De lijstertrek begint
WAT IK ZEGGEN WOU.
5
Bijzondere diashow
over Zwitserland
Tetak niet
tot winst
Bromfietsers
doe mee
Toch maar proberen
Van Ittersum en
Van Bruggen in
finale tenniskamp.
Rijverbod
Oprichting
kinderkoor
Cursussen Engels
VRIJDAG 5 OKTOBER 1979
TEXELSE COURANT
PAGINA 9
Kramsvogel Itekening Johan Reydon)
Reageren op deze rubriek kan bij Jaap
van Groenigen, telefoon (02220) 3562,
Adriaan Dijksen, telefoon (02228) 676 of
bij het Natuurrecreatiecentrum, telefoon
'02228)741
Ze zijn vrij laat dit jaar, de trekkende lijsters. Op het moment dat ik
dit sohrijf, vrijdag 28 september, hebben we nog nauwelijks iets van
trek van deze groep vogels kunnen bemerken. Toch zijn ze ieder
moment te verwachten. Het kan best zijn dat ten tijde van publicatie
van deze De Witte Lieuw, ons eiland bevolkt wordt met vele tiendui
zenden noordelijke lijsters.
Voordat we het over die tienduizen
den gaan hebben, eerst even een duik in
de historie. De situatie was vroeger
namelijk niet anders. Ook toen passeer
den immense aantallen lijsters op de trek
ons land. De mens zou de mens niet zijn
als ze niet van deze ogenschijnlijke
overvloed probeerde te profiteren en
dus werd er in de herfst druk ge
oogst".
Bijverdienste
Voor velen was de lijstervangst waar
schijnlijk een welkome en misschien wel
onontbeerlijke bijverdienste. Pieter van
Cuyck vertelt dat bij de Hogeberg op
de „Buitenplaats van den Heere Roo-
zenboom" ongeveer 150 lijsters per dag
werden gevangen. Dat was rond 1750 -
1770. De dieren werden gevangen met
de zogenaamde boogjes: driehoekig
gebogen wilgentakjes voorzien van een
of meer strikken van lange paardeharen.
Om de vogels te verleiden hun kop door
een strik te steken, werden de boogjes
voorzien van (lijster)bessen. Men ver
zamelde en bewaarde deze besser.
speciaal voor dit doel. Het leidt geen
twijfel dat een groot aantal vogels een
langzame wurgdood stierf. Niet zo'n fris
gebruik dus, maar de mens stond
vroeger heel anders tegenover de natuur
dan tegenwoordig. Het werd toen heel
veel gedaan: in ieder bosje of grote tuin
hingen in de herfst wel boogjes.
In 1918 werd de lijstervangst, vooral
ook door toedoen van de bekende
eilandgenoot Jan Drijver, gelukkig wet
telijk verboden. Een volksgebruik dat
eeuwen had plaatsgevonden behoorde
toen vrij snel tot het verleden. Natuurlijk
is er voor de afschaffing nog heel wat
af gekibbeld over het voor en tegen.
Eigenlijk net zoals nu over de jacht op
een aantal vogels. Opmerkelijk is dat na
de afschaffing van de lijstervangst vrij
snel een toeneming was te constateren
van onze broedvogels merel en zanglijs
ter.
We hebben meestal het idee dat men
in noordelijke landen net zo ver is met
vogelbescherming als bij ons. Dat gaat
echter zeker niet op. Afgezien van de
100.000en waadvogels en (duik)een-
dcn die in Denemarken worden gescho
ten, zijn ook in Noorwegen nog heel wat
soorten niet beschermd. In het zuiden
van dit land wordt op bepaalde plaatsen
nog heel veel met boogjes gewerkt en
worden veel lijsters gevangen. Het nare
van deze methode is dat andere bes-
etende vogels ook in de strikken terecht
komen. Op één plaats werden in één
herfst bijvoorbeeld 500 exemplaren van
de daar eveneens beschermde pest
vogel gedood.
De lijsters
De lijsterfamilie is een heel grote
familie. Verspreid over de hele wereld
komen 300 soorten voor. Naast de
„echte" lijsters behoren ook soorten als
tapuit, roodborst, de roodstaartjes en de
nachtegaal tot deze familie. In dit artikel
beperken we ons tot de echte lijsters.
Dat zijn, afgezien van een aantal dwaal
gasten, toch al zes verschillende soor
ten: in de eerste plaats natuurlijk de
welbekende merel. Daarnaast zanglijs
ter, grote lijster, kramsvogel, koperwiek
en beflijster. De eerste drie soorten zijn
ook broedvogel bij ons. In de noordelijke
landen broeden eveneens heel veel
merels en zanglijsters en zo behoren ook
deze soorten tot de zeer talrijke door
trekkers. In de herfst komen de zanglijs
ters doorgaans het eerst. Dit zijn mis
schien de minst opvallende van alle
lijsters. Ze verkiezen de dekking van
bos, bosjes of struiken in het duin verre
boven het voedsel zoeken in tuinen en
op open weiland. De zanglijster is een
van de meest algemene broedvogels in
de noordelijke naaldbossen en dat is
tijdens de trek hier goed te merken.
Geschat wordt dat tijdens gunstige
treknachten maximaal zo'n 80.000
exemplaren Texel kunnen passeren. We
schrijven met opzet nacht want, zoals
zovele vogels, trekken ook lijsters
hoofdzakelijk 's nachts. Overdag kun
nen ze dan voedsel zoeken voor de
broodnodige energie. Alleen wanneer
de trekdrift heel erg groot is, trekken
Adriaan Dijksen
Koperwiek (tekening Johan Reydon
Grote aantallen
Na de zanglijster is er geen soort die
als duidelijke tweede arriveert. Zowel
merel als kramsvogel en koperwiek
kunnen vrijwel gelijk in grote aantallen
verschijnen. De merel, vroeger soms
zwarte lijster genoemd, tot een 25.000
per etmaal. Alle lijsters zijn gek op
bessen maar zoeken ook met graagte
naar allerlei bodemdieren zoals regen
wormen. De merel is ook bij uitstek de
plunderaar van boomgaarden. Hij is het
minst schuw en waagt zich tot in de
dorpstuintjes waar vruchtbomen in een
paar dagen volkomen leeg gegeten
kunnen worden.
Honderdduizenden koperwieken
De koperwiek is waarschijnlijk de
meest algemene doortrekker van alle
lijsterachtigen. Tot 100.000 exemplaren
kunnen per etmaal passeren. Deze soort
lijkt wel wat op de zanglijster maar heeft
een heel duidelijke crème-kleurige oog-
streep. De flanken en ondervleugels zijn
donker roestkleurig. In goede treknach
ten is hun roep, een hoog tsieh, vaak
niet van de lucht. Koperwieken kun je
eigenlijk overal aantreffen. In de duinen
en het bos, maar net zo goed op de
weilanden. Daar zoeken ze vaak voedsel
met misschien wel onze mooiste lijster:
de kramsvogel. De „tjakker" zoals hij
naar zijn roep ook wel genoemd wordt,
is wat groter dan de merel, heeft een
grijze kop en stuit, kastanje-bruine rug
en een geelachtige tot gele borst met
grote zwarte spikkels. Zo'n 80.000
exemplaren zijn wel het maximum dat
hier per etmaal passeert. Deze soort
broedt niet alleen noordelijk van ons
maar ook oostelijk. Sinds de eerste helft
van deze eeuw heeft hij zich in centraal
Europa sterk uitgebreid (afschaffing van
de lijstervangst in diverse landenl),
Sinds enkele jaren vinden er in bijna al
onze oostelijke provincies broedgevallen
van de kramsvogel plaats zodat de soort
in feite al een nieuwe Nederlandse
broedvogel is geworden.
Massamoord
Ook op Texel zijn diverse zomer-
waarnemingen bekend maar van broe
den is nog geen sprake. Misschien moet
daarvoor eerst de lijstervangst in Frank
rijk worden afgeschaft. De kramsvogel
is daar één van de meest gevangen en
geschoten vogels, met een aantal van
maar liefst ongeveer 24 miljoen dieren
per jaarl Een onwaarschijnlijk hoog
aantal waar we ons eigenlijk geen
voorstelling van kunnen maken. Als we
al deze dode kramsvogels achter elkaar
zoudeblleggen, kregen we een rij van
6.000 km lengte. Dat is een dubbele rij
langs de weg Den Helder-Athene of een
enkele tussen Amsterdam en Omsk.
vaker dan in de herfst. De aantallen zijn
echter altijd klein. Meestal worden
enkelingen gezien, een tiental bij elkaar
is al vrij bijzonder laat staan meer dan
100 zoals wel eens in het voorjaar gezien
kunnen worden. Beflijsters worden
hoofdzakelijk in en langs het duingebied
waargenomen. Ook beflijsters zijn bij- Si
We hebben nu alleen de beflijster en
de grote lijster nog niet behandeld. De
laatste van de twee soorten, een ver- het leven komen
grote uitgave van de zanglijster, trekt
maar heel weinig door. De beflijster wat
meer, maar eigenlijk in het voorjaar
zonder mooie vogels. Ze zijn iets groter 9
lende, witte halvemaanvormige borst- 9
band. Ze broeden in de Scandinavische
landen en het noordelijk deel van Groot 1
Brittannië, maar ook in de zuidelijker 2
gelegen bergstreken, zoals in de Pyre-
neeën en de Alpen. Deze vogels schij-
nen, in tegenstelling tot de meeste
andere soorten zangvogels, een vrij 1
sterke geur te hebben. Deze is zo sterk S
dat jachthonden, op zoek naar wild, er 9
helemaal door van de kook kunnen 9
raken. Ook gebruikt men wel honden 9
om de nesten op te sporen.
De lijstertrek kan tot ver in november
duren al zijn de aantallen dan doorgaans
niet meer zo groot als in oktober. Ook bij 9
invallende vorst later in de tijd, is er weer 9
sprake van enige verplaatsing. Vooral J
merels, kramsvogels en koperwieken 9
proberen in groten getale bij ons te 9
overwinteren, maar dat lukt ze alleen als 9
het niet echt gaat winteren. Slaat 9
IKoning Winter toe dan zijn ze of snel in 9
zuidelijke richting verdwenen, of de i
kans is bijzonder groot dat ze hier om
BRIEVEN VAN LEZERS - BUITEN VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE REDAKTIE
Op zondagmiddag 7 oktober organi
seert de MAB-club Texel weer een van
haar puzzeltochten. De belangstelling
voor dit soort ritten is altijd zeer goed te
noemen, maar dat geldt voor de auto
mobilisten, helaas niet voor de motorrij
ders en vooral de bromfietsers. De
bromfietsers laten het de laatste tijd
zelfs geheel afweten. Toch wordt voor
hen steeds een rit uitgezet, aangepast
aan de snelheid die de bromfietsen
mogen rijden. Het bestuur zou graag
wat jeugdige bromfietsberijders aan de
start zien verschijnen, zodat de rituitzet-
ters ook voor deze categorie wat meer
eer voor hun vele werk kan verwachten.
Meestal is de lengte van de puzzelritten
50 - 65 km voor auto's en motoren, en
voor bromfietsen ongeveer 35 km. De
gemiddelde snelheid waarmee wordt
gereden is voor auto's en motoren 36
km/u. en voor bromfietsen 24 km/u.
Dus kom zondagmiddag naar het We
zenland, bij de Fa. De Wit waar om
14.00 uur de start is. De rituitzetters Bert
Segerink en Peter Schoo zullen u daar
graag ontvangen.
Bestuur MAB-club
Met het AOT-commentaar op mijn
ingezonden stuk waren ik en vele
anderen niet erg tevreden. Het spreekt
vanzelf dat het financieel niet rendabel is
om een bus naar De Koog een paar keer
per dag via Californiëweg, NRC, Peli-
kaanweg en BosranoWeg te laten rijden.
Maar dat geldt voor bijna elke route op
Texel. Laten we het positief benaderen
en de proef op de som nemen. Laat de
bus ook nog in de herfstvakantie de
genoemde route rijden. Wij van onze
kant zullen dan ons best doen om de
mensen op deze vervoersmogelijkheid
te wijzen, bijvoorbeeld in het folder
materiaal dat hen tevoren wordt toege
stuurd. Met de belangstelling kon het
dan best eens meevallen.
W. v. d. Werf,
Bungalowpark 't Hooge Landt
De tennisclub Deuce heeft in het
afgelopen weekend wedstrijden ge
speeld om het clubkampioenschap. Na
twee voorronden bij het heren enkelspel
hebben zich geplaatst in de finalepoule
de heren G. van Ittersum en P. van
Bruggen; H. Goslinga en L. Daalder
moeten nog een beslissingswedstrijd
spelen.
Samen met J. Drentje en A. Wave
rijn zullen zij zaterdag 6 oktober vanaf
15.00 uur strijden om het kampioen
schap.
De dames hebben dit weekend ge
speeld om de titel. Als kampioene is
Emilie Veeger naar voren gekomen. Zij
won alle vijf wedstrijden van de dames
Wigman, Boere, Daalder, Van Dalen en
Wielinga, die in deze volgorde de 2e tot
en met de 6e plaats bezetten. Dit alles
geschiedde na harde strijd in een fijne
sfeer.
Vrijdag 5 oktober van 14.00 tot 18.00
uur zijn de dames weer op de baan voor
het dames-dubbel kampioenschap, ter
wijl zaterdag vanaf 11.00 uur door zes
paren wordt gestreden om de titel in het
gemengd dubbel.
Tenslotte zullen op zondagmiddag
van 14.00 - 16.30 uur de kampioenen bij
het heren dubbel moeten komen uit de
koppels Drentje-Kuip, Boswijk-Wave
rijn, Van Bruggen-van Ittersum, Vonk-
Goslinga en Daalder-Steinrücken.
P.R. uit Het Noorden werd zondag in
Oudeschild aangehouden en kreeg naar
aanleiding van het resultaat van de
blaasproef een rijverbod.
De drie seniorenteams van Tetak
zagen geen kans zaterdag één of meer
dere punten in de competitie te pakken.
Tetak 3 speelde 's morgens uit tegen
DOV 10 te Heerhugowaard. Evenals de
vorige week tegen Olympia/'t Haventje
7 werd het nu een 10-0 nederlaag. Het
spelpeil lag wel iets hoger, maar was
toch nog duidelijk onvoldoende om in
deze competitie mee te kunnen draaien.
Zowel Jan Pijlman, Fred Mosk als Rob
Bakker kwamen niet tot winst. Ook het
dubbelspel ging voor de Texelaars in 2
sets verloren: 9-21, 16-21.
Tetak 2 speelde thuis tegen Typhoon
3 uit Hoogwoud. Het werd een 4-6
nederlaag. Martin Janssen won evenals
de vorige week 2 partijen, Frans Room
won 1 x en Ruud Koorn kwam niet tot
winst. De dubbel Janssen/Room werd
knap in 2 sets gewonnen: 21-11, 21-13.
Ook Tetak 1 speelde thuis tegen Rats
3 uit Hoorn. Het werd een spannende
aangelegenheid. Tot kort voor het einde
was er nog van alles mogelijk. Al gauw
stond Tetak met 4-2 achter, maar kwam
door overwinningen van Frits Koorn en
Max Hagedoorn weer knap terug tot
4-4. De laatste 2 partijen moesten de
beslissing brengen. Frits Koorn trad aan
tegen W. Mensink, maar moest in 3 sets
in hem zijn meerdere erkennen: 16-21,
21-13, 17-21. Om nu nog een gelijk spel
uit het vuur te willen slepen moest Theo
Hillebrand van B. Geel winnen. Voor
Tetak lukte dit helaas net niet. In drie
sets verloor hij. In totaal waren er 8
partijen, die door maar liefst door een 3e
set beslist moesten worden. Dit toont
wel aan dat het krachtsverschil tussen
de beide ploegen bijzonder klein was.
Frits Koorn en Max Hagedoorn wonnen
elk twee partijen, terwijl Theo Hillebrand
ditmaal niet tot winst kwam. Ook de
dubbel ging voor de Texelaars verloren.
Bruno Blum, een Zwitsers fotograaf
uit Zweisimmen, heeft een bijzondere
diareportage over de natuur van zijn
geboorteland gemaakt. Uniek is de wijze
van presentatie: met behulp van maar
liefst zes projectoren worden de beelden
op een negen meter breed diascherm
overgebracht. Tegelijkertijd hoort men
een stuk pakkende muziek. Dit alles is
maandag 15 oktober te beleven in de
Burgemeester De Koninghal om 20.00
uur.
Deze avond wordt georganiseerd
door de Welzijnsstichting Texel in sa
menwerking met de afdeling Texel van
de Maatschappij tot Nut van 't Alge
meen.
De verbondenheid met zijn geboorte
land en het fijne gevoel voor de natuur
brachten Bruno Blum op de gedachte
de bergwereld fotografisch vast te leg
gen en zijn indrukken op een negen
meter breed diascherm door te geven.
Via deze wijdse opzet is het de fotograaf
gelukt de beelden vloeiend in elkaar over
te laten lopen, waardoor de toeschou
wer de indruk krijgt zich midden in het
berglandschap te bevinden.
Cyclus
Als thema heeft Blum 'de vier jaarge
tijden' gekozen. Anders dan tijdens een
enkel vakantiebezoek mogelijk is, wordt
de bezoeker op deze manier in staat
Gospelgroep The Messengers wil nu
ook met een kinderkoor starten. Jon
gens en meisjes in de leeftijdsgroep van
8 tot 14 jaar, die graag willen zingen, zijn
iedere vrijdag van 16.30 tot 18.30 uur
welkom in „De Poort" (achter de
Gereformeerde kerk in Den Burg). Het
kinderkoor staat onder leiding van me
vrouw Blaauw. Loes Bakker zorgt met
haat dwarsfluit voor begeleiding.
gesteld de veranderingen te volgen, die
het berglandschap gedurende het hele
jaar ondergaat. Daardoor is het mogelijk
de eeuwige cyclus vanaf het ontwaken
van het leven tot en met het afsterven te
volgen te midden van het grootse
bergpanorama.
Kunstzinnig
De diapresentatie is het resultaat van
vijf jaren intensieve arbeid, waarbij de
fotograaf er bij elke weersgesteldheid en
in ieder jaargetijde met zijn foto-uitrus
ting op uittrok om tot een totaalbeeld
van het imposante berglandschap te
komen. Zowel het microleven van flora
en fauna als landschapspanorama's krij
gen op het projectiedoek de aandacht.
Het resultaat toont een perfecte beheer
sing van alle technische mogelijkheden
der fotografie. Bruno Blum heeft zijn
onderwerp op een kunstzinnige manier
benaderd. De zeer goed uitgezochte
muziek die zijn show ondersteunt, komt
de sfeer die dit land kan uitademen, nog
beter tot zijn recht.
De heer T. van Veen hervat in de
tweede week van oktober zijn cursussen
Engels. Het is de bedoeling de lessen te
beperken tot 2e, 3e, 4e, 5e en 6e jaars
groepen. De cursussen omvatten 20
lessen. Gebruik gemaakt wordt van een
beperkt talenpracticum.
De lestijden zijn:
2e jaars groepen: woensdag van
18.45 -19.45 uur, van 20.00 - 21.00 uur
en van 21.00 - 22.00 uur.
3e jaars groep: vrijdag van 21.00 -
22.00 uur.
4e jaars groep: dinsdag van 20.00 -
21.00 uur.
5e jaars groep: vrijdag van 20.00 -
21.00 uur.
6e jaars groep: donderdag van 18.45 -
19.45 uur.
De entree voor deze avond bedraagt
vijf gulden. Leden van het Nutsdeparte-
ment hebben gratis toegang op vertoon
van hun uitnodiging. Houders van een
CJP of bejaardenpas betalen half geld.
Het VW-kantoor in Den Burg zorgt
voor voorverkoop van de kaarten, ook
zijn ze 's avonds aan de zaal verkrijg
baar.
-JJ V-
