i
Programma welzijnsdag
JA-
Rinkelaar gestrand
maar de loodsen
vechten door....
Reddingen langs Texels kust
B.N.G.-projekt
F
n
VERVOLG VAN PAG.l
Prijzen voor
Franse hangoren
'V i i
-1- a
Snelheidscontrole
Periodetoernooi
vrijwel beslist
mmm
rUDAG 30 JANUARI 1981
TEXELSE COURANT
PAGINA 5
bleek dat weer eens bij het mislukken van
de aanbesteding van de dorpshuis
verbouwing. Texels grootste aannemer
Drijver is nu begonnen met actie om
dergelijke verhalen te ontzenuwen. „Tot
dusver reageerden we liever niet op
zulke verhalen. Je trapt al gauw mensen
tegen de schenen waarmee je later toch
weer zaken wilt doen. Maar nu wordt het
toch echt te gek. Collega's van ons met
een uitstekende reputatie worden als
gevolg van uitlatingen in commissie- en
raadsvergaderingen te schande gezet.
Wie het handigste kletst wordt het minst
verdacht. Wat onsookgegriefd heeft was
de bewering dat het overschrijden van de
raming bij de bouw min of meer traditie is.
Dat is gewoon niet waar. Als een goede
architect met een goede aannemer
f samenwerkt, gebeurt dat niet" aldus
ff firmant Jaap Drijver. Hij zegt het heel
merkwaardig te vinden dat het Bouw
fonds de prijs van Drijver veel te hoog
vond, maar nergens de overlegde be
rekeningen heeft willen aanvechten door
het tonen van een tegenbegroting. „De
begroting was helemaal volgens de
normen van de proefbegroting, waarmee
het Bouwfonds wèl vrede had. Laat hen
maar vertellen wat we verkeerd hebben
gedaan. Maar dat gebeurt niet en wij
hebben dan ook een sterk vermoeden dat
7 het Bouwfonds het woningproject aan de
r Beatrixlaan helemaal niet zelf heeft
i begroot maar gewoon is uitgegaan van
een prijs waarmee zij dit project financieel
18 rond kan krijgen en dietevensvoldoetaan
jj de overheidsnormen voor de A-premie.
jI Maar dat is bij een betrekkelijk klein
t\ project bij zoveel variatie uitgesloten. Dat
3 kan alleen in een veel grotere bouw-
stroom of bij woningen die praktisch
allemaal hetzelfde zijn. Maar door dat
vooroordeel jegens aannemers wordt
toch beweerd dat Texelse aannemers
veel te duur zijn, met het gevolg dat men
ons voor grotere woningbouwprojecten
niet eens meer vréégt". Drijver hoopt
binnenkort te bewijzen dat hij in staat is
koopwoningen te bouwen die zo goed-
)r^ koop zijn dat ze voor de premie in aan
merking komen. Hij heeft het Archi
tectenbureau Alkema uit De Koog in
nauwoverlegeen dergelijk huis laten ont
werpen. Het wordt een woning van ruim
300 m3. Ze voldoen ruimschoots aan de
tegenwoordige eisen en de garantie
wordt gegeven dat ze geen cent duurder
zullen uitvallen dan het bedrag waarvoor
ze in het begin worden aangeboden. De
belangrijkste onderdelen van de woning
worden in ter plaatse te gieten beton
uitgevoerd, een bouwsysteem dat op
Texel nog niet eerder is toegepast.
Tussen wanden e.d. zullen als prefab
elementen worden gemaakt. Drijver
hoopt deze huizen te kunnen verwezen
lijken op een van de spaarzame direct
beschikbare bouwterreinen. Van buiten
zien de huizen er niet erg fraai of origineel
uit. het is allemaal strak, recht en een
voudig. Volgens Drijver is het op een
andere manier tegenwoordig niet meer
mogelijk voor die prijs. Erg winstgevend
zullen kleine aantallen van dergelijke
woningen niet zijn, maar voor Drijverzit er
muziek in alsde eerste huizen in de smaak
vallen en hij de gelegenheid krijgt er een
groot aantal van neer te zetten in het
Marsplan. Op de koopwoningen kan dan
voldoende winst worden gemaakt om
tevens een aantal woningwetwoningen
(van hetzelfde type maar alleen minder
luxe uitgevoerdl te bouwen. Alkema en
Drijver hebben pogingen gedaan om de
woningbouwvereniging ertoe te brengen
op basis van een dergelijke formule met
hen in zee te gaan. Dinsdagavond liet het
bestuur echter toch zijn keus vallen op
een ontwerp van een overkantse in
woningbouw ervaren architect, mede
omdat de contacten daarmee al vrij ver
waren gevorderd.
De Texelse fokkers van Franse
hangoren kwamen goed voor de dag
op een Bondstentoonstelling in 's-
Hertogenbosch. Er werden 5500
konijnen ingezonden in alle erkende
rassen.
Bi] de Franse hangoren behaalde M.
Verseput met zijn ijzergrauwe voedster
het certificaat zeer goed. Hij behaalde
in de categorie witte voedster een
derde en tweede prijs. Jeroen Hm wist
in de categorie jonge witte rammen ook
een tweede en derde prijs te halen met
twee keer het certificaat zeer goed. M.
Verseput kreeg het predikaat goed voor
een jonge witte ram eigen fok.
Het totale programma van de algehele
manifestatie 'Welzijn, waar gaat het
om?' van aanstaande zaterdag in het
kader van de uitreiking van de erepen
ning de 'Dubbele von Sion'.
Openingstijden zaal: 09.45 - 12.30
uur, 13.15 - 18.00 uur. 19.45 uur (voor
genodigden).
Expositie stand no. en Vereniging:
1 en 2. Openbare bibliotheek.
3. Nederlandse Jeugbond voor Natuur
studie.
4. Texelse Ver. voor Weer- en Sterren
kunde.
5 en 6. Gezamenlijke Watersportver
enigingen.
7 en 8. Creativiteitskommissie.
9 en 10. Meersportenvereniging Texel.
11. Groene Kruis Texel.
12. Texelse Muziekschool.
13. Zwemclub ZPC TX '71.
14. Texel Concertimento.
15. Gezamenlijke Standsorganisaties en
Bloembollenkuituur.
16. Vormings- en Ontwikkelingswerk
voor Volwassenen.
17. Stichting Maatschappelijk werk in
de kop van Noordholland.
18. Kantklossen R. T. van der Werf-de
Meijere.
19. Speel-o-theek Texel.
20 en 21. Wielervereniging Texel.
22. Scouting Texel.
23 en 24. Sectie Dorps- en Dorpshuis
werk.
Aanvangstijd:. Film-, video-, diazaal.
10.30 uur. Texelse Ver. voor Weer- en
Sterrenkunde, zaal 1.
Welzijnsstichting Texel, zaal 2.
11.30 uur:
Stichting Maatschappelijk Werk in de
kop van Noordholland, zaal 1.
Welzijnsstichting Texel, zaal 2.
13.30 uur:
Meersportenvereniging Texel, zaal 1.-
Welzijnsstichting Texel, zaal 2.
14.30 uur:
Sectie Dorps- en Dorpshuiswerk, zaal 1.
Welzijnsstichting Texel, zaal 2.
15.30 uur:
Texelse Ver.voor Weer- en Sterren
kunde, zaal 1.
Welzijnsstichting Texel, zaal 2.
16.30 uur:
Scouting Texel, zaal 1.
Welzijnsstichting Texel, zaal 2.
17.30 uur:
Commissie Bouwdorp/Bouwkamp, zaal
1.
Welzijnsstichting Texel, zaal 2.
21.00 uur:
Sectie Dorps- en Dorpshuiswerk., zaal
1.
Welzijnsstichting Texel, zaal 2.
Aanvangstijd:,
vloer.
Toneel-Demonstratie-
09.45 u. Rommeltjeskapel Excelsior.
10.00 u. Opening Manifestatie.
10.05 u. Rommeltjeskapel Excelsior.
10.15 u. Texelse Muziekschool.
11.00 u. Musica Texla.
't
12.00 u. Badmintonclub Texel.
12.15 u. Rock a Roll Band Quadrangle.
13.15 u. Boerenkapel K. T. F.
14.00 u. Boerenkapel K. T. F.
14.15 u. Volksdansgroep Texel.
15.00 u. Muziekschool texel.
16.00 u. Scouting Texel.
16.19 u. Spectacle Jazzband.
17.00 u. Afdeling Gymnastiek M.S.T.
17.15 u. The N.E.W. pop-formatie.
20.00 u. Dansgroep Oude Dansen.
20.15 u. The Mess popgroep.
20.30 u. Afdeling Gymnastiek M.S.T.
20.40 u. Texelse Muziekschool.
20.55 u. Afdeling Gymnastiek M.S.T.
21.00 u. Monkey Revival.
21.30 u. Gezamenlijke Toneelvereni
gingen.
22.00 u. Afdeling Karate M.S.T.
22.10 u. Margaretha Sinclairband.
22.20 u. Dansorkest Texelse Muziek
school.
22.35 u. Uitreiking 'Dubbele von Sion'.
22.50 u. Dansen o.l.v. Dansorkerst
Texelse Muziekschool.
-r> -L
X
l L L_i
GARDEROBE
r
stand
7
FIlH-, VIDEO-, DIAZAAL
BEHONSTRATIEVLOER
16
17
18
FILM-, VIDEO-, DIAZAAL
Een overzicht ven tie sporthal met links en rechts de expositieruimten en in het midden de
demonstratiev/oer en het podium.
Gedurende een snelheidscontrole die
dinsdag op de Pontweg werd gehou
den, werd door de politie twee overtre
dingen geconstateerd Ter plaatse mag
slechts 70 worden gereden. De ernstig
ste overtreder reed echter 104.
Schaken:
Alleen als G. van Es zijn verloren
stelling in zijn afgebroken schaakpartij
tegen J. Dros zou winnen, kan hij het
periodekampioenschap nog op zijn
naam brengen.
J. Dros hield namelijk zijn partij tegen
J. Rommetsop remise, terwijl hij tevens
profiteerde van een blunder van P.
Bergman, die meteen na de hervatting
een ernstige misgreep beging. Dit kostte
hem de partij. Door deze gang van
zaken is de periodetitel vrijwel zeker
voor Jaap Dros. De degradatieplaatsen
in de hoofdgroep zijn voor H. Elzinga en
M. Witte die beiden net iets te kort
schoten. Terpstra werkte zich boven de
degradatielijn uit door een verloren
stelling tegen H. Elzinga alsnog te
winnen. In de B-groep domineert het
viertal W. Hoekman, A. Bakker, F. van
Lare en E. de Visser. Volgende week zal
omde twee promotieplaatsen gestreden
worden.
Uitslagen A-groep:
A. Terpstra-P. Bergman 0 1
M. Witte-M. Vittali 0—1
G. van Es-M. Witte V4 V>
H. Elzinga-A. Terpstra 0— 1
J. Rommets-J. Dros '7 Vt
P. Bergman-J. Dros 0 1
J. Rommets-H. Elzinga 1—0
A. Terpstra-M. Witte 0—1
Uitslagen B-groep:
F. van Tatenhoven-F. van Lare 0—1
C. Witte-E. de Visser 0 1
G. Mossel-J. van Heerwaarden 1 —0
A. Bakker-M. Bremer 1—0
W. Pranger-P. Cornelisse 1 —0
F van Lare-W. Pranger 1 —07
C. Witte-J. van Heerwaarden 0—1
F. van Tatenhoven-P. Cornelisse 1 —0
G. Mossel-A. Bakker 0—1
E. de Visser-W. Hoekman 0—1
W. Pranger-E. de Visser 0— 1
G. Mossel-F. van Lare 0 1
W. Hoekman-F. van Tatenhoven 0—1
M. Bremer-J. van Heerwaarden 1—0
iet
jd
Ook Texelse schepen verkeerden wel in nood. Halverwege de
vorige eeuw liepen niet alleen vissersschuiten en reddingsloepen
gevaar om door de golven verzwolgen te worden, ook Texelse
loodsboten lukten het niet altijd om de kolkende zee te trotseren. In
1853 werden de particuliere Texelse loodsdiensten opgeheven, zij
kwamen in handen van het rijk en werden overgeplaatst naar het vaste j
land. In Den Hoorn bleven nog vier particuliere diensten actief. In
1858 liep de Texelse loodsboot nr. 7 op de Noorderhaaks. Van Texel
werd gepoogd de loodsen te redden maar de schipbreukelingen
wisten op eigen kracht met een roeisloep door de branding te komen
en veilig de kust te bereiken. In een boekje van D. Dekker dat in 1875
is uitgegeven en voornamelijk een beschijving van de geschiedenis
van Den Helder bevat staat een zeer emotioneel verslag van de
stranding van deze loodsboot.
In bloemrijke taal wordt de strijd van
de loodsen uit Den Hoorn uit de doeken
gedaan. Een dergelijk verslag geeft ook
aan dat vooral de moed van de 'eigen'
mensen de aandacht kreeg. Bij stran
dingen van buitenlandse schepen wordt
de houding van die schipbreukelingen
veel minder of helemaal niet beschre
ven. Het boekje van Dekker maakt deel
uit van de verzameling strandings-
gegevens van Klaas Uitgeest uit De
Koog.
Zoals bekend heeft Texel een rijke
loodsgeschiedenis. In het begin van de
negentiende eeuw werd begonnen met
het onder rijkstoezicht plaatsen van de
particuliere loodsdiensten. Gebleken
was dat de loodsen door geringe finan
ciële middelen hun boten niet voldoende
konden onderhouden. Sommige lood
sen leefden naast hun loodswerk van de
bedelarij. In 1830 waren er op Texel nog
een vijftien particuliere loodsschuiten. In
Den Hoorn woonden een zeventig lood
sen. Enkele huizen in de Herenstraat
herinneren nog aan de roemruchte
tijden van dit dorp. De vier particuliere
diensten in Den Hoorn bleven onder
toezicht van een rijkscommissaris.
De loodsboten van die tijd waren
zogenaamde 'rinkelaars' Deze kleine
zeilboten voeren tot vlak bij het schip
dat binnen geloodst moest worden,
waarna een kleine roeisloep de loods
overbracht naar het schip. De rinkelaar
nr. 7 had als schipper C. Buis. Loodsen
waren J. F. Griek, J. Kok, W. J.
Duinker, A. Grimmel, P. C. Smit en A,
C. Abbebes. Op de nr. 7 waren ook
enkele leerling-loodsen aan boord: L.
Smit en C. Kruk en matroos R. J. Ran.
Plicht
In de morgen van 7 oktober 1858
stond een zware storm, maar toch
moesten Buis en zijn mannen er op uit
om een schip het Marsdiep binnen te
loodsen. De windrichting was namelijk
gunstig voor schepen op de Noordzee
om binnen te zeilen. Dat betekende
echter voor de rinkelaar dat de wind on
gunstig was. Maar plicht was plicht en
de loodsen vertrokken spoedig. De
zeilen werden dubbel gereefd en alle
mogelijke voorzorgsmaatregelen wer
den genomen om veilig bij de kust weg
te laveren. D. Dekker omschreef het zo:
„Verplaatsen wij ons in verbeelding op
den dijk, om het loodsvaartuig zoo ver 't
gezicht reikt, te zien uitvaren. Wat staat
de zee ontzettend hol, en wat worstelt
het scheepje tegen de golven, 't Is een
ijselijk schouwspel". Toendertijd werd
door de bevolking bij een dergelijk
noodweer nog wel eens verontwaardigd
gereageerd als een loods uitvoer. Maar
een dergelijke daad werd nu eenmaal tot
de plichten van een loods gerekend en
anders was de commissaris van het
loodswezen er wel om de schippers van
de rinkelaars daarop te wijzen. Reden:
Rederijen en verzekeringsmaatschap
pijen konden het loodswezen verwijten
maken als een schip met een kostbare
lading zo vlak voor de kust strandde of
verging. Juist met noodweer zijn lood
sen op zee het meest noodzakelijk was
hun motto.
Westgat
Na overleg besluiten schipper Buis en
zijn bemanning via het Westgat zee te
kiezen. Ervaringen met de rinkelaar
hadden geleerd dat storm op volle zee
meestal meeviel, want daar was het
scheepje juist op gebouwd. De nr. 7
laveerde het Westgat voor een groot
deel door zonder daarbij veel moeilijk
heden tegen te komen. Men moest nog
enkele slagen maken om voorbij de
Haaks te komen, maar een hevige
windvlaag zorgde er voor dat het zeil bij
het 'door de wind gaan' (draaien) aan
flarden scheurt en enkele momenten
later wordt de loodsboot door een
enorme zeestroom op de Noorderhaaks
gezet.
Het is eb en de nr. 7 zit geheel aan de
grond. De bemanning begrijpt dat lan
ger verblijf op het schip niet mogelijk is
omdat de branding het schip snel zal
verwoesten. De enige mogelijkheid is zo
snel mogelijk met de sloep een veiliger
plaats te zoeken.
Zandbank
In allerijl wordt de sloep roeiklaar
gemaakt. De bemanning die uiteraard
alle gronden en zeegaten nauwkeurig
kent, besluit een zandbank te zoeken
waar het anker uitgegooid kan worden
en waar ze mogelijk in wat 'rustiger'
water kunnen wachten. Deze poging
lukt Na een aantal pogingen om door
de branding van de Haaks te komen,
vinden ze een bank die nagenoeg
'droog' is. Daar zijn ze tot de vloed
enkele uren veilig. Op Texel is het
inmiddels duidelijk geworden dat de
loodsboot gestrand moet zijn. En hoe
wel het hevig blijft stormen gaan twee
schepen erop uit om hulp te bieden. Het
is niet bekend om welke schepen en
welke bemanning het hier gaat. Na veel
moeite bereiken de scheoen de Haaks en
kunnen de gestrande rinkelaar zien
v„>7l,
JV".v
r l ■;-; .7
- j
Svft
liggen. Er is echter geen levend wezen
aan boord te bekennen en de beman
ningen zijn uiteraard niet op de hoogte
van de vlucht per sloep naar een
zandbank. Door de hoge Haaksbranding
worden door de redders ook geen veiliger
plaatsen waargenomen en de twee
schepen besluiten terug te keren. De
bemanning verkeert dan in de veronder
stelling dat alle opvarenden van de
rinkelaar verdronken zijn en komen met
die ongelukstijding terug in Den Hoorn.
Sein
De schipbreukelingen, die al enkele
uren bij de zandbank liggen, zien een
van de reddingsboten wel, maar kunnen
niets doen. „Zij weten dat geen sein,
als zij dit al hadden kunnen geven,
opgemerkt kon worden, 't Is hen be
kend dat al hadden ze ook stemmen als
bazuinen, hunne noodkreten door het
golfgeklots en het donderend geluid van
de branding zal overstemd worden. Nu
is geene kans op redding meer. De vloed
zal opkomen en dan schiet er niet
anders over dan zich op den dood voor
te bereiden", zo schrijft Dekker in zijn
boek.
Moed
Schipper Buis begrijpt dat, nu de
reddingboot is teruggekeerd naar de
wal, er iets moet gebeuren. Hij spreekt
zijn mannen moed in en doet een voor
stel „Hoor, als wij hier blijven zijn we
reddeloos verloren dat is ieder uwer
bekend. Wanneer wij beproeven mid
den door de branding heen te sturen.
loopt onze boot groot gevaar om te
slaan, maar misschien lukt het ons om
door de branding heen te komen en dan
zijn we gered. Laten we door het ledig
hoozen van de boot en door verder
gepaste maatreglen ons tot dien ge
vaarvollen tocht voorbereiden." Zo ge
beurt het ook. Na korte tijd kiest de
roeisloep zee, richting branding Noor
derhaaks. Aanvankelijk lijkt het erop dat
deze poging onbegonnen werk is. Even
snel als de ploeg vooruit roeit, wordt de
sloep door de branding weer terug ge
worpen. De paniek breekt werkelijk uit
als één van de roeiers ook nog een roei
riem kwijt raakt. Het verslag van Dekker
meldt, hoe onwaarschijnlijk ook, dat na
vele pogingen de roeispaan weer binnen
gehaald kan worden. Intussen is het
donker geworden en hard gaan rege
nen.
Geraas
Het geraas van de branding, de zware
regenvlagen en de schijnbaar onmoge
lijke onderneming doen een aanval op
het moreel van de mannen. Een aantal
van hen wil terug naar de zandbank om
daar te wachten op eb en uit te rusten.
De overige vermoeide en doorweekte
loodsen zijn echter van mening dat er
maar één mogelijkheid is, en dat is
doorgaan. Zij hebben de indruk dat de
wind iets afneemt en dat blijkt te klop
pen. Nieuwe pogingen om uit de bran
ding te komen worden ondernomen en
na vele uren is het zover. De sloep komt
in rustiger water. Een nieuw probleem
wordt duidelijk want zowel de schipper
Dit schilderij geeft een beeld ven het loods
werk halverwege de vorige eeuw. Een groot
fregatschip zeilt voor de wind richting Texel.
De roeisloep heeft waarschijnlijk loodsen
naar het schip gebracht en keert terug naar
de rinkelaar fin dit geval de nr. 2). Het schilde
rij is gemaakt door Petrus Johannes Schotel
1808-18651 en het hangt thans in het scheep
vaartmuseum in Den Hoorn.
als de bemanningsleden hebben door de
duisternis geen idee waar ze zijn. Er
wordt wat rondgeroeid en getuurd. Dan
ontdekt een roeier een ton in de verte.
Het blijkt een baken te zijn dat uiteraard
door iedereen wordt herkend. Nu weet
schipper Buis welke koers hij moet stu
ren om veilig de wal te bereiken.
Verbazing
De verbazing van de familieleden van
de schipbreukelingen zal waarschijnlijk
groot geweest zijn toen bleek dat de
loodsen veilig aan de wal waren. Onge
twijfeld zal het (sterk geromantiseerde?)
verslag van D. Dekker niet geheel juist
zijn, maar het geeft wel een aardig beeld
van de gevaren die de loodsen in die tijd
moesten doorstaan, waarbij het zeker is
dat het hier slechts om één van de zeer
vele strandingen gaat.
Het verhaal van D. Dekker eindigt met
de thuiskomst van de loodsen in hun
gezin. „De herhaalde weederkerige
omhelzingen, de vernieuwing van hun
echtverbond, de verrukking der kinde
ren, dat alles is niet naar eisch te be
schrijven, Wij eidigen daarom dit tafe
reel, aan de verbeelding der lezers over
latende, het verder uit te werken."
