e Texelse watermolens 7. Kan iemand met epilepsie topscorer van het jaar worden? Jazeker, als ie maar de meeste goahjes maakt. 7 Fa. Schoorl moderniseert winkel Belangstelling voor „Gamma kwartet" teleurstellend Wie last heeft van epilepsie kan'net zo goed goalgetter worden als wie last heeft van voortijdige kaalheid. Want epilepsie is bepaald geen vorm van 'gekte', zoals veel mensen denken, maar niks anders dan af en toe een korte storing van de hersenaktiviteit. Teveel signalen ineens. Zo zie je bij een lichte aanval iemand even afwezig raken, wat soms gepaard gaat met staren, neuriën, fluiten of mompelen. (Tijdens bijvoorbeeld een vervelende ver gadering overkomt zoiets ook anderen wel eens). Een zware aanval leidt tot enkele minuten aanhoudende bewusteloosheid en hevige, ongekontroleerde spierschokken door het hele lichaam. Vooral die zware aanvallen kunnen er enorm 'gek' en schrikaanjagend uitzien. Als de omgeving nu maar met ver stand en geduld reageert, valt er met epi lepsie best te leven. Want dank zii moderne medicijnen hebben de meesten er weinig last van. En dan nog zelden op momenten dat het er echt om spant. Dus misschien wel tijdens een oefenpartijtje, maar prak tisch nooit tijdens een kompetitiewedstrijd. Iedereen die iemand met epilepsie in z'n omgeving kent (of vermoedt; ze lopen er niet mee te koop) raden we aan onze brochure 'Epilepsie is niet zo gek als 't er soms even uitziet' te lezen. U krijgt 'm thuis als u Sire belt, 020-4247 06 (9-12 uur) of de bon opstuurt. 'SCRUBBERS' SIRE Epilepsie is niet zo eek als'ter soms uitziet. Rl igfNJDAG 20 JANUARI 1984 TEXELSE COURANT PAGINA 5 Na mijn beide artikelen over de féxelse korenmolens nu een poging |at meer te vermelden over de wa termolens, welke Texel ooit heeft |ekend. I Het ligt voor de hand, dat de ge schiedenis van de watermolens lauw samenhangt met de geschie denis van de inpolderingen op Texel, fpe eerste grote watermolen (een jchepradmolen met een vlucht van ets meer dan 20 meter) werd ver moedelijk geplaatst bij de inpolde- Ing van Waalenburg. In een artikel !>ver Texel wordt overigens zonder je bron aan te geven vermeld, dat >p 28 februari 1631 de eerste water molen voor Waalenburg voor het lerst „onder zeil werd gezet". De molen aan de sluis bij de scheiding ussen Waalenburg en het Noorden fieeft in elk geval lang dienst gedaan. Op jen kaart uit 1792 opgenomen in het *:loek van Van der Vlis (pagina 42) h/ordt de molen ingetekend, terwijl de nolen ook nog is aangegeven op een kaart, gemaakt voorafgaande aan de in poldering van het Noorden (1876) (zie Van der Vlis, pagina 403). Het toevoer water door Waalenburg, Het Molenkil, ontleend er zijn naam aan. Of dit de eerste watermolen op Texel geweest is, is moeilijk met zekerheid te zeggen. Op een kaart van Texel (zie Van der Vlis, pagina 91) welke volgens Schoorl moet worden toegeschreven aan Pieter Bruyns en zou dateren uit 1594 wordt ook ten westen van het wa ter de Lange Wael een molen aangedre ven, ongeveer ter hoogte van de aanslui ting van de huidige Veense Langweg op de Laagwaalderweg. Deze molen moet ook wel haast een watermolen geweest zijn ter ontwatering van de laaggelegen landerijen ten westen van de Langhe Wael. |ledere zaterdagochtend haalt Scou ting Texel in Den Burg oud papier, lom- i en oude schoenen op. De mensen iworden verzocht deze spullen vóór 10.00 uur aan de straat te zetten, zodat ze vlot Jkunnen worden ingeladen. Komende za- fterdag wordt het oude papier etc. opge- fhaald in de volgende straten: ||Beatrixlaan, Kogerstraat, Waal- Iderstraat, Burgerhoutstraat. Scheprad De volgende watermolen werd wel opgericht in 't Hoornder Nieuwland. Het was een schepradmolentje met een vlucht van 16 meter en uiterlijk zou de molen veel gelijkenis hebben vertoond met de molen, die later in 't Noorden werd gebouwd. Op een kaart uit 1751 van Matthijs den Berger (Van 'der Vlis, pagina 395) staat de molen voor het eerst aangegeven. Vreemd genoeg ver meldt een artikel uit 1830 (opgenomen in Vaderlandse Letteroefeningen) dat de watermolen in Waalenburg de enige is op het eiland, terwijl de heer G. H. Keu- nen in zijn boekje „De molen van 't Noorden" melding maakt dat Texel in 1864 3 watermolens rijk was, n.l. in Waa lenburg, het Hoornder Nieuwland en de P.H. Polder. ook op de kaart van J. L. Kikkertuit 1848 wordt de molen in 't Hoornder Nieuwland aangeduid. De molen stond aan de oostkant van de huidige Water molenweg, ter hoogte van „De Kroont jes". Ik veronderstel dat de molen zicht baar is op een ets van P. L. Dubourq uit 1849 (Van der Vlis, pagina 21). De heer Van der Vlis meent dat de molen een vrijheid van de schilder is, maar als de ets de Mokbaai weergeeft is de situering van de molen vrij exact. Later zou er een molen gestaan hebben in de buurt van de buitendijk. Volgens de in 1937 74-jarige KL uit Den Hoorn (bron Texelse Courant) zou de molen later vervangen zijn door een Amerikaanse windmolen, tegenover het Zoutland. De 'molen zou in 1912 nog functioneel geweest zijn; een Willem Boon was er toen molenaar. Vijzel In 1848 ontwierp Van der Sterr de 8-kantige vijzelmolen (met een vlucht van 20 meter) voor de Prins Hendrikpol der. Omstreeks 1912 werd deze windmo len vervangen door een motorbemaling. Het boekje „Verdwenen plekjes op Texel 1945 - 1980" geeft op de voorlaatste pa gina nog een armzielige aanblik op de restanten van de molen. De kap en de wieken zouden reeds in 1898 zijn verwijderd. Zo komen we geleidelijk aan bij de pol der 't Noorden. De polder werd bedijkt in 1876. Aanvankelijk werden er twee kleine houten watermolens opgericht (Van der Vlis, pagina 408), uit een ver keerde zuinigheid van het waterschaps bestuur. Op 12 augustus 1878 werd de eerste steen voor de huidige molen ge legd door Sijbr. Keijser Pzn., secretaris van de 29 Gemeenschappelijke Polders. Het ontwerp is vermoedelijk van R. Kroon uit Buiksloot. De molen werd ge- .bouwd door W. de Jong, timmerman in Den Helder, voor ruim /"31.000,—Het is de enige molen, die op open zee heeft geloosd via een duikersluis met 3 ope ningen door de dijk. De wieken hebben een vlucht van 27 Zz meter. Steunmotor De eerste molenaar was Gerrit Dekker uit Wieringerwaard, die werd aangesteld op een salaris van ƒ200,— per jaar en tot 1915 dienst deed. Hem werd toegestaan er op eigen kosten een huisje bij te bou wen. Van 1915 - 1917 was Floris Dekker er molenaar en daarna Jaap Buis. In 1928 werd Cornelis Dijker een klein zoon van Gerrit Dekker er molenaar. In 1913 werd bij de molen al een steun motor voor de bemaling geïnstalleerd; Zo gaat de nieuwe winkel van de Fa. Schoorl er aan de voorzijde uitzien. De winkel zal tijdens ondergebracht in Waalderstraat 29 flinks!. I de twee maanden durende verbouwing worden de functie van de vijzel werd daarbij overgenomen door een centrifugaal- pomp. In 1923 kwam de molen tijdelijk buiten gebruik door een defect aan de vijzelinstallatie. Maar in 1928 werd beslo ten de molen toch weer een reserve- functie te laten vervullen en daartoe werden 3 qua capaciteit verschillende pompen geïnstalleerd. Toen Gerrit Jansen de gerestaureerde molen in ge bruik mocht nemen, omdat Jaap Buis ziek was, is de haak, waaraan de vlag- gestok hing tijdens het vangen losge schoten. De gevolgen waren rampzalig. De hoofdas brak, waarna de wieken met veel geraas naar beneden stortten. Op het nippertje konden de genodigden zich uit de voeten maken, om niet onder het houten gevaarte verpletterd te wor den. Reeds in december 1928 was de schade hersteld. In januari 1949 raakte één der wieken uit zijn as, waarna deze de grond raakte en afbrak. Ook de askop werd beschadigd. Tot 1964 vervulde de molen een reservefuctie. Vereniging In 1970 werd de molen eigendom van de vereniging „De Hollandse Molen", waarna een ingrijpende restauratie volg de. Dijker was bijzonder trots toen hij in 1976 de molen bij het 100-jarig bestaan van de polder weer kon laten draaien. Bij het 100-jarig bstaan van de molen was het restauratieplan min of meer voltooid. Zijn oorspronkelijke functie vervult de molen niet meer, maar op de jaarlijkse Nationale Molendag in mei draaien de wieken, mede door de inzet van de vrij- willige molenaars André en Willem Keij- zer. Belangrijk is bovendien dat de mo len in zijn unieke situatie bewaard is ge bleven en dat daarmee bij de dijkverho ging duidelijk rekening is gehouden. Nog is het beeld niet compleet, want ook veel boeren gebruikten indertijd voor onderbemaling van hun bedrijf windmolentjes. Volgens Jac. Schraag zouden er op Texel zo'n 41 hebben gestaan. De heer Alb. Dros vertelde me, dat er in Eierland omstreeks 1910 4 ston den en wel 2 met 4 wieken op de boerde rijen Blandenberg en Bertushoeve aan de Postweg en de heer P. Dissel en 2 van een Amerikaans type op de hoeven Bre da en Nieuw Breda. De Amerikaanse windmolens werden gebouwd door een Friese molenbouwer uit IJlst. Vragen Dienden deze molentjes voor de ont watering van het land, de molentjes in het natuurgebied Waalenburg, door Na tuurmonumenten geplaatst, dienen juist een tegengesteld doel: het op peil hou den van de waterstand. De Duitse kunstenaar Peter Froese maakte van één zo'n molentje een bijzonder knappe kopergravure. Dan blijf ik nog met een paar vraagte kens zitten. Op pagina 52 van het boek Van Cuyck zien we de toren van De Westen met aan de horizon 1 kerkje (mogelijk dat van De Koog) en 3 molen silhouetten. Hij zou er de windassen op de binnendijk van de polder Waalenburg waarmee de drie sluizen (de Wig- gerssluis, de Everstecoogersluis en de Coger Sluis) werden bediend, mee heb ben kunnen aanduiden, maar dan zijn ze wel bijzonder fors aangegeven. Een mysterie is ook de ets van Rob Wallis, naar een schilderij van C. Stan- field, opgenomen op pagina XXIII van Texelse geslachten. De ets geeft een onttakeld molentje aan de buitendijk weer en is getiteld „The Scheldt, Texel island". Het lijkt op een situatie nabij de haven van Oudeschild, maar niets wijst erop, dat daar ooit een voorganger van De Traanroeier heeft gestaan. Ook nu houd ik mij voor aanvullende gegevens en eventueel fotomateriaal be treffende de molens in de P.H. Polder en 't Hoornder Nieuwland aanbevolen. G. A. Oskam ^f[ondernemers-aktiviteiten De fa. Schoorl in de Waalderstraat zal binnenkort de bestaande winkel en magazijnruimte ingrijpend ver bouwen zodat de huidige 'hokken' die te danken zijn aan de voormalige smederij verdwijnen en er één ver koopruimte ontstaat met een opper vlakte van 240 vierkante meter. Op de bovenverdieping komt een ma gazijn met dezelfde oppervlakte. Vooral om de laatstgenoemde voorziening zit de firma te springen. De winkelvoorraad wordt nu her en der neergezet bij gebrek aan een overzichtelijke bergruimte. De nieuwbouw is ontworpen door Ar chitectenbureau Jan Visser die zoveel mogelijk aansluiting heeft gezocht bij de bestaande nieuwbouw in de Waal derstraat. De aanbesteding van het werk moet nog plaatsvinden en in maart hoopt men met de verbouw te starten. Klanten zullen dan tijdelijk worden ge holpen in het pand Waalderstraat 29. Het nieuwe onderkomen zal hetzelfde assortiment artikelen bevatten. De belangstelling voor het koffiecon cert dat zondag in hotel De Lindeboom werd gegeven door het Gamma kwartet heeft bitter weinig luisteraars getrokken. De dorpscommissie van Den Burg, die het evenement had georganiseerd zit daardoor met een flink financieel verlies. Dit koffieconcert had het hoogtepunt moeten worden in de reeksen van uit voeringen, maar naar bezoekersaantal gerekend werd het en dieptepunt. Dat was betreurenswaardig omdat het gebo- dene van hoog muzikaal gehalte was. De uitvoering kenmerkte zich voral door enorme variatie. De musici bleken een breed scala van muzieksoorten te be heersen: klassiek getinte werken maar ook latin american, jazz, etc. Het is twij felachtig of de dorpscommissie in de toekomst opnieuw dergelijke concerten zal organiseren. Naam: Adres: Postkode: Annetta, een 18-jarige moeder, zit haar straf uit in een open jeugdgevange nis. Terwijl zij een verjaardagskaart schrijft aan haar dochtertje Alice, die in een tehuis verblijft, wordt haar verteld dat ze haar kind niet eerder mag bezoe ken dan de volgende maand, wanneer ze verlof krijgt. Annetta kan dit niet ver werken. De volgende dag besluit ze om samen met een andere gevangene, Ca rol, te ontsnappen. Ze krijgen een lift van Rex, een vrachtwagenchauffeur die zijn sexuele verlangens voor de meisjes niet onder stoelen of banken steekt. Ca rol wijst hem de weg naar de flat van haar vroegere minnares Doreen. Daar gaat Rex met Annetta naar bed terwijl Carol met afschuw toekijkt. Als Annetta erachter komt dat Rex de vader van haar kind kent, vraagt zij Carol het telefoon nummer van de garage, waar de vader te bereiken is, op de muur te schrijven. Rex schenkt vervolgens aandacht aan Carol, die echter niets van hem wil weten, zijn sleutels steelt en er met zijn vrachtwa gen vandoor gaat. Ook Annetta vlucht weg uit de flat. Carol zorgt opzettelijk voor een aanrijding, zodat ze weer gear resteerd wordt en in een zwaarder be waakte gevangenis terecht komt, waar t*»r ook Doreen verblijft. Haar blijdschap over de hereniging is echter van korte duur. Doreen heeft inmiddels een andere vriendin. Carol wordt nu het mikpunt van allerlei pesterijen. Intussen heeft Annetta het tehuis bereikt waar haar dochtertje zit. Ze verzoekt haar kind te mogen zien. Het wachten daarop duurt haar echter te lang en ze gaat zelf naar de kamer waar Alice is. Het kind schrikt van deze onverwachte ontmoeting en wil niets van haar weten. Inmiddels is de politie gearriveerd en voor de ogen van haar kind wordt Annetta afgevoerd. Ca rol begint zich aan te passen aan haar nieuwe omgeving en aan het systeem. Ze sluit vriendschap met Eddie, een les bisch meisje dat in ruil voor een sexuele relatie, haar beschermster wil zijn. Dan verschijnt een hysterische Annetta die Carol beschuldigt van verraad bij hun vluchtpoging en zweert zich te zullen wreken. De spanningen in de gevange nis lopen hoog op en monden uit in een opstand. Het gevolg daarvan is dat de straffen nog zwaarder worden en de ver houding tussen de gevangenen en be waking steeds vijandiger wordt. De 'klacht' die verhalenderwijs werd verwerkt, betreft het systeem van zo'n ouderwetse bajes waar het opsluiten van jonge mensen als enige doel geldt. „Scrubbers" (stumpers) is te zien van vrijdag tot en met maandag, 16 jaar. Plaats: Boekje: 'Epilepsie is niet zo gek als het er soms even uitziet.' Boekje: Epilepsie. U en Uw kind (Aankruisen wat voor u van toepassing is.) In gefrankeerde envelop plus f 1,60 aan postzegels sturen aan Bureau Epilepsie-Voorlichting, Koningslaan 19, 3583 GD Utrecht. ie aangeboden door dit blad in ling met de Stichting Ideele Reclame I__T™_I

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 1984 | | pagina 5