Een decennium
vrij schilderen
Energiekosten scholen
lopen sterk uiteen
Tien jaar Texelse „academie"
Vandalisme van sporters
op veerboot
Cursus lokale radio
Ruiten stuk
De eerste schaatsers
in Den Burg
FAMILIEBERICHTEN i
PAGINA 2
TEXELSE COURANT
DINSDAG 15 JANUARI 1985
Texels Enige Echte Vrije Academie
bestaat tien jaar. De Teeva is een
los verband van Texelse beoefe
naars der schilderkunst, een club
die nagenoeg zonder regels
bestaat. De technieken zijn vrij, de
interpretaties zijn vrij, eigenlijk is
de Teeva alleen maar een groep
mensen die gezamenlijk een ruimte
en modellen huurt. De voorloper
van de Teeva had nog een leerdoel
en docenten, de academie zelf
heeft dat niet. Er zijn in de loop
van de jaren dan ook nogal wat le
den verdwenen omdat zij de kwali
teiten misten om mee te komen.
Het verloop was so wie so groot,
in die tien jaar zijn er 55 leden ge
weest terwijl de gemiddelde
groepsgrootte schommelde tussen
de vijf en tien.
Het jubileum zal niet ongemerkt aan
Texel voorbijgaan. Antoon Goes, die
voorzitter zou zijn als de Teeva een
bestuur had: ,,Van 4 tot 15 februari
willen we een tentoonstelling houden
die een overzicht van die tien jaar
geeft. We zijn nu op zoek naar oud
werk. Dat is erg verspreid, want vaak
werden er portretten meegegeven aan
de mensen die model zaten. Het werk
komt te hangen in de raadhuiskelder."
Als het lukt om een compleet over
zicht samen te stel.len zal dat een bont
geheel worden in meerdere betekenis
sen. Hoewel de meeste avonden met
een model werd gewerkt, zijn er veel
verschillende dingen gedaan. In de
modellen zelf zat ook de nodige varia
tie: naakt, gekleed, stilzittend, een
muziekinstrument bespelend, aange
kleed als kerstengel. Een paar keer
werd buiten gewerkt, dan werd bij
voorbeeld een boerenstal vereeuwigd.
Toon Goes herinnert zich nog levendig
hoe hij achterin een stalbox een lig-
De Teso-directie heeft een brief ge
schreven aan de Texelse Sportraad
waarin gewezen wordt op het toe
nemend vandalisme van Texelse
sporters op de boot. Dat gebeurt
voor de tweede keer en Teso direc
teur T. Hoogerheide dreigt de reis-
subsidie (f7000,— aan sportclubs
te verminderen als er geen einde
komt aan de vernielzucht.
Volgens Hoogerheide komt het her
haaldelijk voor dat leden van vooral
voetbalclubs zich misdragen op de
boot. Dat gedrag bereikte een hoogte
punt op 15 december tussen vier en
vijf uur. ,,Het ging om een poging tot
brandstichting, het moedwillig vernie
len van twee pneumatische deuren en
het betreden van levensgevaarlijke
plaatsen". De daders zijn bij teso be
kend. Het gaat om jonge leden van
SV Oosterend, SV Texel en een voet
balvereniging uit Den Helder.
Begeleiding
Aan de Sportraad wordt gevraagd con
tact op te nemen met de betrokken
sportverenigingen waarbij gewezen
mag worden op de taak van de jeugd
leiders. ,,Als de begeleiders zich goed
van hun taak bewust zijn, behoeft het
reizen per boot toch niet uit te mon
den in dit vandalisme", aldus Hooger
heide. De kosten van reparatie van ver
nield materiaal worden steeds hoger
en bij een eerste herhaling van dit
vandalisme" ziet Teso zich genood
zaakt de reparatiekosten in mindering
te brengen op de reissubsidie aan
sportclubs.
Na het eerste Teso-protest besteedde
de Sportraad in het inmddels opge
doekte blad Spits veel aandacht aan
vandalisme op de boot. Dat had aan
vankelijk resultaat. Maandagavond zal
het bestuur van de Sportraad zich in
haar vergadering buigen over de vraag
wat er nu moet gebeuren. Deze open
bare bijeenkomst begint om 19.30 uur.
Donderdag 24 januari start de loka
le omroep Texel een cursus radio
programma's maken. Bij deze cur
sus zijn nog enkele plaatsen vrij.
Deelname is gratis.
De cursus omvat zes donderdagavon
den waarin men o.a. informatie krijgt
over techniek, presentatie, het maken
van interviews, muziekkeuze en
programma-opbouw, hoorspelen ma
ken en sfeeropnamen. Ook zullen de
cursisten kunnen oefenen in de studio.
De cursus wordt gegeven in de studio
van de Lichtboei. Meer informatie is te
verkrijgen bij Margreet Berndsen,
Lieuwstraat 23, Den Burg, tel.
02220-4896. Via dit telefoonnummer
kan men zich ook opgeven. Wie na de
zes lesavonden plezier heeft in radio
maken kan zich mogelijk voegen in het
vrijwilligersteam van de lokale omroep.
gende koe schilderde. Op een gegeven
moment stond het dier op om van
melk- op groene vla" produktie over
te schakelen. Het dier mikte keurig op
het hoekje waar Toon en nog een lid
zaten, vluchten kon niet meer
Docenten
De Teeva is voortgekomen uit een
schildercursus, georganiseerd door het
vormingswerk voor jonge volwasse
nen. Het project stond onder leiding
van Lex Kaper en zou ophouden te
bestaan. De deelnemers waren daar
niet gelukkig mee en daarom ging de
groep op eigen kracht door, eerst een
tijdje onder de naam „onbespoten
kunstenaars". Dat werd door sommi
gen echt serieus genomen, die bikten
het roet uit de schoorsteenpijp van
hun haard en maakten daarmee hun
eigen „roetwater"verf.
Tien jaar terug deed de naam Teeva
officieel intrede. Dat gebeurde niet
zonder slag of stoot. Er was nogal wat
discussie over die naam, maar op een
gegeven moment verscheen hij in de
krant en dat beslechtte het pleit. Wel
was er een concessie gedaan, in het
oorspronkelijke plan zou het Teeeva
zijn geworden. Helemaal origineel was
dat overigens niet, er bestond toen al
een fietsersbond met de naam Eerste
Enige Echte Nederlandse Wielrijders
Bond. Het „eerste" viel er bij de Teeva
af.
De club begon het eerste jaar met
twee docenten: Niek Welboren en Paul
Höhner. Welboren was al snel weg,
maar Höhner, die al geruime tijd van
Texel af is, onderhoudt via het water
verfconcours nog steeds banden met
de Teeva. In het tweede jaar werd Le-
nie van 't Noordende docente, daarna
werkten de leden op eigen kracht. Dat
eerste jaar werd er vrij „academisch"
gewerkt. Net zoals dat op de kunsta
cademies gaat werden de aquarellen
opgezet in sepia, nadat een snelle pot
loodschets was gemaakt. Later werd
meer met kleur geëxperimenteerd, er
was bijvoorbeeld een periode waarin
uitsluitend de kleuren blauw en rood
naast elkaar werden gezet.
Zerkzicht
In het begin kwam de academie bijeen
in het gebouwtje waar nu de Jeroen-
groep zit aan de Bernhardlaan. We
gens het uitzicht op de aanpalende
dodenakker herdoopten de Teeva-leden
dit lokaal in „café Zerkzicht". In dat
begin was het de bedoeling dat het le-
Enkele Teeva-leden aan het werk.
denbestand voor ongeveer veertig pro
cent uit vakmensen zou bestaan onder
het motto „als we met elkaar werken
leren we daarvan". In de afgelopen
tien jaar hebben meerdere academisch
gevormde kunstenaars deelgenomen.
Bovendien komt een redelijk groot deel
van exposerende kunstenaars voort uit
Teeva-kringen, waarmee niet gezegd
wil zijn dat zij op de Teeva het vak
leerden: Lenie van 't Noordende, Nel
Koom-Kikkert, Johan Reydon, Jan
Bruin, Henk Arendsen, Antoon Goes,
Maas de Hoog, de al genoemde Paul
Höhner en anderen.
De financiën van de academie zijn op
een eenvoudige maar doeltreffende
manier georganiseerd. Destijds stelde
Willem van 't Noordende het zoge
naamde blikje in, een nivea-blik waar
iedere deelnemer elke clubavond een
vast bedrag in doet. Daarvan worden
de zaalhuur en de drankjes van het
model betaald. De houder van het
blikje is de penningmeester in de
meest letterlijke zin van het woord.
Moeilijk heeft die het niet, de Teeva
wordt niet gehinderd door subsidie,
zelfs niet bij het waterverfconcours
waar in het verleden wel eens garan
tiesubsidies voor zijn gevraagd maar
dat hoeft tegenwoordig niet meer.
Vrouwenhuis
In de dagen dat het vrouwenhuis
functioneerde onderhield de academie
een warme band met deze emancipa
toire instelling. Het vrouwenhuis zat in
de ruimte waar voor de verbouwing
van de Ouwe Ulo 't Asiel gevestigd
was en kwam bijeen op dezelfde
avond als de Teeva. Dat betekent dat
de schilders waren afgesloten van het
koffie-apparaat, dat stond namelijk in
't Asiel.
De vrouwen moesten kiezen uit twee
kwaden: Teeva-mannen toelaten om
koffie te zetten of dit ooit vrouwelijke
handwerk zelf verrichten om de toen-
dertijd hoofdzakelijk uit mannen
bestaande academie van dienst te zijn.
Tot dat laatste werd besloten en op
die manier ontstond die'band. Warm,
omdat dat de toestand was waarin de
koffie over het algemeen het artistieke
volkje bereikte.
Op een kwade maandagavond werd
het mannelijk naaktmodel dat toen po
seerde onwel. De man was al „naar
de markt" geweest en vertelde dat
koffie voor de duivel was, dus elke
pauze nam hij een pilsje. Het is niet
bekend of het van de drank kwam,
maar omtreeks 23.00 uur, de man ging
net weer in zijn pose op twee tafels
liggen, kreeg hij acute braakneigingen.
Het model, een in brede kring bekende
Texelaar, sprong van zijn plek, rende
de lange gang van het voormalige
schoolgebouw door om de wc te be
reiken die zich tegenover de ingang
van 't Asiel bevond. Net voor hij daar
kon binnengaan ging de asieldeur
open en kwamen de vrouwen naar
buiten, gesticht door een lezing over
de tweede emancipatiegolf of iets der
gelijks. Het blote model trok zich daar
niets van aan, deed de wc-deur open
en vergat die in zijn ellende weer dicht
te doen. Hij zal wel niet erg op een
lustobject hebben geleken in deze de
plorabele toestand.
De vrouwen waren ziedend, een der
gelijke vertoning paste blijkbaar niet in
hun wereldbeeld. Vanaf dat moment
was de verhouding aanmerkelijk be
koeld. Antoon Goes: „Dat werd pas
weer wat beter toen hun projector
stuk ging en we die voor hen konden
maken", maar uit de blik in zijn ogen
bij het maken van deze opmerking
moeten we vermoeden dat deze analy
se niet geheel van sexistische trekjes
verschoond is. Het inmiddels uit ande
re delen van het gebouw toegestroom
de volk is een verdere vertoning
De energiekosten van de verschillende openbare lagere scho
len op Texel lopen sterk uiteen en staan lang niet altijd in
verhouding tot de grootte van het gebouw. Kritische opmer
kingen hierover waren te horen in de donderdag gehouden
vergadering van de raadscommissie voor welzijnsbeleid naar
aanleiding van de door de gemeenteraad vast te stellen
kostenbedragen ingevolge de lager onderwijs-wet.
Uit een bijgevoegd overzicht bleek
onder meer dat de kosten van ver
lichting, verwarming en schoon
houden bij de Thijsseschool in Den
Burg bijna f60.000,— hebben belo
pen, bij de school van Midden-
Eierland ruim f11.000,—bij de
school in Den Hoorn bijna
f40.000,—, bij de school in De Koog
bijna f31.000,—, bij de school in
Oosterend ruim ƒ19.000,— en bij de
school in Oudeschild f27.600,—.
De commissieleden vonden dat vooral
de Thijsseschool er nogal uitsprong.
Mevrouw Tine Krijnen-Bays had in de
ze school een kijkje genomen waarbij
de oorzaak van de hoge energiekosten
haar duidelijk waren geworden: voor
de ramen van de lokalen staan bomen
waardoor het nodig is de hele dag het
licht aan te hebben, terwijl door het
missen van zonnewarmte ook de cv
hoger moet staan.
Raadsel
Voorzitter wethouder Zegers vond deze
„verklaring" niet bevredigend. Hij
merkte op dat het in alle scholen ge
bruikelijk is om voortdurend de verlich
ting ingeschakeld te hebben, ook als
er geen bomen voor de ramen staan.
Zijn onderwijscollega Albert Hoven liet
vanaf de publieke tribune weten dat hij
niet voortdurend bij kunstlicht laat
werken maar hij raadde aan de cv-
ketels eens te inspecteren. Zegers zei
met het schoolhoofd over het energie
gebruik te zullen praten. Hij zocht het
in de bouwkundige toestand van het
Thijsseschool, een gebouw dat
destijds als „semi-permanent" is neer
gezet. De meeste commissieleden had
den het gevoel dat aan het energiege
bruik in de Thijsseschool iets te doen
moet zijn. Administrateur G.A. Oskam
wees op de faciliteiten die tegenwoor
dig worden geboden om tot energie
besparing in openbare gebouwen te
komen.
Integratie
Een ander „scholenonderwerp" waaro
ver de commissie zich boog, betrof de
bouwkundige voorzieningen die bij
verschillende scholen nodig zijn om
deze geschikt te maken voor kleuter-
opvang in het kader van de integratie.
Tine Krijnen vond de geboden verbou
wingsmogelijkheden veel te beperkt
om gestalte te kunnen geven aan de
onderwijstaken zoals die officieel wor
den gesteld. Voorzitter Zegers zei dit
gevoel te delen, maar wees erop dat
de verbouwingen bekostigd moeten
worden met de van rijkswege beschik
baar gestelde extra middelen en die
zijn beperkt.
Op vragen van Peter Bakker zei Zegers
dat fondsen waarover bijzonder neutra
le kleuterscholen beschikken na de in
tegratie aan onderwijsdoeleinden moe
ten worden besteed, voor zover dat
geld van de overheid afkomstig is.
Geld dat zelf is vergaard, bijv. door het
inzamelen van oud papier, mag vrij
worden besteed. Gerbrand Poster
drong erop aan de adviezen van de di
verse medezeggenschapsraden bij de
integratie serieus te nemen. Zegers be
loofde dit. „We gaan praten over de
bouwkundige voorzieningen en alle
medezeggenschapsraden mogen hun
zegje doen. Voor zover men blijft bin
nen de normen die door het ministerie
per circulaire bekend zijn gemaakt, zal
zeker met die wensen rekening worden
gehouden."
Tijdnood
De zaak komt in maart in de gemeen
teraad en de minister zal de plannen
voor 1 juni beoordelen. Dan zouden er
maar twee maanden overblijven om de
diverse verbouwingen uit te voeren.
Dat kan in de praktijk nog problemen
geven. Hoe moet dat met het onder
wijs als de school wordt verbouwd?
Zegers tilde er niet zo zwaar aan. Wij
zende op Midden-Eierland zei hij dat
een verbouwing heel snel kan worden
uitgevoerd.
Niet iedereen was gerust. Ook vanaf
de publieke tribune klonken geluiden
die wezen op onzekerheid en de nei
ging om de kat uit de boom te willen
kijken alvorens met bouwen te begin
nen. Op nogal kritische wijze kwam de
rol van de inspectrice hierbij ook ter
sprake. Zegers herinnerde er echter
aan dat de inspectrice zich zal moeten
houden aan de rijksvoorschriften. Hij
waarschuwde tegen vertragingen. „Als
we te laat zijn komen alle kosten voor
de gemeente. We gaan het heus zorg
vuldig doen. Over een paar weken roe
pen we de medezeggenschapsraden
bijeen en komen de tekeningen op
tafel."
De Koog
Terloops kwam ook de „schoolstrijd"
in De Koog nog even ter sprake. Want
kleuterschool Het Mierennest heeft om
huisvesting gevraagd voor de door
haar te stichten bijzonder neutrale ba
sisschool. Zegers vertelde dat de ge
meente binnenkort in De Koog zal pei
len hoe het zit met de animo voor zo
wel deze basisschool als voor de ook
tot basisschool uit te breiden Luberti-
school. Zegers: „Dan blijkt wel wat er
moet gebeuren."
Meegedeeld werd dat de stichting kat
holiek onderwijs uitstel heeft gevraagd
van de wettelijke plicht om de hele
toekomstige basisschool in één ge
bouw onder te brengen. Zegers had er
weinig hoop op dat dit verzoek wordt
ingewilligd. „Geen schijn van kans."
bespaard gebleven door de tegenwoor
digheid van geest die één van de
Teeva-leden ten toon spreidde. Hij
zocht de broek van het zieke model op
en ging hem achterna.
Verder is het eigenlijk altijd rustig als
er met naaktmodellen gewerkt wordt.
Dat is ook logisch, er zouden snel
geen mensen meer bereid zijn te pose
ren als dergelijke toestanden aan de
orde van de dag zijn.
Vergoeding
De vergoeding die modellen krijgen is
nogal uiteenlopend. Soms worden al
leen de drankjes betaald, er was een
naaktmodel dat tevreden was als zij na
afloop een zak boerenkool en een
rookworst kreeg. Ook hier schemert de
vrijheid van de Teeva door.
Tijdens de verkoping die jaren geleden
in De Lindeboom werd gehouden om
financiën los te krijgen voor de ver
bouwing van het dorpshuis werden
portretbonnen verkocht. Mensen die
bijdroegen konden door de Teeva hun
portret lateen schilderen. Het is dan
ook niet verwonderlijk dat de club na
de verbouwing weer in het dorpshuis
is terug te vinden en daar wordt nog
steeds gewerkt.
In het vijfde jaar dat de academie
bestond werd voor het eerst een wa
terverfconcours gehouden. Deze
nevenactiviteit is zeer succesvol geble
ken, het aantal deelnemers groeit bijna
elk jaar. Dat eerste weekend werd ge
kampeerd op Loodsmansduin. Er zijn
nog steeds mensen die het jammer
vinden dat dit is opgegeven, maar de
huidige locatie in jeugdherberg Panora
ma voldoet ook uitstekend.
Theater
Tijdens één van de concoursen vond
het enige optreden plaats dat er ooit is
geweest van het Texelse Artiesten
Theater. Over de oprichting van het
TAT werd veel gepraat. Johan Reydon
zou de bekende Franse schilder uit het
begin van deze eeuw, Toulouse Lau-
trec, uitbeelden, Toon Goes met in
standhouding van baard en snor
moest een travestiedanseres worden
en Paul Höhner een handelaar in verf.
Er werd veel over het TAT gesproken
maar tot oprichting is het (gelukkig?)
nooit gekomen. Toen er echter een
keer over werd gepraat tijdens een
concours hoorde een deelnemer die in
Amsterdam deel van een theater uit
maakt ervan en ergens achter een
tuinwal op de Hogeberg moet toen
een spontane theaterproduktie plaats
gevonden hebben. De Amsterdammer
zag er blijkbaar wat in, hij ging door
met spelen, tot verbijstering van enke
le voorbijgangers.
Over het TAT wordt niet meer gespro
ken maar er zijn meer tradities die ver
dwenen. Toon Goes zet met te waar
deren openhartigheid de verdwenen en
de "wel gerealiseerde plannen naast el
kaar: „We hadden dus het TAT dat er
nooit is gekomen, we schilderen te
genwoordig nooit meer op de laatste
bijeenkomst voor kerst een kerstengel,
we werken afgezien van het concours
nooit meer buiten, de plannen voor
een grafisch atelier zijn nooit bewaar
heid geworden, evenals het kopen van
een eigen gebouw, het houden van
een lang weekend op Terschelling, het
maken van een busreis naar Parijs en
het bundelen van alle Texelse kunste
naars. Wat wel is gelukt is het houden
van een diavoorstelling in het City
Theater. De plechtige nieuw
jaarstoespraken zijn ook verdwenen en
dat begroot me nog steeds."
Levend
Ondanks al deze plannen die in de la
zijn verdwenen is de Teeva nog steeds
levend bij de betrokkenen. Dat blijkt
als uw verslaggever vraagt of voor dit
jubileumverhaal niet wat oud-leden ac
te de presence zouden willen geven tij
dens een clubavond. Er zitten twaalf
mensen en dat is het dubbele aantal
van wat normaal aanwezig is. Het
wordt een vruchtbare avond, niet al
leen vanuit journalistiek oogpunt maar
ook artistiek. Bij het maken van de af
spraken van dit verhaal hoorde ook dat
de verslaggever gelijk model kon zitten
en dat gebeurde ook.
Mensen die werk willen inleveren voor
de jubileumtentoonstelling kunnen
contact opnemen met Toon Goes
(02220-4403) of met Jolet Leenhouts
(02220-5221).
De eigenaar van Chinees restaurant
„Azië" uit Den Burg meldde de politie
dat twee ruiten van de bovenverdie
ping van zijn bedrijf waren ingegooid
met sneeuwballen. De schade beloopt
enkele honderden guldens.
De vier jongens die op de foto
staan waren waarschijnlijk de
eersten die in Den Burg
schaatsten. Eén van hen probeer
de donderdag het ijs op de sloot
die onder de brug in het Paalwerk
doorloopt. Dat bleek niet zo goed
te zijn. Toen hij even de weg op
ging om over te steken kwam een
vriendje van hem op het idee dat
het op de bevroren sneeuw mis
schien ook wel zou lukken. Dat
bleek te gaan, zoals te zien is.
Een extra attractie was natuurlijk
de brug, er zullen niet veel
schaatsers zijn die er op kunnen
bogen regelmatig dergelijke hellin
gen te nemen. Overigens is het
volgens experts vrij onverstandig
om op een wegdek te gaan
schaatsen. Vooral bij een klinker
weg kunnen er stukken steen bo
ven de ijslaag uitsteken en dat is
slecht voor de schaatsen.
■i XV
Het was af en toe nodig om
7 steun bij alkaar te zoeken.
Onze beste zwager en oom
E. D. Westdorp,
is van ons heengegaan op de leeftijd van 87 jaar.
De Cocksdorp: J. Moens-den Braven
Waalenburg: D. den Braven
G. den Braven-Kikkert
neven en nichten
Texel, 10 januari 1985.
GEBOREN:
Melanie
zusje van Marieke
dochter van
Piet Jan en Nelie Kaan
Texel, 14 januari 1985,
Naalrand 13,
1797 AM Den Hoorn.
