'Cjroen ^tvarLr Jexels in het
asko-bouwers willen ideale
oning tegen minimumprijs
ENIGE PROBLEEM
LEDEN TEKORT
mm
Tienduizendste bezoeker
in Maritiem Museum
iMikiTTu
Laatste wlelertoertocht
Bezoek ons lage
prijzen feest!
BAKKERS
IJZERHANDEL
WINKELVOLIDEEËN!
- m\
J
Steekpartij
Verkeerscontrole
Zondag allemaal
naar het
sluitingsfeest in
zwembad
Molenkoog
93e JAARGANG NR. 9514
VRIJDAG 26 SEPTEMBER 1980
ledactie: Harry de Graaf, Pelikaanweg 75, tel. (02228I 266
in Frits Beutick, Warmoesstraat 43, Den Burg, tel. (02220) 2208
(oor advertenties, abonnementen, etc.:
angeveld De Rooy B.V.,
'ostbus 11, 1790 AA Den Burg, telefoon (02220) 2741.
Verschijnt dinsdags en vrijdags.
Postgiro 652. Abonnementsprijs /12,50 per kwartaal
70 cent incasso; los 50 cent.
Bankrelaties: Amro Bank nr. 46.99.17.636
Rabobank nr. 3625.01.742; NMB nr. 67.34.60.398.
Wanneer je de voorlichtingsavond die de Bouwvereniging
(asko afdeling Texel gisteren hield in één zin zou moeten sa-
nenvatten, dan zou je kunnen zeggen: met Kasko kun je veel
anten uit. Die indruk werd vooral gewekt door de wel zeer
Realistische Karei Rietzschel uit Purmerend die in 1972 bij het
erste Kasko-project betrokken was. Hij schetste de moge-
jkheden en de geschiedenis van de Kasko-bouw en putte
•ierbij vooral uit de vele praktijkvoorbeelden uit Almere en Pur-
nerend. De kern van zijn verhaal was dat door enthousiast
amen doen en samen werken erg veel bereikt kan worden,
luizen die helemaal naar je eigen wens zijn en een prettig
iefklimaat, dat zijn naar de mening van Rietzschel de zaken
ie met Kasko-bouw bereikt kunnen worden.
'De kasko bouw dateert uit 1972",
ertelde hij. "Er waren toen een aantal
lensen uit Amsterdam 'geëvacueerd'.
)oor stadsvernieuwing en dat soort
laken moesten ze hun huis verlaten en
londen ze op een flatje gaan zitten. Ze
amen daar geen genoegen mee en
taken de koppen bij elkaar. Ze gingen
r van uit dat ze onmogelijk in een
lechtere situatie konden raken en zo
verden wilde plannen gesmeed. Door
eel zelf te doen zouden ze de aannemer
itkleden, de grond zou de gemeente
loeten geven en de rekening van de
rchitect zou niet betaald worden. Op die
ïanier zouden ze eens laten zien wat
oedkoop huizen bouwen is. Toen dege-
leente daadwerkelijk grond gaf moesten
e plannen serieuzer worden aange-
akt", aldus Rietzschel. Er werd bere-
;end dat zelf alle voorzieningen in een
uis aanleggen en het huis zelf afbouwen
wintig tot dertigduizend gulden kon
chelen. Een enorm bedrag, maar omdat
tiet iedereen even handig is, werd
aandeweg van het zelfbouw-principe
fgestapt. De naam kasko-bouw bleef
chter omdat naamsverandering duur en
mpractisch is. Met als nadeel echter dat
eel mensen bij kasko-bouw denken aan
iet zelf invullen van een kaal geraamte.
Kasko-bouw is nu een landelijke
irganisatie die geheel draait op vrijwil-
gers en die de totstandkoming van zo'n
ijfhonderd kaskowoningen heeft be
werkstelligd. De basis van de vereniging
dat ieder lid zich zoveel mogelijk inzet en
at heeft er toe geleid dat men vaak met
ucces dingen gedaan kreeg van de
entrale overheid. De verschillende afde-
ngen in de verschillende plaatsen wer
en met woningzoekenden. Als er ergens
laats komt om te bouwen betekent dat,
at de leden worden geacht er te gaan
ouwen. Het is daarom de eerste stap
oor een plaatselijke afdeling van kasko
woningen om zekerheid van de gemeente
ekrijgen dat er grond beschikbaar is voor
askowoningen. Die eerste stap is inmid-
elsop Texel al enigetijd geleden gezet en
oals bekend mogen de kasko-bouwers
5 woningen neerzetten in het Marsplan
ij Den Burg. Er zijn echter op geen
tukken na 55 leden van de kaskover-
niging en het primaire doel van de infor-
latieavond was dan ook om leden te
vinnen. Zou men met de huidige 26 leden
en kaskoproject moeten opzetten dan
ouden de huizen veel te duur worden,
loewel de woningbouwvereniging be-
Een partij elektrisch
kwaliteitsgereedschap
voor zeer lage prijzen
met 2 jaar garantie!
boormachines 10 mm nu 74,50
accu boormachines nu 189,—
haakse slijpers 115 mm nu 159,—
haakse slijpers 230 mm nu 219,—
alektr. schaven 82 mm nu 198,—
vlakschuurmachines nu 89,—
Telefoon 02220 2346
langstelling heeft getoond om niet ver
kochte kaskowoningen te mogen gebrui
ken voor verhuur.
Inkomen
Volgens Karei Rietzschel is het inko
men van een potentiële huizenkoper
nooit reden om hem de koop van een
kaskowoning af te raden. Zelfs mensen
met een minimuminkomen kunnen op
deze manier in het bezit van een eigen huis
komen. "Het zwaartepunt van de bouw
vereniging Kasko ligt zelfs bij de lagere
inkomens", zei Rietzschel. "Als er grond
is verkregen van de gemeente is het
belangrijk dat mensen, figuurlijk gespro
ken, hun inkomen op tafel leggen en gaan
kijken welke hypotheekvorm voor hen het
beste is. Wat wil iemand met welk
inkomen en hoe is dat te financieren, is de
vraag die centraal staat. Is de financiële
zaak geregeld dan komen de echte
woonwensen op tafel".
Op dit punt aangekomen naderde
Rietzschel de kern van waar het bij de
kasko-bouwers om draait. Tegen een
relatief gering bedrag een huis neerzetten
dat voor honderd procent beantwoord
aan de eisen van de toekomstige bewo
ner. Expliciet is hierbij het uitgangspunt
dat de mensen in de kaskogroep op
drachtgever zijn. Bij kaskowoningen zijn
de bewoners niet afhankelijk van de
hersenspinsels van aannemer en archi
tect, maar stellen ze zelf hun eisen en
verlangens. Een volledige ommedraai van
wat tegenwoordig vaak de praktijk is
derhalve. Het feit dat de bewoners de
opdrachtgevers zijn blijkt er ook dat de
bewoners aanwijzen met welke aanne
mer en architect ze in zee willen gaan.
Voor Texel is gekozen voor de Amster
damse architect Reintjens die zich met
hart en ziel in het kasko-avontuur heeft
gestort. Ook hij was aanwezig op de
informatieavond en vertelde over zijn
ideeën.
Als alle woonwensen duidelijk zijn
splitsen de toekomstige bewoners van de
kaskowijk zich in werkgroepen en worden
de verschillende woonwensen nader
onder de loupe genomen. Al pratend met
elkaar en ideeën vergelijkend leren de
mensen een heleboel over bouwen en
wonen. Op de vergaderingen wordt aller
lei informatie uitgewisseld en zo beginnen
de ideeën langzamerhand vastere vorm te
krijgen. Na twee/drie maanden werken
zijn de ideeën gekristalliseerd en
hebben de wensen vaste vorm gekregen
In de tweede ronde worden de woon
wensen echt vastgelegd. De volgende
stap is dat ieder lid een plek in de toe
komstige wijk zoekt. Deze plek zal men
door overleg moeten zien te krijgen als er
meer gegadigden voor één bepaald punt
zijn. Op dat ogenblik is duidelijk op welke
plek welk huis moet komen met welke
prijs.
Bouwteam
Als het bestek klaar is, de aannemer is
uitgezocht, de bouwsom is overeen
gekomen, wordt de opdracht tot de bouw
gegeven. In dit stadium is ook het bouw
team gevormd, een soort overlegorgaan
tussen aannemer, architect, voorzitter
van de landelijke kasko-bond, de financi
ële en juridische werkgroep van de
bewoners en de technische werkgroep
van de bewoners. Via een tussenpersoon
die als extra veiligheidsmarge tegen
manipulatie is ingebouwd, communi
ceert het bouwteam met de bewoners.
Zonder uitzondering bestaat in de laatste
fase voor de bouw altijd een uitstekende
samenwerking tussen bewoners en
bouwteam.
Wanneer de kaskohuizen staan moet er
zorgvuldig gerekend worden welke kar
weien de aannemer goedkoper kan doen
en welke werkzaamheden de bewoners
goedkoper kunnen doen. Dit wordt voor
een deel collectief, maar voor een deel
ook individueel bepaald. De bewoner kan
voor zichzelf diverse afbouwfasen vast
stellen. Sommigen zullen hun huis hele
maal klaar opgeleverd willen hebben en
dat kan. Men betaalt dan gewoon de over
eengekomen prijs. Anderen zullen be
paalde werkzaamheden zelf kunnen ver
richten en dan ontstaat een besparing
waar het arbeidsloon betreft. De beno
digde materialen worden in ieder geval
altijd via de aannemer gekocht omdat
deze verreweg het goedkoopst kan leve
ren. Mocht de eigen handigheid tegen
vallen dan kan altijd een beroep worden
gedaan op de aannemer om de werk
zaamheden toch maar te verrichten. Bij
het zelf aanleggen van bepaalde voor
zieningen kunnen de technische werk
groepen vaak goed helpen. In Purmerend
werd zelfs toestemming van de nuts
bedrijven verkregen om zelf de elec-
triciteit en de gasaansluiting te mogen
aanleggen. De afbouwpakketten worden
door de aannemer kant en klaar geleverd.
Het hele proces van kaskobouw duurt
ongeveer een jaar.
De werkwijze van de kaskobouwers
leverteen grote diversiteit aan woningen
op. Maar volgens Rietzschel is dat geen
financiëel maar alleen een organisato
risch probleem. Organisatorisch moet
een kasko-werkgroep dus goed in elkaar
zitten.
Energiebesparing
Een goed voorbeeld van hoe de be
woners in een kaskowijk gezamelijk tot
opzienbarende resultaten kunnen komen
gaf Rietzschel aan de hand van er
varingen in Almere. Energiebesparing en
spouwmuur-isolatie zijn tegenwoordig
veelgehoorde kreten, maar in Almere
ging men een stapje verder. De bewoners
kozen daar voor vloerverwarming, een
voorziening die in heel dure huizen wel
wordt aangelegd. Opeen zwevende vloer
komen buisjes uit die de warme lucht
leveren. Er was berekend dat een derge
lijke verwarming 3'A duizend gulden
meer per huis zou kosten. Er werd door de
bewoners toen een berekening gemaakt.
Bij een normale gasstook, pomp je hon
derd procent gas in je installatie en je krijgt
daar maar 85%rendement voor terug. De
bewoners overiegden met elkaar en
werden gewezen op het systeem vtti da
warmtepomp. Een motortje dat grond-
wat er van 50 meter diepte omboog pompt.
Dit grondwater is door de hitte van de
aarde permanent tien graden warm. Van
die tien graden wordt zes graden ge
bruikt die wordt gecomprimeerd tot 38
graden Celsius. Met deze energie wmrtan
de huizen verwarmd. Het tot vier
afgekoelde grondwater wen
zeventig meter diep de grond
spoten. Uiteindelijk bleek bij dit systeam
waar bij een gasgebruik van honderd
procent een rendement van 182% ople
verde. Een verbetering van bijna honderd
procent vergeleken bij het gewone gaa-
(lees verder pagina 2)
Naar eerst nu bekend is geworden
heeft zich in de nacht van zaterdag
op zondag een steekpartij voorge
daan in Den Burg. Een 2&-jarige
jongen sloeg en schopte een 16-
jarige Texelaar. Vervolgens trok de
oudste een mes om hiermee het
gezicht van de 16-jarige te bewer
ken. Het slachtoffer moest aan
diverse snijwonden worden gehol
pen. Naar de oorzaak van de steek
partij stelt de politie een onderzoek
in.
Een verkeerscontrole die maandag
werd gehouden leverde een bekeuring
voor een gladde band en diverse be
keuringen voor het niet dragen van de
autogordels en niet werkende verlich
ting op. Voorts werd een 30-jarige
Texelaar aangehouden die teveel had
gedronken om een auto te mogen
besturen. Nadat hij drie stoptekens had
genegeerd werd de auto toch tot staan
gebracht. Er werden twee blaasproeven
afgenomen en een bloedproef werd
geweigerd. Door de politie is proces
verbaal opgemaakt.
Zondag a.s. wordt onder auspiciën
van de toerafdeling van de Wieler
vereniging Texel de laatste toertocht
van dit jaar gehouden. Er kan gereden
worden over twee afstanden: 90 en 40
kilometer. De start is tussen 11.00 en
13.00 uur bij sporthal "Ons Genoegen".
Het inschrijfgeld bedraagt f 5,- (voor
kinderen beneden 15 jaar f 2,50). Vooral
mensen die kiezen voor de lange afstand
wordt aangeraden zo vroeg mogefijlc te
starten in verband met de sluitingstijd.
De eindcontrole sluit om 18.00 uur.
Toegang gratis.
PROGRAMMA:
11.00-11.30 uur: waterpolowed-
strijd ZPC TX '71-De Stern,
Midwoud.
11.45 uur: onderwaterestafette.
13.30 uur: Luchtbeddenrace.
14.30-15.30 uur: demonstratie
Apeldoornse Vrijwilligers Red
dingbrigade, afzinken autoca
bine in het zwembad, demon
stratie reddings- en bevrij
dingsgrepen, enz., enz.
15.30-16.00 uur: familie-estafette.
16.00-16.30 uur: demonstratie
Duikclub Texel.
16.30 uur: bekendmaking en uitrei
king bekers aan de
clubkampioenen van de ZPC
TX '71 alsmede de diploma's
van de onderlinge wedstrijden.
16.45 uur: sluitingswoord door
burgemeester Engelvaart, aan
sluitend afsluiting zwemsei-
zoen 1980, verzorgd door de
leden van ZPC TX '71.
De medewerkers van het zwem
bad verzorgen de gehele dag
ecreatiespelletjes zoals: vissen
vangen, mat rennen, zwem je rot,
enz., enz.
Spel Vragen Circuit: bij de kassa
een vragenlijst, heel leuk om mee
e doen, pen of potlood meene
men, uitslag om 16.30 uur.
Zweeds renspel: een kijk- en
schrijfspel.
Volksdansen.
Kom met het hele gezin I
Het echtpaar Ensing met hun geschenken temidden van de mensen die hen de onverwachte hulde bezorgden.
Nog geen twee maanden na de opening heeft het Maritiem
Museum in Oudeschild zijn tienduizendste bezoeker ontvangen.
Het was de 28-jarige plaatwerker Derk Ensing uit Emmen die
met zijn 24-jarige vrouw Geja het museum binnenstapte en daar
tot zijn stomme verbazing met officiële toespraken en geschen
ken werd begroet.
Derk en zijn vrouw hadden hotel
Zeerust in De Koog gekozen als doel
van hun huwelijksreis en als voor
beeldige toeristen fietsen gehuurd
om op het eiland rond te toeren. In
de „Texeltoerist" lazen ze over het
juttersmuseum en dat leek hen een
interessante onderbreking van de
tocht.
De mensen van het Maritiem
Museum hadden het verblijdende feit
uiteraard zien aankomen en voor
geschenken en autoriteiten gezorgd om
er luister aan bij te zetten. Na een vrij
drukke ochtend zag het er naar uit dat
de tienduizendste zich nog voor het
middaguur zou melden. Alles was in
gereedheid gebracht maar dat zal je
altijd zien: ineens leek de bezoekers
stroom afgedamd te zijn. Het geduld
werd drie kwartier op proef gesteld,
maar tegen één uur was het eindelijk
zover. De vlaggen wapperden, het
draaiorgel speelde, en vertegenwoordi
gers van aemeente, jutters, duikclub.
dorpscommissie en Stichting Texels
Museum stelden zich voor aan het
echtpaar, waarvan de vrouw een red
dingboei met het opschrift „Maritiem
Museum Texel 10.000" kreeg omge
hangen. De burgemeester voerde het
woord en uitte zijn blijdschap over de
zeer korte tijd die nodig is geweest om
de tienduizend bezoekers te halen, een
fraai bewijs dat het museum in een
behoefte voorziet en eigenlijk niet meer
is weg te denken, al zullen inzake een
definitief voortbestaan nog wel de
nodige barrières overwonnen moeten
worden
Drank
Conservator-strandjutter Cor Ellen
overhandigde een fles met de Texelse
kruidendrank „Juttertje". Jaap Bakker
van de Oudeschilder dorpscommissie
had bloemen meegebracht alsmede het
boek „Een kunstenaar zag Texel" en
een kaart die recht geeft op een vaar-
en vistocht met één der Texelse rond-
vaartkotters. Hans Eelman van de duik
club Texel had ook voor een fraai ge
schenk gezorgd.
De reklame die voor het Maritiem
Museum wordt gemaakt, is nogal be
scheiden De bekendheid moet vooral
komen van gratis publiciteit en van
de in dit geval zeer effectieve mond-
tot-mond-reklame. Het zijn vaak de
gasten zelf die elkaar aansporen om
óók eens naar dat merkwaardige
museum te gaan met zijn al even bij
zondere beheerder in de persoon van
de spraakzame (échte) strandjutter Cor
Ellen. De Texelaars zelf zijn er nog lang
niet allemaal geweest. Voor zover dat
wel het geval is, werd de collectie ook
door hen zeer op prijs gesteld en als
zeer verrassend en leuk ervaren. Voor
een maximale bekendheid onder de
toeristen is het van belang dat zo
spoedig mogelijk èlle Texelaars kennis
maken met het museum, zodat ze hun
enthousiasme op hun gasten kunnen
overdragen. In de herfstvakantie (als
het museum voor het laatst is geopend)
kunnen dan nog flink wat bezoekers
worden verwerkt.
„Piek"dag
Om dat te stimuleren zal het
museum één keer op zondag open
zijn en wel op 5 oktober van 10.00
tot 18.00 uur. Het is den piekdag,
wat in dit geval een dubbele bete
kenis heeft omdat iedereen longe-
acht leeftijd) dan voor een piek (dus
een gulden) in het museum mag.
Die extra openstelling op een niet-
werkdag is mogelijk dankzij de vrijwilli
ge medewerking van Cor Ellen en de
mensen van de duikclub en de dorps
commissie. Zij zullen zich allemaal met
het rondleiden van de bezoekers bezig
houden. Dat rondleiden is erg belang
rijk. De collectie kan weliswaar voor
zichzelf spreken, maar roept door zijn
vele onbekende voorwerpen zoveel
vragen op dat een rondleiding het
bezoek veel attractiever maakt. De
wijze waarop Cor Ellen dat de afge
lopen weken dagelijks steeds weer
heeft gedaan, verklaart mede het
succes van het museum. Niet alleen
volwassenen maar ook kinderen luiste
ren geboeid en geamuseerd. Zelfs jon
geren die zich bij andere Texelse attrac
ties verveeld en balorig gedragen zijn in
het Maritiem Museum één en al
aandacht en verwerken blijmoedig de
vele leerzame boodschappen die Ellen
tot hen laat doordringen. De onderwij-
ars die er bij staan kunnen er nog wat
van leren. Tal van scholen die Texel
voor een werkweek of schoolreisje heb
ben uitgekozen, hebben het Maritiem
Museum ontdekt. Deze grotere
groepen zetten heel wat financiële
zoden aan de dijk. Een gunstige exploi
tatie is van doorslaggevend belang bij
beslissingen die binnen afzienbare tijd
inzake het voortbestaan van het
museum moeten worden genomen.
Vooral voor de wat serieuzer inge
stelde bezoekers is het aantrekkelijk dat
het museum uit méér bestaat dan
alleen de jutterscollectie. De colectie
voorwerpen die door de duikclub Texel
boven water is gebracht, trekt veel
aandacht, evenals de collectie foto's en
documenten die betrekking heeft op
strandvonderij, TESO, de haven van
Oudeschild, zeegraswinning en andere
'maritieme' onderwerpen van plaatse
lijke aard. Een welkom extraatje wordt
sinds kort gevormd door de vertoning
van een reeks uitstekende dia's (met
geluid I die wat vertelt over de scheeps
wrakken rond Texel, de geschiedenis
die er aan is verbonden e.d. Het is een
productie van medewerkers van het
Natuurrecreatiecentrum. De bezoekers
kunnen hier aangenaam de benen
strekken en de projector desgewenst
zelf inschakelen.