Kent u de
Jan van Gent?
ELEKTRONISCHE ORGELS
EN HORECA-COMPUTERS
Rocky
fef ondernemers - akti viteiterr]
Hindelooper schilderen
Hobbytentoonstelling
in De Koog?
Zon, maan en boog water
V
Samenwerking Stark en Mitra?
RESTANTAANBIEDING.
MARTIN TROMP
Hengstenfokkerij
in De Cocksdorp
Orgelfonds:
kwart ton binnen
U/jAG 7 JANUARI 1983
TEXELSE COURANT
PAGINA 7
Reageren op deze rubriek kan bij Jaap
van Groenigen, telefoon (02220) 3562,
Adriaan Dijksen, telefoon (02228) 676 of
bij het Natuurrecreatiecentrum, telefoon
102228)741.
Ij-
ij
fce Jan van Gent is, zoals de Papegaaiduiker, een ieder met enig
-esse voor vogels (in ieder geval van afbeeldingen) bekend. Zijn
g-nerkend silhouet siert de publicaties en stickers van de Britse
thologische Vereniging. De strenge blik uit zijn ijsblauwe,
'h/vaarts gerichte ogen, kijkt ons van talloze foto's aan. Het is één
|die soorten met een speciale uitstraling. De slechtvalk heeft dat
I evenals de uilen en de boerenzwaluw. Er moet iets zijn van een
bndere wildheid, strengheid, geheimzinnigheid of iets onweer-
nbaar bekoorlijks om hem tot die vogels te rekenen."
i begint het eerste hoofdstuk van
ïËngels boek (The Gannèr, géscfiTe-
Joor Bryan Nelson) dat geheel en al
de jan van gent handelt. U begreep
rschijnlijk al dat de inleiding niet van
erlandse oorsprong is. Zo bekend is
in van gent in ons land niet. Ook op
ïliniet. Ik las in de Texelaar dat bij de
indeling van nieuwe straatnamen
commissielied de naam jan van gent
tgr niks" vond. Toch is een jan van
t lang niet niks en is ook de kans om
i hier te zien te krijgen groter dan
jijjeen denkt.
De jan van gent op Texel
Djfaaande tekeningen van Johan
Reydon leren ons hoe de soort er uitziet.
Dat liét'niet'in kleur is, is niet zo heel
erg. De hoofdkleur van de jan van gent
is zuiver wit, de vleugelpunten zijn
zwart. Alleen de kop is lichtgeel. De
snavel is grijsblauw, de poten zijn don
ker grijs en van dichtbij vallen de hel
blauwe ogen op. Dit verhaal geldt alleen
voor de volwassen vogels. Net zoals bij
de meeuwen zijn de jongen eerst bijna
helemaal bruin, leder jaar krijgen ze wat
meer wit in hun verenkleed. In het
vierde levensjaar tenslotte krijgen ze het
volwassen-kleed.
Tekeningen zeggen niets over de
grootte. Jan van genten zijn groot! Van
snavelpunt tot staartpunt meten ze
ongeveer 90 cm., de spanwijdte van de
vleugels bedraagt ongeveer 1.80 meter.
Hij is daarmee groter dan de grootste
meeuw.
Het is heel gemakkelijk om een jan
van gent in levende lijve te aanschou
wen: een kaartje kopen bij het Natuur
recreatiecentrum en bij de vogelvijver
kijken. Op het moment verblijven daar
zeker drie volwassen dieren en een jong
dier. Zoals alle zeevogels worden ook
jan van genten nogal eens het slacht
offer van olie op zee. En zo kan je ze,
vooral in deze tijd met veel olie, ook nog
wel eens dood op het strand vinden.
In het wild
Op dat strand moetje ook zijn als je ze
echt levend in de natuur wilt zien.
Eigenlijk zijn we te laat met dit artikel.
De beste tijd is namelijk de nazomer en
herfst. In de winter en het voorjaar zijn
de dieren veel zeldzamer voor onze kust.
De kans is het grootst bij westen wind.
Het is dan zaak de zee met de verrekijker
goed af te speuren. Op afstand vallen ze
op door hun sigaar- of torpedovormig
lichaam en de lange vleugels. Afgewis
seld met enkele vleugelslagen zeilen of
zweven ze voortdurend. De manier van
voedsel zoeken is heel opvallend. Daar
over straks meer.
Het is absoluut niet zo dat je maar
over zee hoeft te kijken om jan van
genten te zien. Daar kunnen best enige
uren overheen gaan en er zijn vele
dagen dat geen enkel exemplaar zich
laat zien. Daar moeten we dus voor
waarschuwen. Maar de aanhouder
wint. Met veel geluk zijn er tientallen, ja
zelfs honderden te zien en soms vlakbij
het strand. Ze volgen af en toe scholen
vis (makreel) of vissersschepen. Een re
cordaantal voor Texel werd afgelopen
herfst genoteerd: op 8 oktober pas
seerden in 2 uur 569 exemplaren.
Honderdduizend
Er is natuurlijk veel over de jan van
gent te vertellen. Nelson schreef er een
boek van meer dan 300 bladzijden over.
We moeten ons dus beperken tot enkele
wetenswaardigheden. Zoals uit de be
schrijving van het voorkomen op Texel
wel bleek, de soort broedt hier niet.
Logisch als we weten dat het een vogel
van rotskusten is. In Europa kunnen we
hem broedend aantreffen in Bretagne,
langs de Engelse, Ierse en Schotse kus
ten, in Noorwegen en op IJsland. De jan
van gent broedt in grote tot heel grote
kolonies. Het liefst op kleine eilandjes of
kliffen voor de kust zodat ze betrekkelijk
veilig zitten en gemakkelijk kunnen lan
den en opstijgen. De grootste kolonie
vinden we heden ten dage op St. Kilda,
een eilandje in de Atlantische Oceaan bij
de Hebriden. Daar broeden zo'n 50.000
paren bijeen. Veel, heel veel zelfs, maar
in de vorige eeuw schijnen op vogel
rotsen in de St. Lawrence (Canada) nog
twee maal zoveel dieren gebroed te
hebben. Het totale aantal jan van
genten in Europa en Canada bedraagt
nu ongeveer 213.000 paren die in 34
verschillende kolonies broeden. Daarbij
moeten we nog eens tenminste 70.000
onvolwassen exemplaren rekenen, zo
dat de wereldbevolking van de jan van
gent zo'n half miljoen exemplaren be
draagt. Dat lijkt misschien veel, maar is
het „natuurlijk gezien" helemaal niet.
Oud
Jan van genten kunnen heel oud
worden. Waarschijnlijk meer dan veertig
jaar. De gemiddelde levensduur is ten
minste 16 jaar en zou de mens deze
vogelsoort niet op allerlei manieren
zekere teken voor haring, waar de een
wordt gezien, is de ander nooit ver
weg." Waarschijnlijk al veel eerder
wisten de mensen dat grote groepen jan
van genten borg stonden voor scholen
haring of makreel. Deze grote vissoor
ten vormen doorgaans het hoofdvoed-
sel, en er zijn maar weinig vogels die ze
ook kunnen vangen. De manier waarop
een jan van gent deze vis vangt is spec
taculair. Hij bemachtigt zijn prooi met
stootduiken van zo'n 10, 20, ja soms 39
meter hoogte. Met zijn snavel als een
speer naar beneden plonst hij loodrecht
in het water en schiet onder het water
oppervlak tot 3% meter door. Als hij
dan begint te zwemmen kan hij wel tot
12 of 15 meter diepte komen. Tijdens de
duik wordt een snelheid van 100 kilo
meter per uur gehaald. U begrijpt, als er
negatief 'beïnvloeden dan zou die ge
middelde leeftijd wel eens rond de 25
jaar kunnen liggen. Zoals bij de meeste
grote vogels die tamelijk oud kunnen
worden, gaat de voortplanting „traag".
In het vijfde of zesde jaar wordt voor het
eerst gebroed en er wordt altijd maar
één ei gelegd. Het broeden (dat maar
liefst zo'n 44 dagen duurt!) gebeurt op
een merkwaardige manier. De jan van
gent laat niet zoals de meeste vogels zijn
lichaam „over de eieren zakken" om ze
met zijn lichaamswarmte op tempera
tuur te houden, maar zet zijn poten er
overheen. Die hebben grote zwemvlie
zen, zodat het ei toch nog tamelijk goed
bedekt wordt. Een jan van gent broedt
dus met zijn poten. Het jong blijft nog
eens rond de 90 dagen in het nest. Aan
het eind van die periode is hij zo vet
gevoerd dat hij zich, als de ouders hem
verlaten, zo van de rotsen in zee stort.
Vliegen kan hij dan nog niet. Zwem
mend zetten de jongen koers naar meer
open zee en langzamerhand moeten ze
leren voor zichzelf te zorgen en te vlie
gen. In deze periode komen dan ook de
meeste jan van genten om het leven.
Spectaculaire duiken
In 1698 schreef de Engelsman Martin
Martin: Jan van genten zijn het meest
een groep jan van genten voor de kust
aan het vissen is, is dat een prachtig
gezicht. De een na de ander verdwijnt in
hoog opspattend water in zee, terwijl
een groot deel van de troep voortdurend
boven de school vis rondcirkelt.
Van Gent en Loos
Een ge-ijkt grapje is de vraag of een
jan van gent misschien ook nog iets te
maken heeft met Loos. Dat is natuurlijk
onzin, net zo min als de vogel iets te
maken heeft met de Belgische stad
Gent. Jan van Gent komt waarschijnlijk
van de Engelse naam Gannet die weer
afkomstig is van de oud-Engelse naam
„gan" of „gans" en het germaanse
gans. Hoewel helemaal geen familie van
de ganzen, deelde men heel vroeger de
jan van gent inderdaad bij de gans-
achtigen in. Een mannetjes gans wordt
gent genoemd en zo is wat de Ne
derlandse naam betreft het cirkeltje ook
weer rond.
Adriaan Dijksen.
>e firma Stark uit Oosterend is bezig samen met Mitra een project voor het
ken van geavanceerde onderdelen voor electronische orgels te ontwikkelen,
irk is al jaren bezig met de fabricage van kant en klare- en zelfbouworgels. Zoals
like tak van de electronische industrie zijn de ontwikkelingen in de orgeltechniek
afgelopen vijf jaar stormachtig geweest. Voor Mitra zou dit kunnen betekenen
een deel van het bedrijf zou kunnen blijven voortbestaan. Al over een week of
vier moet er een proefplan op tafel komen op grond waarvan besloten kan
rden of er inderdaad een samenwerking opgebouwd kan worden.
)et nieuwe onderdeel dat door de
■it W. PLoeg van de firma Stark is
jedacht en dat door Mitra verder
twikkeld en eventueel geproduceerd
j kunnen worden, heeft te maken
)t de techniek die de akoustische
enschappen van het orgel regelt. Al
laf het begin is het streven bij der-
ijke instrumenten geweest de muziek
laten klinken alsof het in een grote
ITïte gespeeld werd, zelfs al stond het
baraat in 'n kleine, akoustisch slechte
«kamer. Dit vergt behoorlijk inge-
Jckelde en arbeidsintensieve onder-
len, die nu echter, door de toepassing
van chips, veel makkelijker en sneller
gemaakt kunnen worden. Ploeg is al
zo'n drie jaar bezig met het uitdenken
van zo'n onderdeel, maar hij kwam er
eigenlijk nooit aan toe het plan uit te
werken. Toen hij in deze krant las dat
Mitra met sluiting werd bedreigd heeft
hij contact opgenomen met de heer J.
van Zon van dat bedrijf. Er is inmiddels
ook al een bespreking met de Mitra-
technici geweest. Op deze manier zou
de combinatie de markt voor kunnen
zijn. Voor zelfbouworgels bestaat een
dergelijk onderdeel nog niet, in af-
We hebben nog een aantal Helicon jongensdui.
kershorloges van f65,- tot f99,— voor één prijs
van f39,50.
Tevens hebben wij nog een aantal sierlijke zilveren
damesringen vanaf f12£0.
Weverstraat 34, Den Burg, telefoon (02220) 2912.
)12.
I XK~J
gewerkte orgels komt het nog maar
weinig voor.
Horeca-computer
Ploeg heeft nog een ander project
onder handen dat voor het Texelse
horecabedrijfsleven interessant kan zijn.
In samenwerking met de firma Toshiba
heeft hij een computerprogramma ont
wikkeld dat op ingrijpende wijze de
administratie van logiesverstrekkende
bedrijven kan verlichten.
Ploegt is zelf al ongeveer veertien jaar
betrokken bij een vakantiecentrum in
Oosterend en weet dus waar hij over
praat. Het is hem gebleken dat de
mensen die aan de balie staan vaak niet
genoeg verstand van administratie en
boekhouden hebben. Het programma
dat hij nu bedacht heeft is niet alleen in
staat boekingen, reserveringen en voor
uitbetalingen te administreren, deze
handelingen worden ook direct in de
boekhouding verwerkt, zodat het in
toetsen van iets dergelijks de enige
handeling is die nodig is om het ge
beuren boekhoudkundig volledig af te
ronden. Het achteraf boeken van bon
nen die aan de balie zijn geschreven
vervalt dan dus, evenals bijvoorbeeld
het opmaken van de balans.
Les
i
Met een paar uur les kan bijna ieder
een de computer bedienen. Het appa
raat geeft namelijk zelf de instructies, in
het Nederlands. Bovendien is Ploeg nog
bezig met het schrijven van een een
voudige handleiding.
Als een klant in, laten we zeggen, de
vrijdagse drukte van het hoogseizoen,
zijn rekening moet hebben, is het
voldoende zijn initialen in te toetsen,
samen met eventuele bijzonderheden
(die gebroken lampetkan). De micro
computer spuwt dan een gespecificeer
de rekening uit binnen twee minuten en
boekt de transactie gelijk. Bovendien
kunnen naam en adres van de gast,
samen met een eventuele codering in
een geheugen worden opgeslagen. Om
het jaar daarop, als de folders gedrukt
moeten worden, keurig op postcode
volgorde adresstickers af te leveren od
aanvraag. De complete investering
vergt zo'n achttienduizend gulden.
Werk
Ploeg is niet bang dat op deze manier
boekhoudbureaus zonder werk komen
te zitten. Hun taak ligt zijns inziens meer
op het gebied van advisering in bij
voorbeeld belastingaangelegenheden.
Over vier weken gaat hij het pro
gramma zelf uitproberen in het va
kantiecentrum waar hij aan verbonden
is. Geïnteresseerden kunnen de zaak
dan in werking zien. Ploeg is bovendien
beschikbaar voor advisering op dit ter
rein. Hij zal de apparatuur overigens niet
zelf gaan verkopen. Het is de bedoeling
dat nog voor het seizoen het program
ma op de markt komt.
De heer W. van der Linde uit De
Cocksdorp heeft zijn kiosk aan de Kik-
kertstraat verkocht aan de heer K.
Mantje uit De Koog. Van der Linde gaat
nu een hengstenfokkerij beginnen in de
hoeve Weltevreden aan de Langeveld-
straat. Zijn slijterij, fietsenverhuurbedrijf
en zijn bedrijf als hoefsmid zet hij
gewoon voort, de fokkerij moet een
onderdeel van het hele bedrijf worden.
Het is zijn bedoeling anderhalfjaar oude
hengstveulens te kopen. Als de dieren
een jaar onder zijn hoede zijrj geweest
gaan ze naar de WPN keuring (Warm
bloed Paardenstamboek Nederland)
waarna ze verkocht worden. Bij even
tuele goedkeuring moeten ze dan nog
de stamboekproef afleggen; ze krijgen
honderd dagen de tijd om te laten zien
dat ze geschikt zijn voor het (aan
staande) vaderschap. Bij afkeuring wor
den ze verkocht als rijpaard.
De dieren zullen bij Van der Linde
weliswaar het hele jaar binnen staan,
maar ze zullen elke dag in een bui
tenmanege worden getraind. Ze kunnen
niet buiten gestald worden omdat ze
dan een wintervacht zouden krijgen, iets
dat bij de keuring in februari niet ge
wenst is. In de stal dragen ze dekens en
ze staan onder warme lampen.
Elf januari start de cursus Hindelooper
schilderen. Voor deze cursus zijn nog
enkele plaatsen vrij. De kosten bedragen
ƒ45, exclusief materiaal, voor zes
lessen. Docente is mevrouw L. Licht en
de cursus wordt op dinsdagavond ge
houden in dorpshuis d'Ouwe Ulo.
Adspirant-cursisten moeten zich voor
11 januari aanmelden op het bureau
culturele zaken in het raadhuis, tel.
02220-3041.
De netto baten van de actie voor de
restauratie van het r.k. kerkorgel na
deren de f26.000,-. De onlangs ge
houden verkoop van kerstkaarten en
kerstkaarsjes is een succes geweest; op
dit onderdeel van de actie werd al
7800,— winst gemaakt. Besloten is de
kerkveiling ten bate van het orgel te
houden op zaterdag 19 maart.
De dorpscommissie van De Koog wil
medio februari een hobbytentoonstel
ling organiseren en zoekt contact met
hobbyisten die bereid zijn hun werk te
tonen. Wie mee wil doen, kan bellen
naar telefoon 02228-634.
De zon komt 11 januari op om 8.45
uur en gaat onder om 16.50 uur.
Maan: 14 jan. N.M.; 22 jan. E.K.
Doodtij: 8 jan., springtij: 16 jan.
Hoog water ter rede van Oudeschild:
Vrijdag 7 januari 1.51 en 13.17
Zaterdag 8 januari 2.35 en 14.48
Zondag 9 januari 3.33 en 16 27
Maandag 10 januari 4.44 en 17.52
Dinsdag 11 januari 6.05 en 18.53
Woensdag 12 januari 7.11 en 19.33
Donderdag 13 januari 7.50 en 20.07
Vrijdag 14 januari 8.13 en 20.46
Zaterdag 15 januari 8.59 en 21.30
Aan het strand is het ongeveer een
uur eerder hoog water.
Dit is de tijd van de vervolgfilms. De
derde Starwars is bijna klaar, de derde
Superman is in produktie en de derde
Rocky is in de bioscoop. Niet langer
worden vervolgfilms beschouwd als af
leggertjes van het origineel. Soms zijn
ze beter, soms slechter, maar meestal
minstens zo succesvol. Was Rocky
aanvankelijk in zijn eerste film nog het
verhaal van de American dream, de
veldtocht van een kansloze jongen uit
de sloppen van Philadelphia naar de top
van de samenleving via de boksring, en
maakte Rocky II pas op de plaats van
dat succes, in Rocky III is onze held een
welgesteld man geworden. Autobiogra
fisch is de film niet, maar er zitten
uitermate herkenbare elementen in ,,Zo
arm als Rocky ben ik nooit geweest",
verklaarde Stallone in een interview. Ik
kom uit een burgermansgezin in New
Vork. Maar al zijn gevoelens, zijn
emoties, zijn behoefte aan succes, dat
ben ikzelf. Vooral in Rocky III". Wel, de
film overtreft in verre mate deel 2. De
vorige edities waren steeds lange aanlo
pen tot het uiteindelijke gevecht. Rocky
III is een pure vechtfilm: prachtig gere
gisseerde gevechten en adembene
mend om te volgen. Rockey woont in
ee kast van een villa (die van Muham
med Ali?!) Hij lijdt het leven van een
ster maar hij bezit niet meer ,,theeyeof
the tiger", het killersinstinct om een te
genstander af te maken. Er is een kaper
op de kust die zijn titel wil afnemen: een
kolossale kerel, Clubber Lang, een man
uit de achterbuurten die zijn tegen
standers als een ruïne achterlaat Bo
vendien sterft Mickey, zijn trouwe trai
ner aan een hartaanval. Het wordt een
lange, moeizame en dikwijls ook amu
sante gang terug naar het succes, zowel
voor Rocky als voor Sylvester Stallone,
bedenker, schrijver, regisseur en uit
beelder van dit alles, een steeds weer
bewonderenswaardige prestatie.
Rocky III" is te zien van vrijdag tot
en met maandag, 16 jaar.
Winnetou
Na de dood van zijn vader heeft
Winnetou zich als levenstaak gesteld
een permanente vrede tussen de rood
huizen en blanken te bewerkstelligen.
Dit stookt allerminst met de plannen van
Forrester, een gewetenloze schruk, die
onrust onder de Indianen prefereert
boven zijn duistere praktijken. Winnetou
begint vredesonderhandelingen, die bij
gewoond worden door alle opperhoof
den en de blanken onder.leiding van
Overste Merril. Forrester en zijn mannen
vallen een pionierskamp aan en laten
sporen na die er op moeten wijzen dat
de Indianen het bloedbad hebben aan
gericht. Merril is hevig verontwaardigd
en stuurt een strafexpeditie naar de
Indianen. Forrester lokt Winnetou en
Old Shatterhand in een hinderlaag. Met
veel moeite ontsnappen ze en ont
dekken het bewijs dat Forrester het
kamp overviel. Er ontstaat een harde
strijd tussen Forrester, de Indianen en
Merril's troepen. Als de kruitdamp is
opgetrokken staat niets een vrede meer
in de weg. Winnetou keert terug" als
zondagmatinee. Alle leeftijden.
