De Fazant, aanwinst of
)ngewenste vreemdeling?
FILM
,Het tweede ontwaken
van Christa Klages"
m
gongQr
KRUISWOORDPUZZEL
ClOIQ
bOOOOÖöOOOQQ
Bouwdorp en
bouwkamp zoeken
leiding
Bloemschikcursus
van start
DAG 18 MAART 1980
TEXELSE COURANT
PAGINA 11
Reageren op deze rubriek kan bij Jaap
van Groenigen, telefoon (02220) 3562,
Adriaan Dijksen, telefoon (02228) 676 of
bij het Natuurrecreatiecentrum, telefoon
102228)741.
r zijn waarschijnlijk maar weinig mensen die de fazant niet ken-
In de eerste plaats is, vooral het mannetje, een grote en opval-
d gekleurde vogel. Daarnaast is hij een alom bekend en geliefd
htobject. De regelmatige lezers van deze rubriek hebben inmid-
s wel gemerkt dat ik helemaal geen voorstander ben van jacht,
jgendeel zelfs. Toch wil ik hier wat over deze jachtvogel bij
stek vertellen. Niet om ook in de Texelse Courant een discussie
>r de jacht uit te lokken (op andere plaatsen wordt daarover al
ïoeg gehakketakt), maar gewoon omdat het een interessante
gel is.
vogel is ontdekt en daarom steeds
meer is gekweekt en uitgezet. Het
duurde daarna echter nog eeuwen
voordat de fazant heel Europa „ver
overd" had. Voor België bijvoorbeeld
wordt het midden van de 18e eeuw ge
noemd.
jagers wel mannetjesfazanten moeten
afschieten omdat er anders te veel
komen. Hij bedoelde daarmee in
verhouding tot de aantallen wijfjes. Dat
is echter onzin. Een groot wijfjesover
schot is namelijk helemaal niet natuur
lijk, maar wordt in onze landen kunst
matig in stand gehouden. In het oor
spronkelijke verspreidingsgebied heerst
slechts een heel gering wijfjesover
schot. Een mannetje is daar dus meest
al gepaard met „slechts" één wijfje.
We zien daar dan ook dat de heren
meehelpen bij het broeden en later bij
het begeleiden van de jongen. In onze
gebieden gebeurt dat zelden of nooit.
Discussie
Het schieten van vogels alleen voor
het plezier, staat in ons land steeds
meer ter discussie en wordt ook steeds
meer aan banden gelegd. Vooral in
)orspronkelijk hoort de fazant
smaal niet in Nederland thuis I
natuurlijke verspreidingsgebied
zelfs duizenden kilometers bij
vandaan. De fazant is
tedvogel in midden en oostelijk
Hij bewoont grote delen van
>an en China en verder allerlei
brokkelde gebieden via Mongo-
de randen van het Himalayage-
gte en zuidelijk Rusland tot rond
Kaspische Zee. Ook rond de
arte Zee liggen nog enkele ge
iden waar de fazant van nature
U thuishoren. Hierover bestaan
hter twijfels en het kan best zijn
H t ze daar ingevoerd zijn. In heel
(opa is de soort zeker ingevoerd
I in de vorige eeuw ook in Noord-
tierika en Australië.
in de Romeinse tijd, misschien
'S wel eerder, werd de fazant naar
werelddeel gebracht. Niet voor de
|ht, er was toen waarschijnlijk nog
Ier wild in overvloed, maar als sier-
lel. Ze werden veel gehouden in
lanterieën van vorstenhuizen en adel-
je of andere belangrijke personen.
iDe eerste berichten van fazanten in
ropa in het wild, dateren uit de 12e
13e eeuw. Of die eerste „wilde"
iren ontsnapte vogels waren of met
zet vrijgelaten werden, weet ik niet.
it ligt voor de hand te veronderstel-
i dat de soort sindsdien als jacht-
WA
Texel
Ook op Texel is de fazant tenslotte
ingevoerd. Er zijn, voor zover ik weet,
niet veel duidelijke gegevens wanneer
dat gebeurd is. Pieter van Cuyck, de
kunstschilder uit Den Haag, die Texel
in de tweede helft van de 18e eeuw
bezocht, noemt de fazant helemaal
niet. Wel heeft hij het over uitgezette
patrijzen en ook over kwartels en
allerlei ander wild. Als er in die tijd
fazanten op Texel geleefd hadden, had
hij er zeker over verteld. Van de hele
19e eeuw weten we aangaande de
fazant niets. In 1908 meldt de Ooster-
ender Daalder, waarschijnlijk een van
de eerste of zelfs dé eerste Texelaar die
uit liefhebberij naar vogels keek, dat in
de duinen enkele paren broedden. Dit
zouden dieren geweest zijn die ont
snapt waren van het buitengoed van
baron Van Tuyll van Serooskerken. Na
die tijd moeten er steeds meer fazanten
voor de jacht zijn «itgezet.
Loopvogels
Fazanten zijn bewoners van open
bossen en velden. In hun oorspronke-
Donderdag draait in de serie Filmgan-
i r de film „Het tweede ontwaken van
nirista Klages". Dit werkstuk hoort
l uis in het rijtje van Duitse politieke
r "ns, die de laatste jaren aan de lopen-
band zijn gemaakt. Van Von Trotta
'ie verlohrene Ehre der Katherina
um) mochten we echter verwachten
t it haar moraal boven die van de
iddelmaat uitsteekt. De intrige is in
ite een beetje alledaags. Drie jonge
ensen Christa, Werner en Wolf
gang exploiteren uit idealisme een
tehuis voor noodlijdende kinderen. Zij
beroven een bank als hun geld dreigt op
te raken. Bij een bevriende dominee
vinden Christa en Werner (Wolfgang
werd gegrepen) geen gehoor, wel bij
haar schoolvriendin Ingrid. Werner
wordt echter door de politie bij toeval
doodgeschoten. Christa vlucht met In
grid naar Portugal, keert later weer
terug naar Duitsland en wordt daar
gearresteerd. Toch komt zij weer vrij
omdat Lena de bankemployé die haar
moet identificeren, veinst haar niet te
kennen. Christa wordt nu vrijgelaten en
kan zo voor de tweede keer ontwaken.
Er gebeurt natuurlijk veel meer in deze
film, maar bij een gedetailleerde be
schrijving zou de film te weinig open
laten. Dat neemt niet weg dat de details
en nuances die Von Trotta aanbrengt de
diepte en scherpte geven aan een ogen
schijnlijk zo zwart-wit gebeuren.
vogels van de kale velden zoeken
terrein op met meer dekking en be
schutting. Het zijn hoende^achtigen,
familie dus van de stamvader van onze
kippen. Van nature vliegen ze weinig,
het zijn echte loopvogels. Als ze al
vliegen, is het meestal laag en over-'
korte afstand. Alleen in noodgevallen,
en dat is hier meestal met een jacht
partij, kunnen ze erg hoog gaan
vliegen. Ze hebben dan een soort
„raket-start". Met razendsnelle vleugel
slag stijgen ze bijna loodrecht op.
Éénmaal op hoogte klapperen ze af en
toe nog even met de vleugels, maar
zeilen toch weer snel naar de grond
toe. Boven water raken de dieren al na
2 tot 2,5 km uitgeput en moeten ze een
natte noodlanding maken. Er is één
recordgeval waargenomen: met het
windje in de rug wist een fazant een 6
km breed water te overbruggen.
Jacht
We zeiden het al, de fazant dankt
zijn bestaan in Europa aan de jacht. In
Nederland is het niet verplicht bij te
houden hoeveel dieren jaarlijks gescho
ten worden. In veel andere landen
moet dat wel en daaruit blijkt wat voor
„industrie" de hele fazantenjacht ge
worden is. Een paar cijfers: in Tsjecho-
Slowakije werden in 1961 484 000 fa
zanten neergehaald, in Oostenrijk in
1971 356.400 en in heel West-Duits-
land in het jachtseizoen 1970-1971 maar
liefst 1.180.000! Het is duidelijk dat de
fazantenbevolking bij een dergelijke
„oogst" weer aangevuld moet worden
met gekweekte exemplaren. Ook in
Nederland gebeurde dat tot voor kort
op grote schaal. Thans mogen, alleen
nog fazanten uitgezet worden met een
vergunning van de dienst Faunabe
heer. Deze dienst mag alleen vergun
ning geven als uitzetten noodzakelijk is
om de fazantenbevolking weer wat op
peil te brengen en niet alleen om het
„tableau" van de jager te verhogen.
Daar komt het vaak toch wel op neer
en vergunningen worden naar mijn
smaak wel wat snel gegeven...
Harem
De jacht op de fazant is in Neder
land geopend vanaf 15 oktober. Wijfjes
mogen tot eind december geschoten
worden, voor de mannetjes geldt 31
januari als einddatum. Dat zit in het feit
dat er een groot vrouwenoverschot
mag bestaan, net zoals bij onze huis-
kippen één haan met heel wat kippen
kan worden gehouden. Bij jagers heerst
nog wel eens verschil van mening
hoeveel wijfjes door 1 mannetje
„onderhouden" kunnen worden zonder
dat het een nadelige invloed heeft op
de voortplantingscapaciteit. Meestal
wordt gestreefd naar 1 mannetje met 7
wijfjes. Zelfs een verhouding van 1 op
10 betekent echter geen vermindering
van het aantal jongen.
Ik heb Rien Poortvliet, een groot
voorvechter voor alle soorten jacht,
voor de tv wel eens horen beweren dat
lil»." i r
JRj;»- J >TT-
Voor het deze zomer te houden
bouwdorp en het bouwkamp hebben
zich nog onvoldoende mensen opgege
ven die zich met de leiding willen
belasten. Daarom wordt vrijdagavond
21 maart om 20.00 uur in het dorpshuis
van Den Burg (oude ULO) een informa
tie-avond met dia-vertoning gegeven.
Wie interesse heeft voor dit werk kan
daar alle informatie opdoen.
Leiders en leidsters moeten minstens
18 jaar oud zijn; er is geen maximum
leeftijd. De organisatie denkt niet alleen
aan scholieren en werkende jongeren
maar ook aan huisvrouwen/mannen.
Het spreekt vanzelf dat de informatie
avond in het geheel niet verplichtend is.
Wie beslist om één of meerdere weken
mee te werken, kan dat later kenbaar
maken. Het staat buiten kijf dat zowel
het bouwdorp als het bouwkamp tot
dusver elk jaar zeer geslaagd zijn en in
een behoefte voorzien. Het zou daarom
jammer zijn als er door gebrek aan
leiding mee zou moeten worden ge
stopt.
lijk verspreidingsgebied schuwen ze de natuurreservaten is dat uiteraard lo
bergen niet. Het zijn standvogels, dat gisch. Gedurende het broedseizoen van
wil dus zeggen dat ze niet trekken, april tot september wordt angstvallig
Maar buiten de broedtijd verhuizen de elke verstoring gemeden. Toch mogen
bergbewoners wel naar de wat war- er jofïge fazanten worden uitgezet die
mere lager gelegen gebieden. Ook de later weer afgeschoten worden voor
'het pfèzier Van de jager. Natuurmonu
menten en ook Vogelbescherming heb
ben Qp hun terremen.aarj.dil soort, jacht
eep ^ind gemaakt. Staatsbosbeheer is
nog niet zo ver. Een klein beginnetje is
misschien gemaakt met een uitzet-
verbod van jonge fazanten in de be
langrijkste reservaten. Dat wil echter
niet zeggen dat in de toekomst de
fazant uit de duinen verdwijnt. Op
andere plaatsen op Texel krijgt men wel
vergunning voor het uitzetten. Een deel
van déze dieren trekt in herfst en winter
ongetwijfeld van het meer open veld
naar de duinen of duinrand omdat daar
meer beschutting is. Bovendien hebben
ervaringen elders in Nederland bewe
zen dat fazanten ook zonder bijvoede-
ring zich wel degelijk weten te hand
haven. Meestal niet op een zo hoog
peil als jagers dat graag zouden zien.
Weg of niet
Natuurliefhebbers en -beschermers
en ook wetenschappers zijn meestal
helemaal niet zo blij met diersoorten die
in on^ land uitgezet worden maar er
van nature niet thuishoren. In het
waterspitsmuizenartikel vertelde ik al
dat op Texel heel wat soorten ontbre
ken die op andere plaatsen wel in
Nederland leven. Dat geeft een hele
eigen, speciale situatie met interessante
gevolgen. Het zou onjuist zijn de ont
brekende soorten hier bewust te gaan
invoeren. Er komen al heel wat planten
en diersoorten „per ongeluk" naar het
eiland. Daar moeten we maar min of
meer vrede mee hebben. Het is m.i.
fout geweest hier fazanten in te voe
ren, ook al beleven nog zoveel mensen
er (jacht)pfezier aan. Vergelijkbaar daar
mee zouhet uitzetten van een
kolonie flamingo's in De Geul en peli
kanen in De Muy zijn om de vogel
liefhebbers te plezieren of de toeristi
sche attractie van het eiland op te
voeren
Moeten de fazanten daarom nu maar
weer helemaal weg? Dat gaat mis
schien wat te ver. Voor zover ik het
bekijken kan, verdringen ze
bijvoorbeeld geen andere, echt inheem
se soorten. Maar naar mijn mening zou
het uitzetten op heel Texel in ieder
geval gestopt moeten worden. Hand
haaft hij zich dan mag hij blijven,
verdwijnt hij dan is dat niet ergl
Adriaaan Dijksen
Maandagmiddag a.s. om 14.00 uur
begint in het dorpshuis van Den Burg
(oude ULO) de cursus bloemschikken.
Er kunnen nog enkele deelnemers wor
den ingeschreven. Het is niet uitgeslo
ten dat zich nog zoveel geïnteresseer
den melden dat de cursisten in twee
groepen kunnen worden gesplitst. De
tweede groep komt dan op een andere
middag of avond bijeen, in overleg met
de deelnemers.
Horizontaal:
1drinkgerei
3. zangstem
8. nakomelingschap
11reeds
13. voorzetsel
14. voorzetsel
16. deel van een Franse ontkenning
17. genotmiddel
21. voortbewegende massa vloei
stof
24. dunne
25. soort belasting
27. visje
28. evenredige vertegenwoordiging
30. vent
32. de dato (afk.)
33. bijbelse naam
35. ontkenning
36. afgelegen
38. vrouwelijk schaap
39. gestalte
40. hebzucht
41. geluk
45. vingergewricht
49. plaats in Drente
50. tot nader order (afk.
51. groet
52. Engels bier
53. water in Friesland
55. male-up
58. onmeetbaar getal
59. hond
61. grap
62. waterkering
64. strijkmes
67. ridderkostuum
69. en anderen (afk.)
70. getij
72. windrichting (afk.)
73. pers. vnw.
74. diereneigenschap
75. plaats in Noordholland
76. geneesmiddel
Verticaal:
1gevolg
2. Oosterse jongensnaam
4. handvat
5. per persoon (afk.)
6. tandarm zoogdier
7. meisjesnaam
9. myth, figuur
10. geneesmiddel
12. jong dier
15. hoeveelheid
18. titel (afk.)
19. aartsbisschop (afk.)
20. stoot
22. ter plaatse (afk.)
23. rund
25. breekbaar
26. heilwens
29. parasiet
30. onderzoek naar deugdelijkheid
31overlevering
32. onverstandig
34. rivier in Frankrijk
35. bijwoord
37. ambtshalve (Lat. afk.)
38. plaats in Japan
41wielrijder
42. lyrisch gedicht
43. grondsoort
44. richtsnoer
45. overnachtingsplaats
46. dubbelklank
47. kostbare stof
48. deel van het paardetuig
54. steenmassa
56. elektrisch geladen deeltje
57. boterton
59. kindergroet
60. pers. vnw.
62. predikante (afk.)
63. met name (afk.)
65. plaats in Frankrijk
66. bijbelse naam
67. op welke wijze
68. vriend (Frans)
71. uitroep
72. namelijk (afk.)