Optreden van gemeente
tegen fruitautomaten?
Zelfgebouwd orgel voor
R.K. kerk Oosterend
mmm
mmmsmm
Start
lativiteitscursussen
rsen vreemde valuta
VRUCHT VAN
ACHT JAAR
INSPANNING
mMSfm-
Geslaagde
wijnavond
VERVOLG VAN PAG. 1
Raadsvergadering
Cf If
Mi|g na
IE, DAG 27 OKTOBER 1978
TEXELSE COURANT
PAGINA 5
Boetseren
cursus boetseren gaat in de Oude
an start op maandag 23 oktober 's
Is van 8 tot 10 uur. Er zijn 8 lessen,
ligden kunnen zich nog opgeven
heer Voskuil, telefoon (02220)
Schilderen stillevens
cursus schilderen (stillevens) start
;dag 25 oktober 's avonds van 8
uur. Er zijn ook hier weer 8 lessen,
is nog plaats voor enkele cursisten
ich kunnen opgeven bij de heer
lil, telefoon (02220) 3296.
Tekenen, basistechnieken
cursus tekenen (basistechnieken)
mevrouw N. Koorn-Kikkert heeft
J ïog plaats voor enkele cursisten.
ft igsteilenden kunnen zich bij haar
ien, telefoon (02220) 2668.
ré Stofverven en lapjeswerk
ff or deze cursus kunnen zich ook
belangstellenden opgeven bij me-
lv I. v. d. Werf, telefoon (02220)
Frivolité en poppen maken
TA deze cursus is ook nog plaats voor
Ie cursisten. U kunt zich opgeven
it raadhuis, telefoon (02220) 3041
duitse marken
sche francs
ie francs
ia idse kronen
Ierse francs
di ise kronen
rikaanse dollars
Ise ponden
enrijkse schillingen
Raamweven voor beginners
:e cursus gaat alleen door als er
nkele belangstellenden bijkomen,
iven bij mevrouw Kamstra, tele-
(02228) 339 of het raadhuis,
ion (02220)3041.
100 f107,00
100 f 6,37
100 f 46,00
100 44,75
100 ƒ127,25
100 37,50
1 1,93
1 3,87
100 14,74
In de rondvraag van de dins
dagavond gehouden raadsverga
dering heeft Daan Welboren van
het Pakt gewezen op het feit dat
in diverse Texelse horecabedrij
ven zg. fruitautomaten staan op
gesteld. Dit zijn speelautomaten
waarin geld kan worden gestopt
en waarbij de speler een kans
heeft dat het apparaat een kleiner
of groter bedrag teruggeeft. Deze
apparaten zijn bij de wet verbo
den.
Dat wettelijke verbod is bedoeld om
de 'spelers tegen zich zelf te bescher
men. Veel mensen kunnen hun goknei-
ging geen weerstand bieden en raken
soms enorme geldbedragen kwijt, waar
uit veel ellende kan voortvloeien. Wel
boren vroeg de burgemeester tegen de
fruitautomaten op te treden en de heer
Engelvaart beloofde aandacht voor deze
zaak.
B. en W. hebben nog geen initiatie
ven genomen om een gemeentelijke
voorlichtingsambtenaar aan te trekken.
Op de begroting is er althans geen geld
voor uitgetrokken, aldus bleek uit het
antwoord van de burgemeester op een
door Gelein Jansen van het CDA
gestelde vraag. Bij de laatst gehouden
verkiezingen hebben vrijwel alle partijen
zich uitgesproken voor benoeming van
zo'n functionaris.
Open plek
Jansen klaagde voorts over een open
plek in de Gasthuisstraat waar een berg
rommel ligt. Er zou daar een huis
kunnen staan maar de gemeente schijnt
ook plannen te hebben voor het maken
van een doorbraak naar het parkeerter
rein aan de Vogelenzang. Wethouder
Van der Kooi wist van geen doorbraak.
De gemeente heeft overigens wel be
langstelling voor dit stukje grond maar is
er tot dusver niet in geslaagd het te
kopen. Het gemeentebestuur is bereid
de eigenaar te verzoeken de rommel op
te ruimen.
Grondverkoop
Gelein Jansen informeerde voorts of
kon worden bevestigd dat in noordelijk
Texel toch grond is verkocht aan het
ministerie van CRM. Wethouder Nauta
dacht niet dat er met CRM iets aan de
hand is. Maar grond van de heer
Reuvers aan de Langeveldstraat schijnt
wel verkocht te zijn aan particulieren.
De heer Vervoort (CDA) had bezwaar
tegen een hoop zand die is neergegooid
op de hoek Beatrixlaan-Noordwester
met de bedoeling er een soort plantsoen
van te maken. Volgens Vervoort wordt
door het zand het uitzicht voor automo
bilisten belemmerd en hij wilde dan ook
dat het plantsoenplan alsnog wordt
gestopt.
Ate Rienstra bracht in herinnering dat
het 3 '/i jaar geleden is dat de heer S.
Ran zijn bouwaanvraag indiende voor
een schuur in Zuid-Haffel. Hij heeft nog
steeds zijn zin niet gehad. De burge
meester zei dat onlangs over deze sle
pende zaak nog een brief aan Gedepu
teerde Staten is gestuurd en dat hij ook
persoonlijk in Haarlem is geweest met
het doel een beslissing te bewerkstelli
gen. ..We zullen er aan blijven trekken".
Henk Beumkes van het Pakt wilde dat
selectief te werk wordt gegaan bij het
toewijzen van industrieterrein in Oude-
schild. De grond moet worden uitgege
ven aan bedrijven die iets met de haven
te maken hebben. Cor Ellen van dezelf
de fractie vond dat de bedrijven die de
meeste werkgelegenheid bieden, de
voorkeur zouden moeten hebben. Wet
houder Nauta voelde echter weinig voor
onderscheid. De grond in Oudeschild is
algemeen industrieterrein waar elk be
drijf heen moet kunnen. Want in Den
Burg is industrieterrein uitgeput; in
nieuw te ontwikkelen industrieterrein
moeten zij geen belemmeringen ont
moeten. Beumkes bleek de vrees te
koesteren dat straks veel grond wordt
uitgegeven aan relatief weinig bedrijven.
Aanvullend werk?
Daan Schilling informeerde of het
gemeentebestuur initiatieven neemt om
op Texel weer aanvullend werk-objecten
van de grond te brengen. Activiteiten
als helm planten e.d. zijn een goede
remedie tegen seizoenwerkloosheid en
de in aanmerking komende jongere
werklozen laten zich hier met plezier
inzetten. De burgemeester zei dat er
genoeg aanvullend werk is uit te voeren
als er geld van de overheid beschikbaar
wordt gesteld. Dat is thans nog niet het
geval.
De afdeling De Cocksdorp-Eier-
land van de Plattelandsvrouwen had
woensdagavond in het Eieriandsche
Huis een „wijnavond", die zeer ge
slaagd kan worden genoemd. De
avond werd verzorgd door de heer
Roodhof van het wijnhuis Nicolas en
had als doel „gewone" mensen wat
meer kennis bij te brengen van
Franse wijnen.
Met behulp van een kaart werd
gesproken over de verschillende delen
van Frankrijk met hun specifieke wij
nen. Uiteraard kwamen ook de ver
schillende kleuren en karakters aan de
orde, waarbij vrij uitvoerig werd
ingegaan op allerlei termen, die met
betrekking tot wijn worden gebezigd.
De bijeenkomst, die door 64 dames
werd bezocht, kreeg een extra aantrek
kelijk karakter, omdat vier soorten wijn
konden worden geproefd en er was
ook gezorgd voor stokbrood, enkele
soorten kaas en zelfs mosselen.
niet voor onbepaalde tijd medewerking
aan het plan verlenen maar de zaak eind
1980 opnieuw bekijken om aan de hand
van de praktijkervaring te kunnen bepa
len of het groene licht kon blijven
branden. Jansen zei er verbaasd over te
zijn dat de gemeenteraad de statuten
voor de tot welzijnsstichting om te
vormen Stichting Cultureel Werk nog
niet heeft kunnen beoordelen. Het is te
hopen dat alle Texelse burgers zich
onder de vlag van de nieuwe stichting
zullen thuisvoelen. Het bestuur van de
stichting mag in ieder geval niet eenzij
dig zijn; het moet een afspiegeling
worden van de bevolking. Volgens
Jansen zou de begeleidingsfunctionaris
moeten worden aangesteld tot uiterlijk
31 december 1980 om daarna te kunnen
beoordelen of het zin heeft dat hij blijft.
Vrijwilligers
Wethouder Jaap Westdorp onder
streepte dat het educatief plan in geen
enkel opzicht „van bovenaf" opgelegd
moet zijn. Ook in de nieuwe situatie zal
het voornamelijk van vrijwilligers moe
ten komen. Met de opvatting van de
heer Zegers was hij het totaal niet eens.
Westdorp meende dat als Zegers zich
meer in de problematiek had ingeleefd
hij tot andere opvattingen zou zijn
gekomen. De plannen op educatief
gebied zullen door de gemeenteraad
moeten worden goedgekeurd. Het be
stuur van Cultureel Werk adviseert
slechts. Het is vanzelfsprekend dat geen
cursussen worden gesteund waarvoor
geen of weinig belangstelling bestaat.
Dat blijkt ook uit de prioriteitenlijst die is
opgesteld. Texel zit door het vaststellen
van het plan beslist niet vier jaar aan een
bepaald beleid op dit gebied vast, maar
kan altijd nog bijsturen. Burgemeester
Engelvaart voegde er aan toe dat
niettemin een meerjarenplan moet wor
den vastgesteld omdat Texel anders
geen aanspraak kan maken op rijksgeld
en op de begeleidingsfunctionaris. Vol
gens Westdorp was de financiële onze
kerheid ten aanzien van de uitvoering
van het plan niet zo groot. Gezien de
voorgeschiedenis kon hij zich niet voor
stellen dat CRM zou weigeren over de
brug te komen. Op 3 november zal dat
waarschijnlijk al blijken want dan zal met
het ministerie worden gesproken. De
burgemeester zei dat de statuten van de
nieuwe Stichting Cultureel Werk nog
onderwerp van studie zijn. Hij begreep
niet waarom men Cultureel Werk ervan
kan verdenken tegenstander van parti
culier initiatief op het gebied van vor
mingswerk te zijn. Al 25 jaar werkt deze
organisatie vanuit particulier initiatief.
Daan Welboren vond het bezwaar
van Zegers tegen „aktiviteiten" die niet
in zijn levensbeschouwing passen" blijk
geven van onverdraagzaamheid.
Vadertje Westdorp
De heer Zegers liet zich echter niet
van zijn afwijzende standpunt afbren
gen. „De kansarmen krijgen juist geert
keus, alleen al door het moeilijke woord
„educatief plan". Financieel zal het
slechter aflopen dan u denkt. Noch
vadertje Staat noch vadertje Westdorp
moet zich bemoeien met de maatschap
pelijke vorming van de burgers".
Westdorp reageerde erop door eraan
te herinneren dat de heer Zegers zich in
zijn dagelijkse werk ook bezig houdt met
maatschappelijke vorming en dacht dat
het met de drempelvrees van de kans
armen wel zou meevallen. „Eventueel
nemen we een cursus vreemde woorden
op in het programma".
Ate Rienstra van het CDA zag in de
nieuwe situatie een grotere invloed van
de gemeenteraad. „Nu moet de raad
het beleid bepalen. Vroeger deed Cultu
reel Werk dat en wij fungeerden slechts
als een soort eerste kamer".
Op verzoek van de CDA-fractie
werd de vergadering voor vijf minuten
geschorst. Daarop liet Jansen weten dat
zijn fractie akkoord kon gaan met het
educatief plan als het college zou
toezeggen dat de raad jaarlijks de
gelegenheid krijgt om te bepalen of op
de ingeslagen weg moet worden voort-
gagaan. Volgens de burgemeester was
daartegen geen bezwaar. Alleen al door
het al of niet beschikbaar stellen van
geldmiddelen kén de raad tussenbeide
komen.
Bij stemming verklaarde dhr. Zegers
zich tegenstander van het totale plan.
De heren Dros, Van Asselt en Schilling
hadden bezwaar tegen één onderdeel
nl. het beschikbaar stellen van de
gemeentelijke subsidie, die grotendeels
is bedoeld voor de half time begelei
dingsfunctionaris.
i de Katholieke kerk van Oos-
nd is onlangs een nieuw
wjtorgel in gebruik genomen,
is een 2-klaviers pijporgel
t pedaal, 15 stemmen en 2 x
27 noten) dat eigenhandig
merendeels oude delen van
ere orgels is gebouwd door
heren Hans de Goede, Wieb
der Berg en organist Theo
te. De heren hebben er in de
lopen acht jaar een flink deel
hun vrije tijd in gestoken. Ze
en het letterlijk pro deo zodat
kerkbestuur niet meer dan
>00, aan kosten hoefde te
loeden.
Oude wens
de Oosterender kerk moest men
aanvankelijk doen met een elektro-
i orgel, maar dat was niet aan het
luw aangepast en een „echt" pijp-
I zoals wordt gebruikt in alle grotere
gebouwen was een lang gekoester-
■vens. Een nieuw pijporgel kost
echter een vermogen.
De kans om toch zo'n instrument te
bemachtigen deed zich voor toen het
éénklaviers orgel in de Gereformeerde
kerk van Oosterend werd uitgebreid tot
een tweeklaviers. In overleg met de
orgelbouwers besloot het Gereformeerd
kerkbestuur het front en pijpwerk in
stand te houden en de rest te verkopen.
Tot die rest hoorde een windlade, die
uiteindelijk in de Katholieke kerk terecht
'iiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
kwam. Hans de Goede kwam het ding
tegen toen hij het elektronisch orgel
aldaar moest repareren. Dat leidde tot
het idee om een orgel te bouwen.
De Goede kon daarbij profi-
teren van de vakkennis die hij had
opgedaan bij de bouw van elektromag
netisch gestuurde pijporgels in dienst
van Vermeulen in Rotterdam.
Aankopen
In het vakblad voor organisten zag
men toen een advertentie staan waarin
een volledig elektro-pneumatisch orgel
te koop werd aangeboden. Het had tot
voor kort dienst gedaan in een van de
kerken van het Zuidhollandse De Lier.
Men ging er op af en zag al snel dat het
de moeite en het weinige geld waard
was om het spul over te nemen. Zodat de
pijpen, de balg en drie windladen (voor
pedaal, prestant en roerfluit) per vracht
wagen naar Texel werden overgebracht.
Toen mankeerde nog slechts het stuur-
werk voor het orgel. Weer via een
advertentie deed zich toen de mogelijk
heid voor een elektronische speeltafel
aan te schaffen. Daarvoor moest men
naar Oldebroek in Gelderland waar een
tot op de draad versleten speeltafel
stond. Alleen de klavieren en de kast
waren nog enigszins bruikbaar. Nu had
men alle belangrijke onderdelen bijeen
en kon tot bouwen worden overgegaan.
Alleen de elektrische delen werden
nieuw gekocht.
Een bijkomend belangrijk karwei was
de ombouw van het bestaande koor in
de kerk tot orgelgalerij. Het was een
nogal ingrijpende operatie, waarbij dui
delijk werd dat er geen weg terug meer
was. De bouw van het orgel ging vlot
van start. Windladen, pijpenrekken,
balg en windmachine stonden al snel
maar toen kwam het echte precisie
werk: het bouwen van het regeerwerk
Verschil
In tegenstelling tot klassieke
pijporgels waarbij tussen de toetsen en
het mechanisme dat de toon doet
ontstaan een mechanische verbinding
bestaat, werkt een elektromagnetisch
gestuurd orgel met relais. Door het
indrukken van de toets wordt het relais
onder spanning gezet zodat een gaatje
wordt opengetrokken waardoor lucht in
de orgelpijp kan stromen en de toon
wordt voortgebracht. Verschillende re
gisters worden geregeld via een elek
trisch koppelapparaat dat bepaalt welke
magneten gaan werken bij een bepaalde
toets.
„In theorie is het allemaal nogal een
voudig maar bij de uitvoering kostte het
heel wat avonden soleren", aldus Hans
de Goede, die vele uren op zijn rug
Hans de Goede bij zijn geesteskind.
front ven het orgel.
De heer Th. Witte achter de speeltafel.
liggend in de orgelkast de soldeer
bout heeft gehanteerd. Ook het „brein"
van het orgel (het elektrisch koppel-
apparaat) heeft heel wat tijd opgeslokt.
Dat onderdeel werd thuis in de huiska
mer van de familie De Goede uitge
voerd. Het resultaat van de inspanning
was een klein kastje vol magneten en
draden. Aan de achterkant komt er een
centimeter dikke kabel uit waarin zich
honderden draadjes bevinden. Ver
meldenswaard is tenslotte dat de vloer
bedekking rond het orgel vernieuwd
moest worden omdat de amateur-orgel
bouwers het als gevolg van hun heen en
weer lopen totaal hadden versleten.
Bijna klaar
Het orgel is plechtig ingewijd
Voor die gelegenheid werd een Latijnse
mis opgedragen. Na dit ceremonieel
kunnen de bouwers nog niet op hun
lauweren gaan rusten want de afwer
king is nog niet klaar.
Voor orgelkenners volgt hieronder de
dispositie van het orgel in de Oosteren
der kerk:
Manuaal I: (56 tonen) Bourdon 16',
Prestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Fluit
4', Fluit2', Mixtuur2-4sterk.
Manuaal II: (56 tonen) Holpijp 8',
Gamba 8', Salicet 4', Roerfluit 4',
Octaaf 2', Sesqualter 2 sterk.
Padaal: (27 tonen) Subbas 16', Ge
dekts'.
Speelhulpen: Koppel pedaal-l. Koppel
pedaal-ll, Koppel I - II, Automatisch
pianopedaal (A.P.), Tremulant.
