Texelse Notariszoon
vertelt over zijn
belevenissen in de
tiendaagse veldtocht
r
AGEND4
7
A.,
Interessant boek over J. L. Kikkert
,iodfl«SsC. fJ0laiiP
vutiari'" n
B<rl ...Noord-"',',;l,brrl
'L,
S v
:r?
Klaverjassen om hel
kampioenschap van
lekei
r
-
<-/.y
1:
L
Forse nederlaag
van Damclub
Open
kampioenschappen
tafeltennis voor
senioren
1INSDAG 4 NOVEMBER 1980
TEXELSE COURANT
PAGINA 5
Ik gaf mij aan als vrijwillig schutter bij het bestuur van het eiland
Texel, zijnde de plaats mijner geboorte, met aanbieding voor mijne
Kleeding en Equipementstukken te zullen zorgen". Met deze zin
oeschrijft de op 17 januari 1810 geboren Texelaar Johannes Ludovicus
Kikkert de wijze waarop hij in het leger ging en aldus betrokken raakte bij
Ie tiendaagse veldtocht. Van 7 januari 1831 tot 7 september 1834
naakte Kikkert deel uit van de Nederlandse krijgsmacht. Ingedeeld bij
Ie Noord-Hollandse Schutterij, werd hij onmiddellijk tweede luitenant,
'n die hoedanigheid had hij het commando over een afdeling van 147
ichutters die afkomstig waren van Texel, Terschelling, Wieringen en
Oallantsoog. Als notaris was Kikkert na zijn terugkeer uit het leger op
Texel een bekende figuur. In 1864 ontstak hij het licht van de op zijn
nitiatief gebouwde vuurtoren, en de Kikkertstraat in De Cocksdorp ont-
eent zijn naam aan deze Texelaar.
woners van de provincie Noord-Brabant
en hij drong geen enkele
heldenvererende moraal aan de lezers op.
Eerder zou men wat dat laatste betreft
een zekere, in die tijd uiterst onge
bruikelijke neiging tot het tegendeel kun
nen bespeuren: de Noord-Hollandse
schutters van de piepjonge tweede luite
nant Kikkert bleven onder alle omstan
digheden in de allereerste plaats rustige
burgers, ook al droegen ze een uniform.
Ze gedroegen zich verre van heldhaftig,
maar redelijk lijdzaam en ondergingen
zachtjes kankerend de onaangenaam-
hende van het militaire bestaan anno
1831-1834. Onder vijandelijk vuur
voelden zij zich, na hier lang en gespan
nen naar te hebben uitgezien allerminst
op hun gemak. Bij een bepaalde gelegen
heid, onder nogal benarde
omstandigheden, gingen zij zelfs massaal
op de loop".
Het eerste hoofdstuk van het boek is
gewijd aan de persoon van Kikkert Het
tweede gaat over oorzaken, achtergron
den en aanleidingen van de tiendaagse
veldtocht. Op een heldere en levendige
wijze weet de historicus Kikkert een niet
zo gemakkelijke periode uit de vader
landse geschiedenis uit de doeken te
doen. Interessant is vooral het derde
hoofdstuk, waarin Kikkert kort histori
sche ontwikkelingen op Texel aanhaalt.
In dit deel worden citaten van Dirk
Dekker, Klaas Hoekstra en R. Reinders
aangehaald: „Meer westelijk van Den
Hoorn ligt op Texel het verarmde dorpje
De Koog in het midden van zwaar
zand. Voor vele jaren was het in bloei,
door het aldaar gevestigd, doch nader
hand verplaatst loodswezen. Het school
lokaal heeft een Middeleeuwsch aanzien.
Het daglicht valt er aan de eene zijde door
drie gaten in de wand. Aan den tegen
overgestelde zijde door glasraampjes in
het lood. De leerlingen zitten aan dub
bele tafels. De onderwijzer H. Smits is
zwaarmoedig van aard, gelijk zijn vader,
die zich van het leven heeft beroofd
Rode draad
In de volgende hoofdstukken gaat het
boek verder met de spanningen tussen de
noordelijke en zuidelijke Nederlanden,
die uiteindelijk tot de oorlogshandelingen
zouden leiden. Het levensverhaal van
Kikkert loopt daar als een rode draad
doorheen. Juist doordat men zich met de
persoon van Kikkert gaat identificeren,
iaat dit goed geschreven, gedetailleerde
en interessante geschiedenisboek zich
lezen als een romanMet het voordeel dat
men na het lezen van de 177 bladzijden
een flink stuk kennis over de belangrijke
periode in de vaderlandse geschiedenis
rijker is geworden.
Toen Kikkert zich had opgegeven om
dienst te nemen in de krijgsmacht
„wachtte de nu twintigjarige Johannes
op enige reactie. Hij zag met argusogen
de kleine postboot uit Den Helder bin
nenlopen, ijsbeerde veel heen en weer in
de lange gang van de ouderlijke woning
en wisselde van gedachten met enige
Texelse vrienden, die zich ook als vrijwil
liger hadden aangemeld. Bij deze gele
genheid werd dan dikwijls te diep in het
glas gekekenTenslotte stapte Johannes
naar de plaatselijke autoriteiten, maar die
konden hem ook niet wijzer maken. En
zo verstreken de dagen, terwijl zijn vader
en verdere familieleden druk op hem
uitoefenden om van dit hele avontuur
toch maar af te zien, aannemende dat
zoiets nu nog mogelijk zou zijn.
„Op tweede kerstdag van het jaar 1830
kwam uiteindelijk toch de oproep èn de
verrassende mededeling dat Kikkert, die
tot dan enkele jaren op de zeevaartschool
in Amsterdam had gezeten, benoemd
was tot tweede luitenant. Hij had toen
geen enkele militaire ervaring". Wat de
militaire plichten van een luitenant inhiel
den, wist Johannes niet, zelfs niet bij
benadering, en er was op het het hele
eiland niemand te vinden die ooit een der
gelijke hoge rang bij de krijgsmacht had
verworven. Maar het was in ieder geval
Johannes Ludovicus Kikkert
Aan de hand van zijn belevenissen in
iet leger maakte hij een verslag. Een
cumaal dat door de historicus J. G.
(ikkert uit Oostvoome werd gebruikt
ils leidraad bij het samenstellen van
jjn boek „Bericht van de 10 daagse
reldtocht. België en Noord-Brabant in
lo frontlijn". De heer Kikkert uit Oost-
loome schrijft dat het 150 jaar oude
in nog niet eerder gepubliceerde
nanuscript geen gemakkelijke
ectuur is. „De inkt is verbleekt, de
iladen aangevreten, de stijl ondoor-
johtig en de spelling „anarchistisch",
iovendien heeft de schrijver geen
noeite gedaan zijn verhaal te verdui-
lelijken door middel van een bepaalde
ndeling der gebeurtenissen of door
iet toevoegen van een overzicht. De
egels rijgen zich aaneen, vaak zonder
lomma's en punten of hoofdletters.
fet lijkt wel duidelijk dat ze ter plaatse
«n het foliopapier zijn toevertrouwd
s. dat dit dikwijls onder moeilijke
xnstandigheden heeft moeten
|f beuren!" De lezer kan zich van het
n leilijke taalgebruik van de oude no-
aris een beeld vormen, want in het
- nekje zijn diverse letterlijke teksten
lit het verslag overgenomen.
Hoe de heer Kikkert uit Oostvoorne,
lie historicus van beroep is, het oude ver
lag in handen kreegis een verhaal apart
Amsterdam woont nog steeds een
Jeinzoon van de oude Texelse notaris,
leze kleinzoon, die inmiddels ook al ver
de tachtig is, had het oude journaal in
:i|n bezit. Via de familiekring van de Kik-
erts, die bestaat uit een Drentse en een
"exelse tak, raakte de heer Kikkert uit
tostvoorne in contact met de kleinzoon.
)p deze wijze kreeg hij het verslag te zien
Iverigens moet de historicus zelf ook
'an Texelse afkomst zijn. Vermoedelijk
i dezelfde tijd als waarin Johannes Ludo-
<icus Kikkert meedeed aan de tiendaag-
e veldtocht, vestigde zich een Texelse
Cikkert familie in Noord-Brabant. De
listoricus Kikkert stamt daarvan af.
Onopgesmukt
Het journaal dat Kikkert schreef is een
leel bijzonder werk. De Nederlandse be-
ichrijvers van strijd en bezetting waren
rijwel altijd deftige en intellectuele
leren uit één der grotere plaatsen van
lederland. Deze schrijvers hadden een
iterke neiging hun eigen mening op te
Iringen aan het lezerspubliek. De Neder-
andse strijdmacht was uitstekend en van
Ie tegenpartij deugde niets. Ze schreven
vat de lezers graag wilden lezen en dat is
vaarschijnlijk de reden waarom hun werk
vel werd uitgegeven en dat van Kikkert
«et Overigens is niet bekend of hij ooit
noeite heeft gedaan om zijn verslag
lepubliceerd te krijgen
Zoals de andere schrijvers, was Kikkert
«et afkomstig uit de intellectuele milieus
i het westen van NederlandIn het boek
taat erover: „Hij gaf de feiten in negen
an de tien gevallen nuchter en onopge-
mukt weer. Hij stond niet a priori afwij-
end tegenover de rooms-katholieke be-
een officiersrang en Johannes was hier
zeer verguld mee, evenals zijn familie
leden. Ook de eilandgemeenschap be
schouwde deze benoeming als een eer.
Om te laten zien hoe trots Texel op
Johannes Ludovicus Kikkert was, bood
burgemeester Reinbach hem, tijdens een
plechtige bijeenkomst in Den Burg,
namens het bestuur van het eiland een
fraaie degen aan. In zijn bezielde toe
spraak legde de burgervader er nogmaals
de nadruk op hoe belangrijk een ieder het
vond dat de vrijwillige tweede luitenant
Johannes Kikkert „de rechten van onze
geboortengrond ging helpen verdedi
gen". Deze keer behoefde Kikkert zijn
ongeduld niet zo lang te bedwingen. Op 4
januari 1831 ontving hij zijn oproep. Hij
moest zich voor de achtste van die maand
melden in Haarlem".
Barre tocht
Het verhaal gaat verder met een barre
tocht van Texel naar Den Helder in een
winterse nacht, waarbij het Marsdiep vol
lag met ijsschotsenVia Alkmaar ging het
naar Haarlem. Daar werden de man
schappen in een uniform gestoken en op
de hoogte gebracht van de eerste begin
selen van militaire tactieken. De meesten
hadden geen enkele ervaring op dit
gebied. Omdat Kikkert uit de betere stand
afkomstig was, gehoorzaamden zijn
manschappen hem goed. Tijdens het
wachten op de mars naar Noord-Brabant
werden diverse liedjes gemaakt, zoals:
Maar eenmaal komt de dag
Waarop wij allen wachten
Dan gaan we naar de grens
Om Belgen af te slachten."
Inzameling
In die tijd hield „het Nut" een inzame
ling op Texel voor de Texelse „schut
ters die in Haarlem de winterkoude trot
seerden voor hun vaderland". Naast klé
ding werd ook tabak ingezameld. Einde
lijk gingen de militairen op padVan Haar
lem werd naar Rotterdam gemarcheerd
en van Rotterdam ging het per schip naar
Willemstad, Het journaal van Kikkert
wordt beduidend minder
vaderlandslievend en koningsgezind als
hij met echte ontberingen te maken krijgt
„Het scheen alsof de ingezeetenen der
Vesting Willemstad zich er geheel en al
op toelegden de Militairen het geld op alle
mogentlijke wijze af te persen, voor deeze
kamer waar wij dan ook met ons 3 officie
ren huisvesten, gaven wij zonder daarbij
iets te genieten 726,— per maand. Hier
verbleef ik tot den 9 april wanneer ik van
kamer veranderde en mijn intrek nam bij
den Rotterdamsche Veerschipper met
name De Groot." Vanuit Willemstad
werd uiteindelijk naar België gemar
cheerd. De ontberingen tijdens de tocht
waren zo groot dat door honger en dorst
al een aantal manschappen omkwamen
voordat ze zelfs maar de Belgische vijand
hadden gezien. Markant punt is dat veel
Noord-Hollanders er moeite mee hadden
op het legerschoeisel te lopen. In die tijd
liepen de meesten uitsluitend op klom
pen Men groef zich in bij het dorpje Cour-
sel. Over de nacht die daar werd doorge
bracht meldt Kikkert: „Zoo bragten wij
de nacht door, het akelige daarvan is met
De voorkant van het boekje over de tiendaagse ve/dtocht, geschreven door J. G. Kikkert uit
Oostvoorne.
geene pen te beschrijven, ieder schutter
viel voor zijn geweer op de omgeploegde
akker door vermoeyenis afgemat te ne
der, ikzelve konde mijne slaap niet langer
bedwingen, ofschoon bijna doornat
legde mij tusschen 2 schutters mijner
Compagnie neder welke bemerkte ik in de
slaap mij nog ieder met de helft hunner jas
bedekte. Bij mijn ontwaken bemerkte ik
zulks en hartelijk bragt ik hun daarvoor
mijne dank."
Vuurdoop
De vuurdoop kwam voor de schutters
op de zesde dag van hun opmars op Bel
gisch grondgebied. Terwijl ze over een
weg bij Schulen marcheerden, werden
ze vanuit een hinderlaag beschoten. En
kele dagen later raakte het schuttersle-
gioen van Kikkert daadwerkelijk bij de
oorlogshandelingen betrokken. „Wij
rukten met gesloten colonnes op het dorp
aan in welke juist over de grote weg gele
gen 2 stukken der Belgen stonden ge
plant, evenwel wij kwamen daar binnen,
veele van onze doch van hun het meeren-
deel waren gesneuveld. Men konde
duidelijk zien als er eene aanval met de
bajonet was gedaan dat onze schutters
zich dapper hadde geweerd daar veeltijds
om eene schutter 3 belgen ter nederla
gen. De Belgen retireerden tot voorbij
Curingen, alwaar dezelve standhielden."
Uit de huizen van Curingen hingen
witte vlaggen en volgens Kikkert werd er
niet geplunderd. Voorbij Curingen werd
het vuurcontact met de Belgen hersteld,
maar weldra sloegen de tegenstanders
chaotisch op de vlucht. De historicus
Kikkert concludeert dat zijn oude naam
genoot de chaotische terugtocht van de
Belgen zeker niet heeft overdreven. De
Belgen werden verder nog achtervolgd
tot Sint TruidenDoor verwarring en mis
verstand heeft het leger bij Sint Truiden
weinig meer kunnen uitrichten. Kort
daarop werd in Leuven wapenstilstand
gesloten. Met het gevoel dat hen een
overwinning was ontstolen, keerden de
overlevenden van de tiendaagse veld
tochtterug naar Nederland. Binnen mili
tair verband dienden nog diverse zaken te
worden afgehandeld en Kikkert verhaalt
daarvan uitvoerig.
Aantrekkelijk
Op 6 december 1834 bereikte Kik
kert Den Helder. Hij zou echter niet als
militair naar het eiland terugkeren,
want op 7 september werden de
schutters officiëel van hun functie ont
heven. De historicus Kikkert schrijft:
„De volgende morgen bevonden zich
aan boord van het bootje naar
Oudeschild nogal wat opgewonden
burgers. Ze waren, behoudens een
kort verlof, meer dan drieënhalf jaar in
's konings wapenrok op mars
geweest. Dit was de afmars. Het
stormde hevig. Ze hadden veel te ver
tellen toen zij eindelijk thuiskwamen."
De afwisseling van de levendige
schrijfstijl van de historicus Kikkert
mot de indrukwekkende verslagen
van de schutter Kikkert maken
„Bericht van de 10 daagse veldtocht"
een zeer aantrekkelijk boek. Het werd
uitgegeven door uitgeversmaat
schappij Ad Donker te Rotterdam en
de prijs bedraagt 729,50.
(T'0.\V.'V tt «A <\V
*-■ i
Mr/.r
4 /x/ rfr. /-< TVf.. vJ.JZ'
/r
/S1
r/,..
7^7^
•cc
CcO-./f
r. ef
r/...S'ÏZ&r'
Eon stukje van het oorspronkelijke journaal van Johannes Ludovicus Kikkert, dat a/s basis
heeft gediend voor het samenstellen van het boekje over de tiendaagse veldtocht
De Texelse damclub kon het tegen de
dammers uit Enkhuizen niet bolwerken.
Alleen C. Vinke kon een overwinning
behalen. De overige partijen eindigden
in een puntendeling of verlies voor
Texel.
R. Brouwer sneuvelde als eerste op
een combinatie van problemist Vuur-
boom. H. van de Wetering verloor door
een opsluiting van zijn lange vleugel,
wat hem een schijf en de partij kostte. J.
Hooijberg kon het niet bolwerken door
het geraffineerd uitspelen door N. de
Boer van een hekstelling, P. Bakeiaar
ging ten onder na slordig schijfverlies.
Fr. Kuiper en J. van Heerwaarden deel
den knap de punten en voor M. Vittali
had er wellicht toch winst ingezeten.
Enkhuizen - Texel
C. Westerveld - P. Bakeiaar 2—0
N. de Boer - J. Hooijberg 2—0
JP. de Boer - Jvan Heen/vaarden 1 1
P. Singer - M. Vittali 1 1
D. Vuurboom - R. Brouwer 2—0
C.J. Plat- C. Vinke 0-2
B. Fase - H. v.d. Wetering 2—0
Chr. de Jong - Fr. Kuiper 1 1
Totale stand 11 5
Op de clubavond combineerde C.
Vinke zichzelf van het bord. L. van
Kooten benutte een slordigheid van wit.
Van twee schijven achterstand sloeg de
partij haast volledig in zijn voordeel om.
J. van Heerwaarden moest lang werken
om Fr. Kuiper te pakken.
Uitslagen:
J. v. Heerwaarden - Fr. Kuiper 2—0
J. Hooijberg - C. Vinke 2—0
P. Bakeiaar - L. van Kooten 1 1
P. Bakelar - C. Vinke 2—0
J. Hooijberg - Fr. Kuiper 2—0
L. van Kooten - J. v. Heerwaarden 0—2
Evenals de voorgaande jaren is tafel
tennisvereniging Tetak van plan om op
zondag 30 november a.s. voor de derde
opeenvolgende keer een tafeltennis
toernooi voor senioren te organiseren.
Dit tournooi is toegankelijk voor Texe
laars vanaf 17 jaar.
Hopelijk is dit jaar de belangstelling
voor dit tournooi even groot als dat bij
het lagere scholen tournooi. Daar waren
maar liefst 61 inschrijvingen. Het is de
bedoeling alle deelnemers(sters) in pou
les in te delen. D.m.v. het poule-afval-
systeem zal worden uitgemaakt wie zich
uiteindelijk Texels kampioen(e) 1980
mag noemen. Bij voldoende belangstel
ling zal er een apart dames- en heren-
kampioenschap worden gespeeld. Er
zullen evenals de voorgaande jaren
fraaie prijzen beschikbaar worden ge
steld, waaronder voor zowel de dames
als de heren een wisselbeker. Vorig jaar
kwamen deze resp. in het bezit van
Ruud Koorn-Neuhoff en Hans de Beer.
De wedstrijden beginnen 's morgens om
10.00 uur en zullen ongeveer om 17.00
uur zijn beëindigd. Dit laatste is uiter
aard sterk afhankelijk van het aantal
inschrijvingen.
Het inschrijfgeld is gelijk gebleven met
dat van vorig jaar nl. 73,50 per persoon.
Er kan worden ingeschreven op trai
ningsavonden van Tetak. Deze zijn op
maandag van 19.30-21.30 uur en op
vrijdag van 21.00-22.30 uur in sporthal
De Ferreverte Den Burg. In De Ferrever
(kantine) hangt een inschrijfformulier,
waarop u zich kunt inschrijven. Inschrij
ving kan alleen schriftelijk geschieden.
Het inschrijfgeld moet meteen bij in
schrijving worden voldaan. Om de hele
organisatie tijdig in kannen en kruiken te
hebben, wordt belangstellenden aange
raden zich op te geven vóór vrijdag 21
november a.s. in De Ferrever. Dit ook
om evt. teleurstellingen te voorkomen,
want in de sporthal De Ferrever is het
aantal inschrijvingen beperkt wegens de
beschikbare ruimte. Voor verdere in
lichtingen kunnen geïnteresseerden zich
wenden tot M. Hagedoorn, Schoorwal
27, Den Burg, tel. 02220-3556 na 18.00
uur.
Vrijdagavond 31 oktober is de eerste
ronde gespeeld om het Kampioenschap
van Texel. Door de vele deelnemers (er
waren 45 koppels aanwezig) is zoals
altijd weer fel maar sportief om de
prijzen gestreden. Winnaars op deze
avond werden J. Post en L. Eelman,
deze laatste voor insiders beter bekend
als Tante Lies. Zij scoorden 7408 pun
ten. Goede tweede werden P. Keijser en
J. Brouwer die 7008 punten lieten note
ren. Het koppel P. Hartog - C. Dros die
twee jaar geleden kampioen werden,
deden het nu ook weer prima door met
6991 punten de derde plaats te bezet
ten.
Uitslagen eerste avond:
Resp. punten, Marsen.
L. Eelman-J. Post 7408
J. Brouwer-P. Keijser 7005
P. Hartog-C. Dros 6991
G. Douma-P. Kooiman 6871
B. Keijser-K. v.d. Veen 6773
Th. Witte-J. Witte 6749
G. Veeger-M. Veeger 6667
R. Festen P. v.d. Molen 6611
Fr. Veeger-G. Witte 6503
F. v.d. Gracht-G. Caspers 6500
Winter -Van Beek 6499
A. Dijker-N. Koomen 6434
J. Witte-W. Witte 6419
Echtp. L. Of rein 6374
A v. Heerwaarden-J. Keijser 6362
J. Zijm-M. v.d. Wetering
W. Wiering-J. Vonk
6338
6330
Dinsdag 4 november
De begrotingsvergadering van de
gemeenteraad wordt aanvang 19.30 uur
voortgezet.
Woensdag 5 november:
In de schouwburg van Den Helder
wordt de opera Tosca opgevoerd. Na
afloop vaart een extra boot terug naar
Texel. Zie verder het bericht elders in
deze krant.
Donderdag 6 november
In De Schakel houdt de heer M. van
Hoogstraten een lezing over windmo
lens voor het Nutsdepartement Texel;
20.00 uur. Niet-leden betalen 72,—
entree, (zie verder het bericht elders in
deze krant).
De groep „Welzijnscommissie"
vergadert om 16.30 uur in het zaaltje
van „Starkenburgh", Thijsselaan 20.
VASTE DATA
De Speel-O-theek in het Groene Kruis-
gebouw is geopend: maandagmiddag
van 3 - 5 uur en vrijdagmiddag van 3 -
5 uur.
