Goede Brecht-vertolking door NlOZ-toneelgroep 17 Leden akkoord met onderhoudsdienst Relatienota voor(j Texel ongewenst Woningbouwvereniging Open brief Astronomie contra® astrologie l Publicaties Texel-Georgië PAGINA 4 TEXELSE COURANT DINSDAG 7 FEBRUARI 7 De bruiloftsgasten nog vreed(t)zaam aan de dis. Van links r, Karin Parlevliet en Johan Veenbaas. Het is een goed idee geweest van de toneelgroep Comedia de la NIOZ om de jaarlijkse toneeluitvoering te laten bestaan uit vier éénakters van Bertholt Brecht. Het was een duide lijke afwijking van het tot dusver ge brachte komische genre echter met behoud van de kwaliteit, waarmee de NIOZ toneelgroep een zekere naam heeft gemaakt. Zaterdaga vond bleek dat de biologen, ana listen en anderen medewerkers van het oceanografisch instituut in 't Horntje voldoende dramatisch talent in huis hadden om ook dit varkentje te wassen op een wijze die recht doet aan de intenties van Brecht. In het begin zag het er even naar uit dat de tonelisten niet erg loskwamen, maar overigens was het een goede toneela vond die door een geheel gevulde zaal van De Lindeboom met meerdere open doekjes werd beloond. Die tussentijdse applausjes betroffen individuele presta ties en verhullen uiteraard niet dat er ook minder sterke medewerkers waren. Dat bleek vooral in de éénakter ,,De burger mansbruiloft" die van alle tien spelers een ongeveer even gecharcheerde speel- trant eiste. Enkelen voldeden aan die eis onvoldoende en wekten de indruk dit stuk te ernstig te interpreteren. In die zelfde éénakter waren echter ook uitne mende acteerprestaties te bewonderen waardoor het toch in de meest smakelij ke hoofdschotel van dit gevarieerde to neeldiner werd, al zal het thema sommi gen minder hebben aangesproken dan het sinistere sfeertje dat de eerste drie éénakters kenmerkten. Bijzaken De serieuze wijze waarop de NIOZ mensen toneel willen bedrijven bleek ook uit de bijzaken. De kostuums, grime en het decor waren perfekt. Ook de mu ziek van Kurt Weill die men uit de luidsprekers liet klinken droeg bij aan het tijdsbeeld waarin de éénakters moesten worden geplaatst. Decors" is overi gens veelgezegd. Het toneel werd slechts gesierd door enkele attributen, die in het betreffende stuk heel functio neel dienst deden: een telefoon, een ra dio, een schematisch aangegeven raam, een portret van Hitier en allemaal echt uit de tijd waarin de stukken speel den: het eind van de dertiger jaren. Ook bij het uitzoeken van de kostuums lukte het alles authentiek te krijgen, echter zonder en spoor van overdaad. Angst en ellende De drie éénakters die het programma voor de pauze vormden gaven elk een indruk van het huiselijk leven in Duits land in de tijd dat Hitier aan de macht was en voor het uitbreken van de twee de wereldoorlog. Je ziet burgers in ver schillende milieus, fout en goed, be zorgd maar ook bang voor elkaar en bang voor de machthebbers. Niemand is zi.chzelf want niemand is te vertrouwen. Wie zich iets laat ontvallen dat als kritiek op het regiem kan worden worden uitge legd, heeft daarvan een ogenblik later al spijt en probeert de ,,fout" te compen seren door demonstratief gedrag waaruit een tegenovergestelde houding moet blijken. Het leidt tot een gruwelijk sfeert- r rechts Marcel Wernand, Aliette Fonds, Bertus Heerschap, Chris Lanser. Maarten Mulder, Greet Zonnenberg, Bouwe Kuipers, zijdse ouders slagen er niet in een be hoorlijke toespraak af te steken, de vriend van de bruidegom zingt een balla de die de bruid vunzig vindt, het weinig degelijke meubilair zakt in elkaar en het slot is een algemene ruzie. Het bruidspaar heeft ook de halve avond ge ruzied, maar als iedereen is weggelopen, sluiten de twee elkaar innig in de armen, echter wel na het drinken van heel veel wijn. je in die huiskamers en keukens, waar mensen er zelfs aan moeten denken dat hun kinderen als verklikker optreden. De tragi-komische situaties die daaruit kun nen voortvloeien heeft Brecht aangrij pend in beeld gebracht. Het is een bena dering die het afschuwelijke van totali taire regiems duidelijker maakt dan me nige oorlogsfilm hoe aangrijpend" of „historisch" ook. Het was om van te ril len. Wie het niet heeft meegemaakt kan zich na het zien van zo'n stuk voorstellen wat een opluchting het moet zijn om van zo'n duivels regiem bevrijd te worden. Ook het besef om in een land te leven waar je kunt zeggen wat je denkt wordt er mogelijk door wakker geroepen. On vermijdelijk is dan de gedachte dat de door Brecht geschetste situaties helaas geen verleden tijd zijn en in tal van lan den dagelijkse realiteit. Werkverschaffing De eerste éénakter ,,De Werkver schaffing" was tevens de kortste. Het gaat over een arbeider die zijn baan dankt aan de oorlogsindustrie en met de consequenties van die oorlogssituatie wordt geconfronteerd als zijn zwager bij een „proefvlucht" met een bommen werper is verongelukt. Mede dank zij een buurvrouw die alles zegt wat zij ver moedt, wordt duidelijk dat de broer om gekomen moet zijn in de Spaanse burger-oorlog. Thema van het sa- menspraakje is is het uizichtloze dilem ma waarin allen verkeren. De rol van Maarten van Arkel als de arbeider von den we het sterkst. Het karakter van de man die best weet waarmee- bij bezig is: maar toch moeilijk zijn gezin honger kan laten lijden kwam er goed uit, vooral tij dens de woedeuitbarsting. Greet Zon nenberg als de kennelijk slimme buur vrouw had iets omzichtiger moeten ac teren. Al die politieke conclusies werden hard en ongenuanceerd uitgesproken wat niet erg geloofwaardig overkomt in een situatie waarin de officiële publica ties in een gesencureerde pers concurre ren met vermoedens en geruchten. Chris Lanser als de vrouw was redelijk overtuigend maar haar weinig volumi- nieus stemgeluid was een handicap: het klonk te iel en moet achterin de zaal on verstaanbaar zijn geweest." SA-man Nummer twee in de serie was ,,Een kruis van krijt" waarin een fanatieke SA- man centraal staat tijdens een sa- menspraakje met een keukenmeid, dienstmeisje en een arbeider waarvan de politieke geaardheid op de proef wordt gesteld. Het is een omzichtig aftasten, waarbij elk woord wordt gewogen. Het eind van het liedje is dat de arbeider de Hitlergroet luider en duidelijker brengt dan in het begin, zodat de „opvoeding" blijkbaar is geslaagd. De SA-man kreeg uitstekend gestalte van Marcel Wernand die niet alleen door zijn staalblauwe ogen en blond haar overtuigend was maar ook door de bijna-karikatuur die hij maakte van de brallende nazi-man. Jo han van Bennekom was als tegenspeler het tegengestelde van dit type: een wat sjofel figuur die onder de dreiging van het concentratiekamp met moeite zijn „onverschilligheid" vaarwel zegt. Van deze rol had misschien nog wat meer te maken geweest; de verstaanbaarheid van Van Bennekom liet te wensen over. de regie van deze éénakter berustte bij Chris Lanser. „De spion" was de beste van drie éénakters van voor de pauze, het thema sprak althans het meest algemeen aan: de paniek die in een gezin ontstaat als de zoon ervan wordt verdacht een spion te zijn. Klaus Heinrich is lid van de Hitlerju- gend, maar zijn ouders hebben zo hun eigen gedachten over de bruine horden wat uit hun sport valt op te maken. On gemerkt heeft Klaus Heinrich het huis verlaten. Op weg om over zijn ouders te klagen? De gedachte wordt aanvankelijk verworpen maar naarmate de jongen langer wegblijft slaat een verschrikkelijke angst toe. De echtelieden bedenken koortsachtig wat ze in aanwezigheid van de jongen precies hebben gezegd en verzinnen verzachtende feiten die ze „straks" naar voren kunnen brengen. Ze gaan daarbij zover dat ze voorwenden dat ze geen vijanden, maar juist suppor ters van de nieuwe orde zijn. Het is ech ter allemaal voor niets want Klaus Hein rich is alleen maar weggeweest om snoepgoed te kopen. De glansrol in dit door Maarten van Arkel geregisseerde stuk werd gebracht door Maarten Mul der. Hij acteerde zeer geloofwaardig als de zich zorgen makende en langzamer hand in paniek komende onderwijzer. Zijn tegenspeelster Aliette Fonds (als de echtgenote) bleef nauwelijks onder dit niveau. Het samenspel van de twee was sprankelend en geroutineerd. Omschakelen Het was maar goed dat de mensen in de pauze gelegenheid kregen de indruk 1 die de drie eerste éénakters hadden na gelaten van zich af te zetten, want „De burgermansbruiloft" die tenslotte werd opgevoerd was van een totaal andere grootheid. Dit rond 1920 geschreven ver haal heeft het karakter van een klucht waarin echter wel messcherp een aantal karakters wordt geschetst. Haast ieder een zal er wel iemand in hebben her kend. Het is een bruiloft die aanvankelijk 'alleen maar vervelend is. Veel inhouds loos gezwets, flauwe grappen en erg veel drinken. Maar er gaat steeds meer mis. Een danspartijtje mislukt, de weder- Toprol Ook in dit stuk figureerde Maarten Mulder (als de bruidegom) uitstekend waarbij Chris Lanser als de bruid weinig onderdeed. Nog indrukwekkender wa ren ^meerdere rollen van de familieleden en overige bruiloftsgasten die met erg veel overgave vertolkt werden. Die over gave was voorwaarde voor het succes. Het leek alsof in overdrijven werd gewed-ijverd. Bertus Heerschap was als vader van de bruid een heel goede, maar hij werd overtroffen door Bouwe Kuipers die als de schoonvader subliem bezig was. Het was een uitgesproken karakter rol. De man is als gevolg van drank of ouderdom niet in staat ook maar iets zin nigs aan tafel te laten horen, maar zijn geest wordt zeer vaardig als hij een ver schrikkelijke ruzie krijgt met zijn vrouw en daarbij al zijn gal van jaren uitspuwt. Het effekt was vermakelijk, maar ook ontroerend. Kuipers kreeg er zeer terecht een open doekje voor. Eenzelfde hulde viel Marcel Wernand ten deel voor het hartstochtelijk zingen van de „kuis heidsballade". Ook het overige „gewo ne" spel van Wernand viel in gunstige zin op. Aliette Fonds als de moeder van de bruidegom was eveneens zeer op dreef met heerlijke en ontwapenende overgave. De overige spelers wisten zich niet helemaal bij dit dramatisch geweld aan te passen, zoals Johan Veenbaas die wat te bedeesd was en daardoor niet helemaal geloofwaardig als de toch wel ondeugende 'snaak dië^h'ij blijkens het Maar- -- ten van Arkel had de regie. Meubels Een technisch knappe prestatie was het volgens plan in elkaar laten vallen van het meubilair. De ene na de andere bruiloftsgast stortte door zijn zetel. De grootste kunst is waarschijnlijk geweest te voorkomen dat dit voortijdig gebeur de. Bij alle éénakters werd de grime ver zorgd door Juul Swarthof en Aafke Geensë. De belichting was in handen van Melchior Tijssen. Het souffleurs- werk werd gedaan voor resp. Hannegriet Hin, Bouke van de Werf en Rogier Daan. Met twee stemmen tegen hebben de leden van de woningbouwvereni ging donderdagavond tijdens een buitengewone ledenvergadering het prin cipebesluit genomen een eigen onderhoudsdienst te starten. Die dienst zal voorlopig alleen bestaan uit een opzichter die kleine klusjes meteen zelf ver helpt en die toezicht houdt op het onderhoudswerk dat door gemeente en aannemers wordt uitgevoerd. De woningbouwvereniging wil deze instan ties middels kortlopende contracten het werk gunnen maar als blijkt dat het afhandelen van klachten organisatorisch net zo matig verloopt als in het ver leden dikwijls het geval was dan zal de onderhoudsdienst uitgebreid worden met maximaal twee full-time medewerkers voor het plegen van onderhoud, exclusief schilderwerk en cv-reparaties. Scene uit ..Het kruis van krijt" met Johan van Bennekom en Marcel Wernand. „Als je schilderwerk en verwarmings- onderhoud ook door een eigen dienst zou laten doen dan heb je naast een op zichter nog vier mensen nodig en dat is niet haalbaar", aldus verenigingsdirec teur H. Wendrich donderdagavond in De Lindeboom voor een volle zaal met leden. Een grote opkomst die waarschijnlijk geweten kan worden aan de beroering rond een artikel in deze krant waarin werd gesteld dat een eigen onderhouds dienst voorlopig van de baan was. Een mening die in directe tegenstelling stond tot de adviezen van de taakgroep projec ten en onderhoud van de vereniging. Die onderhoudsdienst is er sinds don derdag formeel dus wel maar zal bestaan uit één persoon. Als blijkt dat de ge meente en de aannemers het onder houdswerk niet goed of niet snel genoeg uitvoeren dan kan het bestuur zelfstan dig besluiten nog één of twee medewer kers in dienst te nemen. Hiervoor is geen toestemming van de leden meer nodig. De genoemde taakgroepen van de vere niging hadden het bestuur geadviseerd te starten met een opzichter die een on derhoudsplan zou moeten maken en over twee of drie jaar meer medewerkers aan te trekken. Een dergelijke dienst zal financieel iets duurder zijn dan de huidi ge manier van werken, zo oordelen de taakgroepen, er staat meer service tegenover. Donderdagavond werd duidelijk dat het bestuur niet automatisch over wil gaan tot het aantrekken van meer perso neel voor onderhoud omdat de gemeen te bezwaar heeft gemaakt. Een monde linge afspraak uit het verleden heeft er in geresulteerd dat er op de gemeentelijke werkplaats een extra timmerman voor onderhoud van verenigingspanden is aangetrokken en met de andere onder houdstaken die de gemeente voor de WBV verricht zou onmiddellijké ontbin ding van deze afspraak, een gemeentelij ke strop betekenen van anderhalve ton. „Daar heeft de gemeente niet op gere kend en men wil harde afspraken maken dat de afhandeling van klachten in de toekomst correct geschiedt", aldus voorzitter H. van Wijk. Hij voegde daar aan toe dat klussen voor de vereniging voorrang zullen krijgen bij eigen werk. Wendrich en wethouder D. Schilling legden uit dat het bestuur de gemeente lijke afspraken „niet zomaar" naast zich neer kon leggen mede omdat het bestuur zelf ook scguld heeft aan, vooral organisatorische, problemen in het verleden. Nederland bestaat uit een oppervlakte grond van 3.730.000 ha exclusief fy IJsselmeer en open zeearmen. Van deze oppervlakte is nog 2.500.000 ha cH tuurgrond w.v. 35% voor de akkerbouw, 60% voor grasland en 5% voori| tuinbouw. Hiermee is aangegeven dat van alle grond in Nederland in o bruik is bij de agrarische sector. Van de actieve beroepsbevolking werkt in 14 derland 6% in de landbouw. Dus 6% van de actieve beroepsbevolking wel. 2/_ a r\unrii» op van alle grond in Nederland. Deze zorgt voor een totaal export van! brac miljard gulden en neemt na de Verenigde Staten en Frankrijk de derde plaa in op de wereldranglijst. Die ruim MO miljard agrarische uitvoer (en daaronoen verstaan we dan de produkten van zowel de agrarische sector als van voedings- en genotmiddelenindustrie) betekenen een positieve bijdrage aan! g betalingsbalans van ongeveer ƒ14 miljard. 'r Texelse landbouw. bond febb Texel heeft een oppervlakte van plm. 18.360 ha grond. Hiervan is in eigdiginj dom en beheer bij Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer 6940 ha en plbrac 2600 ha bebouwing, wegen, water e.d. Volgens het CBS is er aan cultunoet grond voor de landbouw minder dan 8800 ha in gebruik. Aan akkerbouw pljht, 35%, grasland 60% en 5% voor de bloembollenteelt en tuinbouw. Minder dhun de helft van alle grond op Texel is in gebruik bij de agrarische sector. Van actieve beroepsbevolking werkt op Texel plm. 18% in de landbouw. Dus 18 con van de actieve beroepsbevolking werkt op minder dan de helft van alle grovan op Texel. en c Nu gaat de vergelijking met het landelijk cijfer niet helemaal op omdat detm w< volkingsdichtheid op Texel lager is dan in andere delen van Nederland. Vji. V( komt er duidelijk uit-naar voren dat op een typisch agrarisch eiland zoals Te! oi het areaal landbouwgrond in de loop der jaren tot minder dan de helft van w totale areaal is teruggedrongen. 'zich en f Hoe intensief Js de agrarische bedrijfstak? je a De agrarische sector op Texel bestaat overwegend uit veehouderij. Daafn c naast een florerende akkerbouw en bloembollensector. De veehouderij c Texel bestaat voor 100% uit een zgn. grondgebonden produktie d.w.z. het ve| graast nog in de wei. Landelijk is deze situatie soms anders en wordt er mi- weinig of geen grond een intensieve veehouderij bedreven. Hierbij denken v aan kalfs^ varkens-; pluimvee-; vlees- en eierenproduktie. De akkerbouw e bloembollenteelt werken met een gevarieerd bouwplan d.w.z. er wordt relatit veel graan, graszaad en erwten geteelt. Daarnaast ook kapitaalsintensieve pre 1 dukten zoals pootaardappeleri en bloembollen. In de veenkoloniën en andei i akkerbouwgebieden wordt een veel intensievere bouwplan met aardappels rj en bloembollen genomen. Hier worden om het andere jaar op hetzelfde pe:|'j ceel aardappelen en bloembollen geteelt, waarbij een grondontsmetting nood 31 zakelijk is. V- Wat betekent dit nu allemaal voor landbouw, landschap en natuur? Zoals boven reeds vermeld heeft Texel een florerende agrarische sector waa^ een relatief groot (1/5) deel van de beroepsbevolking werkzaam is en dan he gl gehele jaar rond. Wat echter duidelijk naar voren komt als de Texelse landftjr, bouw vergeleken wordt met het landelijke beeld is dat de Texelse landbouw' evenwichtig is opgebouwd d.w.z. geen of nauwelijks bio-industrie geen mestoverschotten geen grote concentraties van gebouwen geen grote concentraties buiksilo's en torensilo's geen overmatige grondontsmetting wel een goede agrarische structuur (mede door de ruilverkaveling) wel een goede gemeentelijke regeling voor het instandhouden van landschapselementen wel een goed bestemmingsplan buitengebied wel veel natuurgebieden midden tussen het cultuurlandschap. Conclusies Texel heeft een unieke prestatie geleverd door een moderne agrarische sec tor tot ontwikkeling te brengen zonder dat dit gepaard is gegaan met grote knelpunten op het gebied van landschap en natuur. De belangenafweging landbouw-natuur heeft op Texel in de loop der jaren al voldoende plaatsgevon den. Het invoeren van de Relatienota is dus overbodig en sterker nog: de Rela tienota is zelfs ongewenst want het evenwicht zou onmiddellijk verstoord wor den ten nadele van de landbouw en de leefbaarheid op het eiland omdat hel onverantwoord is om nog meer landbouwgrond aan het totale areaal te ont trekken. Bij het wel doorvoeren zal dit inhouden een nog grotere werkloosheid op het eiland omdat een deel van het agrarisch produktieniveau verloren gaat. Met deze open brief wordt de bevolking kenbaar gemaakt dat er een delega tie van de provincie naar Texel komt om te praten en te onderhandelen over het aanwijzen van beheers- en reservaatsgronden. deze bespreking zal plaats-iw vinden op donderdag 9 februari a.s. in het gemeentehuis waarbij overleg zaliir plaatsvinden met het college van B en W, landbouworganisaties en bloembol-iht lencultuur en het bestuur van het waterschap. iar J. van Asselt N. C. Barendregt J. C. Dros Mevr. Huitema G. Jansen G. Poster Om de gemeente en de vereniging (met een opzichter) samen nog een kans te geven wil het bestuur alles contractu eel vast leggen. Een ander punt van overweging was dat het met een goed draaiende dienst overbodig is een nieuwe werkplaats te bouwen naast de gemeentewerkplaats. „Werkplaatsen die dan allebei worden betaald uit gemeenschapsgeld." Zelf helpen Met deze uitleg konden de vertegen woordigers van de taakgroepen en de overige leden zich verenigen, nadat aan vankelijk een forse discussie was ont staan over de mogelijkheden van een ei gen onderhoudsploeg. Uitdrukkelijk werd gevraagd in de taakomschrijving van de opzichter voorwaarden in te bou wen dat hij ook zelf kleine klusjes me teen uitvoert. „De man rijdt na een tele foontje met een klacht voor en kan me teen aan de slag", aldus één der leden, het bestuur wil dat ook, maar voorlopig zal het niet gebeuren. De opzichter moet zich eerst bezig houden met het maken van een onderhoudsplan op lange termijn. Unaniem gingen de leden akkoord met het bouwplan van 18 woningwet woningen (drie- en vierkamer) en 8 klei nere HAT—eenheden (voor één- en tweepersoons huishoudens) in Den Burg Noordwest. De huur komt gemid deld op ƒ516,— voor de grote huizen en 329,— voor de HAT-eenheden. Voor dit project zal de vereniging ongeveer 2% miljoen moeten lenen. De Texelse vereniging voor weer- sterrenkunde heeft zaterdagmiddag a.j aanvang half drie, in De Schakel een eenkomst, verzorgd door drs. W. Bij veld. Hij houdt een lezing onder motto „Astronomie contra astrologie] Een beschrijving wordt gegeven van ontstaan van de astrologie in het nal Oosten en de samenvatting van astr< gische kennis die Ptolemeus in de b de eeuw na Chr. in zijn Tetrabiblos hef gegeven. De elementen van de horo coop worden beschreven en toegelicl aan de hand van voorbeelden. Enkele sterrekundige argumenten tegi de astrologie worden besproken. Waaj om „werkt" de astrologie soms? In< gaan wordt op de aard van de astroli sche voorspellingen en karakteranalysf Ook komt het begrip „kans" aan de ore of beter gezegd het onbegrip van kaï Geïnteresseerden, ook niet-leden, welkom. Mensen van de openbare bibliotheek hebben een collectie aangelegd van vrij wel alle artikelen die in kranten en tijd schriften zijn verschenen ovef dé reis dl 200 Texelaars in de afgelopen herfst vakantie maakten naar Georgië. Er is ee' bundel van gemaakt die thans in de bi bliotheek ter inzage ligt. Deze is bij ifl schrijving te koop; kosten ƒ10,—.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 1984 | | pagina 4