Texel wordt
steeds groener
i^cc-m
Reageren op deze rubriek kan bij Jaap
VRIJDAG 16 OKTOBER 1981
TEXELSE COURANT
PAGINA 13
eel fraaie boom is de beuk in de tuin van de dames Dijt op de hoek van Weverstraat en Parkstraat De vader van de huidige bewoners
hem ongeveer 80 jaar geleden als beukenootje uit het Doolhof gehaald en na het opkweken op de huidige plaats aangeplant De omtrek
e stam is thans 340 cm. De dikste boom van Texel is een beuk in het Doolhof met een omtrek van 353 cm, direct gevolgd door de beuk bij
Texel (350 cm.).
Heel karakteristiek zijn de iepen langs de Molenlaan. Ze vormen een prachtige entree als men De Cocksdorp binnenkomt Bij de gemeente
besteedt men veel zorg aan deze bomen om te voorkomen dat ze als gevolg van de iepziekte zouden verdwijnen. Aardig is dat in Den Burg
langs het Schilderend door het opgroeien van de iepen aldaar langzamerhand een soortgelijke situatie kan ontstaan.
Het oorspronkelijke 'open' Texelse landschap
wordt zeldzaam. In de loop der tijd is het
landschap door het aanplanten van bomen
enorm veranderd. Kon je vroeger vrijwel
overal eindeloos ver kijken, tegenwoordig
staat er meestal wel ergens een beplanting
dia het uitzicht belemmert. Vooral het 'oude
Texel' heeft daardoor een heel ander karakter
gekregen. Er zijn nog maar weinig plaatsen
waar nog iets van het oorspronkelijke open
landschap is te zien. Wie vanaf de Hogeberg
in de richting van de Mient kijkt ziet er een
mooi voorbeeld van. In het bestemmingsplan
heeft de gemeente mede om deze reden
bepaald, dat ook voor het aanplanten van
bomen een vergunning nodig is.
Verfraaien
Natuurlijk is al dat groen mooi, maar er
zullen vast wel mensen zijn die instem
mend knikken als ze in hetzelfde boekje
lezen: Texel is tegenwoordig niet
meer zo kaal als vroeger, maar is dat
Texel nog wel?"
Monumentale bomen
Bij het inzamelen van gegevens
heb ik bij verscheidene mensen navraag
gedaan over de situatie van vroeger.
Telkens weer bleek hoeveel waarde
men hecht aan bomen, die in vroeger
jaren al indrukwekkend waren door hun
grootte. Jammer genoeg staan er maar
heel weinig van zulke monumentale
bomen. Door menselijk handelen, zee
wind en iepziekte bereiken maar enkele
bomen een hoge ouderdom. Het
sparen van zulke bomen, ook al kost
dat geld en moeite, is een waardevolle
zaak. Hopelijk beseffen we dat tegen
woordig meer dan vroeger.
In de gesprekken die ik voerde
over dit onderwerp kwam één vraag
regelmatig naar voren: Waar staat de
oudste boom van Texel? Volgens som
migen is de paardekastanje op de Ste
nenplaats een vrijheidsboom die in de
tijd van Napoleon werd aangeplant. Als
dat werkelijk waar is betekent het dat
deze boom 170 a 180 jaar is. Ook in het
Doolhof staan enkele heel oude
bomen, maar het lijkt vrijwel uitgeslo
ten dat er nog bij staan die stammen
uit de tijd van de eerste aanleg. Zelf
houd ik het er op dat geen enkele van
deze bomen ouder is dan 150 jaar.
Misschien zijn er lezers die er meer van
we*en J. van Groenigen
In de dorpen is in de loop van deze eeuw veel veranderd. Vooral het toenemende verkeer eiste
een zware tol van de bomen. Laze foto laat de situatie op de Groenep/aats zien rond 1900. De
monumentale bomen zouden ai spoedig verdwijnen. Andere iepen namen hun plaats in en
velen van ons zullen zich herinneren dat deze op hun beurt aan het einde van de vijftiger jaren
als gevolg van iepziekte verdwenen. De iepen die er momenteel groeien vormen dus de derde
generatie van deze eeuw.
In de achttiende eeuw lieten enkele
ermogende mensen met een andere
izet bosjes aanplanten. Ze wilden op
eze wijze het landschap verfraaien. Zo
icht een zekere Cornelis Roeper in
764 een stuk grond op de Hogeberg
m er een bosje aan te leggen. Hij
erkocht het in 1786 aan Arie Kikkert
ie er een doolhof aanlegde. Daaraan
ankt het bosje tegenwoordig de
aam. In dezelfde omgeving kocht
rger in 1776 Brakenstein en legde er
an tuin aan in Franse stijl. Wie langs
it Skillepaadje naar Oudeschild gaat
an op deze plaats nog de restanten er
an vinden.
Het open landschap van het eiland
iranderde enorm, toen het Staatsbos
eheer aan het einde van de vorige
euw begon met de aanplant van onge-
eer 475 hectare bos. Toen het werk in
e dertiger jaren aan een eind kwam
ebeurde het al regelmatig dat er hout
in Texel naar de vaste wal ging.
Wie oude foto's van de dorpen op
et eiland bekijkt, valt het direkt op
Voor het herdenken van bepaalde gebeurtenissen wordt wel eens een boom geplant Meestal
gebruikt men in zo'n geval een linde. Op Texel is iets dergelijks gebeurd bij de geboorte van
prinses Beatrix in 1938. De boom staat in het plantsoentje aan de Kogerstraat bij het
Esperantomonument Een linde kan vele honderden jaren oud worden.
van broemgen, telefoon (0ZZ2U) J562,
Adriaan Dijksen, telefoon (02228) 676 of
bij het Natuurrecreatiecentrum, telefoon
(02228)741.
maken kreeg het opruimen van bomen.
We gingen in de dorpen aan de slag
onder het motto: De bomen er uit, de
auto's er in. Jammer, maar men
bekeek dat toen zo".
Miljoen boompjes
Ondanks het feit dat er daardoor veel
bomen verdwenen en dat iepziekte en
bacterievuur (perevuur) hun tol eisten,
is Texel tegenwoordig groener dan ooit
tevoren. Vooral het uitvoeren van een
ruilverkaveling na de oorlog is er de
oorzaak van. In de loop van de jaren
plantte men meer dan een miljoen
boompjes aan. Het resultaat van dat
enorme werk is nu overal te zien. Bij
vrijwel iedere boerderij staat
tegenwoordig een flinke erfbeplanting
en fietsen is veel aangenamer dan
vroeger door de luwte van de bomen
die nu langs veel wegen groeien.
Ook de komst van steeds meer toeris-
tem droeg ertoe bij dat het aantal
bomen gestadig groter werd. Zo
verrezen rond bungalowterreinen en
kampeerplaatsen beplantingen om de
bouwsels aan het oog te onttrekken.
Wie het fotoboek Verdwenen plekjes"
van Maarten Stoepker doorbladert zal
het opvallen dat het landschap door al
deze bomen enorm veranderde.
Mogelijk is de paardekastanje op de Stenenplaats de oudste boom van Texel. Men beweert dat het om een vrijheidsboom gaat, die is geplant in
de Franse tijd. In dat geval is de boom minstens 170 jaar. Na de oorlog was de boom er zo slecht aan toe dat men omzagen overwoog. Gelukkig
is dat niet gebeurd. Een boomchirurg restaureerde de boom en deze verkeert nu weer in redelijk goede gezondheid.
In de herfst letten we meestal meer op de bomen dan in de
indere jaargetijden. Het verkleuren van de bladeren is voor heel wat
nensen een reden om in de komende weken eens naar het bos te
laan. Vooral voor kinderen maakt het verzamelen van eikels en
indere vruchten zo'n bezoek extra leuk. In dit artikel wil ik iets
ichrijven over de bomen van het eiland en de bijzondere exemplaren
lie hier en daar staan.
Het is tegenwoordig moeilijk voor te
tellen dat er vroeger maar heel weinig
omen op texel groeiden. Uit oude
aarten blijkt echter dat er vóór 1600
luiten de dorpen en rond de boerde-
ijen vrijwel geen stonden. De vrijwel
iltijd waaiende wind uit zee maakte het
ipgroeien van een boom bijzonder
loeilijk. Het aanplanten slaagde alleen
}ls men geschikte soorten gebruikte
oals iep en els. En zelfs dan was er
lechts kans op succes als er meerdere
lij elkaar stonden. Zo konden ze profi
jten van de luwte die ze elkaar gaven
n mens en dier plezier bezorgen. In de
jop van de tijd ontstonden er zo meer-
tere bosjes, verscheidene eenden
ooien bijvoorbeeld. Ook plantte men
osjes aan die voor het 'boerengerief-
»ut' moesten dienen. Uit zulke bosjes
aide de boer paaltjes en dergelijke en
leverden brandhout op. Het Broe-
ersbos aan de Schansweg is zo'n
osje, net als de Zeshonderd tegenover
e zuivelfabriek.
hoeveel monumentale bomen er inder
tijd stonden. Tijdens de Russenopstand
is er als gevolg van de vele beschietin
gen flinke schade aan bomen aange
richt. De doodsklap voor veel groen in
de dorpen volgde echter pas na de
oorlog. Het werd steeds drukker in de
straten en de auto's hadden ruimte
nodig. De heer Van Hoorn, tegenwoor
dig directeur van Gemeentewerken,
zegt hierover: „Toen ik na de oorlog bij
de gemeente in dienst trad, was één
van de eerste zaken waar ik mee te
