Nazomer en herfst:
spinnentijd
Voor het weekend
Br/even onder nummer'
Zuigelingenbureau
van 19 en 20 september 1981
Artsen
Groene Kruis
Tandartsen
Apotheek
Dierenartsen
Brandmelding
Kerkdiensten
Rijkspolitie
Noodslachtingen
FEUILLETON
BIJDAG 18 SEPTEMBER 1981
TEXELSE COURANT
PAGINA 11
Reageren op deze rubriek kan bij Jaap
van Groenigen, telefoon (02220) 3562,
Adriaan Dijksen, telefoon (02228) 676 of
bij het Natuurrecreatiecentrum, telefoon
(02228)741,
Hoewel we de laatste tijd veel warm zomerweer gehad hebben, zit
de herfst al duidelijk 'in de lucht'. In het bos bijvoorbeeld dwarrelen de
eerste verdorde blaadjes naar beneden en zwerven de mezen al weer
in troepjes rond. Soms zingt de fitis nog even, maar zijn liedje klinkt
nu nog weemoediger en nog meer aarzelend dan het gewoonlijk al is.
In de duinbosjes wemelt het in deze tijd van de doortrekkende
zangertjes en ook zijn de eerste groepjes kramsvogels al weer
gearriveerd. Een ander aspect van de naderende herfst wordt
gevormd door de vele spinnewebben. Vooral 's morgens als de dauw
de webben duidelijk zichtbaar maakt, kunnen we in bos en duin
werkelijk duizenden, zo niet honderdduizenden spinnewebben zien.
Iedere plant of struik heeft minimaal wel één web.
Zoals bij zoveel diergroepen is de
soortenrijkdom bij de spinnen bijna 'on-
lindig'. Verspreid over de wereld leven
Juizenden soorten. Het is fout te
Jenken dat al die soorten een web
naken. De meeste doen het namelijk
liet, maar daarover straks meer.
Eén van onze bekendste spinnen is de
cruisspin. Deze soort dankt zijn naam
san de duidelijke, lichte kruisvormige
lekening die hij op zijn lijf draagt. De
iruisspin maakt zoals de meeste lezers
mgetwijfeld bekend is, wel degelijk een
«eb. Vooral als zo'n web nog gaaf is, is
iet een waar kunststuk. Zeker ais alle
jraden met dauwdruppeltjes bezet zijn.
Het web van de kruisspin heeft altijd
len wielvorm, hoewel de vorm wel iets
ifhankelijk is van de stand van de op-
langpunten. Het web wordt volgens
en vast schema gemaakt. Een ver-
Iraaid knap schema dat alle spinnen,
loe klein ze ook zijn, van nature
lennen. De taaie, elastische draden
vorden gevormd in speciale organen,
Ie spintepels. Als een kruisspin met zijn
veb begint, hangt hij eerst een min of
neer horizontale ophangdraad op.
Jaarna gaat hij verder met de buitenste
Iraden, zoals de kozijnen van een groot
aam. Vanaf dit raamwerk worden dra
len naar het middelpunt aangelegd, als
paken in een wiel. In het middelpunt
'ervolgens, maakt de spin een fijnmazig
ilatformpjes. Als het web klaar is,
iaat hij op dit platformpje zitten wach-
en tot hij iets gevangen heeft. Al de
Iraden die tot nu toe gesponnen zijn,
Jeven niet. De spin gebruikt ze als
lopdraden. Nadat de 'wachtpost' in het
entrum gereed is, worden de vangdra-
len aangebracht, een kleverig netwerk
an dwarsverbingingen tussen de spa-
;en. Dit gebeurt altijd spiralend van
luiten naar binnen. Bij het aanleggen
an deze draden gaat een andere
peciale klier werken die miniscuul
Jeme druppeltjes lijm op de gesponnen
Iraad afzet. De grootte van het web
vordt bepaald door de grootte van de
pin. Jonge kruisspinnetjes maken een
«eb'van ongeveer 5 centimeter middel-
jn, maar volwassen wijfjes (die worden
iet grootst) kunnen wel webben van 60
entimeter middellijn maken. Dat lijkt
ardig groot; er zijn echter tropische
vebspinnen die webben van 2 Zi meter
anleggen!
Waarom zien we in de nazomer en
herfst zoveel meer spinnewebben dan
in het voorjaar? Het antwoord op deze
vraag ligt opgesloten in het levenscyclus
van een aantal spinnen. Laten we de
kruisspin maar weer als voorbeeld ne
men. De volwassen vrouwtjes leggen in
de herfst hun eitjes. Deze worden in
dicht gesponnen cocons gelegd die op
allerlei beschutte plaatsen worden ver
borgen: onder bladeren en takken,
tussen schors, onder kozijnen etc. leder
cocon bevat zo'n 600 tot 800 eitjes die
pas in juni van het volgend jaar uit
komen. De volwassen spinnen zijn in
middels bijna allemaal in de late herfst
en winter om het leven gekomen. Enige
dagen nadat de jonge spinnetjes uit het
ei gekropen zijn, beginnen ze al webben
te maken. Deze zijn nog heel klein en
weinig opvallend. Naarmate de zomer
vordert groeien ze natuurlijk en zo hun
webben. Kruisspinnen zijn pas in de
zomer van hun tweede levensjaar vol
wassen. De jonge generatie van juni
overwintert dus wel. Dit alles houdt in
dat in de nazomer en herfst twee gene
raties leven: de in juni geboren, en
inmiddels flink gegroeide, eerstejaars
spinnen en de volwassen dieren die met
de voortplantig bezig zijn (en spoedig
zullen sterven). In het voorjaar zijn al
leen de juni-spinnen van het vorig jaar
aanwezig. Hun bestand is dan echter al
behoorlijk uitgedund. Slecht weer, ziek
ten, parasieten en vogels hebben hun
tol in de tussenliggende maanden in-
Een kruisspin in zijn web. Het lichaam van de grootste exen^jlaren wordt in werkelijkheid
ongeveer één centimeter lang. tekening Sytske DijksenI
middels geheven. Uiteraard is ook de
volgende generatie aanwezig, maar als
ei. Daar zien we dus bijzonder weinig
van.
Verlammende beet
Sommige soorten spinnen zitten in
een hoekje van hun web te wachten.
Andere, zoals de kruisspin, in het mid
den. Allemaal zitten ze daar echt op de
loer. Zodra een insekt in het web vliegt,
reageren de spinnen op de trilling en
rennen erop af. De prooi wordt meteen
met extra kleefdraden ingesponnen en
krijgt een verlammende beet. Het gif
van deze beet maakt de lichaamsinhoud
van de prooi ook meteen vloeibaar,
zodat de spin spoedig kan beginnen met
het leegzuigen van het slachtoffer. Is de
spin niet meteen ter plaatse dan raakt
het insekt soms toch weer los of be
schadigt hij het web heel erg. We
hebben het tot nu toe steeds over de
kruisspin gehad die een mooi 'wielweb'
maakt. Maar er is ook veel variatie in
webvorm. De huisspin bijvoorbeeld
maakt een soort gesponnen fuik, waarin
hij insekten vangt. Veel soorten maken,
zoals gezegd, helemaal geen web. Deze
spinnen worden o.a. krab-, wolf- en
spingspinnen genoemd. Ze liggen
meestal op de loer en overrompelen hun
prooi als die te dicht bij komt. Eveneens
met een verlammende beet. Andere
gaan actief op jacht, hoewel de wolf-
spinnen bijvoorbeeld nooit in groepjes
hun prooi langdurig achtervolgen.
Soorten als tarantula's die in Zuid-
Europa voorkomen en vogelspinnen
(ten onrechte ook wel tarantula's ge
noemd) uit Zuid-Amerika maken even
min een web, maar 'jagen' op hun prooi.
Er worden altijd zeer lugubere verhalen
over deze dieren verteld. Vogelspinnen
spelen in menig griezelfilm een belang
rijke rol. Het zijn echter meer hun
afmeting (inclusief poten tot 20 cen
timeter) en hun harig uiterlijk die af
grijzen oproepen, dan het werkelijke
gevaar. Het schijnen vooral de lange
haren van de vogelspinnen te zijn die bij
aanraking voor onplezierige huidirrita
ties kunnen zorgen.
Onmisbaar
Ondertussen hebben wij in Nederland
niets met al die griezelige soorten te
maken. Er schijnen niettemin mensen te
zijn, volgens overlevering vooral huis
vrouwen, die er niets van moeten
hebben en bij het verschijnen van een
spin gillend het huis uit rennen (of
soortgelijke schrikreacties tonen). Toch
zouden we niet zonder spinnen kunnen.
Er leven overal enorme aantallen. Op
één hectare (natuur)grasland komen vijf
tot zes miljoen spinnen voor (500 tot 600
per vierkante meter)! Al die spinnen
ruimen natuurlijk immense aantallen
insekten op. Zo ziet u ook wat er
gebeurt als we last hebben van één
bepaald insekt en er met gifstoffen
tegen spuiten. Er wordt gelijktijdig zo
veel ander dierlijk leven vernietigd dat
het natuurlijk evenwicht meteen zoek
raakt. Een volgende plaag staat als het
ware al weer voor de deur. Aan de
andere kant zijn spinnen en hun eieren
een uiterst belangrijke voedselbron voor
allerlei andere dieren. Niet in de laatste
plaats voor vele soorten vogels. Denk
maar eens aan alle mezen die zonder
spinnetjes de winter waarschijnlijk niet
door zouden komen. Adr]aan D|jksen
De zuigelingen die aan de beurt zijn
worden op het bureau verwacht op de
tijden, waarop hun eigen huisarts
zitting heeft. De tijden zijn als volgt:
Dbkter Eissen, dinsdag 22 september
om 14.00 uur.
Dokter Coutinho, woensdag 23 sep
tember om 13.30 uur.
Dokter Barnard, woensdag 23 septem
ber om 15.00 uur.
Uitsluitend voor spoedgevallen
Van vrijdagavond 18.00 uur tot
maandagnorgen 8.00 uur
Dokter R. R. Siebinga, Kikkert-
straat 12, De Cocksdorp, telefoon
(02222) 234. Bij geen gehoor
(02220) 2323. Aanvragen visites
s.v.p. tussen 9.00 en 10.00 uur.
Zaterdag en zondag apotheek ge
opend en spreekuur van 12.00-
12.30 uur en van 17.00-17.30 uur
zonder afspraak.
Ambulance Gn geval van onge
lukken met betekenend lichame
lijk letsel) (02220) 2011.
Van vrijdagavond 18.00 uur tot
maandagmiddag 13.00 uur.
Let Op! Aanvragen voor hulp:
uitsluitend ter bereiken: zaterdag
en zondag tussen 13.00-14.00 uur
en 18.30-19.30 uur.
Zr. Van der Vis (mevr. Van der
Vis-Scheper, Weverstr. 72. Den
Burg, tel. (02220) 2358.
Magazijn Groene Kruis
Geopend voor uitgifte goederen:
Maandag t/m vrijdag van 17.00-
18.00 uur.
Voor zeer spoedeisende tandheel
kundige hulp kan men zaterdag en
zondag om 18.00 uur precies te
recht in het tandheelkundig cen
trum in het Groene Kruisgebouw,
Witte Kruislaan 19.
Weverstraat 95, telefoon (02220)
2112. Open van maandag t/m vrij
dag van 8.30-18.00 uur. Zaterdag
van 11.00-12.30 uur en van 15.00-
17.00 uur; zondag van 11.00-12.30
uur en van 16.00-17.00 uur.
Buiten die tijd alleen voor spoed
eisende gevallen.
Alleen voor spoedgevallen tele
foon (02220) 2527.
Bij brand altijd bellen (02220) 2066 rqOMS-KATHOLIEKE KERK
Zondag 20 september 1981
HERVORMDE GEMEENTEN
Den Burg 9.30 uur ds. Froentjes
coll. Steunfonds De Cocksdorp
Uitzending via de Lichtboei
De Cocksdorp 9.30 u. ds. Wisman
collecte Medische Zending
Den Hoorn 11 uur ds. Wisman
De Koog 9.30 uur ds. Hoekstra
Dienst van Woord en Tafel
collecte Werelddiakonaat
De Waal 11.00 uur ds. Hoekstra
Dienst van Woord en Tafel
collecte Werelddiakonaat
Oosterend 9.30 uur ds. Van Zijll
Langhout, Avondmaalsviering
Oudeschild 11.00 uur ds. Van Zijll
Langhout, Avondmaalsviering
GEREFORMEERDE KERKEN
Den Burg 10.00 uur ds. Blaauw,
jeugddienst
19.30 uur ds. Blaauw,
bijzondere dienst,
uitzending via De Lichtboei
Oosterend 10.00 uur dhr. Kemper
19.30 uur dhr. Kemper
GEREFORMEERDE GEMEENTE
Oosterend 10.00 uur Dienst
16.00 uur Dienst
Woensdag 23 september
Oosterend 19.00 uur ds. J. S. van
der Net, uit Utrecht.
GEREF. KERK (Vrijgemaakt)
in de Doopsgezinde kerk, Kogerstr.
Den Burg 16.15 uur Dienst
DOOPSGEZINDE GEMEENTE
Den Burg 10.00 uur ds. Hylkema
Kinderoppas aanwezig.
Na afloop koffiedrinken.
BAPTISTENGEMEENTE
in de Doopsgezinde kerk, Kogerstr.
Den Burg 19.15 uur ds. Bosveld,
uit Leiden
Kinderoppas aanwezig.
Dagelijks is het politiebureau van
de groep Texel van de Rijkspolitie
telefonisch te bereiken via tel.
(02220) 2644. Buiten kantooruren
(tussen 18.00 en 08.00 uur) kan
men rechtstreeks contact opnemen
met de meldkamer van het
district Alkmaar, tel. (072) 116444.
Voor noodslachtingen bellen de
heer A. van Heerwaarden, telefoon
(02220) 2182(slachtplaats) of 2663
(Wilhelminalaan 94), b g.g. (02226)
520 of (02220) 3541
Den Burg: zaterdag 19.30 uur
Uitzending via De Lichtboei
zondag: 10.45 uur
Kindernevendienst
De Koog: zondag 9.30 uur
Oudeschild: zondag 19.00 uur
JEHOVAH'S GETUIGEN
Dorpshuis ,,De Waldhoorn", He
renstraat 30, Den Hoorn
Zondags: Openbare lezing 18.30-
19.30 uur
Wachttorenstudie 19.30-20.30 u.
Woensdags: Theocr. School 19.30
-20.30 uur.
Dienstvergadering 20.30-21.30 u.
door Tom Lodewijk.
20. Henri Gardenier staarde diep in
edachten voor zich uit. Zou deze brief,
ou die voor het keerpunt zorgen? Het
«int waarop hij niet meer van de hand
de tand behoefde te leven, niet voort-
urend op zijn tellen hoefde te passen,
n op de achtergrond van zijn denken
fe schrikaanjagende gedachte had van
Is het eens niet meer gaat, als ik te oud
kord of er gebeurt wat met me...
En dan de angst dat het een keer mis
ou gaan! De kans op een gerechtelijke
rervolging, mischien de bajes in, hij had
et gevoel dat hij daarna nooit meer de
>ude zou zijn, dat heel zijn zelfver-
ekerdheid, zijn flair zou zijn verdwenen,
ri plaats maken voor angstige kramp
achtigheid. 't Was mooi, als een grand
eigneur te leven zonder er iets anders
oor uit te voeren dan praten, eten en
en toe eens een beetje, nou ja, zoals
lie Gerda, daarmee was het oppassen,
Se zou hem regelrecht in de huwelijks-
toot willen sleuren. Bij de Van Wijn-
ergens ging het makkelijker. Els was
elf gereserveerd en haar moeder
doodsbenauwd voor elke vorm van op
spraak.
Hij had al lang gemerkt hoe blij ze
was, dat haar dochter een man had,
zulk soort vrouwen kwam daar niet
overheen, een dochter van haar, die niet
trouwde!
Dat was ook het soort vrouwen dat,
wat er ook gebeurde, nimmer een voet
in de rechtszaal zou willen zetten. Alles
liever dan de schandel En die eigen
schap leverde Henri Gardenier zijn beste
en makkelijke 'clientèle'.
Allang had hij zich voorgenomen,
eenmaal de grote slag te slaan en als het
dan trouwen moest zijn, allal Een man
vond altijd wel zijn vertier, hem kregen
ze niet aan het lijntje. En dan de
zekerheid; niet meer dat eeuwige wonen
in hotelletjes, een beetje zorg, comfort.
Maar het moest wel de moeite lonen I En
weer staarde hij naar de brief, die hij nog
steeds in de hand hield. Dik bankpost,
bijna mannelijk, heel voornaam lettertje.
,,The Elms" Oosterbeek. Macpherson...
Engels, Amerikaans? Maar toch een
Hollandse vrouw blijkbaar. Hij keek naar
het handschrift, dat onpersoonlijke
blokschrift waar je niet wijzer van werd.
Henri had een beetje in grafelogie ge-
liefhebberdm dat kon in zijn ,étier wel
eens te pas komen. Uit dit handschrift
werd hij niet wijs. Maar heel die brief
ademde, zelf in het zwakke, wierook
achtige parfum, geld, geldl
Enfin besloot Henri, eerst maar eens
poolshoogte nemen, met dagdromen
schoot je niets op. Persoonlijk contact
dat was beslissend. Hij stond op, keek in
de spiegel. En weer beving hem de
prikkel van het avontuur van het als met
één oogopslag meten van de ander,
daarnaar houding, gedrag, gesprek be
palen. Beslissen welke rol gespeeld
diende te worden en hoe.
Wie weet, dacht Henri, is dit de...
finale?
Hoofdstuk 11
Groot schip, enz.
Toetie Macpherson stond op een
veilig plekje achter de grote ficus te
kijken, toen de grote Amerikaanse slee
zijn chroomgebit liet schitteren om de
hoek van de oprijlaan die naar 'The
Elms' voerde.
Het imponeerde haar niet. In Amerika
reed de bakker met zo'n sleel 'n Buick
van eerverleden jaar, indrukwekkend,
alleen voor een vrouw, die geen Volks
wagen van een Mercedes kon onder
scheiden misschien....
Ze zag haar bezoeker uitstappen, en
geen detail ontging haar spiedende
zwarte ogen. Goed geconserveerd man
van middelbare leeftijd. Als heer ge
kleed. Of verkleed? Dat zou ze gauw
genoeg merken. Pak van een goeie
kleermaker, wit overhemd, effen das,
een beetje grijs aan de slapen, goeie
kapper. Ze had het allemaal gezien.
Alleszins presentabel. Handschoen uit,
zó. Even later zingzongde de bel
Ze deed zelf open, stond in de sche
mering van de hal, het was niet nodig
dat hij haar met één blik kon opnemen.
Als Toetie besloten was het roer zelf in
handen te houden, verwaarloosde ze
niet het geringste detail.
Maar van de vastbesloten heid bleek
weinig, toen ze Henri Gardenier welkom
heette, een beetje verlegen, hem naar
een makkelijke fauteuil leidde waar hij
goed in het licht zat, zij zelf tegenover
hem, haar rug naar het raam. Had ze
van één van haar Amerikaanse zaken
vrienden geleerd, dat was de ideale
positie.
„Och ja", zei ze wat nerveus, „ik had
u uitgenodigd voor de thee. Dus zou ik
zeggen: zal ik eerst maar thee schen
ken?"
Henri had best trek in iets anders,
maar besloot dat het geen pas gaf en
verklaarde dat hij graag thee wilde.
„Weet u", zei hij met dat open-
jongensachtige dat het zo goed deed,
„dat is altijd een dubbel plezier. Want ik
zie zo graag een vrouw theeschenken, 't
Is voor mij altijd potje met zakje, kopje
en twee klontjes."
„Daar zit geen poëzie in, ja?" vroeg
Toetie op haar zangerig Indisch toontje,
dat ze van baboe had geleerd. Ze
wendde zich gracieus naar de theetafel
en was daar druk doende, Henri had alle
gelegenheid het slagveld op te nemen
en was behoorlijk onder de indruk.
Hier, constateerde hij, speelde geld
geen rol. Hij taxeerde een paar moderne
schilderijen, echt handwerk, dacht
Henri. Hij keek naar de kostbare meu
bels, de vloerbedekking, een kostbaar
Perzisch tapijt, niet bij V en D gekocht,
dacht hij zo, de praachtige staande klok,
een sierlijk vaasje met orchideeën, nou-
nou 't kon niet op, en van buiten af
gezien schatte hij die bungalow op
minstens twee en een halve ton. Onge
meubileerd. De tuin zag er ook niet uit
of mevrouw daar zelf iedere dag in
bezig was, moest je zien hoe dat gras
gerold was. Hier zit poen, dacht Henri
en ik zit hier ook. 't Begin is er. Maar hij
was realist genoeg om te beseffen dat
het einde van een ding belangrijker is
dan zijn begin, zoals de Spreukendichter
zegt.
Er was het gebruikelijke gevraag van
„suiker en melk", en toen zaten ze
tegenover elkaar en keken elkaar aan.
Henri Gardenier zag een tenger
vrouwtje, met de licht getinte huid, de
bruine ogen, door de grote pupillen
bijna zwart, met het blauwzwarte glan
zende haar van de Indo, vroeger mis
schien knap, nu een beetje vervallen,
goed en verzorgd gekleed, dét voor het
uiterlijk. Het type had hij ook al gauw
door: wat verlegen, niet helemaal op
haar plaats in deze wereld, sterk min
derwaardigheidscomplex door het ge
mengde bloed, verlangend naar een
man die de leiding wist te nemen, te
beschermen, haar binnens- en buitens
huis wat gezelligheid te bezorgen, met
oosterse opvattingen omtrent de positie
van de man als Hoofd en Heer.
En Toetie Macphersom, zonder bijna
een woord te hebben gezegd, was er
in geslaagd precies de impressie te
scheppen doe ze bedoelde.
En weer genoot Henri van de span
ning van dit moment der eerste kennis
making, waarin hij de aard van het
offensief moest bepalen, een bepaling
waarvan het welslagen grotendeels
afhing. Hier geen gemediteer, zo be
dacht hij, over eenzame jeugd of zo.
Hier gold het niet, medelijden en mede
leven op te wekken, maar indruk te
maken. Het loonde de moeite. Hij had
zo'n beetje naar mevrouw Macpherson
geïnformeerd en iedereen wist dat ze
steenrijk was, zich niets behoefde te
ontzeggen. Dit kon, na al die spierink
jes, eindelijk wel eens de kabeljauw zijn.
Zijn voorgevoel bij de lezing van haar
brief had hem niet bedrogen. Dit was
het type vrouw dat als je je troeven goed
uitspeelde, op het laatst alles aan je
óverliet. Henri had wel gehoord van
oosterse indolentie, de gemakzucht van
dat soort vrouwen. Nu, hij zou haar d'r
gemak geven, daar kon hij zelf alleen
maar gemak van hebben! In de ge
dachte klopte hij zichzelf op de schou
der om deze spitse woordspeling.
(wordt vervolgd)
