Cjroen c2wartsJexeU in het harL,
)ud-strijders en Texelaars
rierden samen afscheid
djg
„Weet je nog dat je bij ons
in de regenput zat?"
Emotie
De klop op
het raam
Tussen dijk en
duinenrij
De grote reis
Verse mosselen
HAVENRESTAURANT TEXEL
De meeste ontmoetingen tus
sen Georgiërs en Texelaars had
den een zeer emotioneel karak
ter. In enkele gevallen waren en
kele mensen (zowel Georgiërs
als Texelaars) niet meer tegen de
situatie opgewassen. Veel leed
en wrok werd, na jaren opge
kropt te zijn geweest, uitgespro
ken of uitgehuild. Tijdens het
draaien van de aangrijpende film
die Rezo Tabukasvili over Texel
heeft gemaakt, werd één der
oud-strijders getroffen door een
hartaanval. Hij werd naar het
ziekenhuis vervoerd en zijn
toestand is nog zeer ernstig.
e JAARGANG Nr. 9826
actie Parkstraat 10 of Warmoesstraat 45, Den Burg, tel. (022201 2741.
werktijd. Harry de Graaf, Pelikaanweg 75, De Koog, tel. (02228) 266.
Oosterhof, Golfslag 32, Den Burg, tel. (02220) 4988 en Niek van der Heij-
„De Wesp" bij Oranjestr. 31, Oosterend, tel. (02223) 964.
advertenties, abonnementen, etc
jeveld De Rooy B.V.Postbus 11, 1790 AA Den Burg,
oon (02220) 2741, na 18.00 uur 4881
Verschijnt dinsdags en vrijdags.
Postgiro 652. Abonnementsprijs f 17,— per kwartaal
70 cent incasso los 70 cent
Bankrelaties: Amro Bank nr. 46.99.17.636.
Rabobank nr. 36 25 01 742, NMB nr 67.34.60 398
Op de afscheidsavond hieven de Texelaars onder leiding van Jannie Craanen middeneen gezang aan en probeerden daarmee een bescheiden
culturele tegenprestatie te leveren. Rechts de 30 verzamelde oud-strijders.
Vervolgens werd de film vertoond die re
gisseur Rezo Tabukazvili over Holland en
Texel heeft gemaakt. Dankzij deze rol
prent weet men in heel Georgië wat er in
de tweede wereldoorlog op Texel is
gebeurd.
De film met beelden van Moeder Cor
nelia", mevrouw Klumper en andere
Texelaars die Georgiërs hebben gehol
pen riep emotionele reacties op.
Vermoeiend
Koorn met Mamia Paskuria de man die zich in de regenput voor de Duitsers verborgen hield.
Voor zover bekend heeft niemand spijt
van de reis. Men heeft meer waar voor
het geld gehad dan men ooit heeft kun
nen denken ook al zijn niet alle wensen
ingewilligd Het programma deed echter
wel een forse aanslag op geest en li
chaam. Velen waren zondag bij vertrek
uit Georgië doodmoe en hadden het ge
voel dagen nodig te hebben om alle in
drukken te verwerken en bij te komen.
De fysieke achteruitgang van de reizi
gers bleek dit weekend uit het vrij grote
aantal zieken, meestal mensen met
maag- en darmklachten. In een geval
moest zelfs iemand naar het ziekenhuis
worden vervoerd. Het betrof mevrouw
R. van Boven die zaterdagmiddag onwel
werd. Na onderzocht te zijn en een paar
uur rust kon zij zich weer bij de Texelaars
voegen.
door Klaas Bonne
Ik schreef vanuit een bungalow
In het lommerrijke Twente
Kwam tot een redelijk vergelijk
Met mijn bestede centen
Toch zwalken mijn gedachten vaak
Naar al die Texelaren
Die ter versteviging der band
In 't land der Georgiërs waren
Ik zag ze in gedachten daar
Al dansen met kozakken
Zag op de wang van menig Rus
Het Texels speeksel plakken
Zij wierpen op het Rode Plein
Wat roebels naar Petroesja
En draaien zich een kwartslag om
Voor de lijnen van Anoeska
'k Zag onze grote leiders daar
Na het tellen van hun schapen
In dat groot inmens hotel
Zo vredig liggen slapen
Ver achter 't ijzeren gordijn
Waarlangs oost en west krakelen
Dat twee werelden abrupt
In tweeën doet verdelen
Waar het wankel evenwicht
In stand blijft door raketten
Die men voor ons voortbestaan
Verantwoord" neer blijft zetten
Misschien dat deze verre reis
Er iets toe bij kan dragen
Waar men op het hoogst niveau
Zo moeilijk in kan slagen
Dan zie ik deze Texelaars
Terecht als witte raven
Bewust van het zo triest verhaal
Van onze oorlogsgraven.
Eén van de oud-strijders die
maandagavond op het vliegveld van
Tbilisi stond om het Texelse gezel
schap te verwelkomen was Ga/akti-
on Zagariswie/i. Hij werd onmiddel
lijk herkend door mevrouw Berta
Boogaard-Dros die zich nog precies
herinnert hoe de in doodsangst ver
kerende Georgiër tijdens de opstand
op Texel gastvrijheid kreeg in het
huis van bakker Dros in Oosterend.
Het was Berta die wakker werd toen
er 's nachts op het raam van de
slaapkamer werd geklopt. Ga/aktion
werd onmiddellijk binnengelaten.
Moeder Dros die haar vijfde kind
verwachtte vond het wel bezwaar
lijk maar de Rus zei dat hij ,,Kaputt"
gemaakt zou worden a/s de Duitsers
hem zouden vinden en vader Dros
zei toen: ,,Je kunt die jongen toch
niet laten doodgaanHij heeft
toen een paar dagen in de bakkers
wagen gezeten. Daarna werd met
luiken een schuilhok gemaakt onder
de turf en takkenbossen die voor de
oven waren bestemd. Nog later ver
huisde Zagariswie/i naar een gerief
lijk slaapkamertje en de Duitsers
hebben hem nooit gevonden. Bui
ten de familie wist haast niemand
van de onderduiker. Zelfs het dienst
meisje van bakker Dros was onwe
tend. Toen de jacht op de Russen in
volle gang was en de Texelaars die
Georgiërs verborgen hielden met de
doodstraf werden bedreigd zei het
dienstmeisje eens huiverig tegen
mevrouw Dros: ,,Wat een geluk hé,
dat wij geen Russen in huis
hebben...."
Overigens had een buurman, de
heer Drijver, gezien dat Zagariswie/i
in de bewuste nacht het huis van
Dros binnenging. Hij heeft echter
zijn mond gehouden. De Georgjër
kende de familie Dros al voor de
opstand. Hij kwam regelmatig in de
bakkerij waar hij brood Het bakken
van meel dat op het strand was aan
gespoeld. Het weerzien op de lucht
haven (foto) was ontroerend.
e feestelijke afscheidsavond die
>rdag in de grote eetzaal van ho-
Adzhara in Tbilisi werd gehouden
afsluiting van het bezoek aan Ge-
ië werd ook bijgewoond door
Inemers aan de opstand in 1945.
laven 29 oud-strijders acte de pre-
ce. Het merendeel van hen had
aatste 38 jaar geen contact meer
ad met Texel. Van velen waren
Texel slechts summiere gegevens
end en omgekeerd hadden de
este Georgiërs ook zelf geen ge-
ens over degenen die ze in de
ge oorlogsdagen hadden ont-
et, waardoor ze geen contact
den kunnen opnemen met de
elaars waaraan ze veelal hun le-
hebben te danken.
zijn de afgelopen dagen heel veel
in boven water gekomen. Meerdere
gers die Georgiërs in huis hebben
ad en hoopten hen ooit weer eens
g te zien hebben die wens in vervul-
zien gaan. Zelfs bij het afscheid
d zich nog een blijde verrassing voor.
ileek zich onder de groep ene Karlo
Tiadze te bevinden. Deze Georgier is
945 op spectaculaire wijze aan de
d ontsnapt. Hij was door de Duitsers
mgen genomen en moest een kuil
en, zijn kleren uitdoen en vlak voor-
hij zou worden gefussilleerd rende hij
en meldde zich later spiernaakt bij
amilie C. P. Eelman die hem onder-
gaf. Dat Rasmadze zaterdag present
was te danken aan opsporingswerk
eorgië zelf naar aanleiding van een
al papiertjes met notities die de strij-
destijds hadden achtergelaten en
rvan kopieën waren gestuurd naar
Tabukazvili, de man die al jaren be
delend optreedt bij Texels-
rgische contacten. Te verwachten is
nog meer gegevens bekend zullen
den over Georgiers waarmee het
tact verloren is gegaan. De mannen
iu zijn opgespoord kunnen zich mo-
k nog feiten herinneren als ze wor-
geconfronteerd met foto's en andere
Bugensteuntjes.
Tegenbezoek
i meerdere toonaarden werd tijdens
ifscheidsavond uitgesproken dat er
mbezoek moet komen van de Geor-
s aan Texel. De reizigers hebben de
sen nadrukkelijk uitgenodigd en de
rgiërs hebben laten voelen dat ze
zouden willen Als dat gebeurt ziet
il zich voor een pijnlijk probleem ge-
tst want het staat bij voorbaat vast
de opvang van de Georgiërs in het
zal vallen bij de wijze waarop de
ilaars zijn ontvangen. Ook zaterdag-
id was het weer een overvloedig en
undig feest. Burgemeester Engel-
t dankte het reisbureau Vernu voor
inspanningen. Dit bureau heeft de
georganiseerd maar dat de deelne-
sveel uitgebreider werden gefeteerd
bij een gebruikelijke groepsreis het
al was, is te danken aan zowel de
niging Nederland-USSR alsmede
aan de vriendschapsvereniging van Ge
orgië. De burgemeester maakte verder
bekend wat er met de kunstwerken is
gebeurd waarvoor de deelnemers van de
reis geld bijeen hebben gebracht. Nadat
de ets van de molen van Oudeschild was
gegeven aan de burgemeester van Tbili
si, was zaterdagmidag een schilderij van
de vuurtoren gemaakt door Harry Tiele-
mans, aangeboden aan de vice-minister
president van Georgië. Dat is gebeurd tij
dens een informele audiëntie in het par
lementsgebouw van Tbilisi waar alleen
het burgemeestersechtpaar aanwezig
was. Een aquarel van een schapenboet
gemaakt door Lenie van 't Noordende
werd gegeven aan Rezo Tabukasvili tij
dens een party vrijdagavond in zijn wo
ning. Een tekening van een boerderij van
Jan Bruijn werd geschonken aan de jon
ge Pioniers en dit kunstwerk krijgt een
plaatsje in het pionierspaleis. Een door
Nel Koorn-Kikkert gemaakte tekening
van een Texels landschap werd zaterda
gavond overhandigd aan de voorzitter
van de vriendschapsvereniging. Hetzelf
de gebeurde met een sculptuur van een
zeehond gemaakt door Frans Voskuil.
Verder werd toen toegezegd dat de
chauffeurs en de gidsen ook nog een ca
deautje krijgen. Engelvaart zei niet in
staat te zijn de dank tot uitdrukking te
brengen voor alles wat de Texelaars vori-
Cees Koorn uit Den Burg her
nieuwde tijdens zijn verblijf in Tbilisi
de kennismaking met Usjangi Zad-
godiaswili die in de bange aprilda
gen van 1945 ondergedoken zat op
hoeve Tubantia van vader Maarten
Koorn. Het kon niet uitblijven: Kees
werd uitgenodigd voor een feesta-
vondje en hij mocht Kees Maas, Aad
Smit, Hannie Dekker-Smit, Annie
Smit en het echtpaar Klaas Uitgeest
meenemen. Het werd gezellig en
heel laat. Er kon goed worden ge
praat dankzij de aanwezigheid van
de vloeiend Russisch sprekende Vrij
Nederland journaliste Connie Brood.
Aan de hand van foto's werden her
inneringen opgehaald en dat leverde
gegevens en aanknooppunten op
die van belang zijn bij het zoeken
naar oud-strijders waarvan niet be
kend is of ze nog in leven zijn en
waar ze wonen.
Usjangi en zijn kameraden zaten in '45
aanvankelijk in de Dennen in de buurt
van de barak ,,Waldfrieden" waar later
het Texels museum was. Daalder uit De
Koog pikte ze daar op en bracht ze naar
hoeve Tubantia. De Georgiërs hielden er
echter rekening mee dat zij door Daalder
zouden worden uitgeleverd aan de Duit
sers en lieten hem voor zich uitlopen ter-
ge week hebben ondervonden. ,,lk kom
woorden te kort."
Canon
Door de Texelaars werd vervolgens
een vijf stemmige canon gezongen. Dit
lied was onder leiding van Jannie
Craanen-Hemelrijk ingestudeerd en de
tekst is als volgt: Georgië, de Texelaars
groeten u. We richten een welkom tot u.
Brengen van ons eilandje in de Noord
zee, vele vriendschapsbanden en vrede
voor u mee. Lustig klinkt ons lied, wie
zingt er met ons mee."
Ook de laatste dag die in Tbilisi werd
doorgebracht was voor de reizigers om
nooit te vergeten, 's Morgens werd een
bezoek gebracht aan een Komsomol-
dorp. Een oord waar onder andere men
sen worden opgeleid die in allerlei vak
ken les moeten geven aan jongeren, 's
Middags kon men naar een voorstelling
in de schouwburg waar ook oud
strijders van de partij waren. Opgetreden
werd door folkloristische zang- en dans
groepen. Het was wederom een uitste
kend programma variërend van rustige
zang tot een woeste sabeldans waar de
vonken letterlijk vanaf vlogen. Het was
dan ook nauwelijks te geloven dat dit
optreden werd verzorgd door amateurs,
arbeiders van de tramweg van Tbilisi.
wijl ze hem onder schot hielden. Van
verraad was echter geen sprake. De strij
ders vonden in Tubantia gastvrijheid en
de toen 19-jarige Cees Koorn trok gerui
me tijd met hen op.
Usjangi wist zich nog precies te herinne
ren hoe hij verbleef in een kuil in het
hooivak dat was afgedekt met een
hooischot.
Dorst
Het had overigens een haartje ge
scheeld of een van de andere onderge
doken Georgiër zou door de Duitsers zijn
ontdekt. Toen de bezetter bij een drijf
jacht het erf van Tubantia opkwam zat
Mamia Paskuria in de regenbak. Hij zat
met zijn laarzen aan op een in het water
staande stoel. Daar was Paskuria echter
niet veilig want de Duitsers hadden dorst
en liepen naar de regenbak om water te
halen. Ad Koeleman, een onderduiker
die ook op Tubantia verbleef bezweerde
hen echter dat het water in de bak vies
was en dat ze beter naar de pomp in de
stal konden gaan. Dat laatste wilden de
Duitsers niet maar ze verlieten het erf en
gingen naar Berkhoeve. Paskuria is ze
ven jaar geleden al eens op Texel ge
weest. Het zag er vorige week niet naar
uit hij de groep Texelaars zou ontmoeten
omdat hij op grote afstand van Tbilisi
woont, maar hij dook later toch op.
Verzekeringen DLG
de goedkoopste.
Zeker weten!
Illllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
(02226) 310.
iiiiillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll,