee 7 prijzen, waaronder 3 ee
ste.
ie
P€
1911
1912
lammeren
39.136
37.603
schapen
4.327
9.147
koeien
1.068
1.138
kalveren
762
724
paarden
101
126
veulens
20
22
varkens
802
931
Er bestond toen ook al een afdeling
Texel van het bloembollenkweekerge-
nootschap, terwijl er ook al een Vereni
ging van oudleerlingen van de land-
bouwwintercursussen bestond. Deze ver
eniging legde proefvelden aan bij Kors
List en besloot ook in 1913 weer derge
lijke proefvelden aan te leggen
In de P.H. Polder bestond al een Coöp.
landbouwvereniging „Ons Belang", die
naar ik meen op dit moment in
Den Hoorn nog aktief is.
Visserij
Deze was toen nog voornamelijk c
Oudeschild geconcentreerd. Daar pleef
den de leden van de Texelse Schipper
en Vissersbond nog „per bekkenslag
tot bijwoning van een vergadering k
worden opgeroepen. De bestaande cos-
binatie was toch blijkbaar niet zo effec
tief, want in dat jaar wordt gepoogde
oprichting van een afzonderlijke Vereni
ging van Oestervissers te Oudeschild fc
komen. Aanstonds treden 31 vissers toe
Uiteindelijk zal dit tot de oprichting vs
de N.V. Vissersvereniging „De Goed:
Verwachting" te Oudeschild leiden.
De Texelse Schippers- en Vissersboe
vraagt zich af of een voortbestaan nof
wel zin heeft nu een aparte visserijvef
eniging is opgericht. Voorlopig word
het probleem echter naar de volgeni
jaarvergadering verschoven.
Ook in Oosterend bestaat echter i
een vissersvereniging, die luisterde nar
de naam „Betracht het goede", in et
tijd dat van overbevissing en quoteriïg
nog geen sprake was
Toerisme
Het toensme stond nog in zijn kinder
schoenen. De Koog had al wel zijn bad
hotel en zowel Den Burg als De Koof
hadden een VVV, Den Burg sinds 19W
De Koog sinds 1910. De gemeenteraaf
besloot de beide verenigingen met ƒ50-
per jaar te subsidiëren.
Een groep Baarnse padvinders kwac
in de zomer in Den Burg kamperen e
dat trok veel bekijks. Op de verjaarde
van Koningin Emma (2 augustus) org*
niseerde de groep zelfs een kinderfee1
voor de Texelse jongens tussen de 12'
16 jaar en dat werd een groot succes
Flens organiseerde 's zomers 3 x daag;
een tram-omnibus Den Burg - De Koog
v.v., terwijl de heer G. Bakker, een zee
man zich aanbood voor „pleziervarö-
voor iedereen". De heer J. van der Wt
te De Koog vertoont voor ƒ0,05 geraak
ten van vissen en botten van zeehondeo
alsmede uitheemse schelpen.
In een volgend artikel wil ik ingaa
op de voornaamste ontwikkelingen o|
het terrein van de politiek, het kerkelijk
leven en het onderwijs.
G. A. Oskam
