De agressieve iepeziekte
„De man,
die niemand werd
LAND
BOUW
Concert Theodora
Geraets ten bate
van Maartenhuis
Oud papier-actie
Feestavond van
Waddenruiters
Goede opbrengst
verkoping
Film in Vrouwenhuis
Mechanisatie op de
landbouwbedrijven
/RIJDAG 7 NOVEMBER 1980
TEXELSE COURANT
PAGINA 13
De afgelopen week las ik in de krant over een aktiegroep van boeren
n Zuidholland. Deze groep dreigt bomen in de provincie om te zagen
ils de boeren niet meer zonder vergunning sloten mogen dempen of
lun land verharden met bouw- en sloopafval. Volgens de woord-
ioerder gaat het in de eerste plaats om bomen van de provincie, die
angs de wegen staan. ,,U begrijpt wel, onze eigen bomen zijn de
aatste die we omzagen!", zo vertelde hij.
Als ik zo'n bericht lees, is me wel duidelijk dat deze boeren de
)omen in hun eigen omgeving niet graag willen missen. Zo zal het wel
net iedereen zijn. Jammer genoeg lopen veel bomen op Texel ernstig
jevaar te verdwijnen.
«p»>»
Reageren op deze rubriek kan bij Jaap
van Groenigen, telefoon (022201 3562,
Adriaan Dijksen, telefoon (02228) 676 of
bij het Natuurrecreatiecentrum, telefoon
'02228)741
In het begin van de zeventiger jaren
(eden zich in Europa de eerste gevallen
on de 'agressieve iepenziekte' voor.
ien schimmel is er de oorzaak van. Een
Jein kevertje - de iepespintkever -
irengt het over. In onze buurlanden
leeft de ziekte enorme schade aange-
icht. Vorig jaar zag ik in Engeland de
jevolgen: een spookachtig landschap
rol dode iepen.
„Toen de ziekte zich in 1976 ook in
ons land voordeed, besloot men hande
lend op te treden. Er bestaat sinds die
tijd in Nederland een speciale wet het
'lepebesluit'. In deze wet staat onder
meer dat de eigenaar verplicht is zieke of
dode iepen op te ruimen. Op deze
manier probeert men het besmetten van
gezonde bomen zoveel mogelijk tegen
te gaan. In de praktijk hoeft de eigenaar
Ie afgelopen vijf jaren werden veel Iepen het slachtoffer van de iepenziekte. Onlangs ver
dween om deze reden deze boom uit het straatbeeld van Oosterend. De gevolgen van de
igkte zijn bijzonder ernstig, want de iep is een boomsoort die het op ons winderige eiland
rit.stokend doet
FEUILLETON
2. "U gelooft dus ook in succes"steldt
vast.
'Mijn geloof is een ervaringsfeit" zei hij
i ze lachte.
'Mooi gezegd. Ik vroeg trouwens niet,
stelde vast. U bent het type. Niet van
e man die geluk heeft gehad".
'geluk is ook een kwaliteit, heeft
lapoleon eens gezegd. Geluk moet
ien hebben, maar men moet het
erkennen als het er aan kont en het
rijpen voor het voorbij is".
.Want het is ongeloofelijk snel ter
sen" lachte Sue.
Hij zorgde er voor dat haar glas
pnieuw gevuld werd en gaf haar vuur
Por haar sigaret. Ze vertelde dat ze in
onden was 'voor zaken'. Net als hij. Ze
r'st, al pratend, een sfeer van intimiteit
scheppen - beiden vreemdelingen hier
beiden Hollanders, nietwaar? - die het
esprek buitengewoon vergemakkelijk
en Gerard vond het niet te vrijmoedig,
sar voor te stellen, de volgende avond
'et hem te gaan dineren. Ze maakte
door TOM LODEWIJK.
geen van de conventionele bezwaren,
maar klapte verrukt in de handen. "Dat
doen we" zei ze en ze spraken af dat hij
haar aan haar hotel zou komen afhalen.
Net bijtijds, want opeens werd door een
tweetal oudere dames beslag op Sue
gelegd.
"Het bloedt kruipt waar het niet kan
gaan" zei een grijzende heer die naast
Gerard stond "het Hollandse bloed
bedoel ik, want mrs van Zuylen is toch
ook van Hollandse afkomst?"
"Dat heeft ze me tenminste verteld"
zei Gerard "en we zijn van plan elkaar
morgenavond wederzijds voor te lichten
over Hollanders hier en Hollanders
daar."
"U zult u niet vervelen" zei de ander
Sue van Zuylen is een in vele opzichten
een interessante vrouw".
De toon waarop het gezegd werd, gaf
Gerard vrijmoedigheid te vragen "Kent
u haar? Ik had haar nog nooit gezien en
eerlijk gezegd, nog nooit van haar
gehoord".
"Dat laatste is alleen te verklaren uit
het feit dat u hier niet woont" lachte de
man die zich inmiddels voorstelde als Sir
Edward Landseer. "Sue van Zuylen is
een voor onze begrippen rijke Ameri
kaanse weduwe, al behoort ze niet tot
de allergrootsten, de Rockefellers enzo.
Zij zelf heeft geen druppel Hollands
bloed in de aderen, haar man was een
van Zuylen. Zat in tabak, sigaretten en
de duurdere rookmelanges. Zo op het
peil van Dunhill. Het is een charmante
vrouw maar een zeer scherpe zaken
vrouw. Ze heeft een scherp verstand,
veel mensenkennis. U moogt het als een
compliment beschouwen, Mr. de Rhee-
de, dat ze uw invitatie zo zonder
aarzelen heeft aanvaard. Ik geloof niet
dat ze puriteins is, maar wel kieskeurig
op haar gezelschap. En laat ik er u dit bij
zeggen: ze probeert er altijd beter van te
worden, al is het maar door nog weer
beter geinformeerd te raken dan ze al is.
Als ik haar goed ken, vindt ze u een man
die haar niet alleen een gezellige avond
zal bezorgen, maar haar ook het een en
ander kan vertellen over hoe de zaken
aan de overkant staan".
"Zulke vrouwen zijn er te weinig"
lachte Gerard.
"Ja" zei Sir Edward nadankend "maar
als je er mee getrouwd bent, heb je er
wel je handen vol aan. Dat hebben ten
minste twee andere Amerikaanse broers
ervaren, die ook de vreugden van een
huwelijk met Sue hebben gesmaakt,
maar er na enige tijd van af zagen. En
van Zuylen, die veel ouder was dan zij, is
misschien tijdig de weg van alle vlees
gegaan, tijdig genoeg voor Sue om op
haar leeftijd al erfgename te zijn van een
Kever vliegt naar ge
zonde iep en vree! de
bast weg m de oksels
van twijgen
(meestal 2 a 3-jarige)
De houtvaten raken
verstopt, hetgeen te zien
is aan een donkere
(bruinige) verkleuring.
3X werkelijke
grootte
van de bomen niet zelf in aktie te
komen. De Plantenziektekundige Dienst
(P.D.) organiseert het waarnemen van
de ziekte. Het Staatsbosbeheer ruimt de
bomen op om er zeker van te zijn dat dit
zo goed mogelijk gebeurt. Sinds het uit
breken van de ziekte controleert de P.D.
daarom regelmatig de iepen in ons land.
Op Texel had W. Trap uit Oosterend er
dit jaar in de periode van begin juni tot
eind september zelfs een volle dagtaak
aan!
„Overal waar iepen staan ben ik dit jaar
op z'n minst twee keer geweest om te
controleren of er geen zieke of dode
bomen stonden. Als dat het geval was
waarschuwde ik Staatsbosbeheer, die
een aannemer opdracht gaf de bomen
te rooien. Het gaat de mensen wel eens
aan het hart, maar in de praktijk blijkt
wel dat het de enige manier is om de
gezonde bomen te redden. De ziekte
grijpt enorm snel om zich heen, binnen
een maand kan een gezonde boom
morsdood zijn!"
Moeilijk uit te roeien
Het is enorm moeilijk hO.'kwaad uit te
roeien. Dat maakt het volgende verhaal
van Trap wel duidelijk. Ergens in de
buurt van Oosterend trof ik bij de eerste
controle enige aangetaste iepen aan.
Een paar dagen later rooide de aanne
mer ze. Toen ik enkele weken later weer
langs die plaats reed, zak ik tot mijn
schrik dat er weer iepen stonden. Bij
twee volgende controles was het het
zelfde liedje. De aannemer moest dus
binnen enkele maanden tot vier maal toe
iepen rooien op éég plaats!"
Dit jaar zijn er op Texel ongeveer 800
iepen omgezaagd. Als we bedenken dat
er alleen tijdens de ruilverkaveling al
meer dan 100.000 iepen zijn aangeplant,
lijkt dit aantal wel mee te vallen.
Jammer genoeg tast de-kiekte vaak
grote bomen aan. Het rooien ervan
heeft daarom meestal ingrijpende gevol
gen voor de omgeving. Soms is de
schade onherstelbaar. Bij de gemeente
doet men om deze reden veel moeite om
de iepen langs de Molenlaan bij De
Cocksdorp voor de ziekte te behoeden.
Het komende jaar wil men 727.500,—
uittrekken om deze bomen te injecteren
met een middel dat de oorzaak van het
kwaad - een schimmel - doodt. In 1979
en dit jaar gebeurde dit al eerder. Zo'n
kostbare methode kun je natuurlijk niet
overal toepassen. Bovendien is de kans
op behoud van de bomen niet zeker ook
niet als het behandelen ieder jaar plaats
vindt.
Verbranden
Tegenwoordig staat brandhout weer
flink in de belangstelling. Hoewel er
door het bestrijden van iepeziekte vrij
veel hout beschikbaar komt, gaat het
meeste naar een brandplaats in de buurt
van de vuurtoren. Door de stammen en
takken te verbranden zijn we er zeker
van dat de ziektekiemen in het hout
sterven.
Het 'iepebesluit' schenkt ook aan-
Larve
verpopt
lot kever
3X werkelijke
grootte
Larve
ontwikkelt
zich
Kever vliegt naar
kwijnende iepen om
eieren te leggen
Twijgen
sterven
at
Ziekte
verspreidt
zich verder,
over de
oom
lep sterft
Patroon van de
larvegangen
onder de bast
1/12 werkelijke grootte
Kever legt eieren in
•ander dood iepehout
Het leven van de
iepespintkever in
beeld
dacht aan het opslaan van dood iepe
hout. Het gebeurt namelijk vaak dat de
kevers hun eitjes in dit hout leggen. Om
deze reden mogen we het alleen bewa
ren van 1 oktober tot 1 april. Buiten
deze periode verspreiden de pas uitge
komen kevers zich en daarmee de ziekte
Om uitbreiden van de ziekte te voor
komen is het van groot belang dat de
eigenaars van brandhout er op letten dat
het iepehout opgestookt is voor 1 aprilt
Er bestaat nog een manier om het
gevaar van ziekte te voorkomen. Daar
voor is het nodig dat de eigenaar het
hout schilt. Uit eigen ervaring weet ik
echter, dat het vooral bij dunnere
stammen een enorm karwei is.
Perevuur
Behalve iepeziekte komt op Texel ook
nog steeds perevuur voor. Tegenwoor
dig heet deze ziekte 'bacterievuur'. In
het verleden zijn er op ons eiland enorm
veel meidoornstruiken gerooid die aan
deze ziekte leden. Op die manier hoopte
rïlen-tnjVoorbeeld 1e vöorkömén dat er
problemen op fruitbedrijven ontston
den. Bacterievuur kan namelijk ook
appel en perebomen aantasten. De
forse aanpak van deze ziekte in het
verleden heeft hier nogal eens kwaad
bloed gezet. Later bleek, dat het met het
gevaar voor ons landschap en de
fruitbedrijven in de praktijk wel meevalt.
Om deze reden is de aanpak tegen
woordig minder ingrijpend. Alleen bin
nen een straal van 500 meter rond
fruitbedrijven ruimt men besmette bo
men en struiken op. Dit jaat zijn er om
deze reden 75 meidoorns omgezaagd en
verband. Er zijn mensen die vinden dat
we maar beter kunnen stoppen met het
bestrijden van iepeziekte. Het kost veel
en de ziekte is ondanks het bestrijden
beslist niet verdwenen. Het ziet er naar
uit, dat we de ziekte nooit kunnen uit
bannen. Maar één ding is wel zeker: als
we niets doen zijn de gevolgen voor het
landschap rampzalig. Dat blijkt wel in
onze buurlanden waar men de ziekte
ongestoord laat voortwoekeren. Vooral
op ons eiland met z'n klimaat waar maar
weinig boomsoorten gedijen, zal het
onherstelbare gevolgen hebben!
fortuin".
"Dan is ze in ieder geval geen for
tuinjaagster" s'telde Gerard lachend
vast.
"Heeft een mens wel ooit genoeg?"
vroeg Sir Edward en even kreeg Gerard
een onbehaaglijk gevoel. Het was maar
een onpersoonlijke, algemene opmer
king, maar wat hem betrof, precies in
de roos.
In ieder geval - de avond van morgen
beloofde gezellig te worden en mis
schien meer....
Gerard de Rheede prikte als een
automaat met z'n plastic vorkje in de
lekkere hapjes, die de stewardess op het
in vakjes verdeelde lunch-blad hem had
voorgeschoven. Hij keek niet uit het
kleine vliegtuigraam, dat trouwens al
leen uitzicht bood op een mijlenver
uitgestrekte wattendeken, beschenen
door een stralende zon, die daar bene
den helemaal verstek liet gaan.
Zijn gedachten waren bij Sue van
Zuylen.
Dat was nog eens een vrouw, dacht hij
en hij werd onrustig bij de herinnering.
Ook in de jaren van zijn huwelijk, toen
het nieuwtje een beetje van Vvonne af
was, had hij meermalen een slippertje
gemaakt, zoals hij dat vroeger deed.
Niet meer dan een avontuurtje, soms
alleen maar om er zichzelf van te over
tuigen dat hij bij de vrouwtjes, zoals hij
zei, nog altijd wat kon klaarmaken. Voor
een knappe man (dat was hij ongetwij
feld) nog maar nauwelijks van middel
bare leeftijd en met genoeg geld, die als
hij wilde heel charmant kon zijn, was dat
Hierboven staat het ontstaan en
verloop van iepeziekte afgebeeld De
iepespintkever die de ziekte overbrengt
zoekt kwijnende of pas dode iepen voor
de voortplanting. Ook de stam en
takken van pas omgezaagde, gezonde
bomen zijn goed bruikbaar. Als de jonge
kevers uitvliegen trekken ze naar de
toppen van gezonde jonge iepen en
vreten van de bast in de oksel van jonge
twijgen. Daarbij komt in de wonden een
schimmel waarmee de kevers gewoon
lijk zijn besmet. Deze schimmel veroor
zaakt de agressieve iepeziekte. De Ka
nalen waardoor de boom water en
voedsel krijgt raken erdoor verstopt.
Eerst sterft de top van de boom en later
de rest. Het nare is dat zo'n stervende
boom weer geschikt is als broedplaats
voor kevers en zo is de cirkel gesloten.
Scouting Texel haalt zaterdag oud
papier op aan het Schilderend, de
Julianastraat en de Emmalaan. Men
wordt verzocht het papier 's ochtends
gebundeld aan de kant van de weg te
zetten.
De landelijke rijvereniging De
Waddenruiters en de Kloppertjes
houden zaterdag 8 november de
jaarlijkse feestavond.
Het feest wordt gehouden in Hotel
Tatenhove. Donateurs, oud-leden en
leden zijn welkom. De toegang is
gratis, aanvang 20.00 uur.
De verkoping, die de Gereformeerde
Vrouwenvereniging zaterdag in
Oosterend heeft gehouden, heeft totaal
71500,— opgebracht. De baten zijn
voor de Rudolf Stichting in Barneveld,
een opvangcentrum voor uit huis ge
plaatste kinderen. Van enkele loten zijn
de prijzen nog niet opgehaald. Het zijn
de loten Groen 601 (prijs: een planten
bak), groen 604 (beer), rose 353 (pop
penwieg). De prijzen kunnen afgehaald
worden bij mevrouw M. Visser, Anker
straat 15, Oosterend, tel. (02223) 641.
In het Vrouwenhuis draait maandag
de film „Die beste Jahre". Vier vrou
wen en vier mannen praten over huis
houdelijk werk en erkenning, harmonie
en offers, waardering en rolomkering,
vrouw en beroep, schuldgevoelens,
kind en echtgenoot, vrouwen en maat
schappij. De gesprekken vonden
plaats tijdens vijf verschillende bijeen
komsten. De film werd in 1974 ge
maakt, maar wordt door het Vrouwen
huis nog steeds actueel geacht. De
aanvang is om half negen en de
toegang, zoals gebruikelijk, alleen voor
vrouwen.
Het concert dat zaterdagavond in
Hotel Prinses Juliana in De Koog wordt
gegeven door Theodora Geraets (viool)
en Martijn van den Hoek (piano) is ten
bate van de Camp-Hill werkgemeen
schap Texel, de huidige bewoners van
het Maartenhuis. De violiste wil op deze
wijze een bijdrage leveren aan het werk
in het Maartenhuis.
De musici hebben van een uitkoop
som afgezien en dit bedrag aan de
Camp-Hill werkgemeenschap Texel ter
beschikking gesteld. De vestiging in het
Maartenhuis is zoals bekend een depen
dance van de hoofdvestiging in Zeist.
Het is een heilpedagogisch instituut
waarin pupillen met uiteenlopende han
dicaps worden verzorgd. De Texelse
dependance fungeert als een kleine leef
en werkgemeenschap voor mensen van
18 jaar en ouder. Het Maartenhuis fun
geert daarnaast als vakantieverblijf voor
jongere kinderen.
Het concert omvat sonates van Haen-
del en Beethoven en werken van Saint-
Sains en Chausson. Kaarten zijn ver
krijgbaar op het bureau culturele zaken
en zolang de voorraad strekt aan de zaal
voor de prijs van 77,50. (CJP en pas 65
75,-).
ook zo'n kunst niet.
Bij Sue was het anders.
Ze had indruk op hem gemaakt, omdat
hij haar in geen enkel opzicht als zijn
mindere kon beschouwen. Van zaken
wist ze alles af, daarover kon je met haar
praten als met een man. Maar daarbij
was ze op en top vrouw, een vrouw
waarvoor een man doorlopend zijn best
moest doen. Ze was een veelbegeerde
partij, mannen omzwermden haar, was
het niet om haar mooie ogen dan om
haar miljoenen en misschien wel van
wege allebei. Wanneer Sue van Zuylen
één bepaalde man haar bijzondere op
merkzaamheid bewees, gaf dat zo'n
man een idee van uitverkoren-zijn, en
dat bepaalde zijn houding. Zelfs de
houding van Gerard de Rheede.
Eens in zijn jonge jaren, had hij enkele
regels gelezen van een arbeidersstrijd
lied. De laatste regel was 'Begeerte
heeft ons aangeraakt' en die regel had
hij niet vergeten. Ook hem had de
begeerte aangeraakt, de begeerte naar
een leven, een bestaan in de kringen
waar men te leven wist, waar men leven
kon omdat men over alles beschikte wat
dat leven veraangenamen kon. Hij was,
had hij met voldoening vastgesteld, een
goed eind op weg, mede dankzij z'n
huwelijk met Yvonne. Zijn teleurstelling
in dit huwelijk was geweest, dat hij er
niet voor had behoeven te vechten.
Yvonne was van het begin af 'weg' van
hem geweest, ook al had ze aanvanke
lijk een 'moeilijk te krijgen' houding aan
genomen. Toen hij eenmaal met haar
getrouwd was, was het pleit beslecht,
hij had zijn doel bereikt en dat was ont-
De heer J. J. Kruizenga, specialist
landbouwwerktuigen en arbeid, spreekt
maandagavond 10 november om 8 uur
in hotel 'De Pelikaan', De Koog over:
„Is er op de machinekosten te bespa
ren op de landbouwbedrijven". De
laatste jaren zijn de bewerkingskosten
op de landbouwbedrijven aanzienlijk
gestegen. De bewerkingskosten be
staan uit berekend en betaald loon,
loonwerk en werktuigkosten. Naast een
stijging van de kosten van loon en loon-
werkkosten zijn vooral de machinekos
ten op de landbouwbedrijven sterk ge
stegen. Met name de akkerbouwbedrij
ven hebben hiermee te maken hoewel
de veehouders er ook niet voor ge
spaard zijn gebleven. De heer Kruizenga
zal ingaan op de mogelijkheden van be
sparing op machinekosten zoals die in
de praktijk haalbaar zijn. Ook de be
sparing van brandstof voor de land
bouwmachines zal besproken worden.
moedigend voor een man, die nimmer
tevreden was, een man die was aange
raakt door de begeerte, die altijd iets
moest hebben om nog verder te stre
ven, nog meer te bereiken, nog hoger te
klimmen.
De ontmoeting met Sue van Zuylen
had hem met een schok doen beseffen,
dat hij tot nog toe de zaken te eenzijdig
gezien had - de zaken. Hij had zijn
plannen om straks helemaal heer en
meester te zijn in het bedrijf en vanuit
die positie verder te manoeuvreren. Wat
kon hij zo bereiken? Hetzelfde als wijlen
zijn schoonvader, in allerlei potjes een
vinger, algemeen geacht, een ridderor
de en verder? Had de oude heer Lazare
echt geleefd
En nu, bedacht Gerard, terwijl hij
bedachtzaam dronk van zijn jus d'oran
ge-uit-blik, had zijn streven een nieuwe
dimensie gekregen. Het ging nu niet
meer om cijfers, speculaties, koersen,
beursmanoeuvres. Het ging om een
vrouw, die door geen glans meer kon
worden verblind en die niemand nodig
had. Die op een gans andere manier
moest worden gewonnen. Voor wie je
niet alleen een zakenman, maar bovenal
man moest zijn, zonder dat je enige
zekerheid had, dat je bij haar je doel
bereiken zou, omdat cijfers en zelfs
feiten niets uitmaakten.
(wordt vervolgd)
