'lielandtrip is een intdekkingsreis et bijna autoloze eiland vol herinneringen Skmtd/e >aam/. dfnrnmn w, wamr/mm. m ,G 4 MEI 1984 TEXELSE COURANT PAGINA 13 biAiiiiii'Hiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii^ boot heeft een autodek dat gevuld is met fietsen. Even later thet schip de zwaarbeladen rijwielen uit. Op de haven is het vijf ten bedrijvigheid en dan fietst de colonne van nieuw aangeko- gasten eendrachtig door de langgerekte Dorpsstraat met de hou- van wij weten wat hier te koop is, wacht maar af. De serveerster lestaurant Zeezicht (waarvan het terras uitkijkt op de haven) ver- izich nader terwijl ze peinzend de honderden rijwielvaarders na- „Als je ooit op Vlieland bent geweest en je vind het leuk dan 3 op koninginnedag terug. Dan is het hier een gigantisch zuip- Om twee uur gaan de café's open en om negen uur is er nie- meer nuchter". we vragen hoe deze traditie is ontstaan, de meeste Nederlanders in het die dag toch op een bescheiden oranjebitter, blijft ze het oord schuldig. Ik denk dat er ooit een Vlielander is geweest die it zijn gasten een vrolijke dag van heeft gemaakt". De steiger op de Vliehors met links de huifkar die de reizigers naar de bewoonde wereld vervoert. zaterdag 28 april. De toe- die koninginnedag komen vie- laken er een lang weekend van. lenstelling tot Texel is het in de na Pasen vrij rustig geweest Vlielander gaat ingaande van- weer een rustige tijd tegemoet, nd lijkt op Texel, net zo als lerdam op Rotterdam lijkt. Ei- jk lijken deze buren dus heie niet op elkaar. ,,Het lijkt het- als Texel maar eigenlijk ben je ieetje in het buitenland", zei een sar op de terugreis. Een dagje nd is een kleine ontdekkings- net een Friese tongval, het bord geplaatst heeft weet nie- maar de slagzin van Jacobse en „Geen gezeik iedereen rijk" ver- mt de Vlielandvaarder als hij of zij sn boottocht met „De Vriend en een rit met tractor en wagen iewoonde wereld' betreedt. Het staat vlakbij het Posthuis, het ver tuk van de Postweg toen brieven kjes naar 'Vlie' nog via Texel wer- fgeleverd. Het is een origineel wel- misschien wel de hartewens van iland dat nog niet zo lang geleden iwoners telde en bij gebrek aan ar- op de nominatie stond om te wor- intruimd. De opkomst van het toe deed de middenstand opleven en irist is eigenlijk de enige economi- pijler waarop Vlieland drijft, iland is klein. Twaalf kilometer waarvan acht via wegen en iaden 'ontgonnen' voor de mens en ;edte variërend van 750 meter tot kilometer. Wat dat betreft sluit de heiden bootdienst van Sil Boon en van der Brink beter aan bij de van het eiland dan de forse schuit ederij Doeksen. De kersverse Texel- derij had rond de Pasen niet over igstelling te klagen. Zaterdagmor- om acht uur zijn achttien personen ar een retourtje Vlieland. De inmid- beruchte hoge houten steiger be- een enkeling de zenuwen maar na irste angstige schreden stapt een ie- ier door en steeds blijkt het achteraf te vallen. De mededeling dat de steiger op Vlie land niet helemaal af is maar dat men met behulp van een ladder droge voeten zal houden wordt dan ook met begrip ontvangen. De reden dat men daar nog meer improviseert dan op Texel ligt aan sterkt met stuifduinen die korte of lange re tijd stand hielden. Ten zuiden van de ze duinen ontstond een grote zandplaat die geschikt leek om ingepolderd te wor den en gebruikt te worden als agrarische grond. Tussen 1905 en 1922 zijn er door Rijkswaterstaat vier polders aangelegd, genoemd naar opzichter Kroon. Voor de landbouw bleek de inpolde ring een fiasco en de verwachte land- bouwrijkdom bleef uit. De grond was onvruchtbaar en stond het grootste ge deelte van het jaar onder zout water. De polders werden bij tanende agrarische belangstelling het bezit van allerlei broedvogels en in de zestiger jaren werd besloten er een officieel natuurgebied Levensgevaarlijk Deze week was er een Duitse me- iw heel boos toen ze de steiger zag. heeft me uitgebreid uitgelegd dat ts in Duitsland niet zou mogen om- het levensgevaarlijk is. Ik ben er ir niet op ingegaan", zegt Sil Boon als verweer tegen de kritiek op de ger aanvoert dat het een aardige co- isvan de houten bouwsels die inder- toegang gaven tot het motorschip emeeuw" van Teso. Bovendien is schipperspaar altijd bereid angstige nsen aan de hand voorzichtig over de ge loopplank te leiden, in boord van „De Vriendschap" is de steiger blijkbaar snel vergeten. Ie intieme kombuis beneden is koffie |de reizigers tasten elkaar voorzichtig iet een enkele opmerking over het ïr of het doel van de reis. Nog geen minuten later worden geanimeerde iprekken gevoerd en de lotsverbon- iheid die tijdens het uurtje varen ont- at blijft de hele dag. Als we later en- J malen medepassagiers op 'Vlie' te- ikomen is het enthousiasme groot, en Janka dragen bij aan de sfeer door i praatje te maken met de klanten. het enige dorp dat Vlieland rijk is verpo zen al snel op het terras bij het Posthuis. Anderen blijken de documentatie op „De Vriendschap" goed te hebben doorgelezen en rijden meteen naar een observatiehut van Staatsbosbeheer die uitkijkt over een van de meest impossan- te natuurgebieden van de Waddenzee: De Kroonpolders en het Posthuiswad. Middels borden op het uitkijkpunt wordt informatie gegeven over de geschiede nis van het gebied en daaruit blijkt dat Vlieland weinig meer van doen heeft met de kustafslagproblemen waar Texel nu mee kampt. De Gouden Eeuw was ook voor ons buureiland een rijke tijd. Er waren toen twee dorpen, West- en Oost-Vlieland en de bevolking leefde van de walvisvaart en de koopvaardij. De westkust van het eiland kreeg echter te maken met sterke kustafslag en langzaam maar zeker ver dween het dorp West-Vlieland in de gol ven (1727). Halverwege de vorige eeuw werden een vijftig strandhoofden aange legd en toen leek de kustlijn redelijk sta biel. Een zwak punt bleef het smalste gedeelte van het eiland, bij het Posthuis en daar werden de duinen steeds ver bos, duinen en een groot gedeelte vlak langs de Waddenzee waarbij het uitzicht niet wordt gehinderd door een dijk. Wat betreft rijkserkende volksaandui dingen doet Vlieland niet onder voor Texel. In zeven kilometer komt men de volgende namen tegen: Vallei van Mal- gum, Vianen, Oude Huizenlid, Oude- en Nieuwe Eendenkooi, Lange Paal, Cran berryvlakte, Kooislid, Kooisplek, Kooispleklid en Vuurboetsduin. Als we de ANWB paddestoel (grote ANWB borden zijn er niet) passeren kijken we op tegen een kleine vuurtoren op een heel hoog duin. De top van het duin ligt 41 meter boven NAP en is het hoogste van alle Waddeneilanden. „Het is zelfs het hoogste punt van heel Friesland", zegt de VVV informatrice, maar dat is wel een erg makkelijke vergelijking. Lutine Feit is dat men een goed uitzicht heeft over het eiland en het dorp, qua grootte te vergelijken met De Cocksdorp. We be landden in Oost-Vlieland het eerste op (waarvan één door De Ruyter), een groot houten Tien Geboden bord uit 1737, een houten kansel met fijn hout snijwerk en een grote met koper besla gen scheepskist waarin de kerke- raadspapieren werden bewaard. Naast de kansel staat een miniatuur zeilschip en een copie van een oude loodsboot. De kerk is in de zeventiger jaren ge restaureerd en uit alles blijkt dat de Vlie- landers zuinig met zaken uit de eigen historie zijn omgesprongen. Hoewel het Kerkeplein de oudste kern van Vlieland is doet de rest van het dorp qua sfeer niet onder voor dit plekje. De Vlielanders lij ken met alles zuinig om te springen al zal dat ook te maken hebben gehad met de armoede in het verleden. Veel oude pandjes, een rustige winkelstraat met bomen, een gerestaureerd raadhuis en een vervallen schuur met daarop het stil le geschilderde protest „beschermd rot- gezicht". Ook is het opvallend dat de be perkte nieuwbouw goed is ingepast in de bestaande kleinschaligheid. Een gro te moderne glazen bibliotheek valt pas Oost-Vlieland. het feit dat defensie heeft bepaald dat de steiger verplaatst moet worden omdat het bouwsel-midden in de oefenschiet baan van straaljagers ligt. De verant woordelijke personen kwamen daar pas achter toen Sil en Janka een week aan het bouwen waren. Als we op de verlaten Vliehors arrive ren komt de tractor met grote huifkar in de verte aanrijden. De Vlielander John nie Rouw brengt Texelaars en toeristen even later naar het Posthuis De rit gaat over een zandvlakte bezaaid met projec tielen, langs een verkeerstoren van de luchtmacht en een schroothoop van ka pot geschoten tanks. Het strand daarna is geheel verlaten en de klim over de zee- werende duinen lukt dankzij de beton nen strandopgang. Dat beton is tevens het eindpunt van de tocht van 20 minu ten en de passsagiers beschouwen de verlatenheid om daarna snel een fiets te huren van de tractorchauffeur. De Vlielandvaarders die opzien tegen de fietstocht van zeven kilometer naar ters. Het wordt eentonig maar ook de hotels en pensions zijn bescheiden, vaak oud, en passen in het landschap, uitge zonderd een huisjesterrein bij het strand waar weliswaar vastgehouden wordt aan het puntdak maar de bungalows zijn zo ruim gegroepeerd dat ze een flink deel van de Vlielander grond achter het belangrijkste strandslag in beslag ne men. Het grote strandhotel, daarente gen, is weer laagbouw en een architec tonisch juweeltje in het landschap. Varkensblaas De Vlielanders maken zich zaterdag duidelijk op voor koninginnedag en de fanfare geeft een speciaal concert voor bejaarden in het recreatiecentrum "De Bolder". In plaats van een geluidswagen kondigt een dorpsomroeper op de fiets, gewapend met een grote koperen bel en een kleine handmegafoon aan dat be jaarden zonder vervoer gehaald kunnen worden met een busje. De Texelse Cou rant in het klein want voor veel kleine maar voor het welslagen van een evene ment belangrijke mededelingen doet men een beroep op deze man. Zelfs het koninginnedagprogramma is nostalgisch met een wedstrijd varkensblaas trappen voor dames. De heren zullen zich in wedstrijdverband bekwamen in panne- koek bakken. De aankomst van de boot heeft uite raard veel weg van Oudeschild in vroe ger tijden. De bagage van de vakantie gangers wordt met paard en wagen naar en van het schip vervoerd. In de winter maanden is er geen geregelde busdienst op het eiland maar men kan de bus bel len als men naar de boot wil. Wie de tocht met „De Vriendschap" maakt kan in de zomer vanaf het Post huis naar het dorp worden gebracht met de bus die vijf keer op een dag langs komt. Wie de fiets meeneemt of ter plekke huurt kan in de beschikbare tijd met gemak een rondje Vlieland maken via de smalle fietspaden van schelpen. Sil Boon had gezegd dat „Vlieland net leuk is voor een daggie" en dat men dan de meeste bezienswaardigheden rustig kan bekijken, inclusief de twee musea. Hij kreeg gelijk want na zeven uur zwer ven beaamt iedereen dat hij of zij „het wel gezien heeft". Als wij in de loop van de middag (de musea zijn gesloten) bij de VVV vragen wat er nog meer te bele ven valt op het eiland krijgen we folders met zaken als een Julianalinde die in 1937 is geplant ter ere van het huwelijk van de gelijknamige prinses en de plaat selijke ijsbaan (midden in het bos, dus niet vaak schaatsen). Wat dan overblijft is een flink stuk fietsen richting °Posthuis en dat lijkt in de duinen na tuurlijk weer echt Texels. Slikken ledereen is zeer voldaan en de terug tocht in de warme maar winderige na middag lijkt nog leuker dan 's morgens. eerste bouwwerk dat de Vlielandganger tegen komt op de Vliehors is waarschijnlijk ook hoogste gebouw van het eiland: de verkeerstoren van de luchtmacht. De Dorpsstraat. Het centrum van vermaak. van te maken. De polders zijn, net als de natuurgebieden hier in voorjaar en zo mer verboden gebied en de broed- en hoogwaterrustplaats moet men dan ook vanuit de hut bekijken. De polders zijn een van de belangrijkste attracties van het eiland en in tegenstelling tot Texel, dat de rèklamekreet Texel - Vogeleiland grotendeels heeft laten varen maakt Vlieland veel reklame met haar natuur gebieden. Naast het strand, een over dekt zwembad en het dorp is het ook het enige wat het eiland te bieden heeft. Er broeden ruim negentig soorten vogels in deze polders van water en riet. Autovrij „Vlieland is autovrij" is een andere kop uit de plaatselijke VVV-folder die niet overdrijft. Tijdens de fietstocht naar de oostkant van het eiland over de enige echte verkeersader komen we één auto tegen, een groene wagen van Staats bosbeheer. De weg, iets breder dan een Texels fietspad, kronkelt door aangelegd de begraafplaats naast de enige monu mentale kerk (1647). Naast de kerk een wit houten kruis met de tekst „Sir Laun- celot Skynner, Commandant van H. M. Lutine en twee van zijn officieren. 9-10-1799". De resten van een ramp waar nog over gesproken wordt. Op een apart gedeelte liggen omgekomen oorlogsvlie gers uit WO II „In the garden of memory we meet every day" (In de tuin van de herinnering ontmoeten we elkaar elke dag) staat op de steen van Pilot Officer R. A. Caston. De begraafplaats en de kerk zijn 'attracties' van het eiland want als men er langere tijd verblijft wordt werkelijk alles bekeken. Pronkstukken De kerk ademt de sfeer van een rijk zeeverleden. Mensen van aanzien wer den vroeger in de kerk begraven en op Vlieland werden de namen ingehakt in walviskaken waarvan er nog enkele in het Godshuis staan. Pronkstukken zijn verder enkele geschonken lichtkronen het de haven van Oost-Vlieland. De tjalk doet het ouderwets. keer zijn Madurodam Een Vlielander middenstander vertelt ons dat velen zijn doordrongen van het feit dat men de nostalgische sfeer op dit eiland hoog moet houden. „Als we een winkelstraat met glazen paleizen maken en grote winkelpuien lijk je op de vaste wal en niet meer op een Waddeneiland". Als we vertellen dat men in een dorp als De Koog veel bestaande oudere panden heeft vervangen door grote rechthoeki ge nieuwbouw haalt hij zijn schouders op. „Wij hoeven niet zo groot. We willen het een beetje knus houden". Dat lijkt voor dit eiland de juiste mentaliteit als we later een toerist spreken die meedeelt dat hij een trouwe bezoeker van dit ei land is omdat de 1050 bewoners als één grote familie ogen. „Het is hier voor mij een beetje Madurodam en als je hier vaak komt hoor je echt bij het eiland". Deze vakantieganger kiest echter be wust voor het voor- of naseizoen omdat het in de zomer voor hem iets te druk is. Er verblijven dan ongeveer 7.000 toe risten, waarvan de helft kampeert. Niet elke toerist komt met de fiets naar het ei land. Aan de oostpunt ligt een goed ge outilleerde haven voor enkele visser schepen en veel ruimte voor waterspor- Er worden heel wat ervaringen uitgewis seld. Sil Boon heeft minder plezier want windkracht vijf is voor hem met deze schuit nieuw. Hij vreest niet voor een stranding want „De Vriendschap" is zeer stabiel. Het aanleggen aan de stei ger bij De Cocksdorp met een forse aan- landige wind is-het waagstuk. „Vroeger met de vlet kwam je met dit weer drijfnat thuis. Nu hou ik de sokken droog", aldus Sil wijzend op zijn wollen schoeisel, „maar het'is net zo spannend". De Cocksdorper vaart het scheepje gelukkig keurig langs de steiger. Door de bran ding maakt de boot flink slagzij en de overstap op de steiger is weer even slikken. De animo van Vlielanders om Texel te bezoeken is nog minimaal. Alleen de plaatselijke onderwijzer heeft het groot ste Waddeneiland bezocht en ook de toeristen van Vlieland laten het nog af weten. „Misschien houden ze niet van een groot eiland", zegt Sil, terwijl, hij toch keurig op elke Vlielandse winkelruit een poster van de bootverbinding heeft geplakt. Het is voor de bootverbinding te hopen dat ze het knusse eiland toch eens zullen verlaten want dan kunnen de Texelaars en de toeristen nog lange tijd genieten van een avontuur dat één dag duurt: een reis naar een tuin vol herinneringen. Een bord op een gevel van een oud pand dat herinnert aan armoedige tijden. %iiiiiiiiiiii|l§iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii^

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 1984 | | pagina 13