Mr. J. K. Feikema over functioneren van advocaat:
„Raadsman moet naar
voren brengen wat voor
cliënt belangrijk is"
„Dader is vaak hulpbehoevend"
Kinderen van gescheiden ouders
hebben later zeifrelatiepro
Mooie opbrengst
voor Polen
Geen zitting diëtiste'
Speciaal menu voor
nieuwjaarsdag 1983
HAVENRESTAURANT TEXEL
I3RIJDAG 31 DECEMBER 1982
TEXELSE COURANT
PAGINA 5
Het eind van het jaar is voor Texels enige advocaat mr. drs J.K.
Feikema een drukke tijd. Een gesprek met hem arrangeren tussen
kerst en nieuwjaar, stuit enkele malen op een onverbiddelijke agenda,
en wanneer het gesprek eindelijk plaatsvindt, rinkelt vele keren de
telefoon. Cliënten met problemen, maar ook mensen wiens moeilijk
heden niet zozeer op juridisch terrein liggen en het begrip „raads
man" dus ruim opvatten. Het lijkt erop dat men zijn zaken nog dit jaar
wil regelen om 1983 met een schone lei te beginnen. Dat blijkt inder
daad zo te zijn, maar rond kerst spelen nog andere problemen. Juist in
deze periode ontstaat vaak geharrewar omtrent de bezoekregeling
voor kinderen van gescheiden ouders. Bij wie zijn de kinderen met de
feestdagen? Sommigen weigeren de overeengekomen bezoekrege
ling na te komen; in andere gevallen ontstaan enorme scenes. De weg
naar een advocaat is dan snel gevonden.
Mr. drs. J.K. Feikema behaalde in
1970 zijn meester-titel, terwijl hij daar
voor al doctorandus was geworden in
de vrije studie strafrecht met als bij
vakken kinderrecht en psychiatrie.
Voordat Feikema zich vijf jaar geleden
als advocaat vestigde, beheerde hij
samen met zijn vrouw hotel Lydia in De
Koog. Zijn studie volgde Feikema in
Utrecht in de rustige periode van ok
tober tot mei. Op deze wijze bleek het
runnen van een horecabedrijf en stude
ren goed te combineren. Markant detail:
in dezelfde periode volgde W. Brom-
mersma die kok was bij hotel Lydia
eveneens een rechtenstudie in Utrecht.
Hij is nu directeur van de Texelse
Amrobank.
Feikema beaamt dat echtscheidingen,
samen met faillissementen momenteel
een belangrijk deel van zijn werk be
slaan. „Het behandelen van een echt
scheiding kan een tijdrovende zaak zijn.
Daarmee bedoel jk niet zozeer de
parketzittingen en de proceshandeling.
Dat verloopt volgens vaste patronen,
daarmee is weinig aan de hand. Com
plicaties ontstaan wanneer de boedel
scheiding aan de orde komt. Wat je
vaak ziet is dat mensen een huis hebben
gekocht in de tijd dat de prijzen hoog
lagen. Dat huis is van hen samen. Wil
één van beide partners in het huis blijven
wonen, dan zal hij de ander zijn deel
moeten vergoeden. Daarvoor is meestal
geen geld, en dan komt men bij een
tweede hypotheek terecht, die door
gaans met op is te brengen. Er zit dan
niets anders op dan het huis te verko
pen. Dat huis brengt niet meer de prijs
van enkele jaren geleden op en door de
torenhoge hypotheek die er nog op
rust, zie je dat men met schulden uit
elkaar gaat."
Kinderen
Een ander moeilijk punt bij echt
scheidingen vormen de kinderen. Fei
kema zet vraagtekens bij een zeker
automatisme waardoor de kinderen aan
de moeder worden toegewezen. „De
algemene opvatting is: de kinderen
horen bij de vrouw. De man wordt
geacht de kost te verdienen en is
hierdoor in het nadeel. Je hebt natuur
lijk genoeg werkende vrouwen, maar
toch gaat men er van uit dat vrouwen
beter in staat zijn om kinderen op
te vangen dan mannen. Soms gebeurt
het dat een geëmancipeerde man
bereid is alles te laten
schieten voor zijn kinderen. Hij
zegt zijn baan vaarwel en gaat in de
bijstand. Dan is hij inderdaad thuis om
de kinderen op te vangen. Soms weet
hij zijn werk zo in te delen dat op dat
punt geen problemen ziin.
De regeling dat kinderen van ge
scheiden ouders, hun andere ouder
maar eens per maand of per twee weken
mogen ontmoeten, noemt Feikema niet
rechtvaardig. De kinderen krijgen daar
door niet voldoende mogelijkheid zich
met de apart wonende ouder te iden
tificeren. „Het is heel triest. Als kind
heb je recht op twee ouders. Bij een
scheiding wordt het contact met één
van de twee gerantsoeneerd. Aan die
problemen zou iets moeten worden ge
daan. Gelukkig is er nu een organisatie
van gescheiden mannen die met deze
problemen bezig is."
Het aantal echtscheidingen op Texel
ligt volgens Feikema net zo hoog, of
wellicht zelfs wat hoger dan aan de
vastewal. Hij zegt dat de arbeidssituatie
in een gezin kan samenhangen met de
kans op een scheiding. Binnen de
horeca waar men te maken heeft met
seizoensinvloeden bijvoorbeeld. Gedu
rende het hele zomerseizoen wordt
alleen maar gewerkt en is geen sprake
van een normale gezinssituatie. „Het
komt dan voor dat een hotelier 's
avonds in de bar aan het werk is en dat
zijn vrouw al vroeg naar bed is omdat ze
de volgende ochtend voor het ontbijt
moet zorgen. Die twee leven dan langs
elkaar heen, maar doen wel genoeg
andere contacten op. Ik heb zelf in de
horeca gezeten en weet dat je daar een
ijzersterk huwelijk moet hebben. Dat is
trouwensin alle intensieve beroepen zo.
Ook bij een arts zal het werk al gauw
invloed hebben op het gezinsleven.
Daarmee zeg ik niet dat menseamet een
intensief beroep sneller vreemd gaan,
maar wel dat ze een grotere kans lopen
van elkaar als huwelijkspartners te ver
vreemden."
Op Texel speelt volgens Feikema
verder een rol dat er een uitgaanscultuur
heerst. „Drie op de vijf huwelijken
lopen stuk. Naar mijn indruk heeft het er
ook mee te maken dat je hier makkelijk
buiten de deur contacten opdoet. Door
het toerisme in een café zitten een
normaal verschijnsel geworden; dat
heeft zijn invloed op de plaatselijke be
volking die ook buiten het toeristen-
seizoen de café's blijft frequenteren.
Andere factoren die meespelen zijn
volgens de advocaat de vereenvoudigde
echtscheidingsprocedure, het feit dat de
financiële mogelijkheden van de ge
scheiden mens zijn verruimd door de
bijstand en dat de sociale repressie
vanuit de kerk verdwenen is. „Als ge
scheiden mens werd je vroeger
door de kerk gestig
matiseerd. Scheiden geeft nu geen
schandvlek meer. Het idee: het huwelijk
maak je af, ook al gaat het nog zo slecht
bestaat niet meer."
Feikema vindt dat de individuele tole
rantie ten aanzien van naasten minder is
geworden. Men is bereid minder van de
huwelijkspartner te pikken waarna een
scheiding zich al gauw als enige moge
lijkheid opdringt.
procedure als er geen mogelijkheden
meer zijn. Je mag ervan uitgaan dat de
advocaat er aan te pas komt als ze
volledig onverzoenbaar tegenover elkaar
staan. In dat geval is het als advocaat je
plicht voor elk der partijen de rechten te
bewaren. Er moet een zo gunstig moge
lijke positie worden bereikt, niet alleen
voor je cliënt maar ook voor de kin
deren. Mijn ervaring is wel: zaken wor
den meer op de spits gedreven, naar
mate een proces langer duurt. In dat
soort gevallen komt het inderdaad voor
dat zich misselijke scenes afspelen voor
het gerecht. Toch moet je hopen
dat beide partijen een zekere
bereidheid hebben hun wrok en afkeer
te maskeren in het belang van een zo
bevredigend mogelijk proces."
Begeleiding
Feikema vindt dat bij scheidingen te
weinig begeleiding plaatsvindt. „Dat is
heel triest. In een maatschappij die barst
van hulpverleners ben je min of meer
aan je lot overgeleverd bij een scheiding.
Als advocaat moet je een stuk leemte
opvullen. Je probeert te helpen, steun
te verlenen, meer te doen dan je als
zijds moeten we bedenken dat er altijd al
criminaliteit is geweest. Er bestaan geen
volmaakte mensen, er is geen vol
maakte maatschappij. Criminaliteit komt
deels voort uit gebrek aan respect voor
een ander, deels ook uit een stuk ver
vreemding. Het gevoel van er niet bij te
horen: anders te zijn. Wat betreft dat
respect voor een ander: als een jongetje
met het rondbrengen van de krant een
bromfiets bij elkaar gespaard heeft, dan
heeft hij recht op dat bromfietsje en
moeten anderen daar met hun vingers
vanaf blijven. Wat een ander verzameld
heeft, moet ontzien worden. Dat moet
je niet stelen. Maar natuurlijk zijn er
gradaties in vermogensdelicten. Het
wegnemen uit levensbehoefte, stelen
omdat je anders doodgaat, kan in ons
land, dacht ik, niet meer bestaan. Wat
daarvoor in de plaats is gekomen is luxe-
criminaliteit. Stelen om in een behoefte
te voorzien die je zelf hebt aange
kweekt. Opvallend zijn allerlei tenden-
Feikema: „Op Texel wordt je gecon
fronteerd met diefstal, oplichting, ver
nieling, zedemisdrijven, mishandeling
en alcoholmisbruik. Dat laatste zeg ik
met nadruk, want Texel staat wat dat
betreft aan de top van Noordholland,
waar het alcoholgebruik toch al fiks is."
Feikema vindt het opvallend dat bepaal
de strafbare feiten uit de misdrijvensfeer
worden getrokken. „Daaraan kun je
zien dat maatschappelijke en politieke
stromingen met enige vertraging door
werken in de wetboeken. Bepaalde
zedendelicten zijn uit de misdrijven-'
sfeer gehaald.
Daarnaast zijn de straffen voor een aan
tal vermogensdelicten in de wet ver
zwaard. Het wetboek volgt de ont
wikkeling van de maatschappij."
Criminaliteit is een zeer ernstige
vorm van gebrek aan respect voor een
ander. Maar als advocaat heeft Feikema
nodig hebben. Just een man die de
zwaarte en gevolgen van zijn daad reali
seert zit zo in de knoop dat hij geholpen
moet worden. Ook zo iemand heeft
recht op hulp. De mens achter een
dader bevat veelal een element van
hulpbehoevendheid en die hulp moet je
bieden, ook al is de dader nog zo rot."
De daders van misdrijven krijgen de
hulp die ze nodig hebben. Hoe zit het
met de slachtoffers van geweldmis
drijven?
Feikema: „Gelukkig komen die
slachtoffers langzaam maar zeker meer
in de belangstelling. Er is een organisatie
opgericht voor slachtoffers van geweld
misdrijven waarin de belangen van die
slachtoffers tot hun recht moeten ko
men. Daarbij blijft het een moeilijke
zaak. De mogelijkheden tot schade
loosstelling zijn minimaal. Daarbij houdt
beperkt. Een uitstekend vakman die
confrontatie van de dader met het
slachtoffer. Om het „weer goed te
sen die je ziet binnen vermogensdelic
ten. Frauderen, het knoeien met sociale
wetten, het sjoemelen met enorme
bedragen zijn maatschappelijk meer
aanvaardbaar geworden. Misschien
omdat door publiciteit rond dit soort
gevallen bekend is dat velen, ook hoog-
geplaatsten, zich met dit soort prak
tijken bezighouden.
Buiten vermogensdelicten is gebrek
aan respect voor eigendommen van
Saamhorigheidsgevoel
Een zorgelijk facet bij scheidingen
vindt Feikema dat de kinderen van ge
scheiden ouders veelal later ook niet in
staat blijken een normale relatie met een
partner aan te gaan. ,,Ze missen het
voorbeeld: ze weten niet hoe zoiets
functioneert. Ik vind dat beangstigend
want ik ben ervan overtuigd dat de
maatschappij het moet hebben van een
goede gezinsband. leder is tegenwoor
dig meer individueel gericht, we be
vinden ons in het zogenaamde ik-tijd-
perk: Wat nodig is, is juist meer saam
horigheidsgevoel. De gedachte dat we
het in deze moeilijke tijden juist samen
moeten klaren. Dat geldt ook op fiscaal
terrein. We moeten met elkaar de
middelen opbrengen om te overleven. Ik
vrees dat dat gevoel verloren is ge
gaan."
advocaat formeel behoort te doen. Het
is echter niet zo dat je voldoende tijd
hebt om alle cliénten ook na de schei
ding te begeleiden. Dat kan eenvoudig
niet. Daar zou iets voor moeten zijn om
dat op te vangen. Verder zou het zo
moeten zijn dat scheidingen en huwelij-
anderen ook duidelijk zichtbaar. Denk
aan geweldpleging en vernielzucht. De
vraag staat daarbij centraal wèt iemand
beweegt om die steen door een ruit te
gooien. In de vooroorlogse maatschap
pij bestonden een aantal zekerheden. Je
ging naar de kerk, je had werk, er was
Is het niet zo dat je als advocaat bij
een echtscheiding de partners nog meer
uit elkaar drijft dan ze in feite al waren?
Beide partners nemen een advocaat in
de arm en die advocaten proberen de
belangen van hun cliënt zo goed moge
lijk te verdedigen. Geeft dat geen extra
moeilijkheden?
Feikema: „Waarvoor je als advocaat
moet waken is dat niet allerlei vijande
lijkheden op de spits worden gedreven.
Je moet dat met name vermijden omdat
in de meeste gevallen kinderen in het
spel zijn. Ook de rechter zal, zij het in
bedekte termen, proberen na te gaan in
hoeverre de zaak nog voor herstel vat
baar is. Hij zal de echtelieden vragen of
ze er goed over hebben nagedacht en
het écht zeker weten. Er komt pas een
ken beter worden voorbereid. Ik zeg wel
eens: Ik ga niet bij een trouwpartij
staan, want ik mag niet adverteren. Er
zijn veel huwelijken die stuklopen en
telkens zie je dat men daar erg onder
lijdt. Je raakt een mens kwijt en die
ander gaat zonder jou door. Je hebt iets
van jezelf in die ander gestopt en die
gaat er nu mee weg, vaak naar een
derde. Die ervaring raak je nooit meer
kwijt. Het is een amputatie."
Feikema is van mening dat het saam
horigheidsgevoel in deze maatschappij
vermindert. Criminaliteit is iets waar hij
in zijn beroep veel mee te maken heeft.
Is toenemende criminaliteit een gevolg
van verminderd saamhorigheidsgevoel?
Feikema: „Dat speelt een rol. Ander-
gezag van de politie en verder was er
een flinke, sociale controle Nu echter
zijn de mensen uit elkaar gegroeid. Er is
geen eenheid meer. Wie in een flat
woont weet nauwelijks wat zijn boven
buurman doet. De sociale controle is
weg. Opgelegde remmen door kerk en
samenleving zijn komen te vervallen.
Helaas beschikken velen niet over een
ingebouwde rem en werken werkloos
heid, verveling en een tekortschietende
financiële basis criminaliteit in de hand.
Ik zie criminaliteit als ernstige
vorm van gebrek aan respect voor
lichaam en goed van een medemens."
Wat zijn de meest
Texelse misdrijven?
voorkomende
juist de taak om die bedrijvers van crimi
naliteit te verdedigen. Is dat geen on
dankbare taak?
Feikema: „Dat is niet juist. Er is geen
sprake van verdedigen en een advocaat!
zal dan ook nooit rechtpraten wat krom
is. Je moet het zo zien: iemand gaat in
de fout en wordt gesnapt door de poli
tie. Hij moet voorkomen en wordt
bijgestaan door een advocaat. Op dat
moment is het de taak van die advocaat
ervoor te zorgen dat de rechtzaak vol
gens de regels van het recht plaatsvindt.
Ook een verdachte heeft rechten en die
rechten moeten gewaarborgd worden
tijdens de procedure.Daarvoor is 'n ad
vocaat. Nu zullen in Nederland niet snel
dingen gebeuren die de rechten van een
verdachte aantasten. Maar toch zijn er
sommige punten die de aandacht ver
dienen. Om een voorbeeld te noemen
moet meegedeeld worden aan een ver
dachte dat hij niet verplicht is op
vragen te antwoorden. Laat men dit na,
dan is zo n verklaring ondeugdelijk.
Iemand die voor moet komen heeft
recht op eerlijke bewijsvoering. Het
bewijs mag niet op ontoelaatbare wijze
worden vergaard. Het is wel eens ge
beurd dat een politie-inspecteur in een
kast was geklommen om bepaalde
mensen af te luisteren om bewijs te ver
krijgen. Een duidelijk voorbeeld van
ongeoorloofde bewijsvergaring.
Dan, tijdens de berechting komen
verschillende vragen aan de orde die
noodzakelijk zijn voor het opleggen van
straf. Heeft 't strafbare feit inderdaad
plaatsgevonden zoals in de tenlaste
legging staat? Is het strafbare feit wel
door déze verdachte gepleegd? En als
dat zo is, is de dader dan wel strafbaar?
Bij strafzaken zal een raadsman een zo
danige verdediging voeren dat alles naar
voren komt wat belangrijk is voor een
zo eerlijke mogelijke rechtspleging ten
aanzien van zijn cliënt. De advocaat
bekijkt of het feit voldoet aan de kwalifi
caties van het wetboek van strafrecht
en haalt daat ook eerdere rechtspraak bij
De verdachte kan dat zelf meestal niet
omdat hij niet beschikt over de wetten,
de jurisprudentie en de kennis om er
mee te werken. Tijdens het proces zal
blijken wat het beste met een ver
dachte kan gebeuren:
moet hij inderdaad gestraft worden, of
is een maatregel zoals bijvoorbeeld t.b.r.
beter op zijn plaats, of een combina
tie van beiden.
De persoon van de dader speelt
een belangrijke rol. Betreft het
een doorgewinterde crimineel, of is het
iemand die lichamelijk of geestelijk niet
goed functioneert. Bij psychische
stoornissen kan een psychiatrisch
onderzoek plaatsvinden. Een ad
vocaat zal altijd op zoek zijn naar" om
standigheden waardoor je de
criminele daden kunt verklaren.
Wanneer hij niets aan zijn
gedrag heeft kunnen doen, is een maat
regel op zijn plaats en zeker geen straf.
Is het hem gedeeltelijk aan te wrijven,
dan kun je zoeken naar een combinatie
van straf en maatregel. Het feit zelf mag
je nooit goedpraten, maar je moet
zoeken naar achtergronden, verzach
tende omstandigheden. Dat zijn kansen
die je er als advocaat uit moet halen."
Afschuw
Zijn er gevallen waarin je als advocaat
een cliënt mag weigeren, bijvoorbeeld
wanneer persoonlijke afschuw over de
daden die iemand heeft gepleegd het
wint van het vermogen om iemand naar
behoren bij te kunnen staan?
Feikema: „Watje niet met je geweten
overeen kunt brengen moet je weigeren.
Dat is ook in het belang van de ver
dachte. Je moet als advocaat je cliënt zo
goed mogelijk steunen Heb je het
gevoel dat je dat niet op kunt brengen,
dan kan hij beter naar een ander gaan.
Desondanks is het zo dat ook mensen
die de ergste' misdrijven begaan, hulp
maken" zijn de mogelijkheden ook
beperkt. Een uitstekend vakman die
een vermogensmisdrijf heeft gepleeqd
en in de gevangenis belandt, heeft in die
gevangenis niet de gelegenheid zijn
beroep uit te oefenen, daarmee geld te
verdienen en het gestolen bedrag weer
terug te betalen. De organisatie voor
slachtoffers van geweldmisdrijven is
opgezet door enthousiaste wetenschaps
mensen en politiemensen. De overheid
subsidieert dat. Dat is een
tendens die in de jaren is ontstaan.
Jarenlang is geredeneerd in de richting
van de dader. Het zwakke werd gekoes
terd. Daarbij werd ervan uitgegaan dat
de huidige maatschappij debet is aan
het optreden van een crimineel."
Volgens Feikema is het niet juist
alleen de maatschappij de schuld te
geven van crimineel gedrag. Net zo min
als je mag zeggen dat het alleen aanleg
of de omstandigheid is, waaronder het
misdrijf werd gepleegd, die leidden tot
crimineel gedrag. Er is sprake van een
samenspel van deze factoren. „Som
mige onderzoekers gooien het alleen op
aanleg. Marxisten zeggen dat maat
schappelijke omstandigheden leiden tot
crimineel gedrag. Maar ik ken mensen
die het heel slecht hebben gehad en
nooit tot mosdrijven zijn vervallen. Het
is altijd een combinatie van aanleg,
maatschappij en omstandigheden die
hiertoe leiden."
Het kerstconcert dat muziekvereni
ging Excelsior tweede kerstdag ten ge
hore bracht in de Hervormde kerk van
Oosterend is bijzonder succesvol ge
weest. Een groot publiek heeft ruim
een uur van prachtige muziek genoten.
Aan de uitgang werd een collecte
gehouden, waarvan de opbrengst
bestemd was voor de aktie Help de
Polen de winter door. De opbrengst:
van deze collecte was f575,
De diëtiste (mevr. Gootel van het
Groene Kruis Texel heeft in de maand
januari geen zitting. De eerstvolgende'
zitting wordt gehouden op maandag 7'
februari 1983.
Floridacocktail
met vers fruit.
Heldere groentesoep
met verse groenten en
tuinkruiden.
Varkenslende „Hawayenne"
met ananas gevulde
varkenslende, gekookte
witlof, stoofpeer en
gebakken aardappelen.
Sorbet met slagroom
728,50 p.p. h
Bovendien krijgt u bij het binnen-
komen een nieuwjaarsborrel aan
geboden.
li
102226)310.
Het restaurant, waar altijd alles
vers is.