April: grillig en droog
Van kerk tot muziekcentrum
GERESTAUREERD TOT
IN DE PUNTJES
Texelaars
voor de
balie
HET WEER OP TEXEL IN DE AFGELOPEN MAAND
door
Dirk Vinke
Heitje voor een
karweitje in
Oosterend
Texels Belang stopt
met omstreden
„Texelaartjes"
„Lijfstraffen in
1856 afgeschaft"
TEXELSE COURANT
PAGINA 9
1 231+5678901 2 3 s 6 7 8 '9 0 1 2 3 I| 5 6 7 9 0 1
Luchtdruk 775
in mm.
kwik
Temperatuur
Neerslag
Bewolking
in okta's
Wind
snelheid
in
Beaufort
Mist d,
Trop. 3.
Qnweer q.
Sneeuw d.
Hagel d.
Maand APfJÏL
.tror. 19$2
GUtion ?E!( BURG
Begon april aanvankelijk met stralend
mooi voorjaarsweer waarbij, door de
met een zuidelijke stroming aangevoer
de zachte lucht, de temperaturen tot
bijna zomerse waarden opliepen. Maar
al op woensdag de 7de ontwikkelde zich
boven de noordelijke Noordzee een
lagedrukgebied welke zich vervolgens
boven Skandinavie en de Oostzee stati
oneerde. Rond dezelfde tijd bouwde
zich west van Ierland een hogedruk-
gebied op, zodat bij ons een sterke
noordwestelijke stroming het weerbeeld
ging beheersen. Een absoluut diepte
punt werd hierbij wel op een zeer
ongunstig tijdstip bereikt n.l. rond de
paasdagen. Door de van de pool aan
gevoerde lucht daalde de temperatuur
tot rond de 7 graden terwijl, door de
onstabiele opbouw van deze luchtsoort,
zich boven zee buien ontwikkelde die
van hagel en sneeuw vergezeld gingen.
In de tweede helft van april kwamen we
onder invloed van hoge druk waarbij,
met in hoofdzaak noordelijke winden,
droge maar koude lucht werd aange
voerd. Een prettige bijkomstigheid hier
bij was de zonneschijn die in ruime mate
aanwezig was. Zo kon in de luwte al
best van de zon genoten worden. Aan
het eind van de maand, na het naar het
zuidwesten terug trekken van het hoge-
drukgebied, kwamen we onder invloed
van langstrekkende depressies. Hier
door viel er na lange tijd weer eens
regen al was het wel jammer dat dit juist
op Koninginnedag moest gebeuren.
Cijfers
Tot slot april in cijfers, waarbij de
normale waarden tussen haakjes ver
meld worden. Gemiddelde temperatuur
7,7 graden (7,6): gemiddeld maximum
11,6 (11,5); gemiddeld minimum 3,8
4,5). Hoogste temperatuur 18 op de
5de, laagste 0 op de 15de. Gemiddelde
windsnelheid 12 knopen (101. Met maar
liefst 54,2 waren noord en noordwest
de meest voorgekomen windrichtingen.
De gemiddelde bedekkingsgraad was
5,4 achsten (5,71. Gemiddeld weercijfer
5,4 (6,41. Op slechts tien dagen kon
neerslag afgetapt worden, waarvan op 5
dagen in de vorm van hagel en op 4 in
de vorm van sneeuw. Dit bracht het
totaal op 24,5 mm (39). Ter vergelijking
nog enkele andere stations: De Bilt 27,
Eindhoven 19, Vliegveld Zuid Limburg
39. Het landelijke gemiddelde is normaal
53 mm.
Op de zaterdagen 8 en 22 mei houden
de Hervormde en Gereformeerde jeugd
clubs weer een aktie Heitje voor een
karweitje". Vanaf ongeveer 9 uur gaan
de jongelui (12-14 jaar) langs de deuren
in Oosterend en omgeving om te vragen
een karweitje te mogen doen. Elk werkje
dat door jongens of meisjes van die
leeftijd kan worden gedaan, is welkom.
Zoals boodschappen doen, tuintje wie
den, gras maaien, straatje pluizen,
matten kloppen, etc. het is uiteraard de
bedoeling dat het werk financieel wordt
beloond De opdrachtgever bepaalt zelf
het bedrag. Gehoopt wordt dat de
beloning hoger zal zijn dan het spreek
woordelijke heitje (kwartje) want de
opbrengst van de aktie is nodig voor het
pinksterkamp van de clubs.
waarde. De verdachte zou binnen zes
maanden f 350, smartengeld moeten
betalen aan de man die hij geslagen had.
De verdachte ging hiermee accoord. De
politierechter mr. Ude de haas vonniste
conform de eis van de officier.
Twee zaken tegen Texelaars werden
dinsdag aangehouden. Eén zaak betreft
een inwoner uit Den Burg die 's nachts
een sigarettenautomaat op de TESO
boot openbrak en leegroofde. Wegens
ziekte kon hij dinsdag niet ter zitting
verschijnen. De andere Texelaar, die
voor moest komen wegens dronken
achter het stuur zitten, verbleef in het
buitenland.
D* kiesvereniging Texels Belang
heeft besloten te stoppen met kleine
advertenties (..Texelaartjes") die
«varen bedoeld als propaganda in
varband mat de gemeenteraadsver-
kiaaiwpan. Deze advertenties waren
op rijm gesteld en wekten door het
vaak agressieve en insinuerende
karakter vrij veel ergernis, ook in de
eigen kring.
Het bestuur van Texels Belang er
kent volledig verantwoordelijk te zijn
voor de campagne. ,,Het was niet zo
lelijk bedoeld als het blijkt over te ko
men. We wilden het enigszins ludiek
aanpakken maar nu blijkt dat een ver
keerd beeld ontstaat over onze opstel
ling in de politiek, stoppen we er on
middellijk mee", zo werd maandag op
•en persconferentie meegedeeld.
Texels Belang gaat evenals vier jaar
geleden weer alle dorpen bezoeken met
zijn kandidatenteam. De zeven dorpen-
tocht begon gisteravond in De Koog
waar een bijeenkomst was in hotel „De
Zwaluw". De Cocksdorp (hotel De
Hoop) komt maandag a.s. aan bod.
Vervolgens Oosterend (dorpshuis) op
13 mei, Oudeschild (dorpshuis) op 17
mei, De Waal („Rebecca"! op 19 mei,
Den Hoorn („Loodsmanswelvaren") op
24 mei en tenslotte Den Burg (De Lin-
deboom-Texel) op 26 mei. Op de door
iedereen vrij te bezoeken avonden
wordt iets verteld over doel en streven
van Texel- Belang en bestaat gelegen
heid voer discussie over allerlei plaat
selijke politieke aangelegenheden. Alle
bijeenkomsten beginnen om 20.00 uur
Orgellessen
warming aangebracht. Dat is echter een
kostbare zaak. Momenteel wordt de
kerk verwarmd door hete luchtverwar-
ming en cv. Op advies is ook een 'kraak'
(balustrade) opengebroken. De twee
zijvleugels waren oorspronkelijk boven
dicht en dienden als kamer voor de
jeugdclubs en kerkeraad. Die
kerkeraadskamer is er nog en kan
dienen als vergaderzaaltje, maar de
wand is zodanig verplaatst dat aan één
kant een kleine balustrade is ontstaan.
Aan de andere kant is de jeugdclub-
kamer geheel verdwenen. Dit geeft in de
vrij hoge kerk extra ruimtelijk effect.
Bovendien kan daar eventueel een
orkestje spelen of publiek zitten. Het
keukentje en de toiletten zijn gemoder
niseerd en de kroonluchters zijn voor
zien van dimmers. Voor de repetities zijn
in de nok sterke halogeenlampen aan
gebracht en verder heeft de kerk nood
verlichting die er niet zo mooi uitziet.
Dat geldt nog meer voor de helver
lichte bordjes die aangeven waar de
uitgang is. Dat lijkt overbodig in een
kleine kerk Van Tatenhove stelt echter
dat de borden in de zaal en daarbuiten
voorschrift zijn van de brandweer. De
grootste klus voor aannemer E. Ver
meulen was het vervangen van het dak
waarbij uiteraard de oude dakpannen
wederom zijn gebruikt „Dat was de
eerste fase en toen was het hier al een
stuk aangenamer", aldus Van Taten
hove, die vertelt dat door de financiële
meevallers bij de dakrestauratie meteen
kon worden doorgegaan met het bin
nenwerk waardoor het karwei binnen
een jaar rond was.
Verzet
„Daar heb ik me meteen tegen
verzet", aldus Visman die van mening
was dat na sloop van nieuwbouw niets
terecht zou komen. Bovendien was het
zonde om de oude schuilkerk uit (onge
veer) 1570 te slopen. De Doopsgezinde
kerk van De Waal (De Vermaning) was
ook al voor het nageslacht verloren
gegaan. Na discussie bood de Doops
gezinde gemeente de kerk te koop aan
voor één gulden aan de gemeente onder
voorwaarde dat deze het pand zou
restaureren binnen vijf jaar. Ook dat
lukte niet.
Dependance
De gemeente kwam binnen de gestel
de termijn niet tot daden en toen staken
enkele Oosterenders de koppen bij
elkaar nadat was voorgesteld, dat de
kerk dan maar een dependance van het
Oosterender dorpshuis moest worden.
„Dat leek ons een blok aan het been",
aldus Van Tatenhove, die ook zitting
heeft in de dorpscommissie. Daarom
werd een speciale Stichting in het leven
geroepen met vertegenwoordigers uit
de dorpscommissie en de Doopsgezinde
kerk. De Stichting kocht het gebouw
ook voor een gulden en wist in de
afgelopen twee jaar in nauwe samen
spraak met de gemeente de benodigde
subsidie los te krijgen van Monumenten
zorg (CRM), de provincie en de ge
meente. Totaal zullen de restauratie
kosten rond de vierenhalve ton liggen en
daarmee blijft men binnen de begroting.
Details
Bij de restauratie is op vele details
Het muziekcentrum vanaf een balustrade gezien met het schoongemaakte orgal, de plavuizen en de tribune ven kerkbanken. Natuurlijk ont
braken ook de hoge „kerkebankenlangs de wanden niet Het jaartal 1775 in de balk recht onder het orgel geeft aan wanneer de Doopsgezinde
gemeente Oosterend zich aansloot bij de gemeente De Waal en Den Burg.
Muziekvereniging Excelsior, het
Texels Christelijk Mannenkoor, het ge
mengde koor Soli Deo Gloria en de
Doopsgezinde zusterkring zijn de vier
verenigingen die in ieder geval van het
muziekcentrum gebruik zullen maken.
Mogelijk zal de muziekschool het orgel
gebruiken voor lessen. Of de Doops
gezinde gemeente de kerk weer regel
matig voor diensten zal gebruiken, is
twijfelachtig. Misschien dat dit één of
twee keer per jaar gebeurt. Een aanbie
ding voor een concert van het Noord-
hollands Philharmonisch jeugdorkest is
al binnen en als dat orkest van zestig
personen inderdaad komt is er nog
plaats genoeg voor een paar honderd
belangstellenden. „Toen dominee Van
der Zwaag trouwde kreeg ik er op de
kop af 420 man in", aldus Visman, die
zegt blij te zijn dat de kerk is behouden
voor Oosterend. „We moeten niet
teveel treuren over het feit dat het
gebouw geen kerk meer is. De tijden
veranderen en ik vind het een prachtige
akkommodatie waar veel mensen vreug
de aan kunnen beleven", aldus het
voormalige kerkeraadslid. Volgende
week vrijdag wordt het muziekcentrum
om 15.00 uur geopend.
Aan de restauratie is meegewerkt
door Architectenbureau Texel, de fa.
Rentenaar, Schildersbedrijf Bremer en
CVI.
Na de officiële opening is er op
vrijdag 14 mei gelegenheid het nieu
we muziekcentrum vanaf 17.00 uur
te bezichtigen. Ook 's avonds is het
centrum voor belangstellenden
geopend.
OFFICIER OVER
MISHANDELING
„De lijfstraffen zijn in 1856 in Neder
land afgeschaft. Er zijn nu andere me
thoden om iemand terecht te wijzen.
Daarbij geeft het geen pas het recht in
eigen hand te nemen. Ik vraag straks
een bepaalde straf aan de politierechter
en die wijst daarna vonnis. Dat is de
manier waarop het recht in Nederland
functioneert". Dit zei officier van justitie
mr. Visser dinsdagmorgen tegen een
Hagenaar die vorige zomer op Texel een
inwoner van Den Helder mishandeld
had.
De man uit Den Haag gaf toe de
mishandeling te hebben gepleegd, maar
hij had daar wel aanleiding voor gehad.
Degene die hij had gestompt en ge
schopt, had namelijk zijn vrouw ge
slagen. De verdachte was daarop in
woede ontstoken, en had de belager
van zijn vrouw een pak rammel ver
kocht. Volgens de officier van justitie
had de verdachte de mishandeling van
zijn vrouw gewoon aan moeten geven
bij de politie inplaats van er zelf op los te
slaan. Hij eiste een geldboete van
duizend gulden voorwaardelijk, met een
Een deur met een ouderwetse dranger oftewel eon stuk touw en een contragewicht Dat con- proeftijd van een jaar. Aan deze Straf
tragewicht hangt links naast de deur. Boven de deur het bordje dat het geheel ontsiert. verbond de officier een bijzonder VOOr-
De Stichting tot beheer van de Doopsgezinde kerk in Oosterend kan trots zijn. In
één jaar tijd is het oude vervallen kerkje aan de Peperstraat in Oosterend zodanig
gerestaureerd dat het een monument is, dat weer gezien mag worden. De
voormalige kerk wordt muziekcentrum wat inhoudt dat er concerten gegeven zullen
worden en twee koren en Excelsior" er zullen repeteren. Uiterlijk is het een kerk
gebleven en wel één die qua sfeer en grootte uitstekend als muziekakkommodatie
zal voldoen. Volgende week vrijdag is de officiële opening. Dan zal, na acht jaar
leegstand, Oosterend er weer een gebouw bij hebben dat ook zonder muziek
interessant is om te bezoeken en waarmee een akkommodatieprobleem in Texels
tweede dorp wordt opgelost.
Wie de Doopsgezinde kerk van vroe
ger kent en het gebouw ooit in staat van
verval heeft bekeken zal verrukt zijn als
hij het nu betreedt. ,,Het is in feite nog
allemaal hetzelfde maar nu ziet het er
weer prachtig solide uit", aldus Wim
van Tatenhove, secretaris van de stich
ting die het muziekcentrum beheert. De
restauratieplannen van de Doopsgezin
de kerk kennen een lange geschiedenis.
De afgelopen tien jaar is het ledental van
deze kerkgemeenschap op het eiland
flink geslonken. Financieel bleek het
onmogelijk het broodnodige onderhoud
aan het gebouw uit te voeren Al eerder
was een koster niet meer te betalen.
Deze taak werd toen overgenomen door
J. Visman die ook kerkeraadslid was.
Negen jaar geleden werd besloten niet
meer in Oosterend te kerken wegens de
bouwvalligetoestand. De kerk was nodig
aan een opknapbeurt toe, maar daar
kwam niets van. Oorspronkelijk had de
gemeente het plan de kerk met eigen
gelden op te knappen, waarbij een
nieuw dak (dat zo lek was als een
mandje) als eerste wens werd genoemd.
Het benodigde geld kon echter niet
bijeen gebracht worden en toen rezen er
in de Doopsgezinde gemeente plannen
om de kerk te slopen en er een kleiner
gebouw voor in de plaats te zetten.
gelet. Zo treft men bij de twee ingangen
houten collectebakjes aan en heeft de
voordeur aan de straatkant een mooi
koperen buitenlicht gekregen dat tevens
dienst doet als straatlantaarn. De kleu
ren op de gevel, grijs voor de raam
kozijnen en groen voor de muurijzers
zijn voorgeschreven door Monumenten
zorg en met elke Oosterender toont zich
daar verheugd over. Over smaak valt
echter niet te twisten en het zijn in ieder
geval de oorspronkelijke kleuren. Dat
geldt ook voor het grijs dat binnen
veelvuldig is gebruikt en dat door som
migen wordt afgedaan met de term
'grondverf'. Een ludiek detail is het
mechanisme (dranger) waarmee de deur
automatisch sluit. Met een touw aan de
deur en twee katrollen aan het kozijn en
een flink stuk lood bij de scharnieren
heeft men bij een flink openstaande
deur een zodanig tegenwicht dat deze
automatisch dichtklapt. ,,Zo ging het
vroeger ook en het moest persé weer
zo", aldus een enthousiaste Van Taten
hove.
Juweeltje
Een juweeltje is ook het pijporgel dat
rond de eeuwwisseling in de kerk werd
geïnstalleerd en waarmee de Doopsge
zinde gemeente afstapte van het zingen
met een voorzanger. „Meester Daalder
was een goeie voorzanger. Hij heeft het
dertig jaar gedaan en ook toen het orgel
er was, hoorde je hem nog overal
bovenuit", weet Visman uit overlevering
te vertellen Het orgel bleek nog in
perfecte staat te zijn toen met de
restauratie werd begonnen en volgens
kenners is dit te danken aan het feit
dat de kerk door een lek dak en kapotte
ramen zo vochtig was. In vroeger dagen
bezaten kerken geen kachels. Gemeen
teleden namen een stoof mee om de
voeten warm te houden en dat was
alles. „Daar waren die orgels op ge
maakt. Die konden kou en vocht ver
dragen".
Het pijporgel is grondig schoonge
maakt en gestemd en oogt in de kleuren
wit en goud bijzonder sfeervol. Een
detail van dit instrument dat ook in ere is
gehouden is de zwengel voor de intakt
zijnde blaasbalg die het orgel lucht moet
geven. Naast de zwengel zit een lucht
meter met daarbij twee streepjes. Mocht
de stroom uitvallen tijdens een concert
(de luchtpomp heeft nu een elektro
motor) dan weet de zwengelaar' dat hij
tussen die twee streepjes moet blijven
om de organist van volume te voorzien.
Kraak
De houten vloer is verdwenen. Onder
deze vloer bleek een losse plavuizenlaag
te liggen en deze is opgeknapt en er
onder is een buizenstelsel voor vloerver-
