iStreekvervoertarieven bij TESO
luurder voor Texelaars"
HEO HOOGERHEIDE COMMENTAAR
14 1 SI V
Zitting diëtiste
Vreemd geld
Zon, maan en hoog water
Kledingmarkt in
De Schakel
Informatiemiddag
over groepswonen
Bollendag met snert
Bliksemaktie voor
„Tesselhuus" week langer
Revolutionair: B&0"Red Line"speakers
51 Jan Brouwer
TEXELSE COURANT
PAGINA 5
ipassing van de veertarieven voor het personenvervoer aan die
het streekvervoer, leidt tot prijsverhogingen, althans voor de ei-
Iers. Voor mensen die geen 15-rittenkaart kunnen kopen zou er
een verlaging inzitten, evenals voor auto's en vrachtwagens,
zou dan wel betekenen dat er jaarlijks bijna acht miljoen gul
subsidie naar Teso zou moeten toestromen. Ook de andere
(denveren zouden extra subsidie moeten ontvangen. Dat zou
tisch helemaal betaald kunnen worden uit de meeropbrengst
de Zeeuwse Veren, als die ook op basis van streekvervoertarie-
en kosten van wegtransport hun prijzen zouden moeten bere-
n. Het rijk zal jaarlijks in dat geval per saldo vier ton meer
zijn, aldus Hoogerheide in het rapport.
gerheide werd door de bericht-
,ng over het mondelinge over-
dat minister Smit-Kroes 29 ja-
n.ri had met de kamer, geïnspi-
dtot het schrijven van een rap-
gjimet de titel: „Kanttekeningen
Ie vergadering van de tweede
ler - commissie verkeer en wa-
taat van 29 januari 1985". Er-
c s in het rapport constateert
gerheide: „Het streven naar
kaderwet voor de bootdiensten
te zijn ingegeven door onbe-
iheid met de bestaande wette-
regelingen." Daarmee bedoelt
lat de eigen status voor de
verbindingen zoals die momen-
"door alle partijen bepleit wordt
He kamer er eigenlijk al is. De
.gaving hiervoor ligt vast in de
J Goederenvervoer Binnen-
ispvaart, de Wet Openbare
.delen van Vervoer, de vergun-
voor personenvervoer die de
emeester in de gemeente van
iging moet afgeven en de poli-
onafhankelijke Commissie Ver-
Ssvergunningen, die erop toe-
at het goederenvervoer zo
mogelijk plaatsvindt. Dan zijn
g de privaatrechtelijke over-
omsten tussen de reders en
[ijk over het gebruik van de ha-
en de aanleginrichtingen, de
mene regels voor prijsbeschik-
en en de wet op de economi-
mededinging, die aankno-
spunten geeft voor overleg bij
ipolieposities. Aan deze op
ining voegt Hoogerheide nog
„litgangspunt van de veerdienst
het vaststellen van de tarieven
De tariefstelling moet steeds
svinden in het licht van een
rking van het verlies c.q. het
houden van contiuïteitsmoge-
eden en niet uit een oogpunt
vergroting van uitkeerbare
I." Met andere woorden, er
voor gezorgd worden dat er
loveel verlies geleden wordt
iet voortbestaan van de veer-
t in gevaar komt. Zoveel mo-
geld uit de veerverbinding
is niet de bedoeling. De
man constateert vervolgens
ijk en reder samen verant-
delijk zijn voor de veerdienst
it het rijk de havens heeft en
elt vast dat de rijksoverheid
landeel in het verleden traag
'i. Blijkbaar is dat met de
tvan minister Smit-Kroes ver-
'd: „In alle objectiviteit kan
ten vastgesteld dat in de afge-
drie jaar door het ministerie
«rkeer en waterstaat aan de
ische optimalisering met
ivarendheid is bijgedragen."
Nationaal of noord-zuid?
entrale vraag in de hele proble-
is volgens de nota de vraag of
jrheid verschil moet blijven ma-
issen de behandeling van zoute
in het noorden en zuiden. In de
situatie stroomt er jaarlijks veel
ïidseld naar de Zeeuwse veren,
m ook aanmerkelijk onder een
zitten, ze gaan zelfs onder
lijs die volgens een streekver-
arief wordt berekend. Als die
üestroom „eerlijk" over alle veren
;ld zou worden zou het rijk zon-
it het extra geld kost de zoute
hun tarieven kunnen laten
!en volgens de normen van het
vervoer en het goederenvervoer
te weg.
dere beleidskeuze voor het rijk
>g aan de keuze tussen natio-
noord-zuid-beleid vooraf: is het
st om te privatiseren met daarbij
arding van de variaties in tarief
aliteit of moeten de veren over
drijven worden uniforme tarief^
'gen? Een tussenvorm is volgens
terheide niet mogelijk. De visie
S tweede kamer-lid Jan te Veld-
1het mondeling overleg uitdroeg
neer op enerzijds privatiseren en
hjds overheidsinmenging door
'van budgettering. Met andere
sn: de veerdiensten in particulie
ren, zoals bij Teso, maar de
id, volgens Te Veldhuis de ge-
-a, zou de hand aan de knip
houden. Hoogerheide acht die
jctie niet mogelijk: „Door af-
'ng van de tarieven op het
'ervoer en kilometerkosten over
3 zullen bij de rederijen ernstige
atietekorten ontstaan. Aanvul
ling zal daan met een subsidie moeten
plaatsvinden. De hoogte van die subsi
die zal afhankelijk moeten zijn van de
bedrijfseconomische inschatting van
de toekomst waarin vervangingswaar
de van de activa, rente-ontwikkeling,
volume-ontwikkeling en prijsontwikke
ling een rol spelen. Dit zijn allen facto
ren die een zakelijk-commerciële bena
dering verlangen en die niet zijn te
binden aan een naar politieke maatsta
ven bepaald budget." Het gaat dus
niet alleen om het aanzuiveren van de
tekorten, in het budget moet ruimte
geschapen worden om in te kunnen
spelen op de toekomst. Dat moet niet
in de gemeenteraadsvergadering wor
den vastgesteld, maar aan de bureaus
van de zakenmensen en economen.
Als de gemeenteraad die afweging wel
zou maken stelt ze zich volgens Hoo
gerheide in de plaats van de raad van
commissarissen en de directie van het
bedrijf en dan kan het maar beter he
lemaal een overheidsbedrijf worden.
De raad van commissarissen en de di
rectie zijn namelijk volgens het ven
nootschapsrecht verantwoordelijk voor
het in stand houden van het vermo
gen. De bezittingen en het vermogen
van de bootdienst zouden bijvoorbeeld
kunnen worden ondergebracht in de
N.V. Aandelenbezit Streekvervoer, een
overheidsvennootschap die voor derge
lijke situaties in het leven is geroepen.
Overigens betwijfelt Hoogerheide of
deze vennootschap erg actief is. „We
hebben destijds onze AOT aandelen
eerst aan deze instelling aangeboden,
maar die kon ze niet kopen". Met een
dergelijke constructie zouden beleid en
verantwoordelijkheid voor de exploita
tie weer op één plek terecht komen.
Net zoals dat in de huidige constructie
het geval is.
Ongemak
Hoogerheide werkt in zijn nota con
creet uit wat de tweede kamerleden
als globale beleidslijnen hebben aange
geven. De Teso-directeur filosofeert
door op de uitspraak dat de eilanders
een „ongemak-korting" zouden moe
ten hebben. Hij vraagt zich eerst af of
hiermee „ongemak" wordt bedoeld als
horend bij het wonen op een eiland of
als horend bij de beperkingen die rei
zen over het water met zich mee
brengt. Om te weten of het ongemak
in het wonen zit, vergelijkt hij dat met
het wonen in een stad of op het plat
teland elders. „Dan kan eveneens als
ongemakkelijk worden bestempeld. Dit
aspect is derhalve sterk afhankelijk van
persoonlijke voorkeuren, wat geen
grondslag kan vormen voor een over
heidsbeleid. Hierin zal het individu een
keuze moeten maken". Met andere
woorden, als je het wonen op een ei
land als ongemakkelijk ervaart moet je
ergens anders gaan wonen, of niet
zeuren. De belemmering die wordt op
geworpen door de veerverbinding ver
gelijkt hij zowel op het vlak van tijds
duur als op het kostenvlak met de files
waarin veel landgenoten zich voor hun
woon-werktransport moeten begeven.
Deze mensen zouden ook recht heb
ben op een ongemak-korting in het
stads- en streekvervoer, waarmee is
aangegeven dat de situatie van eiland
bewoners niet als een afzonderlijk ge
geven beschouwd kan worden.
Een volgende punt dat wordt aanges
neden is het toepassen van streekver-
voerstarieven en kilometertarieven voor
auto's en vrachtwagens. Als bezwaar
noemt Hoogerheide dat elke relatie
met de werkelijke kosten komt te ver
vallen, zodat het principe dat degeen
die de kosten veroorzaakt die ook be
taalt wordt losgelaten. Bovendien is
vergelijking met een ander transport
systeem zeer aanvechtbaar, omdat
daar bijvoorbeeld concurrentie gevoerd
moet worden met de privé-auto en
omdat er allerlei ruimtelijke ordenings
aspecten hebben meegespeeld in het
totstandkomen van de tarieven. „In
middels lijkt het erop dat de overheids
bijdragen (tot 70% van de kosten) uit
sluitend worden afgewogen tegen de
maatschappelijke acceptatie van het
tarief en dat kwaliteit wordt afgewo
gen aan het gewenste voorzieningenni
veau. Marktfactoren zijn in alle opzich
ten buiten werking gesteld". Als voor
beeld hiervoor noemt Hoogerheide de
invoering van een 65+ tarief door de
NS omdat dat commercieel aantrekke
lijk was. Dat tarief is een eigen leven
gaan leiden, zonder dat bijvoorbeeld
voor andere groepen met lage inko
mens dergelijke kortingen werden inge
voerd. „De maatschappelijke beoorde
ling blijkt steeds geïsoleerd en per on
derwerp te vinden terwijl het steeds
om keuzes gaat in een breed spec
trum. Besteding van middelen aan het
één sluit de besteding aan het ander
uit."
Kwaliteit
Uitgebreid wordt ingegaan op de kwa
liteit van de veerverbinding. Hooger
heide stelt vast dat door het een
heidstarief via zones in het streekver
voer de band met het kwaliteitsniveau
van het transport wordt losgelaten.
„Kwaliteit" betekent in vervoerstermen
hoofdzakelijk hetzelfde als frequentie,
het aantal bussen, treinen of boten
dat per tijdseenheid genomen kan
worden, ook als het reizigersaanbod
een groot aantal afvaarten e.d. niet
rechtvaardigt. De Teso-man merkt op
dat in het streekvervoer door het aan
passen van de frequentie aan het aan
bod feitelijk via het kwaliteitsniveau
lijke tarieven worden gelegd naast de
tarieven die uit de bus zouden rollen
als het zonesysteem van het streekver
voer op de veerdiensten zou worden
toegepast. Op de veertarieven voor ei
landers wordt een correctiefactor toe
gepast om de verschillende speciale
kortingen (scholieren, ziekenhuisbe
zoek, etc.) te verwerken. Voor Texe
laars wordt uitgegaan van de
15-rittenkaart. Voor personenauto's
wordt gekeken naar hoeveel een kilo
meter per auto gemiddeld kost en
hoeveel het kost om een auto een ki
lometer met een veerboot te vervoe
ren. Voor het vrachtverkeer wordt een
relatie gelegd tussen de lengte van de
vrachtwagen en het aantal kilometers.
Daaruit rolt een prijs per vervoerde ki
lometer en per meter vrachtwagen
lengte. Die kan dan weer vergeleken
worden met diezelfde waarde op de
weg. Voor eilarldbewoners, waartoe
voor het gemak ook de bewoners van
Zeeuws Vlaanderen worden gerekend,
levert dit in alle gevallen een prijsver-
De verplaatsingsweerstand" van TESO is twee keer zo hoog a/s die van het streekvervoer.
een correctie op de prijs wordt toege
past. Daar de mensen langer te laten
wachten kan een deel van het te lage
tarief worden goedgemaakt, de bezet
ting per bus, trein of boot zal immers
beter zijn. Daar bestaan landelijke nor
men voor maar volgens de notitie is
het niet mogelijk om de frequentie van
de veerdienst af te meten aan het aan
tal vervoerde personen. Een norm die
wel zou kunnen is het aantal voertui
gen per afvaart, als er tenminste op
een „streekvervoersmanier" gewerkt
zou moeten worden. Gevolg hiervan is
dat het aantal auto's per uur mee zou
bepalen hoe vaak er gevaren wordt.
Voor de zonering zou het werkelijk ge
varen aantal kilometers moeten wor
den gehanteerd. Omdat een zone
maximaal 4,5 kilometer lang mag zijn
zou Teso twee zones bereizen. In het
rapport wordt een model uitgewerkt
waarmee op basis van streekvervoers-
normen de verschillende zoute veren
met elkaar worden vergeleken. Op het
gebied van de kwaliteit heet de norm
„verplaatsingsweerstand". Daarin zijn
opgenomen een waardering voor de
gemiddelde wachttijd en de gemiddel
de reistijd. Uit de berekening blijkt dat
de de verplaatsingsweerstand bij Teso
ruim twee keer zo hoog is als bij het
streekvervoer. De Zeeuwse veren sco
ren iets beter, maar het verschil is
klein.
De andere diensten, Doeksen en Wa
genborg, scoren respectievelijk 2/2 en
3 keer zo hoog als het streekvervoer.
Hoogerheide geeft zelf aan dat er nog
al wat inschattingen ten grondslag lig
gen aan de berekeningen, maar op de
ze manier wordt tenminste een moge
lijkheid tot vergelijking van de verschil
lende veren en vervoerssoorten
gegeven.
Prijs
Een andere vergelijking die gemaakt
wordt is de prijsvergelijking. De werke-
hoging van het vervoer op! Bij Teso
zou die verhoging dertig cent per
overtocht betekenen, bij Doeksen
f9,50 naar Ameland en naar Schier
monnikoog f2,90. Voor de Zeeuwse
veren is een bedrag per overtocht aan
te geven.
Auto's van eilandbewoners zouden bij
Teso bijna f6,— minder kosten, bij
Doeksen f18,— meer en naar Ameland
en Schiermonnikoog ongeveer achttien
gulden minder. Bij de Zeeuwse veren
zouden verhogingen liggen tussen de
twee en zeven gulden. Bij vrachtauto's
zou het tarief nergens meer dan vijftig
cent van het huidige tarief afwijken.
Daarbij is Hoogerheide er vanuit ge
gaan dat de tarieven voor eilanders
aangepast zouden worden, die voor
niet-eilanders niet.
Gebeurt dat wel, dan ziet het beeld er
anders uit: alle tarieven van de wad
denveren zouden omlaag gaan en bijna
alle tarieven van de Zeeuwse veren
omhoog. Daarbij moet dan bedacht
worden dat voor Texel bijvoorbeeld
wordt vergeleken met enkele reizen en
niet met de prijzen van 15-rittenkaarten
en dergelijke. Een enkele reis naar
Texel voor een persoon zou f3,20
goedkoper worden, voor een auto zou
er zelfs f26,62 van de huidige prijs af
gaan. Doeksen zou personen voor
f8,40 minder moeten overzetten en
Wagenborg zou voor Ameland en
Schiermonnikoog respectievelijk f3,80
en f2,20 van zijn prijzen af moeten
doen. Auto's zouden voor vijftig tot
vijfenzeventig gulden minder naar de
Friese waddeneilanden kunnen. Een
persoon zou bij de Zeeuwse veren
f2,30 meer kwijt zijn, terwijl de
prijsstijgingen voor auto's liggen tus
sen één en zes gulden. Het vrachtau-
tovervoer is ook in deze berekening
weinig beter af, het verschil bedraagt
nergens meer dan een gulden. De uit
komsten van deze laatste berekeningen
worden vervolgens uitgezet tegen de
jaarcijfers en dat geeft het volgende
beeld te zien. Teso zou jaarlijks een
subsidie van bijna acht miljoen moeten
vangen, de Vlielandlijn van Doeksen
een half miljoen, de verbinding van
diezelfde rederij met Terschelling drie
miljoen, Wagenborg zou voor het veer
naar Ameland 3% miljoen krijgen en
nog eens ruim een half miljoen voor
de boot naar Schiermonnikoog.
Kruiningen-Perkpolder zou acht miljoen
opleveren en Vlissingen-Breskens ze
ven miljoen zodat het rijk nog vier ton
zou moeten bijpassen.
Kamerleden
Hoogerheide heeft zijn „kanttekenin
gen" toegestuurd aan alle kamerleden
die zitting hebben in de vaste kamer
commissie voor verkeer en waterstaat,
niet met de bedoeling dat het als inge
komen stuk op de agenda komt, maar
om achtergrondinformatie te leveren.
De commissie zou 19 maart een ver
volg van het mondelinge overleg met
de minister hebben over de nota zoute
veren. Smit-Kroes heeft dat overleg
echter voor onbepaalde tijd
opgeschort.
Maandag 4 maart houdt de diëtiste,
mevr. S. Goote, zitting in het Groene
Kruis-gebouw van 13.30 - 15.30 uur,
volgens afspraak.
Westduitse marken 100= f111,50
Belgische franken 100= f 5,45
Franse franken 100= f 35,75
Zweedse kronen 100= f 38,75
Zwitserse franken 100= f132,25
Deense kronen 100= f 30,—
Amerikaanse dollars 1 f 3,87
Engelse ponden 1 f 3,98
Oostenrijkse schilling 100= f 15,95
Italiaanse lires 10.000= f 17,20
Spaanse peseta's 100= f 1,95
De zon komt 1 maart op om 7.26 uur
en gaat onder om 18.19 uur.
7 maart V.M.; 13 maart L.K.
Doodtij: 2 maart; springtij: 9 maart.
Hoog water ter rede van Oudeschild:
Vrijdag 1 maart 1.12 en 13.14
Zaterdag 2 maart 2.18 en 14.35
Zondag 3 maart 3.49 en 16.22
Maandag 4 maart 5.44 en 18.06
Dinsdag 5 maart 7.05 en 19.26
Woensdag 6 maart 7.58 en 20.26
Donderdag 7 maart 8.48 en 21.18
Vrijdag 8 maart 9.55 en 22.05
Zaterdag 9 maart 10.38 en 22.50
Vrijdag 15 maart houdt de Hervormde
Vrouwendienst de jaarlijkse kleding
markt in De Schakel (naast de herv.
kerk). De kleding kan gebracht worden
op maandag 11 maart van 10.00-12.00
uur, 13 en 14 maart van 10.00-12.00
uur en van 14.00-17.00 uur. Verkoop
vrijdag 15 maart van 9.00 tot 12.00 uur
en van 14.00 tot 17.00 uur en maan
dagmorgen 18 maart van 9.30 tot
12.00 uur. Als men niet in staat is zelf
kleding tc rengen kan men contact
opnemen met mevrouw Vermeulen,
Wilhelminalaan 32, tel. 02220-3564.
Tijdens de kledingmarkt zal koffie of
thee met cake worden verkocht. De
opbrengst komt ten goede aan Simavi,
de vereniging die dit jaar 60 jaar
bestaat en directe medische hulp ver
leend in de derde wereld. Onder ande
re hulp geeft bij verbetering in plaatse
lijk drinkwater en voedselsituaties,
zorgt voor voorlichtingsmateriaal enz.
Simavi werkt zonder subsidies.
Wonen in groepsverband is voor
ouderen één van de mogelijkheden
om betrekkelijk zelfstandig te wo
nen en daarbij gebruik te maken
van onderlinge hulpverlening.
Groepswonen kan heel gezellig
zijn, vooral als het zodanig wordt
georganiseerd dat er tevens vol
doende privacy is. Het kan daar
door een probaat middel zijn tegen
vereenzaming waaronder veel
zelfstandig wonende bejaarden
lijden.
Op Texel wordt al geruime tijd gedacht
aan de oprichting van dergelijke woon
groepen. Er bestaat een Werkgroep
Woongemeenschap van Ouderen die
zich verdiept in de mogelijkheden en
problemen van dit systeem en met
concrete plannen wil komen.
In samenwerking met de afdeling
Oosterend van de Algemene Neder
landse Bond van Ouderen houdt deze
werkgroep een voorlichtingsmiddag en
wel op vrijdag 8 maart, aanvang 14.30
uur in het jeugdgebouw aan de Oran
jestraat in Oosterend. Wie overwegen
om in groepsverband te gaan wonen
maar ook degenen die alleen maar be
langstelling hebben voor dit onder
werp, zijn welkom op deze
bijeenkomst.
Bloembollencultuur Texel houdt
haar traditionele bollendag (met
snert) op vrijdag 8 maart.
Het thema van deze dag is „grondvi-
rus en de bestrijding daarvan". De
heer ir. C.J. Asjes (LBO) zal een praat
je houden over grondvirussen in
bloembollen, voornamelijk ratelvirus in
narcissen, een ziekte die soms ernstige
vormen kan aannemen. Verder zal de
heer ir. K. Kuiper (P.D. Wageningen)
een inleiding houden over de leefwijze
van de overdragers van het grondvirus
(aaltjes). De heer A. v.d. Zwet zal sa
men met de heer Kuiper ingaan op de
bestrijding van het grondvirus en de
voors en tegens bespreken wanneer er
geïnjecteerd wordt. Hierbij is het de
bedoeling dat er ook praktijkervaringen
uitgewisseld worden. Tevens zal de
heer J. van Berkum (bodemspecialist
van het consulentschap) aanwezig zijn
en het een en ander vertellen over
grondbewerking.
Donderdag 28 februari
In het kader van de RSG-dorpentocht
wordt een bijeenkomst gehouden in
het RSG-gebouw in Den Burg, aan
vang 20.00 uur.
In de Witte Burcht in Den Burg ver
zorgt de KRO in samenwerking met
het katholiek vrouwengilde een infor
matieavond; 20.00 uur.
De werkgroep archeologie van de
Historische Vereniging heeft een bij
eenkomst bij S. Daalder, Trompstraat
26 in Oudeschild, aanvang 20.00 uur.
Vrijdag 1 maart
In het kader van Wereldgebedsdag
worden in meerdere dorpen gebedssa
menkomsten gehouden, die voor ieder
toegankelijk zijn. In Den Burg in de
Doopsgezinde kerk om 19.30 uur, in
Oosterend in de Katholieke kerk om
20.00 uur, in De Waal in de Herv. kerk
om 20.00 uur en in De Cocksdorp in
het gebouw naast de Herv. kerk om
20.00 uur.
In Den Hoorn wordt de tweede fase
van de carnavalsviering afgewerkt met
o.a. om 14.30 uur een feest voor ou
deren in Op Diek.
In Hotel De Hoop geeft Daan Quartel
een videovertoning, o.a. van de de
monstratie die werd gegeven ter gele
genheid van het jubileum van de oud-
leerlingenvereniging van de
landbouwschool.
Zaterdag 2 maart
De Chr. Muziekvereniging „Excelsior"
geeft in de Bijenkorf het wintercon-
cert; 20.00 uur.
Van 13.30 tot 22.00 uur wordt ter gele
genheid van het 10-jarig bestaan van
de Gemeenschap Oudeschild een gro
te bazaar gehouden in 't Skiltje. Om
13.00 uur rondgang van de muziek.
Tonee' amateurtje brengt
in „De het blijspel „Be
loofd is beloofd", 20.00 uur.
De carnavalsvereniging van Den Hoorn
geeft in Op Diek een feest voor de
jeugd, aanvang 14.00 uur.
Maandag 4 maart
In het zaaltje bij de Doopsgezinde kerk
in Den Burg wordt een Leerhuis-lezing
gegeven. Deze keer over de emigratie
van joden naar Israël, in het bijzonder
de Ethiopische joden. Aanvang 20.00
uur. leder is welkom.
Dinsdag 5 maart
De Vrouwenbond FNV heeft in de
Buureton in de Molenstraat de jaarver
gadering; aanvang 20.00 uur.
De afdeling Texel van Amnesty Inter
national houdt in de openbare biblio
theek in Den Burg een schrijfavond
voor politieke gevangenen van 20.00
tot 21.00 uur.
De aktie,om met spoed de nog
ontbrekende ton voor het „Tessel
huus" bijeen te krijgen, wordt met
een week verlengd. Tot en met vol
gende vrijdag heeft men dus gele
genheid een geldbedrag of een
bankoverschrijving te deponeren in
de bussen die in alle bankkantoren
van Texel staan en bij de familie D.
Boot aan het Hogereind in De
Waal.
Aanleiding om de aktie een week te
verlengen waren reakties van vereni
gingen, die, in navolging van de kla-
verjasclub Den Burg baten van vereni
gingsavonden e.d. voor het Tesselhuus
willen bestemmen, maar de tijd niet
hadden om dat zo gauw te
organiseren.
DEN BURG Spinbaan 15. Tel. 02220-5130
