lanktononderzoekers NIOZ
p weg naar Bandazee
lien Weiman toont
letonnen eenzaamheid
derzoek naar mogelijkheden voor visserij
N
ixpositie in raadhuis
Martin Warnaar
won tweede
clubwedstrijd
Zondagschilder
Jacob Kuiter
overleden
Vernielingen
Geslaagd voor het
middenstandsdiploma
Vredelust mag
werkplaats bouwen
Auto uit het verkeer
:|JDAG 20 JULI 1984
TEXELSE COURANT
gemeenschap in de bovenste waterlaag,
waar voldoende licht doordringt voor al-
gengroei, als het ware af van het diepere
voedingrijke water. Het gevolg is een
„blauwe oceaanwoestijn", water met
een zeer geringe dichtheid aan plankton
en dus praktisch zonder leven.
Tropenervarlng
Het is niet de eerste keer dat de
meeste deelnemers aan themagroep 3 in
de tropen werken, de ouderen hebben
nog deelgenomen aan een onderzoek bij
Suriname in 1970/71 terwijl sinds 1977
onder leiding van Jenne Zijlstra drie keer
onderzoek is gedaan met de „Tydeman"
in de wateren ten westen van Maureta-
nië. Ook het verblijf van sommigen voor
kortere of langere tijd op het Caraibisch
Marien-Biologisch Instituut op Curacao
en deelname aan de Afrika-reizen met de
Tyro wettigen de verwachting dat het
indaag vertrekt een groep van 15 NIOZ medewerkers van
jphol om volgende week in Soerabaja te beginnen met het
vaarprogramma van de Snellius ll-expeditie. Het gaat
de zg. Themagroep 3, die studie gaat maken van „pelagi-
esystemen" in de Bandazee. Die studie is nodig om te kun-
bepalen wat de mogelijkheden zijn voor visserij in deze
gebieden.
mogelijkheden voor visproduktie
bepaalde zee hangen onder ande-
van de aanwezigheid van opgeloste
ingszouten in het water. Want dan
Jen algen en allerlei micro-
Jnismen zich ontwikkelen en tot
jsel dienen voor grotere soorten,
sjnder voor consumptie geschikte
alen en vissen. De aanwezigheid
opgeloste voedingsstoffen hangt
if meer af van het verschijnsel
itroming": van grote diepte af-
waterstromen die voe
rstoffen bevatten waardoor in de
f de zon beschenen waterlagen
n/leven kan ontstaan. Het opsporen
zulke opwellingen waarbij talloze
ifmonsters worden genomen, hoort
de hoofdactiviteiten van de thema
dep die onder leiding staat van NIOZ
tteur Jenne Zijlstra.
Samenwerking
fct de Indonesiërs wordt nauw sa-
gewerkt. Tegelijk met de „Tyro", het
pwaarmee Thema III een langdurige
ag-route door het genoemde zeege-
- Ivolgt, onderzoekt het Indonesische
srzoekvaartuig „Samudera" de
X «onwereld van de Arafurazee en
ft het Indonesische visserij onder-
dngsvaartuig „Tenggiri" opnamen
het visbestand in de Bandazee.
(augustus ontmoeten de drie sche-
ielkaar temidden van de Kei-eilanden
jj zuiden van Nieuw Guinea, om gege-
uit te wisselen en om monsters te
erken.
èt gaat er dus om vast te stellen hoe-
vis te halen is uit deze oost-
nesische wateren. Dat is zeer be-
rijk voor de voedselvoorziening. Tot
/er is praktisch niets onderzocht in
»mde zeeën.
et hydrografisch onderzoek dat de
uiesiërs in het verleden in het gebied
ian 'hebben, gebeurde in de over-
jjsperioden van de moessons zodat
goede indruk van de produktievi-
sverschillen tussen de moessonperio-
zelf nog ontbreekt. Op grond van de
hen verzamelde gegevens zijn er
«ijzingen dat er tijdens de zuidoost
ssson, van mei tot en met oktober,
dan opstroming optreedt die
itselijk een flinke opbloei van het le-
in het water zal geven. De krachtige
den drijven het oppervlaktewater van
Bandazee westwaarts zodat vooral
ide lijzijde van de eilandgroepen die
-pelijk aan het diepe Bandabekken
:en, voedingsstofrijk water uit de
«ee omhoog zal stromen. De grillige
iiroute die de „Tyro" af gaat leggen is
deze verwachting afgestemd. Tijdens
ioord-west moesson, van december
en met maart, staat de oppervlak-
'.'oom in de Bandazee oostwaarts en
dt er water met een wat lager zout-
ialte uit de Javazee aangevoerd ten-
van de hoge rivierafvoer in
st-lndonesië (de natte tijd). Dit zoe-
oppervlaktewater sluit de plankton-
De onderzoekers Jan Vosjan en Ge
rard Nieuwland zullen zich bezig houden
met het verzamelen van gegevens over
deze activiteit van de biomassa van de
bacteriën., Gijsbert Kraay en Winfried
Gieskes bestuderen algen, Martien
Maars en Swier Oosterhuis richten zich
op microscopische dierlijke organismen,
Peter Schalk en Hans Witte houden zich
bezig met grotere organismen en de bo-
demdieren zijn onderwerp van studie
van Peter de Wilde en Albert Kok.
Tot op een diepte van 300 meter wordt
het water doorgemeten op temperatuur,
zoutgehalte, zuurstofgehalte en voe
dingstoffen door Ben Tijssen, Frans
Wetsteyn en Maarten Mulder. De
koolstofverbindingen in het water heb
ben de belangstelling van Gerard Cadée.
Iemand van de Rijksuniversiteit van Gro
ningen is mee om alle waargenomen al
gen op naam te brengen en een microbi
ologe van de Universiteit van Amster
dam zal proberen zeer kleine algen (van
0,001 tot 0,003 mm), verder te kweken.
Dit is belangrijk want uit eerder onder
zoek is gebleken dat juist deze zeer klei
ne organismen een essentiële rol spelen
in tropische wateren.
Van de zes Indonesiërs die met de Tyro
meevaren hebben er vier korter of langer
geleden een training op het NIOZ ont-
Teluk Bfrau
CzRAMSEE
Nieuw Guinea
Karang Ba
^uci/eng
Pu Pu Gorong
600
3243
Brit 3242
Waiubela 5 960
5750 Ban<r
2569 3400
Kei-eilanden
530
3800
Pu Pu Penju
7807
5 730
1*14570
72 J., PüV *al
2760All
MO 26,
580 /yi
3469 lo
7» 6891
14A
j Nil Desperardum
•4/662 1 i78or- 1
7066
=u Dani
3o33
2138
PU PU. SERMATA 4729
NIOZ electronicus Johan Leytens legt de laatste hand aan de sensor waarmee onder water ge
vangen plankton wordt geteld en waarmee aantal, grootte en diepte wordt doorgegeven aan
een computer aan boord van de ,,Tyro."
ambitieuze monsterprogramma van
„Thema 3" ondanks de klimatologische
omstandigheden in Indonesië uitvoer
baar is. Het volle werkschema van dag
en nacht doormonsteren is geheel
gestoeld op de onderzoeksmethoden en
de gebruiksmogelijkheden van de Tyro
zoals themagroep 3 die tijdens vorige
programma's op en buiten de Noordzee
heeft ontwikkeld.
vangen zodat verwacht wordt dat het tot
een soepele en vruchtbare samenwer
king tijdens het werk aan boord zal
komen.
Twintig tot dertig procent van de
monstertijd is ingeruimd voor het vissen
op het nekton (het grotere plankton,
inktvisjes, vissen) meteen op afstand af
sluitbaar net. Op de Tyro is nog niet eer
der met dit in Engeland ontwikkelde net
Het zeegebied van Oost-lndonesiö met de route die de „Tyro" daar zal afleggen met de mensen
van Themagroep 3. 'De driehoekjes en cirkels in de route zijn meet- en monsterplaatsen.
toe is de Tyro tevens met een 35 kc
visserij-echolood uitgerust, die concen
traties van visjes en garnaalachtigen
waar kan nemen tot op 2000 meter diep
te. Dit „ondermaatse spul" vormt een
belangrijke schakel in de voedselketen
van alg naar grote vis. Zo vormen de lan
taarnvisjes, de bijlvisjes e.d. (vaak popu
lair omschreven als „diepzee-fauna" we
gens hun lichtgevende organen, lok
toestellen en uitstulpbare bekken) het
hoofdbestanddeel van het voedselpak
ket van tonijnen. De visjes leven op hun
beurt weer van roeipootkreeftjes, de
meest talrijke groep van het dierlijk
plankton en van euphasiden, tropische
garnaalachtigen die nauw verwant zijn
aan het „krill" van de zuidpoolwateren.
Plankton torpedo's
De meeste monsterapparatuur wordt
gehanteerd met electrische sleepkabels
om allerlei meetinstrumenten tijdens de
monstername direct aan boord af te le
zen: diepte, temperatuur, zoutgehalte,
zuurstof, licht chlorofyl (een maat voor
de hoeveelheid alg). Naast de grote
rozet-waterschepper zijn de nieuwe op
het NIOZ gebouwde planktontorpedo's
opvallend. Een is uitgerust met een zo
genaamde planktonrecorder met heel
fijn gaas van 0,05 mm (gebouwd door
Aad Vaars), de ander met een zooplank
ton sensor (gebouwd door de electroni-
sche afdeling van het NIOZ) die reeds
onder water het gevangen plankton telt
en aantal, grootte en diepte doorgeeft
naar een snelle computer aan boord.
Ook de waarnemingen aan het opper
vlaktewater zijn dit jaar verregaand
geautomatiseerd, tussen de monstersta
tions wordt in een opstelling ontworpen
door Ben Tijssen c.s. continu tempera
tuur, zoutgehalte, zuurtofgehalte en
chlorofylconcentratie geregistreerd om-
de kans dat men een interessant gebied
met opstroming en planktonbloei onge
zien voorbij vaart uit te sluiten.
Overigens leiden scheepstrillingen en
corrosie door zeelucht tot hoge slijtage
gewerkt, maar nu het achterdek met een
grote hekgalg (werkbelasting 10 ton) en
een diepzeelier met 6000 meter 12mm
staaldraad is uitgerust, moet dit voor de
technici (Theo Buisman, André Balk en
Harry van Veen) geen onoverkomelijke
problemen opleveren. Het net, bestaan
de uit een gorfmazig deel met een ope
ning van 8 m2 en een veel kleiner fijnma
zig deel erboven, wordt met geluidssig
nalen geopend en gesloten zodat de on
derzoekers elke biologisch interessante
waterlaag apart kunnen bevissen. Daar-
Rien Weiman kon het met zijn foto's in de kelder van het raadhuis
na niet beter treffen. Weiman fotografeert eenzaamheid in moderne
tonnen bouwwerken en wat dat betreft sluit de, door vele kunste-
ars verguisde, expositieruimte in het raadhuis uitstekend aan bij de
ser van de foto's. De rechthoekige witte betonnen ,,bak" waar 25
lo's van Weiman hangen komt zo weer pijnlijk duidelijk tot zijn recht.
tie expositiekelder in het raadhuis
sft weinig sfeer maar als men de geëx-
seerde foto's goed bekijkt is deze
ïilige haven" in een atoomoorlog toch
kleurrijker dan de troosteloosheid
Weiman in een serie over de Amster-
metro wist vast te leggen.
Deze werkelijkheid is nooit aange-
im of vrolijk. Weiman fotografeerde
fisen die zich voortbewegen in een
igeving die hun niets zegt en waar ze
jsnlijk ook niets mee te maken willen
)ben. De vervreemding en eenzaam-
d spreken boekdelen in de grofkorreli-
zwart-wt beelden.
Vervreemding
Een kind met een lappenpop op een
rron staat daar verloren te wachten en
vrouw achter het raam van een
instel kijkt zonder enige emotie voor
uit. De berusting die uit de mensen
reekt, spreekt niet uit de foto's. Dat
duidelijk protesten tegen het leven in
grijs beton en onpersoonlijke verwijsbor
den. Uit de beelden van Weiman komt
ook duidelijk naar voren dat de mensen
in dergelijke omgevingen (nog) sterker
van elkaar vervreemden. Een gitarist in
een metrogang wordt nauwelijks opge
merkt door een haastige man met een
fiets aan de hand en twee rijen mensen
op de roltrappen naast elkaar richten een
vage nietszeggende blik op de toe
komst, in dit geval het einde van de
roltrap.
Rien Weiman is 33 jaar en geboren in
Heerlen. Na opleidingen aan de kunsta
cademie in Tilburg en Maastricht in teke
nen en. schilderen ging hij zich vanaf
1979 voornamelijk toeleggen op fotogra
fie. Weiman is zeer actief en nam deel
aan tientallen exposities waaronder de
bekende Biënale in Kopenhagen. Niet al
leen de metro in Amsterdam was
schootsveld voor de apparatuur van de
fotograaf. Ook hangen in het raadhuis
foto's die gemaakt zijn in Parijs en enkele
daarvan geven een wat meer vrolijke kijk
op de samenleving, zoals een groepsfo
to van kinderen uit verschillende landen.
Schaduw
Vlakverdeling en compositie zijn erg
belangrijk in het fotografische werk van
Weiman waarbij hij vooral gebruik maakt
van de aanwezige schaduwen. In de kel
der hangen ook enkele pasteltekeningen
die door de kunstenaar worden betiteld
als „zeeschappen". In uiteenlopende
kleurschakeringen wordt de zee getoond
onder verschillende weersomstandighe
den. Dit werk is best aardig maar niet
opzienbarend. De kleurenimpressies
konden ons niet boeien.
De foto's van Weiman, afgedrukt op
origineel barriet papier, kosten f200,—
en de prijzen van de pasteltekeningen
variëren van f50— tot f550,—. De expo
sitie duurt tot 26 juli en is op werkdagen
geopend van 9.00 tot 12.00 uur en van
14.00 tot 17.00 uur.
De tweede clubwedstrijd om het kam
pioenschap van de Kustzeilvereniging
De Cocksdorp is een overwinning ge
worden voor Martin Warnaar met 6,75
punten. Tweede werd Donald Kenbeek
(14 punten), derde Cor van Sijp (15,75),
vierde Dirk Pool (16,75) en vijfde René
Boon. De wedstrijd voltrok zich onder
wisselende weersomstandigheden met
veel regen. De derde en beslissende
wedstrijd wordt gehouden op 19
augustus.
In zijn woning te Oosterend is dinsdag
Jacob Kuiter overleden op 93-jarige leef
tijd. Kuiter, die in Oosterend was gebo
ren en er zijn hele leven heeft doorge
bracht, was jarenlang zelfstandig
hoefsmid en de laatste periode van zijn
actieve jaren in dienst bij smederij Rente
naar. Vermaard was Kuiter echter om de
schilderijen die hij sinds zijn prille kinder
jaren met regelmaat produceerde. In de
loop van de tijd maakte hij er honder
den, bij voorkeur van Oosterend en om
geving zoals het vroeger was. Daarnaast
maakte hij ook wel zeegezichten. De
schilderijen, gemaakt in de typische stijl
van de zondagschilder, vonden hun weg
naar vele huiskamers op het eiland en
daarbuiten. Enkele werken werde gere
produceerd in het boek „Naieve schil
ders zien ons land" en in het Westfries
museum hangen ook schilderijen van
Jacob Kuiter. Zijn laatste schilderij
maakte hij nog geen maand geleden.
Kuiters gezondheid was de afgelopen
maanden achteruit gegaan maar echt
ziek is hij maar enkele dagen geweest.
Een 20-jarig meisje uit Enschede
merkte dat een onbekende een groot u-
vormig gat in haar bungalowtent op een
camping in De Koog had gesneden. Het
moet in de nacht van maandag op dins
dag zijn gebeurd. Uit de tent werd niets
vermist.
Een 18-jarige Duitser is de antenne
van zijn auto kwijt; Het ding werd eraf
getrokken, terwijl de wagen geparkeerd
stond langs de Ruijslaan in De Koog.
Een bewoner van het Schilderend in
Den Burg liet dinsdag de politie weten
dat de groene postbus voor zijn woning
was weggesloopt en verdwenen.
Een Texelse die woensdag bood
schappen deed bij de Dagmarkt en Al-
bert Heijn in Den Burg merkte na afloop
dat de linker zijspiegel van haar auto was
gehaald, met schroeven an al.
aan de op de Tyro gebruikte computers
en andere electronica. Tijdens de nu aan
de gang zijnde eerste reis van Thema
groep 5 hebben zich in dat vlak techni
sche moeilijkheden voorgedaan zodat de
electronicus de nodige printen en zelfs
een extra tafelcomputer in het vliegtuig
heeft meegenomen om de saliniteit-
temperatuur-diepte sonde voor thema 3
te repareren (apparatuur die overigens al
bijna 10 jaar door het NIOZ op zee ge
bruikt is).
De tweede vaartocht van Thema 3
vindt plaats in februari/maart 1985 met
vrijwel dezelfde groep onderzoekers
maar dan onder leiding van assistent-
themacoördinator Martien Baars. Tij
dens die tocht zal nog een derde Indone
sisch schip, de Bawal Putih, aan het pro
gramma deelnemen, het gaat opnames
maken van het bestand aan garnaal en
bodemvis ten zuiden van Nieuw Guinea.
Ook dan zullen alle betrokken schepen
elkaar weer halverwege het programma
ontmoeten bij Kai Besat, een der Kei
eilanden.
Het was dit jaar de 50e keer dat het
middenstandsexamen werd afgenomen.
Aan dit „gouden" examen werd ook
deelgenomen door de. cursisten van de
Texelse I.M.O. middenstandscursus.
Geslaagd zijn: Arno Bakker, Cees Bak
ker, Lida Blok-Broesterhuizen, Janke van
den Brink, Simone Dros, Annie Duinker,
Annette Duiven, Will Duiven, Jacob Eel-
man, Tine Eelman-Vonk, Ilse Gieles, Co-
rine Grootelaar, Roel Heerschap, Lucie
Kikkert-van Beek, Cocky Koning, Joke
Koper, Jeanette Korff, Co Lagerveld,
Gert Jan Schoorl, Wilfred van Tatenho-
ve, Tineke Zuidema-Huisman. Voor een
herexamen komen nog drie kandidaten
in augustus in aanmerking terwijl drie
kandidaten werden afgewezen.
De nieuwe cursus gaat op dinsdag 28
augustus van start. Aanmeldingen hier
voor of nadere inlichtingen hierover zijn
te verkrijgen bij de directeur A. Studuls-
ki. Vloedlijn 26, Den Burg, tel.
02220-3323.
Bovendien zullen mogelijkheden wor
den onderzocht om het komende cur
susjaar te starten met een cursus oplei
ding voor het praktijkdiploma boekhou
den. Geïnteresseerden kunnen zich hier
voor eveneens aanmelden bij A. Stu-
dulski. Bij voldoende deelname zal begin
september een voorlichtingsavond wor
den gehouden om te zien of een dergelij
ke opleiding ook op Texel mogelijk is.
De coöperatieve exploitatievereni
ging bungalowpark Vredelust aan
de Californiëweg mag van het ge
meentebestuur een werkplaats bou
wen bij hpt bedrijfsgebouw van het
park.
De gekozen locatie voldoet niet aan de
in het bestemmingsplan voorgeschreven
afstand van 30 meter tot de weg, maar
burgemeester en wethouders willen
vrijstelling verlenen tot 18 meter, omdat
de bouw goed aansluit bij het bestaande
gebouw.
Eigenlijk had het bouwplan van Vrede
lust getoetst moeten worden aan een
uitbreidingsplan van het bungalowpark,
maar aangezien dat er nog niet is en het
bestemmingsplan buitengebied nog niet
rechtsgeldig is, wordt medewerking ver
leend via een artikel 19-procedure.
Op het Schilderend hield de politie de
auto van een Texelaar aan. De wagen
bleek in zo slechte staat te verkeren dat
hij voor technisch onderzoek uit het ver
keer werd genomen.