e eeuw
Is de trekker van vandaag
Texels gast van morgen?
H f - - f
■f iI f f gj jTIM i t
'&JLn -
ÈMfÊÉmÊÊÊÊ,
Meisjes van 66
en 73 naar de
middernachtzon
PAGINA 6 VRIJDAG 3 JUL11981
TEXELSE COURANT
En het was ook de tijd dat de gasten
nog echte trekkers waren die nog geen
gebruik maakten van auto's of brom
mers maar fietsend of lopend kwamen
en die zich onderwierpen aan huisregels
die wel iets strenger waren dan die van
tegenwoordig. En de prijzen voor ovei
nachting en eten waren ook van een
ander niveau. Een warme maaltijd
maakte het echtpaar Bakker voor 65
cent, een broodmaaltijd voor 40 cent en
een overnachting koste 50 tot 75 cent.
En als het erg druk was en de maxi
mumcapaciteit van 80 gasten werd
overschreden, had je kans dat je voor
het doorbrengen van de nacht verwezen
werd naar het hooivak van de naburige
boerderij van Kok.
Het echtpaar Bakker-Zuidewind werd
destijds gekozen uit drie paren die op de
advertentie waarin ouders" voor Pa
norama werden gevraagd. Bij de sol-
Je hoeft niet tot de jeugd te
behoren om gebruik te mogen
maken van jeugdherbergen en op
die manier voordelig rond te reizen.
Dat bewijzen de dames A. G. EeT
man en R. Koorn 73 en 66 jaar
oud) die na resp. 50 en 45 jaar weer
lid werden van de Internationale
Jeugdherberg Centrale en thans
een rondreis maken door Scan-
dinavié. Tot twee keer toe ontving
de redaktie van hen een fraaie
ansichtkaart, verzonden vanuit het
gebied waar thans de middernacht-
zon schijnt. ,,Het is een droomreis.
De jeugherbergen zijn hier fantas-
tisch en je kunt voordelig leven door
ze te benutten. We ontmoeten vele
naties en zouden eindeloos van
onze indrukken kunnen vertellen.
Tot ziens op de receptie op 3 juli in
Panorama.
reeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeei
Een opname van de hoeve „Panorama" van rond de eeuwwisseling.
„We verdienden er weinig mee, maar we hadden een erg gezellig
leven. We hebben in die jaren talloze mensen van allerlei soort
ontmoet en er veel kennissen =nn overgehouden." Aldus mevrouw G.
Bakker-Zuidewind, opgetogen pratend over de tijd waarin zij samen
met haar man Cor Bakker de scepter zwaaide in de jeugdherberg
„Panorama". Bakkeren zijn vrouw waren de eerste „ouders" van de
jeugdherberg en werkten onder omstandigheden die hun opvolgers
anno 1981 nauwelijks voor mogelijk zullen houden. Het was de tijd
van improviseren, van kolengestookte fornuizen, vuurduveltjes en
petroleumstellen.
Bij het samenstellen van dit artikel maakten wij gebruik van
historische gegevens die voor ons werden verzameld door de heer G.
A. Oskam.
De officiële opening van de jeugdherberg
„Panorama" vijftig jaar geleden. De vlag
wordt gehesen door „kapitein" IV. H. Lap,
achter hem staat de architect J. v.d. Pijl en
rechts van hem TESO-commissaris Frans
Zegel Kzn. Naast de vlaggemast het echtpaai
C. Bakker-Zuidewind en achter hen een vijftal
trekkers. Gedeeltelijk verscholen achter de
vlag staat burgemeester IV B. Oort Verdei
op de foto van links naar rechts dominee A.
Vis, de onderwijzer H. C. H. Kiev its, de onder
wijzer H. J. Kraai (oprichter van het Texels
Museum), de onderwijzer P. B. Riteco, G. Joh.
Duinker (redakteur-uitgever Texelse Courant),
Jurr. Beumkes (hoofdconducteur TESO), H.
Reij (redakteur-uitgever Nieuwe Texelse
Courant) en tenslotte de dames Keijser-Boliei
van „Sonnevanck", Da/meijer en Vis.
het model van de limburgse boerderij.
Dat vond het bestuur prachtig en Koorn
voerde het uit, waardoor de jeugd
herberg in zijn huidige vorm ontstond.
Bij de voorbereiding van de verbouwing
in 1957 en 1958 staken de trekkers zelf
de handen uit de mouwen door tijdens
zg. Paaswerkkampen allerlei karweitjes
te doen zoals het slopen «an bijge
bouwen, het rooien van rff de weg
staande bomen, etc. Nadat de jeugd
herberg in het seizoen 1959 gesloten
was geweest werd zij 9 april 1960
officieel geopend door de commissaris
van de Koningin.
licitaite waren ze nog niet getrouwd.
Burgemeester Oort liet blijken dat dit
moest veranderen om voor de functie in
aanmerking te komen. „Weet u dat u
spoedig in het huwelijk zult moeten tre
den?" sprak hij afgemeten. Dat kwam
goed uit want Bakker en zijn verloofde
hadden juist gesolliciteerd om een be
staan te hebben met een dak boven het
hoofd en 'dus' te kunnen trouwen. Tot
op dat moment hadden beiden nooit
wat met toeristen te maken gehad.
Bakker was van huis uit boer. Het im
proviseren ging hem en zijn goedlachse
vrouw best af. Er is heel wat beleefd in
die tijd en tegelijkertijd ontstonden veel
hartelijke contacten die tijdens de vele
genoegelijke gesprekken werden ver
diept. Een voorbeeld hoe van de nood
een lollige deugd werd gemaakt: „Als
het erg druk was zodat de eetzaal te
klein was om iedereen tegelijk te laten
eten riepen we altijd: wie van jullie heeft
een regenjas. Er gingen dan een hele
boel vinger omhoog en tegen die
mensen zeiden we dan: prachtig, jullie
mogen vandaag in de tuin eten."
TESO
De Texelse jeugdherberg was destijds
een initiatief van TESO. Deze stoom
bootonderneming achtte het voor zich
zelf en voor Texel van het grootste
belang om het toerisme te bevorderen
en het stichten van een jeugdherberg
zou ongetwijfeld een groot aantal pas
sagiers oproepen. De economische cri
sis was in volle gang en het TESO-
bestuur verwachtte niet dat de klanten
'vanzelf' zouden komen. De parallellen
met 1981 dringen zich op....
zodanig opnieuw in gebruik genomen.
In 1950 kocht het echtpaar Bakker hotel
'Lyda' in De Koog en stortte zich
daarmee in een andere en ook wat meer
lucratieve toeristische bedrijvigheid. De
nieuwe vader en moeder werden de
heer en mevrouw Veldwisch uit Pijn-
acker. Dit stonden op het punt om te
emigreren naar Australië maar kwamen
daarvan terug toen ze het aanbod
kregen om de leiding van Panorama op
zich te nemen. In het midden van de
vijftiger jaren kreeg Panorama een
nieuw bestuur. Het bestond uit burge
meester C. de Koning, J. C. Rab, de
Oosterender onderwijzeres M. C. Rap-
pard-Smeur, A. Breet en G. A. Oskam.
Dit bestuur nam initiatieven tot een
omvangrijke verbouwing want het was
hoogst onbevredigend dat zovelen die in
de jeugdherberg hun vakantie wilden
doorbrengen teleurgesteld moesten
worden. Voor de NJHC vormde de fi
nanciering echter een enorm struikel
blok. Maar in 1956 kon architect N.
Schermer toch aan het werk. De stolp
zou worden uitgebreid met een aparte
slaapvleugel. In september 1957 kreeg
aannemer M. Koorn opdracht tot uit
voering. Het opknappen van de stolp
werd als tweede fase gezien. Maar bij
het slopen bleek het vierkant zo slecht te
zijn dat het niet verantwoord was dit te
laten zitten. Een probleem was om tot
een verantwoord totaal te komen met
behoud van de inmiddels gebouwde
slaapvleugel. Schermer kwam toen met
de plattegrond die was geïnspireerd op
Gast van morgen?
De Texelse bevolking schonk een
wandversiering voor het trappenhuis,
het resultaat van een financiële actie die
werd gehouden onder het motto „de
trekker van gisteren is Texels gast van
vandaag en de trekker van heden
Texels gast van morgen".
Blijkens dit motto werd er dus vanuitfc
gegaan dat het opvangen van jonge
jeugdherberggasten op Texel een inves
tering voor de toeristische toekomst van f
Texel betekende, een stelling die tot i
dusver nooit door enig onderzoek is i
TESO kocht de hoeve Pano
rama op de Hogeberg van Jacques Dijt.
Het laatst werd de boerderij bewoond
door de familie Stoepker en daarvoor
had vele jaren de familie J. Kooij erin
gezeten. Na een verbouwing naar een
ontwerp van de heer J. van der Pijl
(waarbij de stolp werd uitgebreid met
een vleugel) was deze geschikt ge
worden voor de opvang van 66 trekkers,
die over twee slaapzalen beschikten. De
verdere accommodatie bestond uit een
keuken, trekkerskeuken (waar trekkers
zelf hun potje konden koken, een
mogelijkheid die thans ook weer gebo
den wordt), twee waslokalen en een
dagverblijf, tevens eetzaal. Het echtpaar
Bakker beschikte over slechts een
woonkamer een een slaapkamer. De
Texelse jeugdherberg, aangesloten bij
de in 1929 opgerichte NJHC, was één
van de eerste jeugdherbergen van Ne
derland. Bij de exploitatie werd het geld
niet over de balk gegooid. 'Vader' en
'moeder' Bakker verdienden f500,—
per jaar en kapitein Lap kwam later
meedelen dat daar nog honderd gulden
afmoest. Aankoop en verbouwing kost
te TESO destijds f21.631,-. In 1935
werd Panorama in eigendom overge
dragen aan de NJHC, waarbij TESO een
geldlening aan de NJHC verstrekte om
deze aankoop mogelijk te maken. In
1937 werd de capaciteit van de jeugd
herberg nog wat opgevoerd door op de
vliering nog een tiental slaapplaatsen te
maken. Panorama draaide prima. In de
jaren dertig schommelde het jaarlijkse
aantal overnachtingen rond de 4000, in
De verbouwing van boerderij tot jeugdher
berg in volle gang 119311.
1934 werden zelfs 4529 overnachtingen
geregistreerd.
Al voor de oorlog werd aanzienlijke
capaciteitsuitbreiding wenselijk geacht
want er was veel meer animo dan
ruimte.
Bestuur
Het aanvankelijke bestuur van de jeugd
herberg bestond uit zeven personen,
waarvan TESO en de VVV er elk drie
benoemden. Het bestuur vlak voor de
oorlog bestond uit burgemeester A. F.
Kamp, W. J. Jouwersma, mevrouw J.
van der Vlies-Koopman, mej. C. Dal-
meijer, H. C. Kievits, W. H. Lap en Ds.
A. Vis.
Het jaar 1940 gaf een heel ander soort
gasten te zien dan waarnaar het echt
paar Bakker verheugend had uitgeke
ken. In 1941 werd de jeugherberg ge
vorderd en. tot hospitaal gemaakt voor
Duitse soldaten. Op 10 juni 1941 (toen
ze tien jaar getrouwd waren) kregen
Bakker en zijn vrouw aanzegging dat ze
moesten vertrekken. Ze gingen toen
wonen in Den Burg waar Bakker werkte
bij de voedselvoorziening terwijl zijn
vrouw kostgangers ging houden.
Direct na de oorlog is Panorama nog
gebruikt als opvanggelegenheid voor
wat werd genoemd /oorlogspleegkin
deren' (kinderen van ouders die in
hechtenis zaten) waarbij de leiding niet
werd gegeven aan het echtpaar Bakker
maar aan gediplomeerde gedagogen.
Na een grondige opknapbeurt werd de
jeugherberg pas met Pasen 1947 als
De opening van de vernieuwde jeugdherberg
Panorama op 9 april 1960 door de commisse f
ris van de koningin mr. Prinsen,
enkele jeugdige Texelaars in oud
waren ingeschakeld.
