(austubh: De god die
|en edelsteen opdook...
Prachtige houtsnedes
Paul Overhaus
n
(diers kregen opleiding bij het NIOZ
Diefstallen
loeg krijgt brief
'er uitbreiding
- iven
Straten afgesloten
in Den Burg
"~V
f Chandra in één van de containers met zeer moderne meet- en regeiapparatuur.
5TUs U 1° AUGUSTUS 1984
TEXELSE COURANT
PAGINA 7
imudra Kaustub", dat is de naam van het tweede onderzoek
ip voor India dat de IMIOZ-haven de afgelopen week aan-
i Samudra betekent ,,zee" of oceaan", kaustub was een
Itieid in de Indische mythologie die zich onder meer onder-
eidde doordat hij uit de zee een edelsteen opdook. Dat is
rigens volgens R. R. Chadra, leider van een delegatie weten-
jppers van het Geological Survey of India, niet het primaire
Ivan de onderzoekschepen. In de eerste plaats zijn de sche-
bsdoeld voor zuiver wetenschappelijk onderzoek, met als
ilhet leren kennen van de zeebodem en haar geheimen in de
nomische 200-mijlzone rond het land. Als aan dat doel
ntwoord is zullen de schepen overigens ook bij het zoeken
imineralen worden ingezet. „Het is van het begin af aan
lelijk geweest dat dat ook tot de mogelijkheden zou beho-
maar dat is eigenlijk niet van belang. Het is vooral goed dat
wikkelingslanden zonder hulp van het buitenland hun eigen
lirzoek kunnen doen", aldus dr. Tj. van Weering, die vanuit
NIOZ de uitrusting van de schepen heeft begeleid.
Samudra Kaustub en de Samudra
Ldikama (zeeonderzoeker) zijn gefi
leerd met een lening van 15 miljoen
die tegen een lage rente door het
irie van ontwikkelingssamenwer-
jaan India werd verstrekt.
it geologische onderzoeksinstittut
ndia GSI bestaat al sinds 1851. Deze
van onderzoek is dus bepaald niet
wvoor dit land en ook „marine" on-
sek, dat zich dus op en in de zee en
sebodem afspeelt wordt al geruime
coor het instituut gedaan. Chandra:
arvoor hebben we de beschikking
de Samudra Manthan, een omge-
tvde vrachtvaarder van 89 meter
Dat is echter een schip met beper-
sn, vooral omdat het natuurlijk geen
twerk is. Het schip kan niet overal
an door zijn grote diepgang. Daar-
wilden we onderzoeksschepen die
ui ondiep water kunnen werken, zo-
ap dat terrein ook gegevens kunnen
amelen. En omdat Nederland op
nautisch gebied een vooraanstaand land
is, heeft onze regering zich tot de Neder
landse gewend. Via dat kanaal kwamen
we weer terecht bij het Nederlands Insti
tuut voor Onderzoek der Zee. Van Wee-
ringe was behulpzaam bij het inrichten
van de schepen, stelde een trainings
schema op zodat de vereiste kennis om
met het materiaal te kunnen werken
aanwezig was en hij zal ook in de toe
komst nog betrokken blijven bij het on
derzoeksproject. Zijn mening over de
schepen: ,,Wij benijden de Indiërs, in
positieve zin natuurlijk. Het zijn twee
prachtige schepen die werkelijk met zeer
geavanceerde instrumenten zijn
uitgerust."
Plaatsbepaling
Eén van die zeer geavanceerde instru
menten is het „trisponder"
plaatsbepalingssysteem. Dat is een aan
een computer gekoppeld navigatie
systeem dat op één tot drie meter nauw
keurig de positie van het schip kan weer
geven. Elke twee seconden bepaalt het
apparaat de positie, die dan wordt door
gegeven aan een computer die ook het
verloop van de bodem onder het schip
bijhoudt, zodat altijd een driedimensio
nale plaatsbepaling mogelijk is. De
trisponder krijgt zijn informatie van drie
radiostations die op de wal staan. Net
als bij FM-radio moeten de zenders en
ontvangers elkaar kunnen „zien", zodat
het systeem alleen tot een kilometer of
vijftig uit de kust werkt. Tegenover dat
niet zo grote bereik, dat overigens groot
genoeg is voor het werkgebied van de
beide schepen, staan de voordelen die
ook voor FM gelden: een zuiver signaal,,
vooral door de geringe afhankelijkheid
van atmosferische storingen. Die is er bij
andere plaatsbepalingssystemen wel
omdat daarbij de signalen heen en weer
gekaatst worden tussen de aarde en be
paalde atmosferische lagen. Eén van de
lagen in de dampkring, de ionosfeer,
wordt door het signaal dicht benaderd
en met name tijdens het opkomen en
ondergaan van de zon kunnen „megne-
tische stormen" ontstaan die het signaal
vervormen.
Natuurlijk is voor de „normale"
scheepsnavigatie ook een decca-
installatie aan boord, evenals twee zeer
moderne radarsystemen, met een bereik
van 68 mijl.
Aan boord zijn drie dieptemeters, een
radiorichtingzoeker, morderne commu
nicatiesystemen en een apparaat waar
mee weervoorspellingen van diverse sta
tions op de wereld kunnen worden
overgenomen.
Dwars
Aan een heel nauwkeurig plaatsbepa
lingssysteem heb je niet zoveel als een
schip niet ontzettend nauwkeurig kan
manoeuvreren. Voor de voortstuwing
zorgen twee 370 pk Kirloshave-M.A.Nr
diesels, die zowel in Europa als in India
te servicen zijn. Een generator levert 250
kVA en er is een hulpgenerator met een
vermogen van 96 kW.
De boegschroef wordt aangedreven
met een 100 pk motor terwijl eenzelfde
vermogen zorgt voor de aandrijving van
de „roerpropellor", een voortstuwings
eenheid achter die 360° draaibaar is. De
schroeven zijn niet verstelbaar, de snel
heid in de stand „dead slow" is 41/2 mijl
per uur. Door deze apparaten kunnen de
schepen om hun as draaien.
De lengte over alles van de schepen is
35 meter, de dito breedte is 8.35 meter
en de diepgang bedraagt maximaal 1.35
meter. Hierdoor en door de hoge op
bouw zijn de schepen wel behoorlijk
windgevoelig, het echte precisiewerk zal
dus bij rustig weer moeten gebeuren ter
wijl de vaartuigen ook niet zijn gebouwd
om vliegende stormen het hoofd te
bieden.
Dat is echter geen bezwaar, omdat altijd
dicht onder de kust en dus met beschut
ting onder bereik gewerkt zal worden.
Al deze apparatuur dient om twee ma
nieren van bodemonderzoek te on-
Deze schepen kunnen om hun as draaien. Hier keert de Samudra Kaustub in de havenmond zonder hulp van een lijntje naar de wai.
dersteunen: onderzoek dat daadwerke
lijk op en in de bodem plaatsvindt zoals
het nemen van grondmonsters en on
derzoek waarbij gegevens worden verza
meld door apparaten die zelf niet of nau
welijks de bodem raken, daarbij moet
gedacht worden aan tv-camera's die in
het water zweven, apparatuur die met
geluidsgolven voorwerpen en massieven
die onder de oppervlakte liggen zicht
baar kan maken en instrumenten die het
magnetisch veld van de aarde meten en
daardoor in staat zijn de samenstelling
van dergelijke verborgen stoffen vast te
stellen. Dat werkt ongeveer hetzelfde als
een metaaldetector.
Er zijn vier verschillende apparaten om
monsters te nemen. Eén schraapt wat
van de bodem af, een ander neemt er
een hap uit. Een apparaat kan kernen
van 25 meter lang uit de bodem halen.
Via een vernuftig systeem worden daar
toe aan elkaar gekopppelde buizen de
grond ingezogen. Dan is er nog de moi
gelijkheid om dergelijke buizen de grond
in te werken door er een trilapparaat bo
venop te zetten.
Ook vernuftig is de zogenaamde boe
merang. Dat is een soort grijper die ver
zwaard met gietijzeren gewichten naar
beneden zakt. Als hij op de grond komt
neemt hij een grondmonster en-de ge
wichten. vallen er af. Bevrijd Van- deze'
kast heeft het ding voldoende drijfver-
mogen om weer naar boven te komen,
zodat het net als een boemerang terug
komt naar de plaats vanwaar het gelan
ceerd is.
Side scan sonar
Bij de apparaten die bodemonderzoek
doen zonder de bodem te raken hoort de
side scan soner. Dat apparaat wordt in
een soort raket achter het varende schip
aan getrokken en is in staat om door het
uitzenden en weer ontvangen van ge
luidsgolven een beeld van de omringen
de bodem weer te geven. Dat is dus een
uitbreiding van wat gewone diepteme
ters kunnen, die zien alleen wat zich
recht onder het schip bevindt.
De „sparker" is een soort meervoudi
ge enorme bougie: negen electroden
zijn in staat om flinke electrische vonken
over te laten springen, onder water.
Daardoor wordt het water rond de plaats
van de vonk zo verhit dat het damp
wordt. De dampbel stijgt op maar klapt
voor hij de oppervlakte bereikt weer in
elkaar. Deze „implosie" geeft geluid dat
weer gedeeltelijk in de bodem door
dringt. De reflecties vanuit de bodem,
die weer door de sparker worden opge
vangen kunnen omgezet worden in ge
gevens over bodemgesteldheid en
dergelijke.
Met al deze apparatuur is het dus mo
gelijk gegevens over het uiterlijk, het
profiel en de samenstelling van ook die
pere bodemlagen bij elkaar te krijgen,
zonder dat er van boor- en graafwerk
sprake hoeft te zijn.
Overigens is er ook nog een instru
ment dat monsters kan nemen van het
water boven die bodem. Dat is een
koord dat wordt neergelaten en waaraan
op regelmatige afstanden een speciaal
soort flessen, de „Nansen-flessen" zijn
opgehangen. De flessen zijn aan twee
kanten open en bevatten een thermome
ter. Langs het koord zakt dan een appa
raatje naar beneden dat de flessen om
draait. Hierdoor sluiten ze zich af en de
thermometer blijft de. temparatuur aan
wijzen die op het moment van afsluiten
heerste, ook al moet hij door veel war
mer water weer naar boven. Zo informa
tie te krijgen over de omstandigheden in
het water op verschillende diepten.
Om al deze apparatuur van en aan
boord te krijgen zijn de schepen uitge
rust met diverse lieren, een groot A-
frame achterop, waarmee 5 ton getild
kan worden en een ruim bemeten kraan.
De besturing van het schil verloopt
hydraulisch elektrisch en kan bediend
worden vanuit de brug, van de flying
bridge en vanaf het achterschip.
Containers
Een deel van de laboratoria is op
gesteld in containers, een svsteem dat
door het NIOZ ook veel wordt toege
past. Daarbij bevinden zich twee contai
ners die de helft van de afmetingen van
een normale hebben. Hierin worden de
grondmonsters opgeslagen en het is de
bedoeling dat er constant één aan boord
is, terwijl de ander gebruikt kan worden
voor vervoer van de monsters tussen de
laboratoria op de wal en het schip. Deze
containers zijn voorzien van een koel
systeem met een eigen dieselaggregaat,
zodat ook tijdens het transport de koe
ling (de temperatuur binnen is 4 graden)
normaal blijft werken.
Twaalf Indiërs, wetenschappers en
technici, kregen een opleiding van drie
maanden in het Nioz. Een scheikundige
uit dat land kreeg een opleiding van 12
maanden en drie geologen (mensen die
de aardkorst bestuderen) en een geofysi
cus (bestudeert de natuurkundige pro
cessen die zich in de aardkorst afspelen)
werden negen maanden in Nederland
getraind, die van hen ook in het Nioz, de
resterende twee aan de universiteit van
Amsterdam.
Als in oktober de schepen zijn aange
komen op hun plaats van bestemming
reist een groepje Nederlanders, bestaan
de uit Van Weering, een computerdes
kundige uit het bedrijfsleven, die de
trisponder van de goede programmatuur
kan voorzien en NlOZ-technici naar In
dia. Na 21/2 week reizen de technici door
naar Indonesië om aan het Snellius-
project mee te werken, terwijl Weering
en de computerman langer blijven.
De beide schepen zijn nu weer bij de
werf, Delta Shipyard in Sliedrecht. Voor
de bouw van de schepen zijn alleen Ne
derlandse werven uitgenodigd. De uit
rusting kon overal ter wereld aange
schaft worden maar bestaat ook voor
een deel uit Nederlandse produkten.
De overdracht is 17 augustus. De am
bassadrice van India, mevrouw S. Ko-
cher, zal de Samudra Kaustub en de Sa
mudra Shaudikama officieel in ont
vangst nemen. De schepen zullen onder
eigen stoom of als deklast naar India
varen.
meen te zet wat recht
Mocht bij uw bezoek onverhoopt
indruk zijn ontstaan dat de ge-
iente niet van harte medewerking
'leent aan havenverbetering in Ou-
schild, dan hopen we dat met dit
lirijven rechtgezet te hebben",
foijft het college van burge-
eester en wethouders in een brief
e de staatssecretaris van Land-
uw en Visserij, A. Ploeg, over de
"rige discussie rond het verlen-
ivan de kade in de kottérhaven.
'ïsserijvereniging D.E.T.V. gaf tijdens
'bezoek van Ploeg aan Texel te ken-
i, dat men graag de kade van de
Shaven wilde verlengen en daarvoor
ïitueel ook geld beschikbaar wilde
'■en. Daarbij werd opgemerkt dat de
meente deze plannen tegenwerkt ën
'opmerking kwam in de spreekbeurt
de staatssecretaris in Hotel De Lin
toom hield weer even boven.
college schrijft aan Ploeg dat men
(willend tegenover initiatieven staat,
kunnen leiden tot verbetering van de
^gelegenheidsstructuur binnen de
neente. Het initiatief van DETV, „uit
ging van de kaderuimte in de werk
en", is voor het college zo'n plan.
d moet „in het algemeen belang"
*den gelet op de planologische
Jecten. Vervolgens wordt uitgelegd
'uitbreiding van de haven volgens het
'dige bestemmingsplan (vastgesteld
'977) niet mogelijk is. Een nieuw plan
Jat echter op stapel en doorloopt mo-
fnteel alle inspraak-procedures. „In
'plan is de mogelijkheid tot uitbrei-
'9 van de haven nadrukkelijk
"gegeven".
9e enige discussie die volgens het
ege nog zou kunnen ontstaan is dat
onenigheid zal komen over het uitwer-
'gsplan of de plankaart.
9e staatssecretaris verweet de ge
meente dat ze geen plannen indient, die
in aanmerking komen voor subsidie als
zijnde bijzondere werkgelegenheidspro-
jekten. Ploeg heeft daarvoor 175 miljoen
beschikbaar. De gemeente wijst de
staatssecretaris terug met de opmerking
dat voor de aanleg en verbeteringen van
enkele fietspaden een aantal plannen bij
het ministerie van landbouw en visserij
zijn ingediend en de realisatie van het
Krimbos is ook een werkgelegen-
heidsprojekt voor dit ministerie. Subsidie
voor verbetering van het fietspad langs
de Oorsprongweg is inmiddels toege
zegd en het colege attendeert nog op de
subsidie-aanvraag voor verbreding van
het pad langs de Rommelpot.
In de discussie die Ploeg met het col
lege had bleek hij niet exact op de hoog
te te zijn van het gemeenteraadsstand
punt inzake de structuurschema's
Natuur- en Landschapsbehoud. Bij de
brief heeft het college de raadsmotie ge
voegd, die de structuurschema's afwijst
en om de informatie compleet te maken,
zijn ook de notulen van de betreffende
raadsvergadering opgestuurd.
In verband met rioleringswerk
zaamheden zijn vanaf maandag een
deel van de Kogerstraat en een deel
van de Witte Kruislaan afgesloten
voor alle verkeer. De AOT-bussen
zullen daarom gedeeltelijk hun route
verleggen.
De Kogerstraat tussen De Zes en de
Schoonoordsingel en de Witte Kruislaan
van de Kogerstraat tot aan de hoek van
de Schoonoordsingel zullen niet te ge
bruiken zijn. De bus zal daarom via de
Schoonoordsingel van de Kogerstraat
naar de Witte Kruislaaan en andersom
rijden.
Het verkeer dat van De Zes naar de
Burgerhoutstraat wil, ondervindt geen
hinder. Het stuk Witte Kruislaan dat wel
te gebruiken is, wordt twee
richtingsverkeer. Deze situatie zal duren
tot ongeveer half september.
weging, beslist de moeite waard.
Er hangen nogal wat pastels en goua
ches, die allemaal zijn geïnspireerd door
het Waddenlandschap bij Texel. Het zijn
duidelijk impressies, die ondanks de
„zachte" materialen die zijn gebruikt,
zeer levendig overkomen. Dat heeft niet
in de laatste plaats te maken met de stre
ken van penseel en stift, die nog goed te
zien zijn.
De zwart-wit houtsnedes hebben hun
eigen charme, die in ieder geval voor de
schrijver van dit artikel een beetje verlo
ren ging door het veel meer uitgespro-
ken kleurenwerk dat er omheen hing.
Interessant voor de bezoekers is een
vitrine, waarin getoond wordt met welke
middelen een meerkleurendruk tot stand
komt. De gutsen, de houtsnedes, de
inktrollen en het resultaat, alles is aan
wezig. Komende zaterdag zal bovendien
Overhaus er zelf ook zijn om tekst en uit
leg bij zijn werk te geven. Een goed initi
atief tijdens een geslaagde debuutten
toonstelling van atelier Jan Pelgrim,
Gasthuisstraat 18, Den Burg. Het werk is
tot 15 september elke dag te zien van
10.00 tot 13.00 uur, behalve op
maandagen.
Een Duitse toerist, die gisteren in Den
Burg schoenen ging kopen, liet zijn foto
toestel even buiten op één van de rekken
liggen. Toen hij het apparaat wilde pak
ken, bleek het verdwenen te zijn. Het
toestel vertegenwoordigde een waarde
van ongeveer 7450,—
Een inwoner van Leiden liet dinsdag
nacht tegen het middernachtelijk uur
zijn jasje even alleen op het terras van
een restaurant in Den Hoorn. Onverlaten
namen het weg toen hij binnen zijn
bestelling opgaf. Het jack, dat zelf om
streeks f 150,— waard was, bevatte be
taalcheques en een pasje, plus ongeveer
7200— in contanten.
Een fototas met apparatuur (toestel,
lenzen, filters) ter waarde van ongeveer
/"1150,werd gistermiddag omstreeks
14.00 uur van het strand bij Den Hoorn
gestolen. De eigenaar was met één van
zijn kinderen in zee aan het spelen en
zijn vrouw, die op de tas zou passen,
moest haar aandacht even aan één van
de andere kinderen geven.
Een 21-jarige vrouw ontvreemdde in
een groot winkelbedrijf te Den Burg een
paar rubber laarsjes ter waarde van
749,95.
Vooral de meerkleurenhoutsneden van Paul Overhaus zoals die momen
teel in atelier Jan Pelgrim te zien zijn, maken indruk, zowel door hun beeld-
opbouw als door hun kleuren. Hoe langer de toeschouwer er voor staat, hoe
meer hij geboeid raakt. In dit werk is meestal een verticale lijn te ontdekken,
van de hemel naar de aarde of, zo de beschouwer wil, andersom.
Boven de grote deuren in de grote beeld twee werken die dag en nacht
tentoonstellingsruimte hangen bijvoor- voorstellen. Mooi weergegeven, vol be-
A
