T
„Molenkoog" krijgt
waterglijbaan
Om meer klanten te trekken
Noordse woelmuis,
uniek bezit!
vvee winterconcerten van
èxels Fanfarekorps
>chrijfavond in
libliotheek
Texelse duinen
moeten nog beter
worden beschermd
Contactdag
agrarische vrouwen
Gyvo hervat gymlessen
Burgerlijke stand
VRIJDAG 1 FEBRUARI 1985
TEXELSE COURANT
PAGINA 9
Saterdag 9 en 16 februari geeft het
(oninklijk Texels Fanfarekorps de
[exelse winterconcerten. Het con-
:ert van 9 februari wordt gehouden
De Koninghal en een week later
at KTF naar het Eierlandsche
Huis.
Aan de concerten werken ruim 90 mu
zikanten en majorettes mee. Voor het
concert in Den Burg bedraagt de en
tree ƒ1,50 (inclusief consumptie). Kaar
ten zijn in de voorverkoop verkrijgbaar
bij Zegel, Weverstraat 32.
Het concert in De Cocksdorp is gratis
toegankelijk. Deze avond wordt af
gesloten met bal. Het is voor het eerst
na 15 jaar dat KTF geheel op eigen
tracht een avondvullend concert moet
irerzorgen. Daarvoor heeft het orkest,
net veel nieuwe jeugdleden, hard
noeten repeteren. Traditiegetrouw
vordt veel aandacht besteed aan de
eugd. Een jeugdorkest onder leiding
Jan Wieten brengt twee nummers
ten gehore en de majorettes presente
en hun nieuwe uniformen.
Solo
laast enkele marsen van de bekende
Dmponisten Sousa en Alford, o.a. de
iladiator en The Middy, wordt een
uverture gespeeld met de titel Michiel
(driaenszoon, gecomponeerd door Ge
ard Boedijn. Het nummer Treble Con-
erto bevat een forse sopraansaxsolo
ie Frans Zegel voor zijn rekening zal
lemen. Na de pauze worden minder
ware stukken gebracht zoals ,,A hot
ime in the brassers tonight" en
.Trumpet Fiësta" met trompetsolo van
jesbeth Witte en Cor Moojen. Beken-
Ie wijsjes vindt men terug in de Beat-
es Collection en de concerten worden
ifgesloten met trombone-vuurwerk in
et stuk ,,Trombonella". Beide concer-
en beginnen om 20.00 uur.
linsdag 5 februari van 20.00-21.00
lur is er gelegenheid brieven te
chrijven ten behoeve van gewe-
ensgevangenen in de bibliotheek
lan de Drijverstraat.
:r zijn voorbeeldbrieven aanwezig,
,b.v. Kang Jong-Kon in de republiek
(orea die gevangen zit sinds 1975 en
'awfioq'Az'Azi in Jemen die „verdwe
en" is in maart 1972. Verder is be-
(end geworden dat Theodore Bagua-
fambo in de Centraal Afrikaanse Re
publiek is vrijgelaten samen met 51 an
dere gevangenen. Hieraan is te zien
activiteiten van Amnesty van grote
nvloed kunnen zijn op het lot van de
jevangenen, ook al is bevestiging hier-
lan niet altijd makkelijk te krijgen,
/oor nadere informatie over Amnesty
an men bellen naar Jenneke Wassink,
Vloedlijn 31, tel. 02220-4109.
Deze foto (van een openluchtbad elders in het land) laat een waterglijbaan zien van het type dat de RST over twee maanden in gebruik wil ne
men. Op de voorgrond een paddestoelfontein" waarvoor de RST ook belangstelling heeft.
Het bestuur van de Recreatiestichting wil het zwembad Molen
koog in Den Burg aantrekkelijker maken met een waterglijbaan.
De 38 meter lange baan vergt een investering van f90.000— en
moet bij de start van het nieuwe zwemseizoen in april a.s. ge
bruiksklaar zijn.
Waterglijbanen worden in tal van centra
voor waterrecreatie in het land toegepast.
De Recreatiestichting verwacht dat deze
voorziening een zodanige inkomstenverho
ging zal veroorzaken dat de investe-
ringslasten tenminste zullen worden
goedgemaakt.
Het wordt een open glijbaan (dus geen
tunnel) die zal worden gebouwd op het
terrein aan de noordelijke kant van het
ondiepe badgedeelte. Ter hoogte van de
kiosk komt een ongeveer vier meter hoge
trappentoren en vanaf het hoogste punt
slingert de baan zich in een krul naar be
neden en komt tenslotte uit in het 90 cm
diepe gedeelte van het zwembad. Met
een grote pomp wordt voortdurend water
getransporteerd naar het hoogste gedeelte
van de glijbaan en met dit water laten de
zwemmers zich naar beneden spoelen.
Daarbij heeft de glijbaan niet overal de
zelfde helling; er zitten meerdere „stroom
versnellingen" in waardoor de vreugde
nog wordt vergroot.
Behoefte
Overal blijken de waterglijbanen in een
behoefte te voorzien. De mensen, vooral
kinderen staan in dichte drommen bij de
trap te wachten. Wel wordt er rekening
mee gehouden dat het nieuwtje er na
een tijd af is, zodat het inkomstenverho-
gend effect dan voor een groot deel is
verdwenen. De afschrijvingsperiode is
daarom slechts vijf jaar hoewel de glij
baan minstens een twee keer zo lange
levensduur heeft.
De (polyester) waterglijbaan wordt gele
verd door Van Egdom B.V. Recreatietech
niek uit De Meern, die ook waterglijba
nen leverde voor grote recreatiecentra zo
als die van Sporthuis Centrum. De re
creatiestichting heeft de gemeente laten
weten dat zij de rentelasten gedurende
de afschrijvingsperiode voor haar rekening
zal nemen door het geld dat zij jaarlijks
op de exploitatie van het Molenkoog-bad
toelegt, met dit bedrag te verhogen. Voor
het eerste jaar betekent dat een bijdrage
van ƒ7600—
Raming
Volgens de (voorzichtig opgestelde) ex
ploitatieverwachtingen zal deze uitgave
ruimschoots door extra inkomsten worden
goedgemaakt. Geraamd wordt dat door
deze attractie 1200 dagkaarten extra wor
den verkocht. Verder zullen de abonne
menten die vorig jaar ƒ25— kostten op
ƒ30— worden gebracht en verwacht
wordt dat totaal ƒ2500— abonnementen
zullen worden verkocht. De exploitatie
van de glijbaan is dan sluitend, maar er
bestaat goede hoop dat de genoemde
opbrengsten aanmerkelijk hoger zullen
zijn.
Zoals bekend heeft de RST vorig jaar
geprobeerd de verkoop van abonne
menten op te voeren door de prijs te
verlagen naar ƒ25— Dat is gelukt
want het aantal verkochte abonne
menten steeg tot 1944 stuks (in 1983
was het 1514 stuks). De extra toeloop
heeft de prijsreductie echter niet he
lemaal goedgemaakt. Dat zou wel
gebeurd zijn als 2250 abonnementen
waren verkocht. Conform de afspraak
met de gemeenteraad namen ge
meente en RST ieder de helft van
het verlies voor hun rekening wat
voor elk van de partners neerkwam
op ƒ3788,50. Om het succes van dit
experiment te beoordelen moet wor
den bedacht dat de verkoop van
abonnementen in het zwembad Mo
lenkoog een sterk dalende tendens
had. Zonder de prijsverlaging zou het
verkochte aantal ongetwijfeld nog
aanzienlijk lager zijn geweest dan in
1983.
Ingaand dit jaar gaat de RST op haar
campings" Kogerstrand, Loodsmansduin en
Om de Noord kaartjes voor het zwembad
verkopen tegen gereduceerd tarief, dus
uitsluitend voor de gasten van die cam
pings. Ook hiervan wordt inkomstenver
groting verwacht en mogelijk ook extra
kampeerders. In de begroting is hiermee
echter geen rekening gehouden. B en W
en de provincie moeten nog een oordeel
uitspreken over de aanschaf van de
waterglijbaan.
In de RST-begroting is voor 1985 een
nadelig saldo voor het zwembad opge
nomen van ƒ168.838,—. In de gemeen
tebegroting was rekening gehouden
met een nadelig saldo van ƒ164.156,—
(omdat bij het opmaken van die begro
ting nog geen gegevens van de RST
bekend waren). Volgens de gemeente
vyordt het hogere exploitatietekort me
de veroorzaakt door het niet kunnen
verpachten van het paviljoen waarvan
de opbrengst voor 1984 was geraamd
op ƒ3345,—. B en W hebben besloten
niet meer dan ƒ164.156— subsidie be
schikbaar te stellen voor de
Molenkoog-exploitatie, conform het
volumebeleid.
Stichting Duinbehoud
De Texelse duinen moeten ook op
lange termijn beschermd worden.
Het voorkomen van elke verdere
achteruitgang van zowel huidige
als potentieel waardevolle vochtige
duinvalleien en zoveel mogelijk
herstel van verloren natuurwaarden
is van het allergrootste belang.
Dit is de reactie van de Stichting
Duinbehoud op het onlangs versche
nen eindrapport „kustverdediging
Texel" van Rijkswaterstaat. Dit rapport
houdt volgens de stichting onvoldoen
de rekening met de grote waarde van
de duinen. De vochtige duinvalleien
van de Muij en bij de Slufter zijn uniek
vergeleken met vele andere Nederland
se duingebieden. Aantasting door
duinafslag, overstuiving en duinver
schuiving door bulldozers is dan 'ook,
zeker in dit duingebied, ongewenst.
De Stichting Duinbehoud is daarom
ook erg blij met de recente strandop-
hoging voor De Koog en het natuurge
bied De Muij. Door de regering wordt
de grote betekenis van de Texelse dui
nen ook erkend. Dit komt onder ande
re tot uitdrukking in verschillende rege
ringsnota's. Ook'in het streekplan en
bestemmingsplan is de natuurfunctie
voorop gesteld. Het kustverdedigings-
beleid van Rijkswaterstaat behoort
hiermee in overeenstemming te zijn.
Het eindrapport biedt een goede we
tenschappelijke basis om tot zo'n be
leid te komen. In het rapport wordt
echter niet gekozen voor volledige be
scherming. Volgens de Stichting Duin
behoud, die hierin wordt gesteund
door de milieufederatie van Noordhol
land, de Waddenvereniging en de
Werkgroep Landschapszorg Texel, zijn
er twee minimum eisen om de duinen
als hoogwaardig natuurgebied te be
houden. Allereerst een optimaal onder
houd van de zeereep. Het stuifvrij hou
den door aanplant, bijvoorbeeld van
helm, is hierbij essentieel. Een tweede
eis is het op zijn plaats houden van de
duinvoet in het kustvak van de Muijen
en andere bedreigde kustvakken waa
ronder die bij „paal 9". Uit onderzoek
is gebleken dat regelmatige extra aan
voer van zand om het strand op te ho
gen (suppletie) de goedkoopste en
beste methode is om de kust te be
schermen. Ook de ingreep in het duin
milieu is dan het minst groot. Daarom
dienen na de suppleties van het afge
lopen najaar in dee toekomst regelma
tig suppleties plaats te vinden. Naast
de Stichting Duinbehoud onderschrij
ven de reeds genoemde andere organi
saties het belang van de Texelse dui
nen. Al deze organisaties hebben dan
ook overleg gevraagd met rijkswa
terstaat.
Donderdag 7 februari wordt in Anna Pau-
lowna een contactdag gehouden voor
vrouwen van leden van de LTB. Thema
van de dag is Werkloosheid in agrarische
gezinnen. Texelse vrouwen die naar de
contactdag willen kunnen meer informatie
krijgen bij Thea Rutten-Witte, tel. (02223)
994. Daar kan men zich ook opgeven
voor de dag. De kosten bedragen ƒ13,50
per persoon, inclusief koffie, lunch en
thee. Op de contactdag wordt o.a.
gesproken door de voorzitter van de soci
ale raad van de landbouwbond en een lid
van de emancipatieraad, zelf ook een
vrouw van een agrariër. Ook is er gele
genheid voor discussie. De LTB dag be
gint om 9.15 uur en is rond 15.30 uur
afgelopen.
Na een gedwongen rustperiode van
twee weken zullen vrijdag (heden) de
gymnastieklessen van dej gymnastiek-
en volleybalvereniging Gyvo in De
Koog worden hervat in de Kaaps-nol.
'recies vijf jaar geleden, januari 1980, vertelde ik in deze rubriek
ets over de waterspitsmuis, de enige spitzmuizensoort op ons ei-
and. Deze keer weer eens iets over onze kleinste zoogdieren, de
nuizen. Texel heeft altijd de naam vogeleiland gehad. Een naam
Jverigens die de laatste jaren wat begint te tanen: Texel surfeiland
in Texel vogeleiland verdragen elkaar niet zo erg! Maar de natuurlij-
;e rijkdom van ons eiland bestaat zeker niet alleen uit veel vogels.
Ook op allerlei ander gebied is er veel te ontdekken. Denk bijvoor
beeld maar aan de unieke vondst van een zeldzame kever vorig
jaar. Die rijkdom danken we in de eerste plaats aan de talloze ver
schillende landschappen en biotopen, tot voor kort alle on
gestoord. Daarbij komt ons eiland-zijn". Een isolatie waaraan we
vaak een speciale soortensamenstelling danken. Bij onze muizenbe
volking speelt vooral dit laatste heel sterk. De combinatie soorten
die op Texel leeft vinden we nergens anders.
De meest bekende muis is waar
schijnlijk de huismuis. De vrolijke
grijze knager die vooral 's winters
heel actief kan zijn in woningen,
garages en schuren. Een ware
g kunnen ze worden, zeker in
de keuken. In de meeste woningen
(aalt „huispoes Minet" in de
bestrijding, maar een ieder zal toch
wel een andere redelijk effectieve
methode bedacht hebben om de
muizenoverlast in te tomen. Over
de huismuis wil ik het hier overi
gens niet verder hebben. Het is
sen overal gewone soort. We heb
ben op Texel een veel zeldzamere
«n meer interessante muis: de
noordse woelmuis. Bij ons schijnt
deze soort ook wel bekend te zijn
onder de namen zwarte of bruine
molmuis.
Die noordse woelmuis nu treffen we in
woelmuizen. Maar ook aan een ijstijd
komt een eind en zo volgden de
noordse woelmuizen met het warmer
worden van het klimaat de naar het
noorden opschuivende ijsgrens. Daarbij
kwamen ze uiteraard ook via ons land.
Wat de soort in ëndere delen van Eu
ropa niet lukte, ging bij ons wel. Hij
wist hier stand te houden, is hier blij
ven hangen. De noordse woelmuis is
dus een „overblijfsel uit de ijstijd", een
glaciaal relict.
dwergmuizen, waterspitsmuizen en
noordse woelmuizen, maar absoluut
géén veldmuizen.
Ooit vonden mijn broer en ik een veld-
muizenschedeltje in een uilebraakbal,
hier in het bos verzameld. Als je zo'n
braakbal uitpluist komen daar door
gaans gave schedeltjes uit. Uit de
vorm darvan, vooral uit de formule
van de kiezen, valt op te maken van
welke muis het afkomstig is. Dat we
een veldmuis in een braakbal vonden
wil echter nog niet zeggen dat hier
veldmuizen leven. Ook ransuilen (Het
was een braakbal van een ransuil) trek
ken en het is heel goed mogelijk dat
de uil buiten Texel een veldmuis heeft
gevangen. Er gaat enige tijd overheen
voordat hij verteerd is. Daarna worden
de onverteerbare resten uitgebraakt.
En toen was de uil inmiddels op ons
eiland aangekomen.
Nooit samen
De veldmuis is in het verhaal van de
heel West-Europa alleen maar in Ne
derland aan. Het is bij ons dus echt
een unieke soort. Van oorsprong hoort
hij thuis in de noordelijke toendrage-
bieden. Zijn woongebied strekt zich
daar uit van Noord-Amerika, via geheel
Noord-Azië tot aan Midden-Europa en
Scandinavië. Hoe komt 'ie hier terecht
zult u zich afvragen. Meegenomen of
uitgezet misschien? Nee, gelukkig niet.
Het is op een volkomen natuurlijke
manier gegaan. De noordse woelmuis
is een glaciaal relict. Goed, die uitleg
maakt het voor de meeste lezers waar
schijnlijk niet veel duidelijker. Ik zal het
verder uitleggen. Het heeft alles met
de (laatste) ijstijd te maken. Toen het
landijs zich vanuit het noorden lang
zaam over Europa uitspreidde, dat
duurde overigens vele eeuwen,
moesten vele zoniet bijna alle dieren
naar het zuiden uitwijken. Ook onze
v
Twee noordse woelmuizen (tekening Peter v.d.
Waterliefhebber
Het is goed in te denken dat de
noordse woelmuis het in Nederland
wel beviel. Hij houdt niet alleen van
een koel of fris klimaat, maar ook van
nattigheid, van water. Hij is een lief
hebber van venige, moerassige gebie-'
den en een uitstekend zwemmer. Dat
verklaart misschien ook waarom hij
wél en de nauw verwante veldmuis
niet op Texel voorkomt. Hoewel er op
Texel overal muizen leven, ook in het
veld, leeft de veldmuis hier dus niet.
We hebben huismuizen, bosmuizen,
Wolf).
noordse woelmuis toch belangrijk. Bei
de soorten verdragen elkaar niet. Ner
gens leven ze naast elkaar op dezelfde
plaatsen. Je zou verwachten dat in
zo'n geval de grootste soort de kleine
re verjaagt, maar in ons geval is het
net andersom! De noordse woelmuis is
duidelijk groter, maar wordt toch door
de veldmuis verdrongen. Men veron
derstelt dat dat komt omdat de veld
muizen agressiever zijn en omdat ze in
(familie)groepen leven die samen een
gebied verdedigen. De meer in z'n
eentje opererende, goedmoedige
noordse woelmuis is daar niet tegen
opgewassen. Dat dit niet alleen een
veronderstelling is, kon in het deltage
bied bewezen worden. Toen Noord-
Beveland nog een eiland was, heerste
er een zelfde situatie als bij ons. De
noordse woelmuis was er de enige
woelmuizensoort, de veldmuis (ook
een woelmuizensoort) ontbrak ook
daar.
Deltaplan
Als onderdeel van het deltaplan in de
zestiger jaren, werd Noord-Beveland
d.m.v. twee dammen met Walcheren
en Zuid-Beveland verbonden. Plaatsen
waar wél veldmuizen leefden.
Het was dus te verwachten dat de
veldmuizen ook op Noord-Beveland
zouden verschijnen. Een aantal biolo
gen heeft de invasie van de veldmuis
daar nauwgezet gevolgd. De eersté ja
ren gebeurde er niets, maar na vijf jaar
trokken de veldmuizen ineens tegelijk
over beide dammen het voormalige ei
land op. Daarna verspreidde de soort
zich met een snelheid van 2 tot 4 kilo
meter per jaar en binnen zeven jaar
was de kolonisatie voltooid. Met dra
matische gevolgen voor de noordse
woelmuis! In 1962, toen daar nog
geen veldmuizen waren, bedroeg het
aantal gevangen noordse woelmuizen
maar liefst 90% van het totaal aantal
vangsten. In 1979, 12 jaar na de aan
leg van de dammen, bestond niet
meer dan 5% van de vangsten uit
noordse woelmuizen.
We hebben geluk dat de veldmuis niet
van echt vochtige of natte situaties
houdt. Waar beide soorten met elkaar
in contact komen zien we dat de
noordse woelmuizen stand houden in
de vochtige gebiedjes, langs sloten en
kanalen, bij een meertje etc. Overal el
ders zitten veldmuizen. De situatie in
Nederland is nu zo dat er alleen maar
noordse woelmuizen leven in het delta
gebied, in het natte veengebied van
Noord- en Zuidholland, in het Friese
merengebied en op Texel. Op alle
plaatsen, behalve enkele eilandjes in
het deltagebied (o.a. Tiengemeten) en
ons eiland is het voortbestaan van de
soort onzeker geworden. Voortdurende
ontwatering ten behoeve van de land
bouw en biotoopvernietiging (bijvoor
beeld door wegenaanleg, stadsuitbrei
ding of aanleg recreatiegebieden) wer
ken overal in het voordeel van de veld
muis. Onderzoek heeft ook al aange
toond dat onze woelmuis steeds zeld
zamer wordt in Nederland. En daar
mee wordt Texel steeds belangrijker!
Een en ander valt uitgebreid te lezen
in het jongste nummer van De Leven
de Natuuf in het artikel: „De noordse
woelmuis in de knel" van W. Ligtvoet.
Het is een waarschuwing dat we deze
in ons land unieke soort terdege in de
gaten moeten houden en een aanspo
ring om beschermende maatregelen te
nemen.
Noordse woelrpuis op Texel
Texel springt er dus nog heel positief
uit. Niet omdat op ons eiland boven
geschetste negatieve ontwikkelingen
niet zouden plaatsvinden, maar omdat
ze hier minder negatief werken voor
de noordse woelmuis. Een keiharde
voorwaarde hierbij is dat het eiland ab
soluut veldmuis-vrij blijft. Het ontbre
ken van de concurrentie van die klei
nere neef heeft ook tot gevolg dat on
ze noordse woelmuizen niet alleen in
natte milieus leven, maar ook in veel
drogere. In de duinen bijvoorbeeld is
de soort ook buiten de natte valleien
een algemene verschijning. Hij verraadt
z'n voorkomen soms door zijn behoor
lijk grote holenstelsels met talrijke
hoopjes opgeworpen zand. Zelfs in De
Slufter graaft hij zijn holen. Dat het
gebied af en toe overstroomt, deert
hem niet. Het voorkomen op Texel
wordt al uit 1890 gemeld en hij zou
hier toen zeemol genoemd worden.
Niet zo'n gekke naam voor een dier
dat (ook) buitendijks leeft, een vrij
stompe kop heeft en soms uitgebreide
ondiepe gangenstelsels graaft. Ook de
baneming molmuis duidt op deze ei
genschappen. In Friesland wordt hij
ook wel rattekop genoemd en inder
daad heeft zijn kop iets ratachtigs. Het
is en blijft echter een echte woelmuis.
In ons land een tamelijk zeldzaam dier
waar we zuinig op moeten zijn, ook
op Texel!
Adriaan Dijksen.
Geboren: Robbert Jan, zv. Pieter M.
Postma en Angelica A.L. Comman
deur; Ronald Adrianus Jacobus, zv.
Adrianus Smit en Cornelia G.M. Com
mandeur; Bart Cornelis, zv. Aris J. van
der Star en Petronella J. Hin.
Overleden: Antje Dros-Garritsen, oud
95 jaar.
