„Scouting Texel" verhuist
naar gebouw Centrum 147
Voor verbouwing nog
circa vijftig mille tekort
POLITIEK, KERK EN ONDERWIJS
LAND
BOU1A
Texel in 1912 (2)
„De Eendracht"
Inzaai van grasland
Het voormalige Vormingscentrum aan de Bernhardlaan (Centrum 147) Na een verbouwing zal Scouting Texel dit gebouwtje als club
huis gaan gebruiken
Het ziet er naar uit dat de huisves
tingsproblemen waarvoor „Scouting
Texel" zich langer dan een jaar ge
steld zag goeddeels uit de weg ge
ruimd zijn. De padvindersgroep zal
voor de verbouw van een nieuw on
derkomen, dat zo goed als zeker het
voormalige Vormingscentrum voor
Jonge Volwassenen (Centrum 147) zal
zijn, zelf ongeveer ƒ50.000,- op tafel
moeten leggen. Om dit bedrag bij el
kaar te krijgen heeft Scouting Texel
inmiddels een speciaal Bouwfonds in
het leven geroepen.
Dinsdagmiddag vond in het raadhuis
tussen de diverse belanghebbenden een
gesprek plaats waarbij de gehele mate
rie behandeld werd.
Scouting Texel moet per 1 november
het clubhuis „Zwalkersburcht" verlaten
omdat op deze grond het nieuwe be
jaardenhuis Sint Jan zal verrijzen. Aan
vankelijk was het de bedoeling dat de
padvinders naar een terreintje naast
jeugdherberg „Eyercoogh" zouden gaan.
De kosten voor nieuwbouw bedroegen
echter ƒ800.000,en deze plannen lie
pen stuk op de financiering. Het door
de gemeente aangeboden Centrum 147
bleek voor de padvinders te klein. Toch
wilden zij dit wel betrekken mits er een
verbouwing plaats vond Voor de „Zwal
kersburcht" was destijds in verband met
de aanwas van nieuwe leden een uit
breidingsplan ingediend en goedge
keurd. „Scouting Texel" meende daarom
recht te hebben op een gebouw even
groot als het oude clubhuis met inbe
grip van de te plegen nieuwbouw
Redelijker proporties
Omdat het er eerst naar uitzag dat de
plannen met het vormingscentrum om
financiële redenen' toch nog vast zouden
lopen was de stemming in padvinders-
kringen lange tijd in mineur. Het kwam
er namelijk op neer dat als er geen ex
tra steun kwam „Scouting Texel" zelf
ƒ100.000,bij zou moeten spijkeren wat
vrijwel niet haalbaar zou zijn voor een
vereniging met 100 leden. Kort geleden
werd daarom al een Bouwfonds inge
steld. De jongste ontwikkelingen heb
ben de Texelse padvinderij echter in ie
der geval wat meer adem gegeven.
Scouting Texel ontvangt door een fi
nanciële transaktie met het grondbe
drijf redelijk meer dan waarop gehoopt
werd. Het verschil tussen de grondver-
koop van „Zwalkersburcht" en grond
aankoop van „Centrum 147" bedraagt
baar gesteld in de vorm van een over
vijf jaar uit te smeren subsidie. In het
begin van dit jaar1 kregen de nog reeste-
rende bussenmelkers de mededeling dat
zij voor het jaar 1977 geen rente ver
schuldigd zouden zijn als ze voor 1 juli
een tank zouden plaatsen Voor de CV
Noordholland was het nl. zeer aantrek
kelijk geworden om de bussenontvangst
en de bussenspoelmachine te sluiten, nu
daar nog maar een zeer geringe hoeveel
heid melk werd ontvangen tegen in ver
houding daarmee zeer hoge kosten. Met
de technische installatie van de bussen-
ontvangst was het bovendien slecht ge
steld. De Algemene Inspectiedienst
keurde de bascule al in het voorjaar af
maar was bereid ontheffing te verlenen
tot 1 november. Veehouders die dan nog
geen tank zouden hebben zouden een
tank moeten huren. Onderhandelingen
met laatstgenoemde groep veehouders
had het gewenste resultaat. Voor enkele
boeren is het stoppen van de bussenont-
vangst aanleiding geweest om hun be
drijf te staken, maar dat waren mensen
die er anders binnenkort evengoed mee
zouden zijn opgehouden. Als gevolg van
de noodgedwongen schaalvergroting zijn
in de afgelopen tien jaar gemiddeld tel
kens 20 tot 25 veehouders met hun be
drijf gestopt. Dit jaar zal deze terugloop
niet sterker zijn. Over het algemeen is
men bij de CV Noordholland tevreden
over de wijze waarop de voor de vele
boeren, vooral in gevoelsmatig opzicht
toch wel ingrijpende omschakeling, is
verlopen.
ongeveer ƒ40.000,Daarmee werd het
door de padvinders zelf in te brengen
financiële aandeel tot redelijker propor
ties terug gebracht
Men hoopt dit dus met een Bouwfonds
te kunnen klaren.
Oud-leden
Volgens hoofdgroepsleider N P. Slij-
derink die zich al jaren voor de padvin
derij inzet rekent men op de financiële
inbreng van oud-leden van zowel Je-
roengroep als De Zwalkers waaruit in
de zestiger jaren „Scouting Texel" ont
stond.
Kleine akties, hoe goed bedoeld, en
hoe succesvol ook leveren zelden meer
dan ƒ2.000,op. De oud papierakties
die nu gevoerd worden zorgen wel voor
een aardig bedrag maar daar worden
extraatjes voor de kinderen van be
taald. De heer Slijderink vindt daarom
dat er wat meer hulp „van buitenaf" zal
moeten komen, met name van oud-pad
vinders.
„Wanneer iedereen meehelpt en eens
lekker diep in de buidel tast, kunnen
we het redden. Er moeten op Texel ze
ker 1000 oud-padvinders zijn die gemid
deld zo'n 7,//2 jaar lid zijn geweest. Sinds
ik hier in 1957 kwam zijn we al aan de
tweede generatic padvinders toe. Laatst
heb ik nog een jongen geïnstalleerd
wiens vader ik vroeger ook nog geïnstal
leerd had
Voorgeschiedenis
De voorgeschiedenis van de proble
men rond de Texelse padvinders
is tamelijk uitgebreid. Scouting
Texel kwam in 1961 tot stand uit
twee padvindsorganisaties die kort na
de oorlog werden opgericht. Dat waren
de „Sint Jeroengroep" en „De Zwal
kers". De laatsten hadden vrijwel de ge
hele tijd van hun bestaan een gebouwtje
aan de Beatrixlaan ter beschikking wat
nu de „Zwalkersburcht" is geworden.
De „Sint Jeroengroep" zat aanvankelijk
in de „Paardenstal" aan de Hollewal.
Daar moest men weg toen in 1961 op het
nabijgelegen grasveld het bejaardenhuis
„Irene" gebouwd werd. De „Paarden
stal" werd nog enige tijd als opslag
plaats voor oud papier gebruikt en de
padvinders van „Jeroengroep" en „Zwal
kers" vormden één vereniging onder
de naam „Scouting Texel".
Alles reilde en zeilde in goede orde
met de Texelse padvinders tot begin 1976
duidelijk werd dat de Zwalkersburcht
waarvoor men juist een uitbreidingsplan
bij de gemeente had ingediend, moest
verdwijnen. Er zou op het terrein van de
padvinders een nieuw bejaardenhuis ko
men, dus moesten ze weg. Gezegd moet
worden dat de leiding van Scouting
Texel alle begrip had voor de plannen
voor een nieuw „Sint Jan". Men wilde
echter wel een ander clubhuis en hoopte
dat de goedgekeurde bouwvergunningen
en de toegezegde subsidies van gemeente
en provincies gehandhaafd zouden blij
ven. Het werd een fikse tegenvaller. Tij
dens de rond Kerstfeest 1976 gehouden
vergadering van de Stichting Cultureel
Werk moest N. P. Slijderink in mineur
meedelen dat alle subsidies waren inge
trokken. In de brief die hij daarover van
het ministerie ontving stond dat Scou-
tiug Texel het bij nieuwbouw nog maar
's moest proberen.
Het terreintje naast jeugdherberg
Eyercoogh in plan Noordwest dat toen
op de nominatie stond om een padvin
dershonk op te bouwen bleek niet aan
vaardbaar te zijn.
Vormingscentrum
Scouting Texel moest naar iets anders
uitzien. Zo'n mogelijkheid kwam snellei
dan men verwacht had toen het Vor
mingscentrum voor Jonge Volwassenen
totaal geen weerklank meer bleek te
vinden Het daarvoor in gebruik zijnde
gebouwtje Bernhardlaan 147 kwam toen
Omdat het langzamerhand tijd wordt
diverse graslandpercelen opnieuw in te
zaaien, is het nuttig enkele adviezen
te geven. Mogelijk kunnen deze leiden
tot betere opbrengsten. Er komen nogal
wat percelen voor vernieuwing in aan
merking.
In veel gevallen bestaat de bezetting
van het grasland uit tuintjesgras, zachte
dravik, kweekgras en (meestal) onkrui
den. Mede daardoor vallen.de opbreng
sten nogal tegen en is ook de kwaliteit
van het gras niet optimaal. Nieuwe in
zaai is dus de remedie, want jong gras
land heeft o.a. het voordeel dat de
groei regelmatiger is dan bij oud gras
land. In het voorjaar begint de groei op
deze percelen eerder en gaat in het na
jaar langer door. De voordelen van
jong grasland komen echter alleen tot
uiting als de „herinzaai" goed slaagt.
Veel hangt af van de manier van grond
bewerking en ook speelt de kwaliteit
van het gebruikte mengsel en de inzaai-
methode een grote rol.
Grondbewerking en inzaaien
Gras en klaverzaad komt het best tot
kieming en ontwikkeling als wordt ge
zaaid op een bezakte vochthoudende
grond met een fijn verkruimeld zaaibed
ter dikte van ongeveer 1,5 - 2 cm.
De grondbewerking dient er op ge
richt te zijn bovenvermelde ideale si
tuatie te bereiken. Doorgaans is onder
staande grondbewerking het meest
doelmatig, waarbij desgewenst drijf-
mest kan worden aangewend, voordat
met de grondbewerking wordt begon
nen.
Moet vooral ook nog een kweekbe-
strijding worden toegepast dan kan
hiertoe 20 kg dalapon of 4 kg Round up
per ha worden gebruikt. Afhankelijk
vrij. De wens het te mogen betrekken
werd gehonoreerd. De gemeente ging
akkoord. De padvindersorganisatie wil
de echter een grotere ruimte dan het
voormalige vormingscentrum. Ook al
omdat men er sinds vorig jaar een nieu
we meisjesgroep bij heeft. Bovendien
was het uitbreidingsplan van de „Zwal
kersburcht" destijds goedgekeurd en
was provisorisch aan de bouw begonnen
voordat bekend was dat de hele zaak
toch weg moest.
Scouting Texel liet architectenbureau
Jan Visser een tekening maken waar
mee men ruimschoots „onder de pan
nen" zou zijn.
Het oorspronkelijke gebouwtje zou
gebruikt gaan worden als gemeenschap
pelijke ruimte, verkennerszaaltje, wel
penzaaltje, magazijn, keuken, wasgele
genheid, kantoor en hall. De aanbouw
zou gaan bestaan uit afdelingen voor de
meisjcsgroepen (gidsen en kabouters) en
de oudere verkenners (rowans).
De voorlopige raming voor de ver
bouw van Centrum 147 is ruim
ƒ200.000,Inmiddels is dus duidelijk
dat het overgrote deel hiervan met sub
sidies van gemeente (ƒ60.000,rijk
(ƒ15.000,en provincie (ƒ30.000,kan
worden betaald. Door de transaktie met
het grondbedrijf komt hier nu dus nog
eens ƒ40.000,bij. Voor het resterende
bedrag moeten de padvinders zelf zor
gen.
Scouting Texel heeft daarom voor al
len die de padvinderij een warm hart
toedragen een Bouwfonds in het leven
geroepen. Er zijn twee gironummers:
Rabo 36.25.37.321 en Amro 40.18.19.957.
er
lb
van het gebruikte middel, kan er
tot plm. 10 dagen met de grondb
king begonnen worden. Hierna kj
gefreesd, geploegd, geëgaliseerd,
geëgd en opnieuw ingezaaid worde
Wordt er met de overtopfrais gev,
dan kan het zelfs nog gewenst zijn o
een bespuiting uit te voeren tegen
terij. Alle boven gebleven zoodjesg
weer kans op hergroei van gras me;
slechte kwaliteit.
Gras- en klaverzaadmen;
Normaal worden hier de men
B.G. 5, B.G. 7 en B.G. 11 gebruikt,
enkele keer wordt er wel een me;
gemaakt van alleen Engels raaigrj
Italiaans raaigras, omdat dit gewas
na twee jaar weer omgehaald
voor een akkerbouwgewas. Bo
staande mengsels worden gebruikt
inzaai voor de gehele periode
augustus tot oktober. Nu zijn
andere gebieden gunstige ervan
opgedaan met een B.G. 3 mengsel|
mengsel bestaat alleen uit Engels
gras hooi- en weidetype en wordt vj
al gebruikt na 10 september.
Tussen de verschillende gras- en
verrassen bestaan belangrijke vers;
len onder andere in produktivi
standvastigheid en resistentie
verschillende ziekten. Mengsels, v-
de beste rassen zijn opgenomen, ve:
nen de voorkeur. Mengsels die vrij
van kweek en duist worden aange
met waardering 1. Aangeraden w
uitsluitend deze mengsels te gebrui
Bemesting
Graslandvernieuwing geeft een
ke gelegenheid om de kalktoestand
het nieuwe zaaibed op het geadvise
peil te brengen. Een deel van de i
over het grasgewas strooien en dai
infrezen. De rest van de kalk kan
over het zaaibed gestrooid woider
het egaliseren. Met een lichte eg v,
de kalk door de bovenste 1,5 a 2
gewerkt. Immers door de intensieve
werking kan de gegeven kalkmest
goed met de totale teeltlaag wor
vermengd.
Jaarlijks wordt in de meeste gewa
wel een kaligebrek geconstateerd,
ook in nieuw ingezaaid grasland. No
veel veehouders denken dat er gei
kali wordt gegeven met drijfmest,
en stalmest. Bij maaien wordt de
het gras opgenomen kali van het
ceel afgevoerd. Gemiddeld per s:
zo'n 100 kg K20. Wordt een pei
twee keer in een zomer gemaaid,
verdwijnt er dus 200 kg K20 per
van het perceel. Bij een goede
toestand is de volgende bemestmg
dig: bij alleen weiden 60 kg. K20l
bij één keer maaien 140 kg K20/hs|
bij twee keer maaien 220 kg K20f
Met 30 ton rundveedrijfmest
zo'n 150 kg K20 per ha gegeven en
plm. 20 ton gier per ha wordt dez<
hoeveelheid K20 per ha gegeven.
Worden deze hoeveelheden
herfst en winter uitgereden dan
vooral in natte winters, rekening
houden worden met uitspoeling vat
kali.
J. Koolhof
Wat hield dc Texelaars in 1912 alzo
bezig op politiek en kerkelijk gebied?
Wat waren de voornaamste ontwikke
lingen op het terrein van het onderwijs?
Op Texel was toen een aktieve ver
eniging die ijverde voor vrouwenkies
recht. Ons interesseerde vooral wie de
dames waren, die aldus voor hun rech
ten opkwamen. Voorzitster was mej. E.
Langeveld, secretaresse mej. Gr. Keij-
ser (zij zou in dat jaar vrij plotseling
overlijden), pennningmeeesteresse mej.
C. Rab. Het vierde bestuurslid mej. R. P.
Kievit werd opgevolgd door mevrouw
A. Visser-Bruin. Propaganda-avonden
werden gehouden in Den Burg en Oos
terend.
Verderop in het jaar werd zelfs een
propagandatocht per auto over geheel
Texel gemaakt. De feministen namen
plaats in een 4 tal met geelwitte vlag
getjes versierde auto's, de dames ge
tooid met boeketten margrieten. (De
margriet was de vrouwenkiesrecht-
bloem!) Zo bezocht men de dorpen Den
Hoorn, De Cocksdorp, De Waal, Ooster
end en Oudeschild. Als spreker fungeer
de o.m. de heer P. J. Oud, die hier des
tijds ontvanger der registratie was (bij
de belastingdienst).
De heer Oud (de latere oprichter van
de WD) was secretaris van de vrijzinni
ge kiesvereniging Texel. In 1912 werd
hij benoemd tot bestuurslid van de Cen
trale kieskring Den Helder en hij bood
zich voor de afdeling Texel ook aan voor
het houden van lezingen op de dorpen.
Openluchtmeetings
De SDAP zocht het meer in het hou
den van openluchtmeetings o.m. op 2e
pinksterdag op het land van Joh. Roeper
op het einde van de Kogerstraat. Als
sprekers traden o.m. op de heren Vie-
gen en C. Thomassen. Het weer werkte
evenwel niet mee, maar bij de 2e mee
ting was het nog aanzienlijk slechter,
zodat die rtiet doorging. In Den Burg
kon de SDAP toen geen zaal krijgen, zo
dat de sprekers (de heren K ter Laan
en C. Thomassen) zich met hun aanhang
maar terugtrokken op Oudeschild, waar
een avondbijeenkomst werd gehouden
De afdeling Oudeschild van de SDAP
organiseerde ook de deelname aan een
demonstratieve optocht ter gelegenheid
van Prinsjesdag m Den Haag voor alge
meen kiesrecht. Het zal voor de demon
stranten wel op een teleursteling zijn
uitgelopen, want men werd niet tot het
Binnenhof toegelaten.
De stembusstrijd van 1913 wierp al
wel zijn schaduwen vooruit, maar ove
rigens was 1912 een „politiek rustig
jaar". Wel komen we ook nog een bij
eenkomst tegen, belegd door de vrijden
kersvereniging „De Dageraad".
Openluchtmeetings waren in die tijd
niet het privilege van politieke partijen.
De Nederlandse Protestantenbond afde
ling Oosterend organiseerde op Hemel
vaartsdag een openluchtzendingssamen-
komst op het terrein van Aug. Keijser.
Ook toen al zat het niet mee met het
weer, maar deze groep kon althans uit
wijken naar de Ned. Herv. kerk.
In het Doolhof
Later in de zomer vond een openlucht
meeting van vrijzinnige godsdienstigen
plaats in het Doolhof, waarbij zelfs
deelnemers uit Alkmaar, Schagen en
Den Helder aanwezig waren. Kort voor
de aanvang woedde er een zwaar on
weer, waardoor een aantal bezoekers
meteen weer inscheepte. Niettemin werd
de bijeenkomst later toen het weer
zich herstelde toch nog door zo'n
1.000 man bezocht. Sprekers waren ds.
Buiskool uit Oudeschild (die dat jaar
van Texel zou vertrekken) en ds. Kupe-
rus uit Den Burg, terwijl de bijeenkomst
werd opgeluisterd door zang van het
zangkoor uit Oudeschild.
Verder kwam ook het Leger des Heils
al naar Texel voor het houden van een
muziek- en zangfeest in Den Burg en
De Waal, terwijl dezelfde organisatie
in Den Hoorn ook een lichtbeeldenavond
verzorgde.
Kerken
Aan de kerkelijke gebouwen gebeurde
nog al het een en ander. De Ned. Herv.
kerk in Den Burg kreeg gasverlichting;
de R.K. kerk in Den Burg werd ver
groot. De uitbreiding werd aanbesteed
voor een bedrag van ƒ19.165,
Nieuwe orgels kwamen er in de
Doopsgezinde kerk te De Waal en in de
R.K. kerk te Oudeschild.
De Ned. Herv. kerk te De Cocksdorp
kreeg er door de inspanningen van ds.
Boeke een gebouw voor Chr. belangen
bij.
Het kerkelijk jeugdwerk floreerde nog
volop, getuige het feit dat er in De Cocks
dorp twee Hervormde meisjes verenigin
gen waren. Chr. Jongelingsverenigingen
waren er in Den Burg, in Oosterend en
in De Cocksdorp. Er werd melding van
gemaakt dat de Chr. Jongelingsvereni
ging Filadelfia en de meisjesvereniging
Maria Martha, beiden te Oosterend, al
17 jaar bestaan. In het lokaal voor Chr
Belangen aan de Julianastraat werd een
bazaar gehouden „met gelegenheid tot
sjoelbakken", doch de kerstfeestvierin
gen van de verschillende zondagsscholen
moesten in verband met het heersen van
een besmettelijke keelziekte worden uit
gesteld.
Hotel De Zwaan kondigde met veel
verve een „vastenavondfeest" aan, doch
dit ging om onduidelijke redenen toch
op het laatste moment niet door. Was
er tekort animo?
In Oudeschild werd de heer H. J. van
der Poel benoemd tot pastoor, terwijl ds.
Norel zijn entree maakte bij de Ned.
Herv. gemeente Den Burg.
Op onderwijsgebied was opmerkelijk
de opening van de nieuwe school in
Zuid-Eierland op 7 november 1912. Ar
chitect van de school was de heer Kro
nen. De bouw was aangenomen door de
heer Vlas. In hetzelfde jaar werdl
heer Klimp er benoemd tot hoofd f
de school. Zijn grote belangstellingn
het landbouwonderwijs zal wel hebj
bewerkstelligd dat een commissie t
het landbouwonderwijs nog in datzei
jaar een landbouwcursus in Zuid-F
land kon organiseren.
Verder was de a.s. opening var. ded
vaartschool (in januari 1913) een belsl
rijk feit. De heer P. Tjebbes uit Amjj
dam werd tot directeur benoemd, f
door Oudeschild gedane verzoek i
zeevaartschool daar te vestigen
door de gemeenteraad afgewezen.
Opmerkelijk waren de schoolreü
van de kleinere scholen. Zuid- en Mj
den-Eierland en ook Oosterend had;
als reisdoel Bergen; De school vanCj
zette naast Bergen ook Alkmaa- op
programma, terwijl De Cocksdorp
Oudeschild Egmond aan Zee als reis:
hadden. De school uit De Waal spas
evenwel de kroon. Zij had als eii
stemming Artis en een bezoek aan
heuse bioscoop.
Voor wat Den Burg betreft vcrnaij
we niet zulke initiatieven en
verleidde de redacteur van de krant
ook tot de klacht dat er in Den Bj
veel minder aktiviteit wordt ontwil
dan in de kleine dorpen. „Geen sch<
reisjes en geen feest op koninginnedd
De klacht hielp in zoverre dat in I|
Burg alsnog een kinderfeest op 31
gustus werd opgezet.
Sinds 1 september 1910 had Texel
Mulo-school. Aan deze school werd
zaterdag 's middags van 6-9 uur
een tekenoursus gegeven. Waarschiji
is hier de latere avondvaktekenscbj
uit voortgekomen.
De Bijzondere school in Oosterend
stond in 1912 25 jaar, zodat de se'
niet zoals Van der Vlis in zijn bflj
aangeeft in 1970 werd opgericht
Bewaarscholen kende Texel ook al,
wel in Den Burg als in Oudeschild.
werden instand gehouden uit de
brengst van fancy-fairs en liefdai
heidsuitvoeringen.
Bijzondere cursussen waren een pi
tische les in bijenteelt of hofstede Enj
terwijl de altijd aktieve Dr. Wagemi
een EHBO-cursus gaf voor de oppi
en bootslieden van de reddingmi
schappij.
G. A. Oskam f
